Kwambañana

TUSANTA bingi pa Mambo a Lesa byo apimpula bwikalo bwetu kabiji tukeba bakwetu bantu nabo kupimpula bwikalo bwabo. Twayuka ne kuba’mba, ñumvwino yabo yo bomvwinamo mambo awama, yo ikebalengela kwikala na luketekelo mu bintu bya kulutwe nangwa ne. (Mat. 7:13, 14; Yoa. 12:48) Tukebesha bingi kuba’mba batambwile bukine. Nangwa kya kuba twayuka’mba bintu byo twaitabilamo bya kine kabiji ne kwikala na kizaku kikatampe, twafwainwa kwikala bamilangwe pa kuba’mba tukwashe bantu.

Kwamba bukine kya kupulumukatu na mambo a kukeba kusolola bubela bwa kintu kyo aitabilamo awo muntu, nangwa twambepotu byepi Binembelo byavula, kuba wibyumvwa ne. Kya kumwenako, umvwe moba o basekelela bantu bavula mwaambatu’mba atama na mambo a kuba’mba afumine ku bantu babulanga kupopwela Lesa, kechi kyakonsha kwalula ndangulukilo yabo ne. Kwambañana nabo bulongo nangwa’mba kukoka muchima javula kwakonsha kwibakwasha kumvwisha. Kukoka muchima ko kuka?

Binembelo bitubula’mba ‘maana afuma mwiulu . . . o a mutende, o akoka.’ (Yako. 3:17) Kino kyambo kyo baingijisha papo kya kuba’mba ‘kukoka,’ mu Kingiliki kilumbulula’mba “kunekenena.” Mu ma Baibolo amo, kino kyambo kyatuntululwa’mba “kulangulukilako,” “lusa,” nangwa “kutekanya.” Kukoka muchima kwalamata ku mutende. Mu Titusa 3:2, kino kyambo bekitongwela pamo na bukimote kabiji kechi kyalamata ku lutobo ne. Filipai 4:5 witukambizha kwikala ‘bakoka muchima.’ Muntu wakoka muchima ulanguluka pa muntu ye abena kwamba nanji byo aji, bwikalo bwanji byo buji ne ndangulukilo yanji byo iji. Aye unekenena umvwe kibena kukebewa kuba byobyo. Kwisamba na bantu mu jino jishinda kwibalengela kukasuluka ne kukeba kumvwa umvwe tubena kwambañana nabo mu Binembelo.

Pa Kutendekela. Shayuka wa bya mpito aye Luka waambile’mba mutumwa Paulo byo ajinga mu Tesalonika, waingijishenga Binembelo “kasa ebilumbulula ne kwibabula’mba, mo mo kyafwainwe Kilishitu kumanama, ne kusanguka mu bafu.” (Byu. 17:2, 3) Kyanema bingi kuba’mba Paulo waubile kino mu nshinagoga wa Bayudea. Aba bantu bo aambilengako bayukile’mba Binembelo bya Kihebelu bya kine. Onkao mambo, kyawama bingi byo atendekele na kintu kyo baitabijilemo.

Paulo byo aambilenga ku Bangiliki ku Aleopagusa mu Atene, kechi watendekejilepo kwamba na Binembelo ne. Watendekejilepo na bintu byo bayukile ne kwitabila kabiji wibingijishe kwibatangijila ku mwisambo wa kwisamba pe Mulenga ne nkebelo yanji.—Byu. 17:22-31.

Mu ano moba etu a lelo, kuji bantu bavula bingi babula kuyuka’mba Baibolo ye wafwainwa kwibatangijila mu bwikalo bwabo. Bino bantu bavula babena kupita mu makatazho akatampe a buno bwikalo. Batonga kwikala bwikalo bwawama. Umvwe mwa kitendekelapo kumwesha kijikila ku makatazho o babena kupitamo bino apa mwibamwesha Baibolo byo aambapo, kyakonsha kwibalengela kukeba kumvwa Baibolo byo aamba pa mambo a bwikalo bo akebelenga Lesa bantu kwikelamo.

