“Jishinda ne Bukine ne Bumi”

1, 2. Mambo ka kumusolomoka Yehoba kwa kubula Yesu Kilishitu o kwakatezha, kabiji ki ka Yesu Kilishitu kyo etubila pa mambo a kino?

MWAKYELEKAPO kala nyi? Mwakonsha kuvulukapo kimye kimo kyo mwalubijilemo mu jishinda byo mwayilenga na kufwakesha mukwenu nangwa wa kilongo. Byo mwayilenga mu jishinda jingi, abya mwaimene ne kwipuzha muntu’mba emubule jine jishinda nyi? Fwanyikizhai byo mwakonsha kumvwa inge muntu wa lusa kechi wimubuulatu jishinda ja kuyamo ne, bino wimubuula ne kuba’mba: “Ndondelai. Nsakwimutwala ku yewo muntu.” Mwakonsha kumusanchila bingi.

² Yesu Kilishitu byo byo auba kwi atweba. Kwa kubula aye, kechi twakonsha kumusolomoka Lesa ne. Na mambo a bundengamambo bo twaswana ne kubula koloka, bantu balubilamo, kabiji “bebafumya ku bumi bufuma kwi Lesa.” (Efisesa 4:17, 18) Tukeba muntu wa kwitutangijila. Byo aji na lusa, Yesu witubila byavula kechi witutangijilatu ne kwitubula bya kuba ne. Byonka byo twafunjile mu Kitango 1, Yesu witwita ne kwamba’mba: ‘Iyai mundondelenga.’ (Mako 10:21) Nangwa byonkabyo, witubuula ne ene mambo o twafwainwa kuswila luno lwito. Pa kimye kimo, Yesu waambile’mba: “Amiwa yami jishinda ne bukine ne bumi. Kafwako wiya kwi Batata ne, poso wapichila mwi amiwa.” (Yoano 14:6) Twayai twisambe pa bintu bimo bilengela Mwananji kwikala ke jishinda jonkatu ja kusolomokelamo Shanji. Kabiji kwingijisha bino bintu, tusakwisamba pe Yesu byo aikala “jishinda ne bukine ne bumi.”

Yesu byo Akwasha Kufikizha Bikeba Yehoba

3. Mambo ka Yesu o aikela jishinda ja kusolomokelamo Lesa?

³ Kintu kyakilamo kunema kyalengela Yesu kwikala jishinda jonkatu ja kusolomokelamo Lesa, ke na mambo a kuba’mba Yehoba wasala kupa Mwananji uno mwingilo mukatampe.a Shanji wamulenga kwikala muntu mwine ye engijisha pa kufikizha kyaswa muchima wanji. (2 Kolinda 1:20; Kolose 1:18-20) Pa kuba’mba tumvwishe mwingilo mukatampe wa Mwananji, twafwainwa patanshi kwisamba pa byamwekele mu bujimi bwa Edena, amo bamulume ne mukazhi batanshi mo bechiine kala ne Satana pa kusatukila Yehoba.​—Ntendekelo 2:16, 17; 3:1-6.

4. Bunsatuki bwajinga mu Edena bwakolomwene ñanyi mambo, kabiji Yehoba wafuukwilepo kuba ka pa kupwisha ano mambo?

⁴ Bunsatuki bwa mu Edena bwakolomwene mambo akunzhile bilengwa byonse. Ano mambo aletele bwipuzho bwa kuba’mba: Nanchi Yehoba ulama bulongo bilengwa byanji nyi? Pa kupwisha ano mambo akatampe, Yehoba wafuukwilepo kutuma mwananji waoloka kwiya pano pa ntanda. Uno mwana waingijile mwingilo wanema bingi wa kutumbijika bumfumu bwa Yehoba ne kwikala bukuzhi bwa kupulusha bantu. Byo aikele wakishinka kufika ne ku lufu, uno mwana wapaine jishinda ja kupwishishamo makatazho onse aishile na mambo a bunsatuki bwa kwa Satana. (Bahebelu 2:14, 15; 1 Yoano 3:8) Pano bino, Yehoba uji na baana bavula bingi ba ku mupashi baoloka. (Danyela 7:9, 10) Ñanyi ye apele uno mwingilo wanema bingi? Yehoba wapele “Mwananji yenkawa umotu,” waishile kutelwa’mba Yesu Kilishitu.​—Yoano 3:16.

