Kufunda Kuleta Mfweto

ABYA mwakimonapo kala bantu saka basala bipangwa nyi? Bavula bamona musombelo ne bukata bwabyo kukeba kumona byo byapya. Bamo banunkako. Bakwabo nabo bebikwata nangwa kwibichintachinta. Bamo nabo bebipima, babika kimo mu kuboko kumo ne kikwabo mu kuboko kukwabo kumona kyepi kyanema kiji na mema avula. Nanchi bano bantu babena kulanguluka ka? Babena kusaabaula bishinka, kukeba kuyuka lupusano lujipo, kuvuluka byo baji kusala patanshi, ne kwibyesakanya ku byo babena kumona luno na ku byo bayukila jimo. Abo bantu basakuja bingi bulongo mambo baji kuteshako bingi muchima pa kusala.

Pano bino, mfweto ifuma mu kufunda Mambo a Lesa yakijishamo kubaya. Umvwe kufunda kwa uno mutundu ketwikumone kunema mu bwikalo bwetu, lwitabilo lwetu lukoselako, butemwe bwetu bubayilako, mwingilo wetu tumwingila bulongo, kabiji ne bintu byo tufuukula kuba bimwesha kishiino kikatampe kya kwikala ba milangwe ne ba maana a Lesa. Pa mambo a ino mfweto, Byambo bya Mana 3:15 byaamba’mba: “Kafwako kintu kikwabo kyo wakonsha kusaka kyaesakana nao ne.” Nanchi mubena kumona mfweto ya uno mutundu nyi? Jishinda jo mufunjilamo jo jakonsha kwimulengela kumona ino mfweto nangwa ne.—Kolo. 1:9, 10.

Nanchi kufunda ko ku ka? Kufunda kechi kutangatu’mba kikulu natanga ne. Kwavwangamo kwingijisha bulongo kalango kenu ne kuchikamenamo mu yewo mutwe. Kabiji kwavwangamo kusaabaula byo mubena kutanga, kwibyesakanya ku bintu byo mwayukila jimo, ne kumona bishinka bya ene mambo a byobyo bintu byo babena kwambapo. Pa kufunda, langulukishaipo pa bishinka byo mukyangye kumvwapo kala. Kabiji monai byo mwakonsha kwingijisha pakatampe mafunde a mu Binembelo. Byo muji Kamonyi wa kwa Yehoba, mukakeba ne kulangulukangapo bimye byo mwakonsha kwingijishishamo byobyo byambo kukwasha bakwenu. Kwambatu kine, kufunda kwavwangamo ne kulanguluka langulukapo.

Kwikala na Milanguluko Yawama

Pa kunengezha kufunda, mutola bintu nabiji Baibolo, buku yense ye mukeba kufundamo, kinembesho, kabiji kampepo ne kabuku ka kunembamo bishinka. Abya munengezha ne muchima wenu nyi? Baibolo witubula’mba Ezela “watesheshe” nangwa’mba wanengezhe “muchima wanji mu kufunda bya mu buku wa mizhilo ya Yehoba ne mu kwikyuba, ne mu kufunjisha malamuna anji ne byatongolwa byanji mu Isalela.” (Eze. 7:10) Nga kunengezha muchima kwa uno mutundu kuvwangamo ka?

Lulombelo lwitukwasha kufunda Mambo a Lesa na milanguluko yawama. Tukeba muchima wetu, ko kuba’mba muntu wetu wa mukachi kumvwina mikambizho Yehoba yo abena kwitupa. Ku ntendekelo ya kimye kya kufunda, lombai Yehoba bukwasho bwa mupashi wanji. (Luka 11:13) Mulombai kwimukwasha kumvwisha mwatala byo musakufundangapo, byo byakwatankana na nkebelo yanji, byo byakonsha kwimukwasha kuyuka kyawama ne kyatama, byo mwakonsha kwingijisha mafunde anji mu bwikalo bwenu, kabiji ne byobyo byambo byo byalamata bulunda bwenu ne aye. (Mana. 9:10) Byo mubena kufunda, twajijilai na ‘kumwipuzha’ nangwa’mba kumulomba “Lesa” maana. (Yako. 1:5) Langulukaipo mumone umvwe abyo bintu byo mubena kufunda byobyo mubena kuba mu bwikalo bwenu kabiji ne kulomba Yehoba kwimukwasha kufumyamo mu muchima wenu milanguluko yalubankana ne bya kusakasaka bincha. Kimye kyonse ‘musanchilainga Yehoba’ pa bintu byo asolola. (Sala. 147:7) Mfunjilo ya uno mutundu ya na lulombelo ilengela kwikala na bulunda bwa pa muchima ne Yehoba, mambo itukwasha kumvwa kimye kyo abena kwamba kwi atweba kupichila mu Mambo anji.—Sala. 145:18.

