Mambo ka o Twafwainwa Kulondelanga “Kilishitu”?
‘Umvwe muntu usaka kundondela, ekane aye mwine, . . . kabiji andondelenga pa juba pa juba.’—LUKA 9:23, NW.
1, 2. Mambo ka o kyanemena atweba kwisambapo pa ene mambo o twafwainwa kulondelanga “Kilishitu”?
YEHOBA byo atemwapo kumona mu bipwilo bya bapopweshi banji panopantanda muji anweba bakatataka mukeba kufunda bukine ne bakyanyike! Byo mwatwajijila kufunda Baibolo, kutanwa kimye kyonse ku kupwila kwa bwina Kilishitu, ne kukoma mu maana enu a kuyuka bukine bupana bumi buji mu Mambo a Lesa, mwafwainwa kulangulukishapo bingi pa lwito lwa kwa Yesu lwa kuba’mba: “Umvwe muntu usaka kundondela, ekane aye mwine, kabiji ashikule kichi kyanji kya lumanamo, andondelenga pa juba pa juba.” (Luka 9:23, NW) Apano Yesu ubena kwamba’mba kwikana anweba bene ne kumulondelanga ke kintu kyo mwafwainwa kuba. Onkao mambo, kyanema bingi kwi atweba kuyuka ene mambo o twafwainwa kulondelanga “Kilishitu.”—Mat. 16:13-16.
2 Pano kiji byepi kwi atweba twatendeka kala kwenda mu ngayo ya kwa Yesu Kilishitu? Betutundaika’mba “mukijishemo ne kukijishamotu.” (1 Tesa. 4:1, 2) Kikale po po twatendekeletu mpopwelo ya kine nangwa twatendekele kala, kulanguluka pa ene mambo o twafwainwa kulondelanga Kilishitu kusakwitukwasha kwingijisha lutundaiko lwa kwa Paulo ne kumulondelanga Kilishitu bulongo mu bwikalo bwetu pa juba pa juba. Twayai twisambe pa bishinka bitanu byafwainwa kwitulengela kulondelanga Kilishitu.
Kukosesha Bulunda Bwetu na Yehoba
3. Mu ñanyi mashinda abiji mo twakonsha kumuyukila Yehoba?
3 Byo aambilenga ku bena Atene saka ‘aimana mukachi ka Aleopagusa,’ mutumwa Paulo waambile’mba: ‘[Lesa] wibatongwela myaka yabo, ne mipaka ya kwikalamo; amba bamukebe Lesa, kana kampe bakapapate na kumukeba ne kumutana, kabiji byonkabyo kechi uji kwalepa ne atweba bonse ne.’ (Byu. 17:22, 26, 27) Twakonsha kumukeba Lesa ne kumuyuka bulongo. Kya kumwenako, umvwe twamona bilengwa, tufunda bintu byavula bingi pa byubilo ne bulume bwa Lesa. (Loma 1:20) Kabiji Yehoba wilumbulula bulongo mu Mambo anji anembwa, Baibolo. (2 Timo. 3:16, 17) Inge twibikako na ‘kulanguluka langulukanga pa mingilo yanji’ ne ‘kupitulukamo mu byubilo byanji,’ tumuyuka bulongo Yehoba.—Sala. 77:12.
