Nanchi Yehoba Umona Byomuba Nyi?

MWAKONSHA kukumbula jino jipuzho mba ka? Bavula bakonsha kwamba’mba: ‘Naketekela kuba namba Lesa wamwene mingilo yaingijile banabalume nabiji ba Mosesa, Gidiona, ne Davida, pano kechi naketekela namba umona byonguba amiwa ne. Mambo kechi nji byonka byajinga ba Mosesa, Gidiona nangwa Davida ne.’

Kyakine kuba’mba banabalume bamo bakishinka batongolwa mu Baibolo baingijile mingilo ikatampe mu lwitabilo. ‘Mu lwitabilo mo bakokeshe bufumu, kushinka tunwa twa babokwe, kuzhima bulume bwa mujilo, ne kupuluka ku bui bwa mpoko.’ (Bahebelu 11:33, 34) Bakwabo nabo bamwesheshe lwitabilo lwabo mu mingilotu icheche, kabiji Baibolo itubula kuba’mba Lesa wamwene mingilo yabo ya lwitabilo. Pa kuba’mba tumvwishe kino, twayai tufundepo bantu bamo banembwa mu Binembelo, kafunga, ngauzhi ne mwanamukazhi wafwilwa.

Kafunga Wapana Mulambo

Muvulukapo ka pe Abela mwana wamulume wa bubiji wa ba Adama ne Evwa? Mwakonsha kuvuluka kuba’mba bamwipailetu kyanshiji, akyo kampe kikabula ne kwitumwekelapo atweba bamo. Bino Abela bamutele bingi muchima kwi Lesa na mambo a kintu kimo kyoaubile.

Juba jimo, Abela waletele banyama bawama ba ku jitanga janji ne kwibalambula kwi Lesa. Lelo jino twakonsha kumona bupe bwanji kuba’mba bwakepele bingi, bino ku meso a Yehoba bwajinga bwalumbuluka ne kwitabilwa. Kino kechi kyo kyonka kyaubile Yehoba ne. Byopapichile myaka pepi na biumbi bina, watangijile mutumwa Paulo na mupashi wazhila kunemba bino byambo mu buku wa Bahebelu. Nangwa kyakuba papichile myaka yavula bingi, Lesa kechi wavulamine kyokya kitapisho ne!—Bahebelu 6:10; 11:4.

Nga Abela wayukile byepi kupana kitapisho kya kulambula? Baibolo kechi yaambapo ne, bino wafwainwa walangulukishepotu kyakosa. Mambo byoajinga kafunga, kechi tuzhinauke kishinka kyakuba’mba walambwile mulambo wa mu jitanga janji ne. Betubula pano, kuba’mba wapaine byawamisha, bya “mafuta.” (Ntendekelo 4:4) Kabiji wafwainwa walangulukile langulukile bingi ne pa byambo byaambile Yehoba ku muloolo mu bujimi bwa Edena amba: “Nkalenga obewa ne mwanamukazhi ke muji ba mulwanyi na mulwanyi, kabiji ne wa mu kisemi kyobe ne wa mu kisemi kyanji pamo ke ba mulwanyi na mulwanyi. Kabiji aye ukafumpa mutwe wobe, ne obewa ukafumpa kashiko kanji.” (Ntendekelo 3:15; Lumwekesho 12:9) Nangwa kyakuba kechi wamuyukile “mwanamukazhi” ne “wa mu kisemi kyanji” ne, Abela wafwainwa waishile kuyuka’mba ‘kufumpa kashiko’ ka wa mu kisemi kya mwanamukazhi kwalumbulwilenga kusumisha mashi. Wayukishetu kuba’mba kafwako kyanemene kukila pa kilengwa kyumi ne. Kabiji kyanemesha ke kumona kuba’mba walambwile kitapisho kyafwainwa.

Byonka byaubile Abela, bena Kilishitu lelo jino nabo baleta bitapisho kwi Lesa. Kechi baleta babeji ba mikooko ba ku jitanga ne, bino ‘baleta kitapisho kya kutota Lesa moba onse, ko kuba’mba, bipangwa bya pa bya tunwa byabo bitota jizhina [ja Lesa].’ (Bahebelu 13:15) Bya tunwa byetu bitota Lesa kimye kyotusapwila mambo a lwitabilo lwetu ku bakwetu.

Nanchi mukeba kuwamishako jishinda ja kumutotelamo nyi? Mwakonsha kumonapo mashinda abena kukebewa kukwashishamo bantu ba mu nyaunda yenu. Ñanyi bintu bibaletela kijikila? Bintu ka byo batemwa? Ñanyi byambo bya mu Baibolo byakonsha kwibakebula? Kimye kyonse kyo muji mu busapwishi sa mulangulukapo pa ñambilo yo mubena kusapwilamo kumona momwakonsha kuwamishako. Kabiji inge mubena kwamba pe Yehoba, samwamba kufuma panshi ya muchima ne na luketekelo. Panai kitapisho kya kine, ‘kitapisho kya kutota.’