Kimye kimo muntu ye mufunjisha Baibolo bamufunjishe ku bansemi banji bintu ne bisho bimo bya bupopweshi. Pano luno waiya kuyuka’mba abyo bintu ne bisho byo afunjile ku bansemi banji kechi bitokesha Lesa pa muchima ne, kabiji wibisankilapo na mambo a bintu byo afunda mu Baibolo. Pano wakonsha kulondolwela byepi bansemi banji bintu byo afunda? Bansemi banji bakonsha kwikimona’mba, byo akana bintu byo bamufunjishe, ko kuba’mba nabo wibakana. Uno muntu wakonsha kumona’mba saka akyangye kulondolwela bansemi banji bintu byo afunda mu Baibolo, wafwainwa patanshi kukibamwesha mushingi.

Kimye kya Kunekenena. Nangwa kya kuba Yehoba ye uji na lūsa lonse, umwesha kukoka muchima. Pa kumufumya Lota ne kisemi kyanji mu Sodoma, bamalaika ba Yehoba bamukambizhe’mba: “Unyemene ku mutumba, kuchina’mba wakeya konaika.” Bino, Lota wasashijile’mba: “Abyo ne mwane, Nkambo yami.” Wasashijile’mba bamuswishe anyemene ku Zoala. Yehoba wamulangulukijileko Lota kupichila mu kumuswisha kuba mo alangulukijile; onkao mambo mizhi ikwabo byo beyonawine, muzhi wa Zoala washajilepo. Bino pa kupitapo moba, Lota walondejile mukambizho wa Yehoba ye amwambijile patanshi ne kuya wayile ku mutumba. (Nte. 19:17-30) Yehoba wayukile’mba kintu kyo amubujile Lota kyo kyawama, bino wamutekenyejile ne kumupembelela kufikatu ne byo aishile kwikiyuka.

Pa kuba’mba twambenga na bakwetu bulongo, ne atweba twafwainwa kwibatekenya. Twakonsha kuyuka’mba bintu byo aitabilamo uno mukwetu bya bubela, kabiji twakonsha ne kwikala na bishinka bibena kumwesha bubela bujimo. Bino kimye kimo kechi kyawama kukanjikizha muntu kuswa amba bintu byo aitabilamo bya bubela ne. Kukoka muchima kechi kulumbulula kulala mizhilo ya Yehoba ne. Kyakonsha kuwama kumusanchilatu pa kwamba bintu byo ayuka nangwa kwibilekatu kwa kubula kwipachikapo nanji kuba’mba mwisambeko pa kintu kingi kisakubula kuleta mapata. Nangwatu umvwe walengulula bintu byo mwaitabilamo, kuzhingila ne. Mwakonsha kumwipuzha ene mambo o abena kulangulukila byobyo. Umvwishai bulongo mukumbu wanji. Kino kisakwimukwasha kuyuka biji mu milanguluko yanji. Kyakonsha ne kwimulengela kukesambapo nanji kulutwe na lwendo.—Mana. 16:23; 19:11.

Yehoba wapa bantu lūsa lwa kwisajila bintu. Wibaswisha kwingijisha luno lūsa, nangwatu kya kuba bakonsha kwilwingijisha kutama. Byo ajinga wa kumwambilako Yehoba, Yoshua wapitulukilemo mu mingilo ya Lesa ku bena Isalela. Kepo aambile’mba: “Umvwe kechi mwaswa kumwingijila Yehoba ne, salululai lelo ye mukengijilanga, nangwa balesa ba bashakulu benu bo baingijilenga mu kyalo kya ku bushiya bwa Ufelata, nangwa balesa ba bena Amoli bena ntanda yo mwaikalamo; pakuba amiwa ne ba mu nzubo yami, tukengijilanga Yehoba.” (Yosh. 24:15) Mwingilo wetu lelo jino ke wa ‘kusapwila’ kabiji twamba na kusumininwa, bino kechi tukanjikizha bantu kwitabila ne. (Mat. 24:14) Bafwainwa bene kwifuukwila, kabiji kechi tuji na lūsa lwa kwibakanya ne.

Ipuzhai Mepuzho. Yesu ye wa kumwenako wawama mu kwambañana bulongo na bantu. Wayukanga byo bajinga kabiji ne kwingijisha bya kumwenako byo bakonsheshe kuswa. Kabiji waipuzhanga ne mepuzho bulongo. Kino kyalengelanga bantu kwiambila bene ne kusolola byajinga ku michima yabo. Kabiji kibalengelanga ne kulangulukapo pa kintu kyo aambilengapo.

