BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w02 2/1 pp. 19-21
  • Bankasa Nekolo Bajinga Namilanguluko Yapusana

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Bankasa Nekolo Bajinga Namilanguluko Yapusana
  • Kyamba kya Usopa—2002
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Bankasa Nekolo Baleta Milambo
  • Byobamujimwineko Nebyoaubile Palolo Lujimuno
  • Byotwakonsha Kufunjilako
  • Bukaji Bwalengejile Kaina Kwipayañana
    Bintu byo Mwakonsha Kufunda mu Baibolo
  • Mwana wa Mulume Wawamine ne Watamine
    Buku Wami wa Mashimikila a mu Baibolo
  • “Nangwa kya Kuba Wafwile, ne Luno Ukyamba”
    Kyamba kya Usopa—2013
  • “Lesa Waswile” Bupe Bwabo
    Yehoba Pano Wabwezha Bupopweshi bwa Kine!
Kyamba kya Usopa—2002
w02 2/1 pp. 19-21

Bankasa Nekolo Bajinga Namilanguluko Yapusana

BINTU byuba bansemi biya nekubaana babo. Neano moba byobyo kiji byonkatu byokyajinga mubujimi bwa Edena. Lusatuko lwaba Adama ne Evwa lwaletela bantu bonse malwa. (Ntendekelo 2:15, 16; 3:1-6; Loma 5:12) Pano bino, atweba bonse tuji najishuko jakwikelamo balunda na Mulenga wetu. Kino kyalumbululwa mubyaubile ba Kaina ne Abela, bankasa nekolo batanshi mubwikalo bwabantu.

Kafwapo pokyanembwa mu Binembelo amba Lesa wisambilepo naba Adama ne Evwa panyuma yakwibafumya mu Edena ne. Nangwa byonkabyo, Yehoba kechi walekele kwisamba nabaana babone. Kwakubula nangwa kuzhinaukatune, bansemi yabo bebabujile ba Kaina ne Abela kyamwekele. Bemwene ne ‘bakelubi ne mpoko itema mujilo kasa yalaukila konse konse mu kulama jishinda jiya ku kichi kya bumi.’ (Ntendekelo 3:24) Bano banabalume bemwenejile bukine bwabyambo byaambile Lesa kuba’mba mukamwenanga kajo mujisulwila jenu nemukwingila mingilo yakosa.—Ntendekelo 3:16, 19.

Ba Kaina ne Abela kampe bayukile nebyambo Yehoba byoaambijile muloolo amba: “Nkalenga obewa ne mwanamukazhi ke muji ba mulwanyi na mulwanyi, [“kabiji nkalengela lukunwa wobe ne lukunwa wanji nabo,” NW] ke ba mulwanyi na mulwanyi. Kabiji aye ukafumpa mutwe wobe, ne obewa ukafumpa kashiko kanji.” (Ntendekelo 3:15) Ba Kaina ne Abela byobayukile pamambo a Yehoba byafwainwe kwibakwasha kwikala bantu baitabilwa kwiaye.

Kulanguluka-languluka pabungauzhi bwa Yehoba nebyubilo byanji Byakukwasha bantu kampe kokwalengejile ba Kaina ne Abela kukeba kwikala bantu baitabilwa kwi Lesa. Pano bakonsheshe kuba byepi kino? Abya batwajijile namulanguluko wakupopwela Lesa nakuya palutwe kumupashi nekwitabila mwi ayenyi?—Mateo 5:3.

Bankasa Nekolo Baleta Milambo

Mukupita kwa kimye ba Kaina ne Abela baletele milambo kwi Lesa. Kaina waletele kajo kamu bujimi, Abela waletele babeji bamikooko bakujitanga janji. (Ntendekelo 4:3, 4) Bano banabalume kampe bajinga namyaka yakusemwa 100, mambo Adama wajinga namyaka 130 kimye aikele namwana wabusatu aye Seta.—Ntendekelo 4:25; 5:3.

Kupana yoya milambo kwamwesheshe kuba’mba ba Kaina ne Abela bayukile’mba bajinga bandengamambo, onkao mambo bakebelenga lulekelo lwamambo abo kwi Lesa. Kampe balangulukilepo nemulaye wa Yehoba kumuloolo ne Lukunwa wamwanamukazhi. Kimye kyapichilepo kuba’mba ba Kaina ne Abela bebikeko nangovu kwikala balunda baitabilwa kwi Lesa kechi kyatongolwane. Bino ntajilo ya Lesa pamilambo yabo imwesha milanguluko yobalangulukilenga mukachi kamichima yabo bonse.