Ngauzhi Wasapwijile ku Bantu Babujile Kumvwa Byambo Byanji

Pano vulukai ngauzhi Enoka. Wafwainwa washimwinenga mambo a Yehoba Lesa bunke bwanji. Nanchi nenuwa muji byonka byajinga Enoka bunke mu kisemi babena kwingijila Yehoba mu lwitabilo nyi? Abya mu kalasi mujimotu bunke mwana wa sukulu nangwa wa mingilo pa nkito ulama mafunde a mu Baibolo nyi? Umvwe ibyo, kimo kimye kampe bemulengulula. Bakwenu, balongo benu, bakwenu ba mu kalasi, nangwa bomwingila nabo pa nkito bakonsha kwimukanjikizha amba mulale mizhilo ya Lesa. Bakonsha kwamba’mba: “Kafwako muntu nangwa umo ukayuka kuba’mba mwauba kikye ne. Kechi tukemwambemo ne.” Bakonsha kukosako na kwimubula’mba kukakachila ku mizhilo yawama ya mu Baibolo ko kukosama mambo Lesa kechi utako muchima ku bintu byo muba ne. Na mambo akwibakola ku muchima byomubula kuba bintu byatama byo bobapo, bakonsha kwingila na ngovu kuba’mba bamone mwakwimulefwila.

Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, kechi kyapela kuchinchika kimye kya uno mutundu ne, bino mwakonsha kuchinchika. Langulukai Enoka, muntu wa mu kisemi kya butanu na bubiji kufuma kwi Adama. (Yuda 14) Kimye kyo asemekelwe Enoka, bantu bavula kechi bajinga na bumvu ne. Ñambilo yabo yatamine bingi; byubilo byabo byaji “byakosa.” (Yuda 15) Baubilenga bintu bimo byubapo ne bantu bavula ano moba.

Nga Enoka wachinchikile byepi? Mukumbu wakonsha kwitukwasha netuwa lelo jino. Nangwa kyakuba Enoka wafwainwa ye yenkatu pa kyokya kimye wapopwelanga Yehoba panopantanda, kechi wajinga bunke ne. Enoka waendanga na Lesa.—Ntendekelo 5:22.

Mu bwikalo bwanji Enoka watokeshenga bingi Lesa pa muchima. Wayukile kuba’mba kwenda na Lesa kechi kyalumbulwilengatu kwikala bwikalo bwatoka bonka ne. Yehoba wayukile kuba’mba wafwanyijile ne kusapwilanga. (Yuda 14, 15) Bantu bakebewenga kwibajimunako’mba mingilo yabo yonse ya kubula kwakamwa Lesa yasololwa. Enoka waendelenga na Lesa kukila pa myaka 300, myaka yavula bingi yabulapotu nangwa kwesakana na yo twachinchika atweba. Waendelenga na Lesa kufikatu ne ku lufu lwanji.—Ntendekelo 5:23, 24.

Byonka byajinga Enoka, ne atweba twapewa mwingilo wa kusapwila. (Mateo 24:14) Kununga pa mwingilo wetu wa kusapwila ku nzubo ne nzubo, tusapwila mambo awama ku balongo betu, botwingila nabo, ne kubakwetu botufunda nabo sukulu. Kimo kimye twakonsha kukankazhama kwamba na kuchinchika. Nanchi lo lukatazho lomuji nalo nyi? Kechi mwakamwe ne. Mwenai ku bena Kilishitu batanshi, ne kulomba kwi Lesa kuba’mba muchinchike. (Byubilo 4:29) Kange muvulame amba inge mubena kwenda na Lesa, kechi muji bunke ne.

Mwanamukazhi Wafwilwa Wanengezhe kya Kuja

Fwanyikizhai, mwanamukazhi wafwilwa wabulwa kutongolwa jizhina wafwetelwe na mambo akuba wanengezhe kya kuja! Kechi wajinga mwina Isalela ne, bino muntutu wajiko mu myaka kitota kya bujikumi B.C.E. mu muzhi wa Zelepata. Mu kimye kya nzala ikatampe mwanamukazhi washajiletu na tukajo tucheche. Washajiletu na mukono umo wa bunga ne tumanyi tucheche twakutekapotu jimo kajo kakuja aye mwine ne mwananji kyapwa.

Kyo kimye kibasolomokejilemo ne mwenyi. Uno mwenyi wajinga ngauzhi wa Lesa Elaija, wakebele kujako kajo ka mwanamukazhi wafwilwa. Kajinga ka kujatu mwine mwanamukazhi ne mwananji, kabiji kechi pajinga kajo kakwabo ka kukonsha kupa yewa mwenyi ne. Bino Elaija wamubujile monka mwayijile jiwi ja Yehoba, amba umvwe wamupapo kajo kanji, aye ne mwananji kechi bakafwa nzala ne. Lwitabilo lwa kine lo lwalengejile yewa mwanamukazhi wafwilwa kwitabila amba Lesa wa bena Isalela kechi ukamuvulama ne. Waitabile byambo byamubujile Elaija, ne Yehoba wamufwetele. “Bunga kechi bwapwile mu kalondo ne, ne manyi nao kechi apwile mu musashi ne, monka mwayijile jiwi ja Yehoba jo aambile mwi Elaija.” Mwanamukazhi ne mwananji batwajijile kwikala na kajo poso ne nzala ikatampe byo yapwile.—1 Bamfumu 17:8-16.