Ñumvwino ya uno mutundu yo ipusanya bantu ba Yehoba ku bantutu. Aba babula munema wa kunemeka Lesa, baji bingi na kisonso kya kuzhinauka ne kulengulula byanembwa. Bino atweba kechi tuji na muchima wa iwe mutundu ne. Twamuketekela Yehoba. (Mana. 3:5-7) Umvwe twabula kumvwisha kintu, kechi tufikenatu ponkapo na bwitote kulanguluka’mba kilubo ne. Pa kukebakeba ne kupoyapoya mikumbu, tupembelela pe Yehoba. (Mika 7:7) Byonka byajinga Ezela, tuji na kikonkwanyi kya kuba byonka byo tufunda ne kwibifunjisha. Na mulanguluko wa uno mutundu, twakonsha kumona mfweto ifuma mu kufunda kwetu.

Mfunjilo

Mu kifulo kya kufikenatu ponkapo kutatula kutanga jifuka 1 shoo ne kwakapela, patanshi akipitulukaimo mu mutwe yense nangwa kitango kyonse kuba’mba muyukile jimo bijimo. Akimonai yewo mutwe byo aji. Uno mutwe kyo kishina kya byo musakufundanga. Apa bino mumweshe bulongo tumitwe twatuchetuche byo twakwatankana na kishina. Talatalai bulongo bipikichala, mamapu, nangwa tubitenguluzha (boxes) twa mepuzho a kufunda aji mu yewo mutwe. Ishikishai anwe bene’mba: ‘Pano byo napitamo bibye, bi ka byo nsakufunda? Mu ñanyi jishinda mo byanemena kwi amiwa?’ Kino kimulengela kuyuka bintu byo musakufunda mu lufunjisho lwenu.

Pano yukai bishinka. Bibaba bya kufunda mu Kyamba kya Usopa ne mu mabuku amo bikala na mepuzho. Kimye kyo mubena kutanga mafuka, kikwasha bingi kushabula mikumbu. Nangwa kya kuba kafwamo mepuzho a kufunda ne, mwakonsha kushabula paji bishinka byanema byo mukeba kuvulukanga. Umvwe mulanguluko ujimo mukyangye kumumvwapo kala, tulumanaiko kakimye kabayako mumone’mba mwamumvwisha bulongo. Tai muchima ku bya kumwenako nangwa ku bishinka bikemukwasha mu mwingilo wa mu bujimi nangwa byo mukakonsha kuvwanga mu jashi jo bakemupa. Langulukaipo bantu bamo bo mwakonsha kukosesha lwitabilo lwabo umvwe mwibabulako byo mubena kufunda. Shabulai pa bishinka byo mukeba kwingijisha, kabiji ne kwibipitulukamo panyuma ya kupwisha lufunjisho lwenu.

Byo mubena kufunda, tangai binembelo bijimo. Langulukaipo pa kinembelo kimo kimo byo kyakwatankana na kine kishinka kiji mu jifuka.

Mwakonsha kutana bishinka bimo byo mwabula kumvwisha nangwa byo mukeba kupesapesapo bulongo. Mu kifulo kya kulabamina pa byobyo bishinka, bishabulaitu kuba’mba mwiye mwibipesepesepo kimye kikwabo. Javujisha bishinka byumvwanyika monka mukuya na kutanga byobyo byambo. Umvwe ne, mwakonsha kupesapesapo. Bintu ka byo mwakonsha kushabula kuba’mba mupesepesepo? Kampe paji kinembelo kyo mwabula kumvwisha bulongo. Nangwa kampe kechi mwamwesha bulongo kyokyo kinembelo byo kyakwatankana na mutwe ye mubena kufundapo ne. Kampe mwakonsha kumona’mba mwaumvwamo kishinka kimo mu kyokyo kibaba, pano bino kechi mwikyumvwisha bulongo kuba’mba mukakonshe kulumbulwila muntu ne. Mu kifulo kya kwibilubakotu, kyakonsha kuwama bingi kwibipesapesapo panyuma ya kupwisha byo mwaji kutatula kufunda.