4. Kulondela Kilishitu kwakonsha kwitukwasha byepi kumuyuka bulongo Yehoba?
4 Jishinda jakilamo kuwama jo twakonsha kumuyukilamo bulongo Yehoba ke kulondela Kilishitu. Akilangulukaitu pa lukumo lo ajinga nalo Yesu byo ajinga pamo ne Shanji “panopantanda kasa pakyangye kulengwa.” (Yoa. 17:5) Aye “ye ntendekelo ya bilengwa bya Lesa.” (Lum. 3:14) Byo aji “mubeji wa pa bilengwa byonse,” waikele myaka yavula bingi mwiulu na Shanji, Yehoba. Saka akyangye kwiya panopantanda, Yesu waingijile mingilo yavula bingi, kechi kwikalatu pamo na Shanji kwapwa ne. Wajinga mulunda na Lesa wa kine kine, kabiji waingijilangatu pamo na Wa bulume bwine, ne butemwe bwabo bwabaile bingi. Yesu kechi wamwenengatu Shanji byo aingijilenga bintu ne kumona byo amwesheshenga byubilo byanji kwapwa ne, bino wafunjile ne kubila monkamo bintu byonse byo afunjile kwi Shanji. Kyafuminemo, uno Mwana wa lukokelo waikeletu nobe Shanji kya kuba’mba Baibolo imutela’mba ‘ye kipasha kya Lesa ubula kumweka.’ (Kolo. 1:15) Umvwe ke tulondele Kilishitu, twakonsha kwikala balunda ba kine ne Yehoba.
Kulonda Yehoba Bulongo
5. Ki ka kyafwainwa kwitukwasha kulonda Yehoba bulongo, kabiji mambo ka?
5 ‘Twalengwa mu kipasha kya Lesa,’ onkao mambo, tuji na bulume bwa kumwesha byubilo bya Lesa. (Nte. 1:26) Mutumwa Paulo watundaikile bena Kilishitu ‘kwikala ba kulonda Lesa, byafwainwa baana bo atemwa.’ (Efi. 5:1) Kulonda Kilishitu kwitulengela ne kulonda Shetu wa Mwiulu. Kiji bino mambo Yesu wamwesheshe milanguluko ne byubilo bya Lesa, kabiji Yesu ye wakonshatu kwitufunjisha bulongo kumuyuka Yehoba kukila muntu yense. Byo ajinga panopantanda, Yesu kechi wayukanyikishetu jizhina ja Yehoba kwapwa ne. Bino witubujile ne Lesa byo aji. (Tangai Mateo 11:27.) Yesu waubile bino mu byambo ne mu byubilo, mu mafunjisho ne kya kumwenako kyanji.
6. Mafunjisho a kwa Yesu amwesha ka pe Yehoba?
6 Yesu witufunjishenga pe Lesa byo akeba kwi atweba ne byo omvwa pa bapopweshi banji. (Mat. 22:36-40; Luka 12:6, 7; 15:4-7) Kya kumwenako, pa yoya Mikambizho Jikumi byo aambilepo umo wa kuba’mba, “kuba bukende ne,” Yesu walondolwele Lesa byo amona mu muchima wa muntu saka akyangye kuba bukende. Waambile’mba: “Awa utala mwanamukazhi na lwiso lwa kumukumbwa, waubila nanji jimo bukende monka mu muchima wanji.” (Lupu. 20:14; Mat. 5:27, 28) Bafaliseo baambijile mungi Muzhilo wa Lesa byo baambile’mba, “ukamutemwa mukwenu, ne mulwanyi wobe ukamushikwa,” pakuba Yesu wayukanyikishe mulanguluko wa Yehoba, byo aambile’mba: “Sa mwibatemwa balwanyi benu ne kwibalombela bemupata.” (Mat. 5:43, 44; Lupu. 23:4; Levi 19:18) Inge twayuka bilanguluka Lesa ne byo akeba atweba kuba, kitulengela kumulondela bulongo.
7, 8. Tufunda ka pe Yehoba ku kya kumwenako kya kwa Yesu?
7 Kabiji Yesu wamwesheshe Shanji byo aji kupichila mu kya kumwenako kyanji. Inge twatanga mu Mambo awama amba Yesu waumvwijile lusa bakajijilwe, ne boba bamanaminenga, ne byo afichile ku muchima kimye baana banji ba bwanga kyo bakainyenga baana bacheche, abya tumona amba ne Shanji byo byo oba byonkabye nyi? (Mako 1:40-42; 10:13, 14; Yoa. 11:32-35) Akilangulukai pa byubilo bya kwa Yesu byo bitulengela kuyuka byubilo byanema bya Lesa. Nanchi bya kukumya byaubile Kilishitu kechi bimwesha bulume bukatampe bo ajinga nabo nenyi? Pano kechi waingijishe bobwa bulume kuba’mba etokeshe mwine ku muchima nangwa kukozhezhamotu bantu kya nshiji ne. (Luka 4:1-4) Byubilo byo amwesheshe pa kupanga boba bapoteshi ba lwiso kufuma mu nzubo ya Lesa bimwesha’mba waoloka! (Mako 11:15-17; Yoa. 2:13-16) Mafunjisho anji, ne byambo bya bupe byafuminenga mu kanwa kanji pa kufika bantu pa michima bimwesha’mba “wamukijile Solomone” mu maana. (Mat. 12:42) Butemwe bo amwesheshe Yesu byo apaine mweo wanji mu kufwila bantu bavula bwalondololwa bulongo mu Baibolo byo aamba’mba: “Ka paji muntu uji na butemwe bwakila bo buno ne.”—Yoa. 15:13.
8 Mwana Lesa waimenejilengako Yehoba mu kwikala walumbuluka mu byonse byo aambile ne kuba, kya kuba’mba waambile’mba: “Awa wammona amiwa wamona ne Batata.” (Tangai Yoano 14:9-11.) Kulondela Kilishitu po pamotu ne kulondela Yehoba.
Yesu ye Mushingwa wa Yehoba
9. Kimye ka Yesu kyo aikele Mushingwa wa Lesa, kabiji mu ñanyi jishinda?
9 Akimonai kyamwekele mu kimye kya kibundo mu 29 C.E. kimye Yesu afikizhe myaka ya kusemwa 30 kyo aishile kwi Yoano Mubatishi. “Yesu, byo abatizhilwe, ponkapotu watuntukile mu mema; kabiji talai, mwiulu mwashinkukile, ne aye wamwene ne mupashi wa Lesa sa ekila pamo nobe nkunda, ne kumwikijila.” Pa kyokya kimye, po po aikele ke Kilishitu, nangwa’mba Mesiasa. Pa kyonkakya kimye, Yehoba waambile patoka’mba Yesu ye Mushingwa wanji, byo aambile’mba: ‘Uno ye Mwanami, ye natemwa, mo namwena lusekelo.’ (Mat. 3:13-17) Kino ke kishinka kyawama bingi kyafwainwa kwitulengela kumulondelanga Kilishitu!
10, 11. (a) Mu ñanyi mashinda jizhina ja mushingi ja kuba’mba “Kilishitu,” mo jingijila pa kwamba pe Yesu? (b) Mambo ka o twafwainwa kubula kukankelwa kulondelanga Yesu Kilishitu?
10 Mu Baibolo, jizhina ja mushingi ja kuba’mba “Kilishitu” bejingijisha kwamba pe Yesu mu mashinda avula nabiji, Yesu Kilishitu, Kilishitu Yesu, ne Kilishitu. Yesu aye mwine waingijishe jizhina ja kuba’mba “Yesu Kilishitu,” ko kuba’mba jizhina, pabwela palondela jizhina ja mushingi. Byo alombelenga kwi Shanji, waambile’mba: “Buno bo bumi bwa myaka, namba bafundenga maana a kwimuyuka, anweba, Lesa yenka wa kine, ne Yesu Kilishitu ye mwatumine.” (Yoa. 17:3, NW) Kutelwa bino kumwesha muntu ye batumine kwi Lesa ne kwikala Mushingwa. Inge jizhina ja mushingi jo jitanshi kutelwa, nabiji amba “Kilishitu Yesu,” ko kuba’mba buneme bwafuma pa mwine muntu bwaya pa kifulo kyo ajipo. (2 Ko. 4:5) Kwingijisha jizhina ja kuba’mba “Kilishitu,” ke jishinda ja kunemekelamo kifulo kya kwa Yesu kya Bumesiasa.—Byu. 5:42.
11 Monse mo twakonsha kwingijisha jizhina ja mushingi ja kuba’mba “Kilishitu” pa kwamba pe Yesu, jimwesha bukine bwanema bwa kuba’mba: Nangwa kya kuba Mwana Lesa waishile panopantanda mu bumuntu ne kuyukanyikisha kyaswa muchima wa Shanji, kechi wajingatu muntu nangwa ngauzhi wa byonkabya ne; bino waikele Mushingwa wa Yehoba. Onkao mambo twafwainwa kumona’mba twamulondela uno Mushingwa.