Bino, auno mwanamukazhi wafwilwa wapeshiwe ne jikwabo. Byo papichile moba panyuma ya kikye kya kukumya, mwananji wamulume wakolelwe ne kufwa wafwa. Elaija wamubijile bulanda ne kujijila Yehoba kuba’mba amusangule. (1 Bamfumu 17:17-24) Kino ke kintu kya kukumya. Mambo kwaji kafwako muntu nangwatu umo wasangwilwe ne! Nanchi Yehoba wamumwesheshe lusa uno mwanamukazhi wafwilwa ne jikwabo nyi? Ee. Yehoba wapaine bulume kwi Elaija kuba’mba amusangule mwana wa mulume. Kabiji Yesu waishile kwambapo pa yewa mwanamukazhi wapeshiwe amba: ‘Banabakazhi bafwilwa bajinga bavula mu Isalela . . . ; kabiji Elaija watuminwe . . . ku Zelepata, mu ntanda ya Shidona ku mwanamukazhi wafwilwa.’—Luka 4:25, 26.

Ano moba bwikalo bubena kwalauka alaukatu nangwa mu byalo biji na bunonshi bwavula. Makampanyi amo akatampe alekeshe bantu mingilo baingijile mu bukishinka pa myaka yavula. Kuketekela’mba nkito yakonsha kupwa kimye kijitu kyonse, kimo kimye kwakonsha kulengela mwina Kilishitu kutayanga kimye kyabaya kukilayila pa kimye kyoafwainwa kwingijilangamo kulanguluka’mba apo kampe kampanyi koengilako kakamuleka amba atwajijile na kwingila. Kuba kino kwakonsha kumushila kimye kicheche kya kutanwanga ku kipwilo kya bwina Kilishitu, kwingilako mwingilo wa mu bujimi, kwikala pamo na kisemi ne kwikikosesha ku mupashi. Bino aye ukalangulukangatu kuba’mba wafwainwa kukwachijila yoya mingilo nangwa kyakuba ibena kumwamuna ku bintu bya ku mupashi.

Mwina Kilishitu wakonsha kwikala na kijikila na mambo akutama kwa bwikalo. Ano moba kyakatazha bingi kutana nkito. Atweba bavula kechi tubena kukeba amba twikale banonshi ne, bino nobe mwanamukazhi wafwijilwe wa ku Zelepata, tukeba kwikala na bintu bikebewa mu bwikalo. Bino nangwa byonkabyo Paulo wituvululako kuba’mba Lesa waambile’mba: “Kechi nkakushe nangwa kachechetu ne, ne kukulekelela nangwa kachechetu ne.” Twakonsha kwamba na luketekelo’mba: “Nkambo ye nkwasho wami; kechi nchine ne: Muntu akangube ka?” (Bahebelu 13:5, 6) Paulo waketekejile mu uno mulaye, kabiji ne Yehoba watwajijile na kumulama. Netuwa Lesa ukoba kintutu kimo umvwe ne kumusha ne.

Twakonsha kulanguluka’mba mingilo yetu kechi yaesakana pamo na mingilo yaingijilepo nabiji ba Mosesa, Gidiona ne Davida ne, bino twakonsha kulondalonda lwitabilo lwabo. Kabiji twakonsha kuvuluka ne bintutu bicheche byaubile bantu ba lwitabilo ba Abela, Enoka ne mwanamukazhi wafwijilwe wa ku Zelepata. Yehoba usekela mu bintu byonse byubiwa mu lwitabilo, nangwa bikepe byepi. Inge mwana wa sukulu wakamwa Lesa wakana kwingijishako bizhima na bakwabo, mwina Kilishitu wingila nkito umvwe wakana kwitumpa mu byubilo byatama pa nkito, nangwa Kamonyi wa kikulumpe mu bukishinka utanwa ku kupwila nangwa kyakuba kechi uji mu butuntulu bwa mubiji bwawama ne, Yehoba umona. Kabiji usangalala bingi!—Byambo bya Mana 27:11.

Nanchi Mumona Byuba Bakwenu Nyi?

Ee, Yehoba umona byotuba. Onkao mambo, byotuji ba kulonda Yehoba, twakonsha kuba satutalatala, kuyuka bakwetu byo bebikako. (Efisesa 5:1) Nga mambo ka kubula kuyuka bulongo bintu bipitamo bakwetu bena Kilishitu pa kubatu’mba batanwenga ku kupwila, bayenga mu mwingilo wa mu bujimi, ne byobengila mingilo yabo ya ku mubiji ya juba ne juba?

Kabiji samwibasanchila bakwenu bo mupopwela nabo pamo Yehoba pa kwibikako kwabo. Bakomvwa bingi bulongo kuyuka kuba’mba mumona mingilo yabo, kabiji kwibatako muchima kwenu kwakonsha kwibakosesha’mba nanchi Yehoba naye umona byoboba.