Bashayuka bamo bamba’mba Evwa wamwenenga Kaina amba ye “lukunwa” ukonauna muloolo, mambo Kaina byoasemekelwe waambile’mba: “Natambula muntu wa mulume na bukwasho bwa Yehoba.” (Ntendekelo 4:1) Kaina naye umvwe byo byoemwenenga, kechi ibyone. Abela aye wapaine mulambo wanji nalwitabilo. ‘Ko ku lwitabilo ko alambwile Abela kwi Lesa kitapisho kyalumbuluka kyakila kya kwa Kaina.’—Bahebelu 11:4.

Abela kechi wapusenetu mumaana akumupashi onka nakolojanji Kaina wiabujilene. Bapusene nemumilanguluko. Onkao mambo, “Yehoba wamutajile bulongo aye Abela ne mulambo wanji; pakuba Kaina ne mulambo wanji kechi wibitajile bulongo ne.” Kibena kumweka nobe Kaina kechi wateleko maana pakupana mulambo wanjine, wamupainengatu kyanamukose-mukose. Lesa naye kechi watambwijile mpopwelo yanji ya namuleelene. Kaina waikele namuchima mubi, ne Yehoba wamuyukile kuba’mba mukachi kanji mwajinga milanguluko incha. Milanguluko ibi yajinga mukachi kanji yamwekejile mubyoaubile panyuma yakukainwa mulambo wanji. Mukifulo kyakusankilapo milanguluko yanji incha, “Kaina ke bukaji bukatampe ne kilungi kyanji kyaalukile.” (Ntendekelo 4:5) Kuzhingila kwanji kwamwesheshe milanguluko ibi yabyoakebelenga kuba.

Byobamujimwineko Nebyoaubile Palolo Lujimuno

Lesa byoayukile milanguluko yakwa Kaina, wamushikishe’mba: “Wazhingila ka? kabiji mamboka ne kilungi kyobe o kyaalukila? Umvwe wauba [kyawama, NW] kechi uketabilwa nenyi? Bino, umvwe ne kuba [kyawama, NW] ne, nanchi bubi bwakubelamina ku kibelo. Kabiji abo bwakusaka obewa, pakuba obewa wafwainwa kwibushinda.”—Ntendekelo 4:6, 7.

Mujino jishimikila muji lufunjisho lotwakonsha kufunjilako neatweba. Bubi bwakonsha kwitubelamina pakibelo amba twibube. Bino nangwa byonkabyo, Lesa witupa lūsa lwakwisajilapo kyotukeba kuba, kabiji twakonsha kusalapo kuba kyawama. Yehoba waambijile Kaina kuba “kyawama” bino kechi Wamukanjikizhene. Kaina wasajilepo kuba kyanji aye mwine.

Jishimikila janembeshiwa namupashi jatwajijila’mba: “Kabiji Kaina wamwambijile nkasanji Abela amba: Twayai, tuye mungye. Kabiji byo bajinga mungye Kaina wamuvundumukijile nkasanji Abela ne kumwipaya.” (Ntendekelo 4:8) Mubino byubilo Kaina waikele ke nsatuki, wajinga nanshiji yamuloolo. Kimye Yehoba amwipwizhe’mba: “Abela nkasobe uji pi?” wimwesheshetu nobe kafwapo nekyoayukane. Kyakwijantula-jantulatu kwakubula nelusa, wakumbwile’mba: “Kechi nayuka ne; nanchi amiwa yami kalama wa nkasaminyi?” (Ntendekelo 4:9) Bubela bwanji nekwikangaizha’mba kechi yewikyubane, bwamwesheshetu patoka amba kine kechi wajipotu nangwa nalusane.

Kepo Yehoba afingile Kaina nekumupanga munyaunda ya Edena. Lufingo lwafingilwe mushiji kunyuma lwakijilemo kwi Kaina, kabiji mushiji kechi wamumeneshenga kajo koajiminengane. Waikeletu ke wakususuta nakupitamo pantanda. Kwijizhanya kwijizhañenye Kaina kwamwesheshe’mba wajinga nakijikila kikatampe kyakuba’mba bantu bakamwipaya naye byoaipaya nkasanji, nangwa byonkabyo kechi wamwesheshepo lulapilone. Pano bino, Yehoba wabikile “kayukilo” pe Kaina. Kano kayukilo kampe kajinga mukambizho yebayukile bantu wakukanya kumutapa neaye.—Ntendekelo 4:10-15.

