Mepuzho Kufuma Kubatanga
• Nanchi kukaya bisela byalubekyo lwakushichikapo mali acheche kyatamanyi?
Byambo bya Lesa kechi byaamba byambo byavula pamambo alubekyo lwakumwenamo maline, pano bino byaambapo byambo bimo bimwesha kuba’mba lubekyo lwakumwenamo mali kechi lwaswishiwa namafunde amu Baibolo ne.a Kyakumwenako, kyayukanyikwa bingi kuba’mba kukaya bisela byalubekyo lwakumwenamo mali kuleta lunkumbwa. Kino kekishinka kimo kyanema bingi bena Kilishitu kyobakonsha kulangulukishapo, mambo Baibolo yaamba’mba bantu “ba lunkumbwa” kechi bakaswana Bufumu bwa Lesa ne, kabiji yaamba’mba popamotu nekupopwela bankishi.—1 Kolinda 6:9, 10; Kolose 3:5.
Kukaya bisela byalubekyo kulengela muntu kwitota nekwikala namupashi wakwikyombesha, nekusakisha kuwina. Mutumwa Paulo wajimwineko pabino bintu byoanembele’mba: “Kechi twikale ke ba kwitota kwatu kwa kwivulumuna ne kwiubila kikonkoma atwe bene na bene ne.” (Ngalatiya 5:26) Kabiji bisela byalubekyo bitundaika bantu bamo kulanguluka’mba bingelekezha byobibakwasha kuba’mba bawinenga. Bakaya bisela byalubekyo bengijisha bingelekezha byamisango nemisango, amba bekalekotu najishuko jakuwina. Betuvululako pamambo abena Isalela babujile bukishinka ‘bamwanshikilanga lesa wa Jishuko tebulu, ne kuyuzha tutomeno twa binyu byo bavwangakanya mu kumutekenesha lesa wa Jishamo.’—Isaya 65:11.
Bamo bakonsha kulanguluka’mba kushichikapo mali acheche pakuteya ngyuka nangwa nsolo nabalongo nangwa bakwenu kijitu bulongo. Ee, muntu washichikapo mali acheche wakonsha kulanguluka’mba kechi uji namuchima walunkumbwa, witota, wakwikyombesha, nangwa wakuketekela mubingelekezhane. Nangwa byonkabyo, boabena kubekya nabo bakonsha kumvwa byepi kumuchima umvwe wibakyombesha? Bantu bavula batumpamo nemutwe mubisela byalubekyo batatwile bino bisela nobe ‘kukayatu.’ (Luka 16:10) Kuno kukayatu kwaalukile kekisela kyatama bingi kwiabo.
Kino kiji nekubanyike. Banyike bavula umvwe wawinapotu mali acheche, kyapwa pano kakebe avula. (1 Timoti 6:10) Kipamo kya Arizona Council on Compulsive Gambling mu United States kyapesele-pesele bingi pabaya pamambo abisela byalubekyo lwakumwenamo mali, kyashimwine kuba’mba bantu bavula batemwa bisela byalubekyo bakoma nabyo kufuma kubwanyike “batendekelatu kukushichikapo tumali tucheche kana pakubekya pabintu byamakayonyi, inyi kana pangyuka nabakwabo nangwa balongo babo.” Sawakya mukwabo waamba’mba: “Banyike javula batatwila bisela byalubekyo panzubo pabo, kikatakata kuta ngyuka nabamukisemi nebakwabo.” Kabiji sawakya waamba nekuba’mba: “banyike bamo bakaya bisela byalubekyo batatwile saka bakyangye nekwikala namyaka yakusemwa 11.” Kwesakana nakupesa-pesa kwa Why Do People Gamble Too Much—Pathological and Problem Gambiling, kyambiwa’mba banyike bavula bamyaka yakusemwa 13 kufika ku 19, bangatatu bantu mali obashichikapo pabisela byalubekyo mujishinda jabumbanzhi nangwa mukuba bulalelale. Bintu bimo bimweka pakutendeka nobe bijitu bulongo, kulutwe nalwendo bileta malwa.
Byotubena kwikala muntanda yayula bitewa nemeseko avula bingi, nga mamboka otwakonsha kwitaila mubintu bileta malwa? (Byambo bya Mana 27:12) Kukaya bisela byalubekyo nabaana nangwa pabula baana, byakuwina bintu bicheche nangwatu bikatampe kechi kyawamane, mambo bitubwezha panyuma kumupashi kabiji twafwainwa kwibichinuzhuka. Bena Kilishitu batemwa kisela kyakuta nsolo nangwa tubikachi bafwainwa kunembatu tukato nangwa kwikimonatu’mba kukayatu kwakwisangajika kwakubula nangwa kunembatu toto tukatone. Bena Kilishitu bata muchima kubumupashi bwabo, bwabakwabo nebwakisemi kyabo, bachinuzhuka kisela kyalubekyo lwakushichikapo mali nangwatu acheche.
[Tubyambo twa mushi]
a Buku wa World Book Encyclopedia walondolola bisela byalubekyo lwakumwenamo mali amba “kebisela byakwikyombesha byakuwina kyakushukilwa.” Kabiji wanungapo’mba: “bantu bakaya bisela byalubekyo byakumwenamo mali . . . nabiji lubekyo lwakuwina kyakushukilwa, kuta ngyuka, netubwebwe, javula bashichikapo mali.”