Mufunjishi umo wa mizhilo waipwizhe Yesu amba: “Mufunjishi, lelo ngube ka namba, ntambule bumi bwa myaka?” Yesu wafwainwe kumukumbula ponkapotu. Bino wamwipwizhe kukeba’mba omvwe milanguluko yanji, amba: “I ki ka kyanembwa mu buku wa Mizhilo? Nanchi mutanga byepi?” Uno muntu wakumbwiletu bulongo. Nanchi mukumbu wanji wa kine walengejile mwisambo kupwa nyi? Ine. Yesu wamulengejile kutwajijila na kwamba kabiji bwipuzho bo aipwizhe uno muntu bwamwesheshe’mba wakebelenga kwibingisha mwine. Uno mwanamulume waipwizhe’mba: “Nanchi mukwetu ye ñanyi?” Mu kifulo kya kumulumbulwila mwatala kyambo kya “mukwetu,” uno muntu kampe kyo akananga na mambo a kwishikwa kwajingako pakachi ka Bayudea ne Bangetila kabiji ne bena Samaliya, Yesu wamwelele kishimpi. Kyajinga kya mwina Samaliya wawama wakwashishe kañenda umo ye bavujile bivwalo ku batupondo ne kumututaula, pakuba ñanga wa Lesa ne mwina Levi bamusansawijile. Na bwipuzho bwapelatu, Yesu walengejile yewa mwanamulume kumvwisha kishinka kyajinga mu kishimpi. Jishinda Yesu jo aingijishe kwambañenamo, jalengejile awa muntu kumvwisha mwatajile kyambo kya “mukwetu” kyo abujile kukwatakanya kala. (Luka 10:25-37) Byo aikalapo wakumwenako wawama kulondela! Mu kifulo kya kuba saka mwambatu bunke, lekai mwine mwina nzubo alangulukepo, yukai bya kwingijisha mepuzho ne bishimpi bulongo kuba’mba mumutundaikenga kulangulukapo.

Mweshai Ene Mambo. Kimye mutumwa Paulo kyo aambilenga mu nshinagoga mu Tesalonika, kechi watangiletu mu buku ye baketekejile banteleki wabwela wilulumbwizha ne. Luka washimuna’mba Paulo walondolwele, kumwesha bishinka kabiji ne kulumbulula bya kwingijisha byobyo bintu byo atangilenga. Kyafuminemo, “bamo baitabile, bebikile kwi ba Paulo ne Silasa.”—Byu. 17:1-4.

Kulumbulula bintu mu jino jishinda kwakonsha kulengela muntu kumvwa nangwa mubena kwamba ku wa byepi nangwa byepi. Byo byo kyakonsha ne kwikala pa kusapwila ku balongo benu, ku bakwenu ba pa nkito nangwa pa sukulu, ku bantu bo mwabula kuyuka mu busapwishi bwenu bwa ku bantu bavula, pa kufunjisha muntu lufunjisho lwa Baibolo nangwa pa kwamba jashi mu kipwilo. Umvwe mwatanga kinembelo, anweba kampe mwikyumvwisha mo kyatala, bino muntu mukwabo kampe kechi wikiyuka ne. Ndumbulwilo yenu nangwa mweshesho ya bya kwikingijisha yakonsha kumweka nobe mwakoselatu kumo. Nanchi kyakonsha kukwasha kusalamo byambo bikatampe ne kwibilumbulula nyi? Abya mwakonsha kwingijishapo bishiino bikwabo kampe biji mu kyonkakyo kinembelo nangwa mu kinembelo kikwabo kibena kwamba pa yewo mutwe nyi? Nanchi kwambako kishimpi kwakonsha kumwesha bukine bwa kyokyo kintu kyo mwaamba nyi? Abya kwipuzha mepuzho kwakonsha kukwasha bantu bo mubena kwambako kulangulukapo mwatala kyokyo kintu nyi? Kwambañena mu jino jishinda kukwasha bantu kumvwisha kintu kyo mubena kwambapo kabiji kwibalengela kwikala na bintu byavula bya kulangulukapo.