‘Pwishai Bulongo Mingilo Yenu’
‘Pwishai bulongo mingilo yenu.’—2 TIMOTI 4:5.
1, 2. Nangwa kya kuba bena Kilishitu bonse basapwishi, ki ka kyaambiwapo mu Binembelo kikebewa ku bakulumpe mu kipwilo?
MWI basapwishi ba Bufumu nyi? Umvwe mwi basapwishi, musanchilai Yehoba Lesa pa kino kya bupe kyawama byonkabye. Nanchi mwi bakulumpe mu kipwilo nyi? Jino ke jishuko jikwabo jo emubikilapo Yehoba. Bino kechi twafwainwa kulubamo kuba’mba sukulu ya ku mubiji nangwa kya bupe kya kwamba bulongo kyo kitulengela kwingila bulongo mwingilo nangwa kwikala bakulumpe mu kipwilo ne. Yehoba ye witufunjisha kwingila mwingilo, kabiji kikwabo ke kya kuba’mba banabalume bamo mwi atweba bafikizha bikebewa mu Binembelo kuba’mba bekale bakulumpe mu kipwilo.—2 Kolinda 3:5, 6; 1 Timoti 3:1-7.
2 Bonse bena Kilishitu bepana bengila mwingilo wa busapwishi, bino kikatakata bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kwikala bakumwenako bawama mu mingilo. Bakulumpe mu kipwilo “bengila kyakosa mu byambo ne mu kufunjisha,” bayukanyikwa kwi Lesa ne Kilishitu, kabiji ne ku bakwabo Bakamonyi ba kwa Yehoba. (1 Timoti 5:17; Efisesa 5:23; Bahebelu 6:10-12) Mu mbaji yonse ya bwikalo, mukulumpe mu kipwilo byo afunjisha byafwainwa kwikala bituntulu ku mupashi, mambo ne mutumwa Paulo wabujile mukulumpe mu kipwilo Timoti amba: “Kimye kikeya kyo bakabula kuswa mafunjisho alumbuluka; bino byo baji na matwi ababana, bakevujishisha abo bene bafunjishi ba monka mwayila bya kusakasaka byabo; kabiji bakafutulwila matwi abo kungi kufuma ku bya bukine, ne kusendukila ku bishimitu. Pakuba obewa wikale watekanya mu bintu byonse, saka ukosa mu bya malwa, ne kuba mwingilo wa busapwishi bwa mambo awama, ne kupwisha bulongo mingilo yobe.”—2 Timoti 4:3-5.
3. Ki ka kyafwainwa kubiwa pa kuba’mba mafunjisho a bubela abule konauna bumupashi bwa kipwilo?
3 Pa kuba’mba mafunjisho a bubela abule konauna mupashi wa kipwilo, mukulumpe mu kipwilo wafwainwa kulondela lujimuno lwa kwa Paulo lwa kuba’mba: “Wikale watekanya mu bintu byonse, . . . ne kupwisha bulongo mingilo yobe.” (2 Timoti 4:5) Ee, mukulumpe mu kipwilo wafwainwa ‘kupwisha bulongo mingilo yanji.’ Wafwainwa kwiipwisha bulongo. Mukulumpe mu kipwilo wingila bulongo mwingilo wanji, ufikizha mbaji yanji yonse, kechi wingilakotu pacheche wabwela wikileka ne. Muntu wa uno mutundu waikala wa kishinka ne mu tucheche.—Luka 12:48; 16:10.
4. Ki ka kyakonsha kwitukwasha kuba’mba tupwishe bulongo kwingila mingilo yetu?
4 Kwingila mwingilo wetu bulongo kechi kimye kyonse kyo kukebewatu’mba kana twaikala na kimye kyabaya ne, bino kikebewa ku muntu ke kwingijisha bulongo kimye kyanji. Kwikala washikimana ne kwingila kimye kyonse kwakonsha kulengela bena Kilishitu bonse kupwisha bulongo bintu mu mwingilo. Pa kuba’mba mukulumpe mu kipwilo engile kimye kyabaya mu mwingilo wa mu bujimi, wafwainwa kwinengezha bulongo kuba’mba alondelenga bulongo mutanchi wanji kabiji wafwainwa kuyuka mingilo yo afwainwa kupa bakwabo ne jishinda mo akonsha kwiipaina. (Bahebelu 13:17) Mwayilatu kisemwa, mukulumpe mu kipwilo wanemekwa naye wingilako mwingilo, byonka byajinga Nehemiya, waingijileko mwingilo wa kushimukulula nsakwa ya Yelusalema. (Nehemiya 5:16) Kabiji bakalume ba Yehoba bonse bafwainwa kwingilanga kimye kyonse mu mwingilo wa kusapwila Bufumu.—1 Kolinda 9:16-18.
5. Twafwainwa kumvwa byepi pa mambo a mwingilo?
5 Tuji na mwingilo wawama bingi byo tuji basapwishi ba Bufumu bwa mwiulu bwaikajikwa. Kine tusanchila bingi jishuko jetu ja kwingilako mwingilo wa kusapwila mambo awama panopantanda ponse mpelo saka ikyangye kufika. (Mateo 24:14) Nangwa kya kuba twi bambulwakoloka, twakonsha kutundaikwa na byambo bya kwa Paulo bya kuba’mba: ‘Tuji na kino kya buneme [kya mwingilo] mu bijiilo bya buchimba, amba bukata bwine bwa bulume bumweke byo buji bwa kwa Lesa, ne byo bubula kufuma mwi atweba.’ (2 Kolinda 4:7) Ee, twakonsha kwingila mingilo yaitabilwa—bino kanatu na bulume ne na maana a Lesa.—1 Kolinda 1:26-31.
