DOMINICAN REPUBLIC
Juba Jimo Tukebatana
“Juba Jimo Tukebatana”
Ba Pablo González batendekele kutanga Baibolo nobe mu 1935 mu kibunji kya Cibao mu kyonka kino kyalo. Bayanga na kupwila na kajibumba ka ba Polotesitanti, bino bekilekele byo bamwene kuba’mba byubilo bya bano bantu byapusana na byo bafunjilenga mu Binembelo. Nangwa byonkabyo, batwajijile kufunda Mambo a Lesa ne kubulako bakwabo byo bafunjilenga. Batendekejilepo kubulako ba mu kisemi kyabo ne bo baikalanga nabo kinkalankulo ne bakwabotu ba mu nyaunda mobaikalanga. Bapoteshe fwamu wabo ne bañombe ne kwingijisha mali mu mwingilo wa kwenda na kusapwila.
Mu 1942, ba Pablo bafwakeshanga bisemi 200 bya mu nyaunda mo baikalanga ne kwikala na kupwila nangwa kya kuba kechi bakimonañenepo na Bakamonyi ba kwa Yehoba ne. Ba Pablo batundaikanga bantu kufunda Baibolo ne kwikela mwayila byo bafunda. Bantu bavula bibafikile pa muchima byo bebabulanga ne kuleka balekele kupepa fwanka ne kusongola mpaji.
Ba Celeste Rosario bo bamo baumvwineko byambo bya mu Baibolo byasapwilanga ba Pablo. Bano banyenga baambile’mba: “Byo najinga na myaka 17, bavyala ba bamama ba Negro Jiménez bajinga mu jibumba jatangijilanga ba Pablo González, byo baishile na kwitupempula, batangile binembelo mu Baibolo byandengejile kufukulapo kufuma mu Chechi ya Bakatolika. Kechi twaumvwanga byo batanganga mu mulaka wa Kilatini mu chechi ne. Papichiletu moba acheche, ba Pablo González betufwakashijile ne kwitutundaika bingi. Baambile’mba: ‘Kechi twi ba mu ao mabumba a bupopweshi o twayuka ne, pano bino kuji balongo betu mwaya ntanda. Kechi twibayuka ne, nangwa byo bebeta ne, pano bino juba jimo tukebatana.’”
Ba Pablo balengele mabumba a bantu bafundanga Baibolo mu Los Cacaos Salcedo, mu Monte Adentro, mu Salcedo, ne mu Villa Tenares. Mu 1948, bamwene Bakamonyi basapwijilenga mu mukwakwa mu Santiago byo baimene kuba’mba bakanjile sakya ungi, kabiji bebapelepo ne Kyamba kya Usopa. Pa lwendo lukwabo, nyenga wapele ba Pablo mabuku abiji, kabiji wibechile ne ku Kivuluko kya lufu lwa kwa Kilishitu mu Santiago. Byo baumvwine ku Kivuluko bibafikile bingi pa muchima. Byo bibalengejile kuyuka kuba’mba batana bukine ne kuyuka kuba’mba bonse baishile na kupwila bo bantu bo bakebelenga kutana.
Bamishonale bayile na kumona bantu bonse bo bafunjishanga ku ba Pablo. Pa mpunzha imo papwijilanga ba Pablo batainepo bakulumpe 27 bebapembelejilenga na lusekelo. Bamo baishile na kupwila baendele museke walepa makilomita 25 panshi, bakwabo baendele makilomita 48 pa bambili. Pa mpunzha ikwabo po bapwijilanga pajinga bantu 78, pakwabo pajinga bantu 69.
Ba Pablo bapele bamishonale mutanchi wa mazhina a bantu 150 bakebeshenga kufunda. Bano bantu bepelula batemwa Lesa bafundanga Baibolo ne kulondela mafunde ajimo. Kyashajilekotu ke kukwatankana na jibumba ja Lesa ne bakwibatangijila. Ba Celeste baambile’mba: “Twajinga na kupwila, bamishonale byo baishile na kwitupempula. Kwajinga ne lubatizhilo. Amiwa yami najinga mutanshi kubatizhiwa mu kisemi kyetu. Kepo mu kuya kwa moba bamama, ba Fidelia Jiménez, ne Carmen nkasami wa mukazhi babatizhiwe.”
Kupwila kwa mwanzo kutanshi mu Dominican Republic kwaikejile mu Santiago pa 23 kufika pa 25 September, mu 1949. Bavula bajinga na mepuzho baishile na kupwila. Kyo kyalengejile bantu kwikala 260 pa jashi ja mvula bantu pa Mulungu. Bantu 28 bo babatizhiwe. Kuno kupwila kwa mwanzo kwa moba asatu kwalengejile bakatataka kushiinwa kuba’mba jo jibumba Lesa jo abena kwingijisha kuba kyaswa muchima wanji.