Yesu jo Jonka Jishinda ja Lupulukilo
12. Ñanyi byambo byanema kwi atweba byaambile Yesu kwi mutumwa Tomase byo kwashajiletu pacheche kuba’mba afwe?
12 Kishinka kikwabo kyafwainwa kwitulengela kulondelanga Mesiasa bekyambilepo kwi Yesu mu byambo byo aambijile batumwa banji bakishinka, saka kwashalatu kimye kicheche kuba’mba afwe. Byo akumbwile bwipuzho bwaipwizhe Tomase pa mambo a byambo byo aambile Yesu bya kuya na kwibanengezhezha mpunzha, Yesu waambile’mba: “Amiwa ne jishinda, ne bukine, ne bumi: ka paji wiya kwi Batata ne, poso pe amiwa.” (Yoa. 14:1-6) Yesu waambilenga ku batumwa banji bakishinka jikumi na umo. Wibalayile kuya na kwibamwena kuntu mwiulu, pano bino byambo byanji byanema ne ku boba baji na luketekelo lwa kwikala na bumi bwa myaka ne myaka panopantanda. (Lum. 7:9, 10; 21:1-4) Mu ñanyi jishinda?
13. Mu ñanyi jishinda Yesu mo aikela “jishinda”?
13 Yesu Kilishitu ye “jishinda.” Ko kuba’mba, ye yenkatu ye tusolomokelamo kwi Lesa. Kino kya kine inge ke tulombe, mambo inge twalomba kupichila mwi Yesu po po twakonsha kwikala na luketekelo lwa kuba’mba Shetu uketupa byonse byo twamulomba kwesakana na kyaswa muchima wanji. (Yoa. 15:16) Nangwa byonkabyo, Yesu ye “jishinda” mu mulanguluko mukwabo. Bundengamambo bwalengela bantu kwiabanya bene ne Lesa. (Isa. 59:2) Yesu wapaine “mweo wanji ke kya kukula bavula.” (Mat. 20:28) Kyafumamo, Baibolo walondolola’mba: “Mashi a Yesu . . . etutokesha ku bundengamambo bonse.” (1 Yoa. 1:7) Mu jino jishinda, Mwana washinkula jishinda ja kupwainamo ne Lesa. (Loma 5:8-10) Twakonshatu kwikala balunda na Lesa inge twaitabila mwi Yesu ne kumukokela.—Yoa. 3:36.
14. Yesu waikala byepi “bukine”?
14 Yesu ye “bukine” kechi na mambotu a kuba’mba kimye kyonse waambanga ne kwikela monka mu bukine kwapwa ne, bino ne na mambo a kuba’mba bungauzhi bonse bwanembelwe pe Mesiasa, bwavula bwafikizhiwa mwi aye. Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Milaye ya Lesa, nangwa yavujisha byepi, yaikajikwa mwi aye.” (2 Ko. 1:20) Nangwatu “kimvule kya bintu byawama bikeya” byanembelwe mu Mizhilo ya Mosesa byafikizhiwe mwi Kilishitu Yesu. (Hebe. 10:1; Kolo. 2:17) Yesu ye mwine ye baambapo ku bungauzhi bonse, kabiji buno bungauzhi bwitukwasha kumvwisha mwingilo wanji wanema mu kufikizha nkebelo ya Yehoba. (Lum. 19:10) Pa kuba’mba tumwenemo mu kufikizhiwa kwa bintu byo etulaya Lesa, twafwainwa kulondela Mesiasa.