5, 6. Yehoba wamwesheshe byepi’mba wamuketekejile Mwananji, kabiji ki ka kyamulengejile kwikala na luno luketekelo?

⁵ Nanchi twakonsha kukumya mwafuukwijile Yehoba nyi? Ine, kwalepeshatu. Shanji waketekejile bingi Mwananji yenkawa umotu. Saka kwakishala myaka yavula Mwananji kwiya pano pa ntanda, Yehoba waambijile jimo’mba Mwananji ukekala wakishinka kechi na mambo a makatazho onse o akapitamo ne. (Isaya 53:3-7, 10-12; Byubilo 8:32-35) Twayai tumone kyalengejile Lesa kuketekela bingi Mwananji. Uno Mwana wajinga na bwana bwa bene bwa kwisajila aye mwine byo akeba, byonkatu biji bamalaika ne bantu. Nangwa byonkabyo, Yehoba wamuketekejile bingi byonkatu byo aambijile jimo kuba’mba Mwananji ukekala wakishinka. Ki ka kyamulengejile kwikala na luno luketekelo? Ke na mambo a kuba’mba Yehoba wayuka Mwananji bulongo. Yehoba wayukisha Mwananji byo aji kabiji wayuka ne Mwananji byo akebesha kumutokesha ku muchima. (Yoano 8:29; 14:31) Mwana watemwa Shanji kabiji Shanji naye watemwa Mwananji. (Yoano 3:35) Butemwe buji pakachi ka Shanji ne Mwana bwibalengela kukwatankana kya kine kabiji ne kwiketekela kukabula kupwa.​—Kolose 3:14.

⁶ Yesu uji na mwingilo mukatampe bingi. Shanji wamuketekela bingi kabiji bonse babiji balunda ba kine kine. Onkao mambo, twakonsha kwikala balunda na Lesa kupichila mwi Yesu. Nangwa byonkabyo, kuji kintu kikwabo kimwesha’mba Mwananji ye yenkatu wafwainwa kwitwimenako kwi Shanji.

Mwana ye Yenkatu Wayukisha Shanji

7, 8. Mambo ka Yesu o aambijile’mba kafwako wayuka bulongo Batata ne, “poso yenka Mwana”?

⁷ Kuji bintu byo twafwainwa kuba pa kuba’mba twikale balunda na Yehoba. (Salamo 15:1-5) Kafwako muntu mukwabo wakila Mwana wayuka byo twafwainwa kuba pa kulondela mizhilo ya Lesa ne kwitabilwa kwi aye ne. Yesu waambile’mba: “Batata bampa bintu byonse, kabiji kafwako wayuka bulongo Mwana ne, poso abo bene Batata; kafwako wayuka Batata ne, poso yenka Mwana ne yense Mwana ye akeba kumusolwelabo.” (Mateo 11:27) Twayai tumone ene mambo Yesu o aambijile kya kine’mba kafwako wayuka bulongo Batata ne, “poso yenka Mwana.”

⁸ Byo aji “mubeji wa bilengwa byonse,” uji na bulunda bwakosa bingi na Yehoba. (Kolose 1:15) Akifwanyikizhai kukwatankana kwa Shanji ne Mwana kwaikalako pa myaka nobe kajo kimye kyo bajingatu bubiji bwabo. Ko kuba’mba kufuma ku ntendekelo kufika kimye kyalengelwe bilengwa bikwabo bya mupashi. (Yoano 1:3; Kolose 1:16, 17) Akilangulukaipotu pa Mwana byo aumvwinenga pa kwikala pamo ne Shanji na kufunda mashinda a mwa kubila bintu, mizhilo ne kuyuka kyaswa muchima wa Lesa. Onkao mambo, kyailamo bingi kwamba’mba Yesu ye yenkatu wayuka bulongo Shanji. Kumuyuka bulongo kwalengejile Yesu kulumbulula bulongo biji Shanji.

9, 10. (a) Mu ñanyi mashinda Yesu mo asololwe Shanji? (b) Pa kuba’mba twitabilwe kwi Yehoba, twafwainwa kuba ka?

⁹ Yesu byo afunjishanga byamwesheshe byo ayuka Yehoba kabiji ne Yehoba byo akeba bapopweshi banji kumupopwela.b Yesu wasolwele biji Shanji ne mu jishinda jikwabo. Yesu waambile’mba: “Awa wammona, wamona ne Batata.” (Yoano 14:9) Yesu walondelanga Shanji mu bintu byonse byo aambanga ne kuba. Onkao mambo, umvwe ketutange mu Baibolo pe Yesu, byo a ambanga ne kufunjisha bulongo, kifyele kyamulengelanga kubuka bantu ne kujila na mambo a lusa, tuyuka kuba’mba ne Yehoba byo byo afwainwa kuba. (Mateo 7:28, 29; Mako 1:40-42; Yoano 11:32-36) Mashinda ne kyaswa muchima wa Shanji bimwekela mu byambo ne byubilo bya Mwana. (Yoano 5:19; 8:28; 12:49, 50) Onkao mambo, pa kuba’mba twitabilwe kwi Yehoba, twafwainwa kumvwina mafunjisho a Yesu ne kulondela mu ngayo yanji.​—Yoano 14:23.

¹⁰ Byo kiji kuba’mba Yesu wayuka bulongo Yehoba ne kulondela bintu byo oba, kechi kya kukumya kuba’mba Yehoba wasala Mwananji kwikala jishinda ja kusolomokelamo Shanji ne. Byo twayuka kino kishinka kya ene mambo o twafwainwa kusolomokela Yehoba kupichila mwi Yesu, twayai pano twisambe mwatala byambo byaambile Yesu bya kuba’mba: “Amiwa yami jishinda ne bukine ne bumi. Kafwako wiya kwi Batata ne, poso wapichila mwi amiwa.”​—Yoano 14:6.

“Amiwa Yami Jishinda”

11. (a) Mambo ka o twakonsha kwikela na bulunda bwawama ne Lesa kupichilatu mwi Yesu kwapwa? (b) Nga byambo biji pa Yoano 14:6 byamwesha byepi mwingilo uji ne Yesu bunketu kwapwa? (Monai tubyambo twa munshi.)

¹¹ Twafunda kala kuba’mba kafwako wakonsha kumusolomoka Lesa kwa kubula kukipichila mwi Yesu ne. Akilangulukaipo pa kino kishinka byo kilumbulula kwi atweba. Yesu ye “jishinda” ko kuba’mba twakonshatu kwikala na bulunda bwawama ne Lesa kupichila mwi aye. Mambo ka o kyaikela bino? Byo aikele wakishinka kufika ne ku lufu, Yesu wapaine bumi bwanji kwikala kitapisho kya bukuzhi. (Mateo 20:28) Kwa kubula buno bukuzhi, kyakonsha kwitukatazha bingi kumusolomoka Lesa. Bundengamambo bwabanya bantu na Lesa mambo Yehoba wazhila, onkao mambo, kechi wakonsha kuswisha bundengamambo ne. (Isaya 6:3; 59:2) Pano bino, kitapisho kya Yesu kyafumishepo uno mukiika, kyavwetelepo nangwa’mba kukuula bantu ku bundengamambo. (Bahebelu 10:12; 1 Yoano 1:7) Umvwe twaswa lunengezho lwa Lesa kupichila mwi Kilishitu ne kwilwitabila, Yehoba uketubila bibusa. Jino jo jonkatu jishinda jo twakonsha ‘kupwainamo ne Lesa.’c​—Loma 5:6-11.

12. Mu ñanyi mashinda Yesu mo aikela “jishinda”?

¹² Yesu ye “jishinda” inge tubena kulomba. Kupichilatu mwi Yesu mo mo tulombela kwi Yehoba ne kuketekela’mba usakumvwa misashijilo ifuma panshi ya muchima wetu. (1 Yoano 5:13, 14) Yesu waambile’mba: “Umvwe mukalombe kintu kwi Batata, abo bakemupakyo mu jizhina jami. . . Lombai kabiji mukekitambula, pa kuba’mba mukekale na lusekelo lukatampe.” (Yoano 16:23, 24) Onkao mambo, mu jizhina ja Yesu, twakonsha kusolomoka Yehoba mu lulombelo ne kumwita’mba “Tata wetu.” (Mateo 6:9) Kabiji Yesu ye “jishinda” na mambo a byo aubanga. Byonka byo kyaambiwapo kala, Yesu walondejilenga byaubanga Shanji. Onkao mambo, byaubanga Yesu bimwesha byo twafwainwa kwikala pa kuba’mba tumutokeshe Yehoba ku muchima. Pa kusolomoka Yehoba, twafwainwa kulondela mu ngayo ya kwa Yesu.​—1 Petelo 2:21.