Mutumwa Paulo byo anembejile nkalata bena Kilishitu Bahebelu, mukachi ka nkalata watulumeneko pacheche ne kwamba’mba: “Kintu kine kikatampe kyo kyo kino.” (Hebe. 8:1) Nanchi mwivululako anwe bene byonkabye pa kimye pa kimye nyi? Langulukai kyalengejile Paulo kuba kino. Mu bitango bya kunyuma bya mu nkalata yanji yoanembele na lutangijilo lwa mupashi, waambile’mba Kilishitu aye Ñanga Mukatampe wa Lesa watwelele kala mwiulu. (Hebe. 4:14–5:10; 6:20) Onkao mambo, byo ateshe muchima pa kino kishinka kikatampe, ku ntendekelo ya kitango 8, Paulo wanengezhe milanguluko ya batangilenga byambo byanji kulangulukishapo pa byo byakwatankene na bwikalo bwabo. Waambile kuba’mba Kilishitu wamwekele ku meso a Lesa mu kwibemenako kabiji wibashinkwijile jishinda ja kutwela mwiulu “mwazhila.” (Hebe. 9:24; 10:19-22) Bukine bwa luketekelo lwabo bwibakwashishe kwingijisha mafunde akwabo ajinga mu ino nkalata aambilenga pa lwitabilo, kuchinchika, ne byubilo bya bwina Kilishitu. Ne atweba umvwe ke tufunde, kutesha muchima ku bishinka bikatampe kuketukwasha kumona kishina byo babena kwikisaabaula kabiji ne kumvwisha ene mambo o twafwainwa kubilanga bintu mwayila kyokyo kishina.

Nanchi lufunjisho lwenu lukemutundaika kubila bintu mwayila kyo mubena kufundapo nyi? Abwe ke bwipuzho bwanema bingi. Umvwe mwafunda kintu, ishikishai anwe bene’mba: ‘Nga kino kyakonsha kundengela kubapo byepi pa byubilo byami ne bintu byo nkeba mu bwikalo? Nakonsha kwingijisha byepi bino byambo kupwisha lukatazho, pa kufuukula bya kuba, nangwa pa kukeba kuba kintu kyo nkeba? Nakonsha kwibingijisha byepi mu kisemi kyami, mu mwingilo wa mu bujimi, ne mu kipwilo?’ Langulukishaipo na lulombelo pa ano mepuzho, kabiji ne kulanguluka pa bintu bya kine bimweka mo mwakonsha kwingijishisha maana enu.

Panyuma ya kupwisha kitango nangwa kibaba, pitulukaimo mu byo mwafunda. Monai umvwe mwakonsha kuvuluka bishinka bikatampe ne milanguluko ibena kwibikosesha. Jino jishinda jikemukwasha kubula kulubamo bishinka byo mukakonsha kwingijisha kimye kya kulutwe.

Bya Kufunda

Atweba bantu ba Yehoba tuji na bintu bya kufunda byavula bingi. Pano twakonsha kutatwila pepi? Pa juba pa juba twafwainwa kufunda kibaba ne byambo biji mu Kubalaula Binembelo Moba Onse. Pa mulungu pa mulungu, tutanwa ku kupwila kwa kipwilo, kabiji bintu byo tufunda pa kunengezha kupwila biketukwasha kumwenamo pakatampe bingi. Kununga pa kino, bamo bafunda mabuku etu amo a bwina Kilishitu anembelwe kala saka bakyangye kufunda bukine. Bakwabo nabo basalululamo byepelo bimo mu bitango byo batanga mu Baibolo pa mulungu pa mulungu kabiji ne kwibisaabaula kuba’mba bebyumvwishe.

Pano ibyepi umvwe kwaikalako bintu bimo byakonsha kwimulengela kukankalwa kufunda bulongo byambo byonse byo mukafunda pa kupwila kwa kipwilo kubiwa pa mulungu pa mulungu? Chinuzhukai kisonso kya kupitamotu kapambala mu byobyo byambo kukebatu’mba kikulu natangamo, kabiji kyakijishamo kutama ke kukankalwakotu nangwa pacheche kutangamo na mambo a kuba’mba kechi mwakonsha kwibifunda ne. Mu kifulo kya kuba byobyo, monaipo binga byo mwakonsha kufunda, kabiji bifundai bulongo. Ubainga byonkabye pa mulungu pa mulungu. Mu kuya kwa kimye, esekainga kufunjilapo ne byambo bya kupwila kukwabo.

‘Shimikai Nzubo Yenu.’