15. Mu ñanyi jishinda Yesu mo aikela “bumi”?
15 Yesu ye “bumi” mambo wapota bantu na mashi a bumi bwanji, kabiji bumi bwa myaka ke kya bupe kyo apanatu Lesa ‘mwi Kilishitu Yesu, Nkambo yetu.’ (Loma 6:23) Kabiji Yesu ye “bumi” ku boba bafwa. (Yoa. 5:28, 29) Kunungapotu, akilangulukai ne pa byo akoba Ñanga Mukatampe mu Bukalama bwanji bwa Myaka Kiumbi Kimo. Ee kine, ukakuula bangikazhi banji panopantanda myaka ne myaka ku bundengamambo ne lufu!—Hebe. 9:11, 12, 28.
16. Kishinka ka kyo tuji nakyo kyafwainwa kwitulengela kumulondelanga Yesu?
16 Onkao mambo, mukumbu ye akumbwile Yesu kwi Tomase wanema bingi kwi atweba. Yesu ye jishinda, ne bukine, ne bumi. Ye ye batumine kwi Lesa panopantanda pa kuba’mba ba panopantanda bapulukile mwi aye. (Yoa. 3:17) Kabiji kafwako wiya kwi Shetu ne, kana kupichila mwi Yesu. Baibolo waambatu patoka amba: “Lupulukilo kechi luji mu mukwabo nangwa umo ne: pakuba kechi paji jizhina jikwabo muno munshi, japewa mu bantu, jo twafwainwa kupulukilamo ne.” (Byu. 4:12) Onkao mambo, kechi na mambo a bintu byo betufunjishe kala ne, kyawama atweba kuketekela mwi Yesu, kumulondelanga pa kuba’mba etutwale ku bumi.—Yoa. 20:31.
Betukambizha Kumvwina Kilishitu
17. Mambo ka o kyanema kuba’mba tumvwinenga Mwana Lesa?
17 Ba Petelo, Yoano, ne Yakoba bamwene kimwesho kya kwaluka. Pa kyokya kimye, baumvwine jiwi kufuma mwiulu jaambile’mba: ‘Uno ye Mwanami ye nasalulula: mumvwai aye.’ (Luka 9:28, 29, 35) Kyanema bingi kuba’mba tukokelenga mukambizho wa kumvwinanga Mesiasa.—Tangai Byubilo bya Batumwa 3:22, 23.
18. Twakonsha kumvwina byepi Yesu Kilishitu?
18 Kumvwinanga Yesu kwavwangamo ‘kutalanga konka kwi Yesu, ne kulangulukanga pe aye.’ (Hebe. 12:2, 3) Onkao mambo, twafwainwa “kukila mu kuteshakotu muchima ku abya bintu” byo tutanga pe aye mu Baibolo ne mu mabuku a kwa ‘kalume wa kishinka kabiji wa maana,’ kubikakotu ne byo tumvwa pe aye ku kupwila kwa bwina Kilishitu. (Hebe. 2:1; Mat. 24:45) Byo tuji mikooko yanji, twayai twibikengako kumvwina Yesu ne kumulondelanga.—Yoa. 10:27.
19. Ki ka kyafwainwa kwitukwasha kulondelanga Kilishitu?
19 Abya twakonsha kutwajijila kulondelanga Kilishitu nangwa kya kuba tubena kupita mu makatazho nyi? Ee, twakonsha, kikulutu ‘twakwachisha ku yewa musango wa byambo byalumbuluka’ kupichila mu kuba bintu byo tufunda “monka mu lwitabilo ne mu butemwe biji mwi Kilishitu Yesu.”—2 Timo. 1:13.
Mwafundamo Ka?
• Mambo ka kulonda “Kilishitu” kyo kukosesha bulunda bwetu na Yehoba?
• Mambo ka kulonda Yesu kyo kwaikela pamotu na kulonda Yehoba
• Yesu waikala byepi “jishinda, ne bukine, ne bumi”?
• Mambo ka o twafwainwa kumvwinanga Mushingwa wa Yehoba?
[Kipikichala pa peja 29]
Mafunjisho a kwa Yesu amwesheshe milanguluko yakilamo kunema ya Yehoba
[Kipikichala pa peja 30]
Twafwainwa kulondelanga mu bukishinka Mushingwa wa Yehoba
[Kipikichala pa peja 32]
Yehoba waambile’mba: “Uno ye Mwanami . . . mumvwai aye”