“Amiwa Yami . . . Bukine”

13, 14. (a) Yesu wamwesheshe byepi bukine mu ñambilo yanji? (b) Pa kuba’mba Yesu ekale “bukine,” bintu ka byo afwainwe kuba, kabiji mambo ka?

¹³ Kimye kyonse Yesu waambanga bukine pa mambo a bungauzhi bwa Shanji. (Yoano 8:40, 45, 46) Mu kanwa ka kwa Yesu kechi mwalupukilepo bujimbijimbi ne. (1 Petelo 2:22) Nangwatu boba bamukanyanga baambile’mba wafunjishenga “jishinda ja Lesa mu bukine.” (Mako 12:13, 14) Nangwa byonkabyo, Yesu byo aambile’mba: “Amiwa yami . . . bukine,” kechi waambilengatu’mba wayukanyikishe bukine mu bintu byo aambilenga, kusapwila ne kufunjisha ne. Mwavwangilwe byavula kechi kwambatu bukine ne.

¹⁴ Yukai’mba saka kwakishala myaka yavula Mesiasa nangwa’mba Kilishitu kwiya, Yehoba wakambizhe banembi ba Baibolo batangijilwe na mupashi kunemba bungauzhi pe aye. Buno bungauzhi bwaambijile jimo pa bwikalo, mwingilo ne lufu lwanji. Kunungapo, Mizhilo ya Mosesa imo yajinga kimvule nangwa’mba yaambilenga pe Mesiasa. (Bahebelu 10:1) Nanchi Yesu waikele wakishinka kufika ne ku lufu ne kufikizha bintu byonse byaawilwe pe aye nyi? Kino kyo kyakonsheshe kulengela Yehoba kutumbijikwa kwikala Lesa wa bungauzhi bwa kine. Uno mwingilo wanema waimenejiletu pe Yesu. Mu bwikalo bwanji bonse, bintu byonse byo aambanga ne kuba, Yesu wamwesheshe’mba bungauzhi bonse bwaawilwe, bwajinga bwa kine. (2 Kolinda 1:20) Onkao mambo, Yesu wajinga “bukine.” Kyajinga nobe bukine bwa bungauzhi bwa Yehoba bwaishijile mwi Yesu.​—Yoano 1:17; Kolose 2:16, 17.

“Amiwa Yami . . . Bumi”

15. Kwitabila mu Mwana kilumbulula ka, kabiji kuba kino kwakonsha kwitulengela kumwenamo ka?

¹⁵ Yesu ye “bumi” mambo mwi aye mo monkatu mo tumwena bumi, ko kuba’mba “bumi bwa kine kine.” (1 Timoti 6:19) Baibolo waamba’mba: “Awa wamwitabila Mwana ukekala na bumi bwa myaka ne myaka; awa ubula kukookela Mwana kechi ukekala na bumi ne, bino bukaji bwa Lesa bukekala pe aye.” (Yoano 3:36) Kilumbulula ka kwitabila mu Mwana Lesa? Kilumbulula kushiinwa’mba kechi twakonsha kwikala na bumi kwakubula aye ne. Kunungapo, kilumbulula’mba twafwainwa kumwesha lwitabilo lwetu kupichila mu mingilo, kutwajijila kufunda pe Yesu ne kwibikako kulondela mafunjisho anji ne mu ngayo yanji. (Yakoba 2:26) Onkao mambo, kwitabila mu Mwana Lesa kwitutwala ku bumi bwa myaka, ko kuba’mba ku ba “kajitanga kacheche” ka bena Kilishitu bashingwa kwikala mwiulu myaka ne myaka, kabiji ku ba mu “jibumba jikatampe” ja “mikooko ikwabo” kwikala na bumi bwalumbuluka mu paladisa pano pa ntanda.​—Luka 12:32; 23:43; Lumwekesho 7:9-17; Yoano 10:16.