Ponkapo, “Kaina wafumineko ku meso a Yehoba ne kwikala wakekajile mu kyalo kya Noda, kiji ku musela wa Edena.” (Ntendekelo 4:16) Kaina byoasongwele kana nyenga yanji nyi, inyi kana mwipwa wanji, wasemene mwana mubeji yeatumbile’mba Enoka. Kabiji nemuzhi yeatungile wamutumbile jonka jino jizhina. Lameki munkanununa wakwa Kaina watamine bingi muchima byonka byajinga mushakulu wanji wabulanga kwakamwa Lesa. Bino bamukisemi kyonse kyakwa Kaina bafwile mu Muyulo wa Nowa.—Ntendekelo 4:17-24.

Byotwakonsha Kufunjilako

Twakonsha kufunjilako kubyaubile ba Kaina ne Abela. Mutumwa Paulo wakambizha bena Kilishitu kwitemwa abo bene na bene’mba, ‘kechi pamo ne aye Kaina ne, waji wa kwa yewa mubi, waipayile mulongo wanji.’ Kaina “mingilo yanji yaji yatama, ne ya mulongo wanji yaji yaoloka.” Yoano wanembele’mba: “Awa ushikwa mulongo wanji ye mbanzhi: kabiji mwayuka’mba, kafwako mbanzhi uji na bumi bwa myaka bwaikala mwi aye ne.” Ee, bintu byotuba bakwetu bena Kilishitu bikwata neku bulunda bwetu na Lesa neluketekelo lwetu lwakulutwe. Umvwe twashikwa bakwetu ba mulwitabilo kechi twakonsha kuketekela kwikala bantu baitabilwa kwi Lesa ne.—1 Yoano 3:11-15; 4:20.

Kampe ba Kaina ne Abela nabo bakomenengatu bulongo, pano Kaina kechi wajinga na lwitabilo mwi Lesa ne. Wamwesheshe muchima wa Diabola, ‘mbanzhi ne shanja bubela’ kufuma nekuntendekelo. (Yoano 8:44) Byubilo byaubile Kaina bimwesha kuba’mba nanchi atweba bonse tuji nalūsa lwakwisajilapo kyowakeba, ne aba bakeba kuba bubi bepatula kwi Lesa, kabiji Lesa naye uleta lukabisho pabantu babula kulapila.

Abela aye wajinga na lwitabilo mwi Yehoba. Kyakine, ‘ko ku lwitabilo ko alambwile Abela kwi Lesa kitapisho kyalumbuluka kyakila kya kwa Kaina mu kuwama, mo mo ashimwijilwe’mba waoloka, Lesa nanji washimwine mambo a bya bupe byanji.’ Nangwa kyakuba mu Binembelo kechi mwanembwapo kyambo kiambijile mwine Abela pamambo alwitabilo lwanjine, bino “ukyamba.”—Bahebelu 11:4.

Abela ye muntu mutanshi pabantu basungile bulumbuluke. Mashi anji ‘ajijiile Yehoba kufuma panshi,’ avulukwa. (Ntendekelo 4:10; Luka 11:48-51) Umvwe twaikala na lwitabilo byonka byajinga Abela, ne atweba twakonsha kwikala balunda na Yehoba.

[Kitenguluzha pa peja 20]

NJIMI NE KAFUNGA

Mingilo imo Lesa yoapele Adama yajinga yakujima nekulama banyama. (Ntendekelo 1:28; 2:15; 3:23) Mwananji Kaina wasajilepo kwikala njimi, Abela wajinga kafunga. (Ntendekelo 4:2) Kajo kabantu kikatakata pakyokya kimye byokajinga bipangwa nebishu, posotu kimye kyapichile Muyulo, mamboka oalelelenga mikooko?—Ntendekelo 1:29; 9:3, 4.

Mikooko ikebewa kulamwa nabantu pakuba’mba ikalenga bulongo. Mwingilo wakwa Abela umwesha kuba’mba kulela banyama kwatatwile kala kufuma kuntendekelo yabwikalo bwabantu batanshi. Binembelo kechi byaambapo kana bantu batanshi batomanga mukaka ufuma kubanya nyi nangwane, bino nangwatu boba bajanga bishu bakonsheshe kwingijisha booya bwa mukooko. Kabiji umvwe kyakuba mikooko yafwa biseba byabo byaingijilenga mwingilo wanema bingi. Kyakumwenako, Yehoba wibalengejile ba Adama ne Evwa “bivwalo bya biseba.”—Ntendekelo 3:21.

Mu ino mbaji ibiji kyamweka nobe ba Kaina ne Abela bakwashañenenga. Kampepo baingijilenga mingilo yakukwasha bakwabo mukisemi, umo nakulela banyama kwakufumya bivwalo mukwabo nakujima kajo.

[Kipikichala pa peja 21]

Kaina “mingilo yanji yaji yatama, ne ya mulongo wanji yaji yaoloka”

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu