BWIPUZHO 9
Nanchi Bilengwa Bilengeletu Bine Nyi?
WAKONSHA KUBA BYEPI?
Fwanyikizha bino: Kufumatu ku bwanyike, Alex waitabila mwi Lesa ne kuba’mba ye walengele bintu byonse. Pano lelo, mufunjishi wanji ufunjisha bya sayansi, wa kumubuula’mba bilengwa bilengeletu abyo bine, ne kuba’mba bashayuka bataana bishiino bimwesha’mba kino kya kine. Alex kechi ubena kukeba bakwabo kumulengulula ne. Wishikisha mwine mu muchima amba, ‘Umvwe bashayuka ba bya sayansi baswa kino, yami ñanyi wa kukana?’
Umvwe yobe wajinga Alex, nanchi inge waswile kuba’mba bilengwa bilengeletu bine na mambotu a kuba mabuku amo byo byo aamba nyi?
AKITULUMANA NE KULANGULUKAPO
Bantu bavula inge babena kwamba pa luno lufunjisho, banyemenatu kwamba byo baitabilamo, kwa kubula kuyuka ne ene mambo o baitabila mu byobyo bintu.
Bantu bamo baitabila’mba kuji walengele bilengwa, mambo byo byo bebabuula ku machechi.
Kabiji bakwabo nabo baitabila’mba bilengwa bilengeletu bine, mambo byo byo bebafunjisha ku sukulu.
MEPUZHO 6 A KULANGULUKAPO
Baibolo waamba’mba: “Nzubo yonse kuji wiishimika, bino walengele bintu byonse, ye Lesa.” (Bahebelu 3:4) Nanchi twakonsha kwitabila bino byambo nyi?
Kwamba kuba’mba kafwako walengele bilengwa ne, kuji nobe kwamba’mba kafwako washimikile nzubo yo tubena kumona
BAMO BAMBA’MBA: Bintu byonse biji pano pa ntanda ne bya mulwelele byaishilekotu bine kufuma ku kintu kyatubikile na mambo a kyuya (Big Bang).
1. Pano kino kintu kyafumine pi kabiji ñanyi walengejile’mba kitubike?
2. Kyepi kibena kumvwanyika? Kwamba’mba bilengwa byaishilekotu bine, nangwa kwamba’mba paji wibilengele?
BAMO BAMBA’MBA: Bantu bafumine ku banyama.
3. Umvwe bantu bafumine ku banyama nabiji bampombo, pano mambo ka o paikela lupusano lukatampe pa maana a bantu ne a bampombo?
4. Mambo ka bilengwa bipema o byapusena na bikwabo kwesekana na mitundu yabyo?
BAMO BAMBA’MBA: Kuji bishinka bimwesha’mba bilengwa bilengeletu bine.
5. Nga muntu wamba bino wakipesapesapo kala bino bishinka nyi?
6. Bantu banga baitabila mu lufunjisho lwa kuba’mba bilengwa bilengeletu bine na mambotu a kuba paji wibabuujile?
Julia waambile’mba: “Inge waendelenga mu jisaka, kabiji watana nzubo yawama, abya wakonsha kukumya ne kwamba’mba: ‘Matafwali efyatwiletu ene ne kulenga ino nzubo’ nyi? Ine. Kino kuba kyamweka ne. Pano mambo ka o twafwainwa kwitabila’mba bilengwa byonse bilengeletu bine?”
Gwen waambile’mba: “Fwanyikizha kuba’mba muntu wakubuula’mba pa kampanyi po balenga inki paji kwambuka mujilo kya kuba inki waji kusamaukila ku lubumbulu ne pa musemi ne kulenga dikishonale mukatampe. Nanchi wakonsha kuswa bino nyi?”
MAMBO KA A KWITABILA MWI LESA?
Baibolo wakutundaika kwingijisha ‘bulume bobe bwa kulanguluka.’ (Loma 12:1) Kino kyalumbulula’mba, kechi wafwainwa kwitabilatu mwi Lesa na mambo a
BYO ULANGULUKA NE (Ndangulukatu kuba’mba kuji muntu uji bingi na bulume)
BYAMBA BAKWENU NE (Ngikala mu nyaunda mo batemwa bingi bya bupopweshi)
KUNKANJIKIZHA NE (Bansemi bambuulanga kwitabila mwi Lesa, kyajingatu nobe kya kunkanjikizhatu)
Pakuba, wafwainwa kwikala na bishinka byakulengela kwitabila byobyo bintu.
Teresa waambile’mba: “Inge nji mu kalasi mbena kuteleka ku bafunjishi byo babena kulumbulula bingila mubiji wa muntu, kino kindengela kushiinwa’mba kine Lesa koaji. Binungwa byonse bya mubiji biji na mwingilo ye bingila, kabiji javula kechi tumona ne byo bingila ne. Kya kine, muntu bamulenga mu jishinda ja kukumya.”
Richard waambile’mba: “Inge namona kishimikwa kyalepa bingi, bwato bukatampe, nangwa motoka, neshikisha’mba, ‘Ñanyi walengele bino bintu?’ Motoka bakonsha kumulengatu ku muntu ulanguluka, mambo tubyela tonse twafwainwa kwingijila pamo pa kuba’mba motoka endenga. Inge kya kuba muntu ye ulenga motoka, ko kuba’mba ne atweba bantu kuji witulengele.”
Anthony waambile’mba: “Byo nafunjijilengapo byavula pa bya sayansi, natendekele kushiinwa’mba bilengwa kechi bilengeletu bine ne. . . . Na mambo a kino, naswa kuba’mba kuji Mulenga, kechi kuba’mba bilengwa bilengeletu bine ne.”
KYO WAKONSHA KULANGULUKAPO
Nangwa kya kuba bashayuka ba sayansi bakeba bishinka pa myaka yavula, bino bakankalwa kuyila mumo mu ndumbulwilo yabo ya lufunjisho lwa kuba’mba bilengwa bilengeletu bine. Pano umvwe bashayuka bene bakankalwa kwibilumbulwila mumo, nanchi kyatama kuzhinauka lufunjisho lwabo nyi?