Yehoba wayuka kuba’mba mitwe ya bisemi yafwainwa kwingila na ngovu kunengezhezha ba mu mazubo abo. Byambo bya Mana 24:27 byaamba’mba: “Patanshi lungikila jimo bya mwingilo wobe wa pangye, kabiji ujimine jimo bujimi bobe.” Nangwa byonkabyo, kechi mwafwainwa kulubako bintu bya ku mupashi bikebewa mu kisemi kyenu ne. O ene mambo kino kyepelo o kyatwajijila kwamba’mba: “Apa bino ukashimike nzubo yobe.” Pano mitwe ya bisemi yakonsha kuba byepi kino? Byambo bya Mana 24:3 byaamba’mba: “[Nzubo] beikajika na milangwe.”

Nga milangwe yakonsha kufweta byepi ba mu nzubo yenu? Milangwe ke kalango ka kulangulukisha pa kintu. Pa kuba’mba lufunjisho lwa kisemi kyenu luwamenga, mwafwainwa patanshi kuyukisha bulongo kisemi kyenu byo kiji. Ba mu kisemi kyenu babena kununguluka byepi ku mupashi? Batelekeshainga bulongo kimye kyo mubena kwisamba nabo. Nanchi pajipo mupashi wa kwinyinyisha nangwa wa kwishikwa nyi? Abya kukebesha bintu bya ku mubiji kyo kintu kikatampe nyi? Umvwe muji mu mwingilo wa mu bujimi na baana benu, nanchi bekala bakasuluka kwilumbulula bene ku bakwabo amba Bakamonyi ba kwa Yehoba? Abya bamumvwa bulongo mutanchi wa kisemi wa kutanga Baibolo ne kufunda nyi? Nanchi kya kine babena kulenga jishinda ja Yehoba kwikala jishinda jabo mu bwikalo bwabo? Kutajisha bulongo kukemulengela anweba mutwe wa kisemi kuyuka kintu kyo mwafwainwa kuba pa kuba’mba mwikajike ne kukomesha byubilo bya ku mupashi mu yense wa mu kisemi kyenu.

Kebai mu Kyamba kya Usopa ne Loleni! mitwe ibena kwamba pa bibena kukebewa. Apa bino mubujile jimo ba mu kisemi kyenu bintu byo musakufunda kuba’mba balangulukengapo. Ikalai ba mutende kimye kyo mubena kufunda. Lumbululai buneme bwa byobyo bintu byo mubena kufundapo, ne kwibingijisha ku bibena kukebewa ku kisemi kyenu kwa kubula kunenauna nangwa kulengesha bumvu kinungwa kimo kya kisemi. Balengelai bonse ba mu kisemi kwambapo. Kwashai yense kumona Mambo a Yehoba byo ‘alumbuluka’ mu kunengezha bikebewa mu bwikalo.—Sala. 19:7.

Kunowa Mfweto

Bantu babula kuyuka bintu bya ku mupashi bakonsha kufunda bya mu milela, bintu bimweka panopantanda, nangwa kufundatu pe abo bene, bino bakankalwa kukwatakanya bulongo mwatala bintu byo babena kumona. Bino na bukwasho bwa mupashi wa Lesa, bantu bafunda kimye kyonse Mambo a Lesa bakonsha kuyuka mu bino bintu mingilo ya Lesa, kufika kwa bungauzhi bwa mu Baibolo, ne nkebelo ya Lesa ya kufweta bantu balukokelo ibena kuya na kuyukanyikwa.—Mako 13:4-29; Loma 1:20; Lum. 12:12.

Nangwa kyawama kuyuka byonse bye, kechi byafwainwa kwitulengela kwikala ba kwitota ne. Mu kifulo kya kwitota, kubalaulabalaula Mambo a Lesa pa juba pa juba kwitukwasha kwikala bekepesha. (Mpitu. 17:18-20) Kabiji kwituzhikijila ne ku “bujimbijimbi bwa bundengamambo,” mambo umvwe Mambo a Lesa aikala omi mu michima yetu, bubi kechi bwakonsha kwitushinda ne. (Hebe. 2:1; 3:13; Kolo. 3:5-10) Mu jino jishinda, ‘tukendanga mwafwainwa Nkambo mwa kumutokeshesha ku muchima to, kasa tupanga bipangwa mu mingilo yonse yawama, ne kuya na kukoma mu maana a kuyuka Lesa.’ (Kolo. 1:10) Kuba kino kyo kine kintu kyo tukeba pa kufunda Mambo a Lesa, kabiji kwikyuba yo mfweto ikatampe bingi.