16, 17. (a) Yesu ukamwesha byepi’mba ye “bumi” ne ku boba bafwa? (b) Luketekelo ka lo twafwainwa kwikala nalo?

¹⁶ Nga ku boba bafwile kala kiji byepi? Kwi abo nabo Yesu ye “bumi.” Saka akyangye kusangula mulunda nanji Lazalasa, Yesu wabuujile nyenga yanji Lazalasa, aye Malita amba: “Amiwa yami lusanguko ne bumi. Awa wangitabila, nangwa wafwa, ukasanguka.” (Yoano 11:25) Yehoba wapa Mwananji “makii a lufu ne a Kilende,” ne bulume bwa kusangula bantu. (Lumwekesho 1:17, 18) Yesu bamupa bulume, onkao mambo ukengijisha ano makii kushinkula binzhilo bya bilende ne kufumyamo bonse bajimo.​—Yoano 5:28, 29.

¹⁷ Kwingijisha byambo bichechetu bya kuba’mba “Amiwa yami jishinda ne bukine ne bumi,” Yesu walumbulwile kyo aishijile pano pa ntanda. Bino byambo byanema bingi kwi atweba lelo jino. Kabiji Yesu wanungilepo pa bino byambo byo aambile’mba: “Kafwako wiya kwi Batata ne, poso wapichila mwi amiwa.” (Yoano 14:6) Lelo jino byambo bya kwa Yesu byanema byonka byo byanemene kimye kyo ebyambile. Onkao mambo, twafwainwa kuketekela’mba umvwe twalondela Yesu, kechi tukalubilamo ne. Aye ye yenkatu uketumwesha jishinda ‘kwi Shanji.’

Musa Kubapo Byepi?

18. Kulondela Yesu kya kine mwavwangwa ka?

¹⁸ Kwesakana na mwingilo mukatampe wa kwa Yesu kabiji ne byo ayuka bulongo Shanji, twafwainwa kulondela Mwana. Byonka byo twafunjile mu kitango kyafumako, mu kulondela Yesu kya kine mwavwangwa ne byo tuba kechi mu ñambilotu ne. Kulondela Kilishitu kulumbulula kwikela monka mwayila byo afunjishanga ne kuba. (Yoano 13:15) Uno buku ye mubena kutanga usakwimukwasha kuba bino.

19, 20. Uno buku uji na ñanyi bintu byafwainwa kwimukwasha kulondela Kilishitu?

¹⁹ Mu bitango byalondelapo, tukesamba pa bwikalo ne mwingilo wa kwa Yesu. Bino bitango biji mu bipungu bisatu. Mu kipungu kitanshi, tukafunda pa byubilo byanji ne mashinda o aubilangamo bintu. Mu kya bubiji, tukafunda pa byo asapwilanga ne kufunjisha na mukoyo. Mu kya busatu, tukafunda byo amweshanga butemwe. Kutendeka na kitango 3, kuji kakitenguluzha ka kufundamo ka kuba’mba: “Mwakonsha Kulondela Byepi Yesu?” Binembelo ne mepuzho ajimo, bebinengezha kwitukwasha kulanguluka langulukapo pa byo twakonsha kulondela Yesu mu ñambilo ne byubilo.

²⁰ Na bukwasho bwa Yehoba Lesa, kechi twafwainwa kulubilamo ne kumvwa’mba tuji kwalepa ne aye na mambo a bundengamambo bo twaswana ne. Na mambo a butemwe bwanji bukatampe, Yehoba watumine Mwananji kwiya na kwitumwesha jishinda ja kwitulengela kwikala na bulunda bwawama ne Lesa. (1 Yoano 4:9, 10) Onkao mambo, twayai twiyeke na kumwesha lusanchilo pa mambo a buno butemwe bukatampe kupichila mu kuswa ne kwingijila pa lwito lwa kwa Yesu lwa kuba’mba: ‘Ndondelainga.’​—Yoano 1:43.