Kumwesha Lukumo lwa Lesa
6. Ñanyi lupusano lwajinga pakachi ka bena Isalela ba kisemwa ne bena Isalela ba ku mupashi?
6 Kwamba pa bena Kilishitu bashingwa, Paulo waamba’mba Lesa “wituba tukonshe kwikala ke ba mingilo ba mu lulayañano lupya.” Mutumwa wapusanya lulayañano lupya lwalengwa na bena Isalela ba ku mupashi kupichila mwi Yesu Kilishitu ku lulayañano lwa Mizhilo ya kala lwajinga na bena Isalela ba kisemwa kupichila mwi Mosesa. Paulo wanungapo amba Mosesa byoakunkulukile kufuma ku Mutumba wa Sinai sa asenda aa mabwe panembelwe Mizhilo Jikumi, kilungi kyanji kyasamine kya kuba’mba bena Isalela bakankelwe kufwenya ko aji. Bino mu kupita kwa kimye, paubiwe kintu kikatampe mambo “michima yabo yakoseshiwe” kabiji mbutwa yakijinga pa michima yabo. Bino umvwe kwaikala kubwela kwi Yehoba na muchima wa kwipana, mbutwa ivwetulwapo. Kabiji byo aambile pa mwingilo wapainwe ku boba ba mu lulayañano lupya, Paulo waamba’mba: “Atweba bonse, bilungi kasa byavwetulwa, . . . tumona lukumo lwa Nkambo nobe mu katajilo.” (2 Kolinda 3:6-8, 14-18; Kulupuka 34:29-35) ‘Mikooko ikwabo’ ya kwa Yesu ya ano moba nayo yashukwa bingi kumwesha lukumo lwa Yehoba.—Yoano 10:16.
7. Bantu bakonsha kumwesha byepi lukumo lwa Lesa?
7 Nga bantu byo baji bandengamambo bakonsha kumwesha byepi lukumo lwa Yehoba, byo kiji kuba’mba kafwako muntu nangwa umo wakonsha kumona kilungi kyanji ne kwikala na bumi ne? (Kulupuka 33:20) Kununga pa kuyuka’mba Yehoba aye mwine ke muntu wa lukumo, kuji ne nkebelo yanji ya lukumo ya kubingisha bumfumu bwanji kupichila mu Bufumu bwanji. Bukine bwaamba pa Bufumu kyo kitendekesho kya “mingilo ikatampe ya Lesa” yasampanyiwenga na boba batambwijile mupashi wazhila pa Pentekosta mu 33 C.E. (Byubilo 2:11) Na mambo a lutangijilo lwa mupashi, bakonsheshe kupwisha bulongo mwingilo ye bapewe.—Byubilo 1:8.
8. Pa mambo a mwingilo, Paulo wakebeshe kuba ka?
8 Paulo wakebeshe kumona kuba’mba kafwako nangwa kimo kyakonsheshe kumuzhikijila kupwisha bulongo mwingilo wanji ne. Wanembele’mba: “Byo tuji na ye uno mwingilo, monka mo twaubijilwe lusa, kechi tupungila ne: kabiji twakana bintu byafyamika bya bumvu, kechi twenda mu bujimuku ne, nangwa kukwata mambo a Lesa na bujimbijimbi ne; kabiji pa kumwekesha bya bukine twilumbulula ku michima ya bantu bonse ku meso a Lesa.” (2 Kolinda 4:1, 2) Kyoatelele Paulo amba “uno mwingilo,” bukine bwasolwewe ne kyeya kya ku mupashi kyakumbene monse monse.
9, 10. Kyafwainwa byepi kumwesha lukumo lwa Yehoba?
9 Pa mambo a Nsulo ya kyeya kya ku mubiji ne kya ku mupashi, Paulo wanemba’mba: ‘Mambo yenkaye Lesa waambile’mba, kyeya kisamine mu mfishi, ye wasamine mu michima yetu, mu kupana kyeya kya maana a kuyuka lukumo lwa Lesa lwa mu kilungi kya Yesu Kilishitu.’ (2 Kolinda 4:6; Ntendekelo 1:2-5) Byo twapewa munema mukatampe wa kwikala ba mwingilo ba Lesa, twayai twikale babula biko kuba’mba nobe tutajilo tumweshenga lukumo lwa Yehoba.
10 Bantu baji mu mfishi ya ku mupashi kechi bakonsha kumona lukumo lwa Yehoba nangwa kwilumwena kupichila mwi Yesu Kilishitu, Mosesa Mukatampe ne. Bino atweba bakalume ba Yehoba, tutambwila kyeya kya lukumo kufuma mu Binembelo ne kwikimwesha ku bakwetu. Pa kuba’mba aba baji mu mfishi ya ku mupashi banyeme mu lonaiko, bafwainwa kutambwila kyeya kufuma kwi Lesa. Onkao mambo, byo tuji na lusekelo lukatampe ne kizaku, tunekenena mukambizho wa Lesa wa kusamisha kyeya mu mfishi mu kupana lukumo kwi Yehoba.
Kyeya Kyenu Kimweke ku bo Mufunjisha Lufunjisho lwa Baibolo lwa pa Nzubo
11. Yesu waambilepo’mba ka pa mambo a kusamisha kyeya kyetu, kabiji ñanyi jishinda jimo jo twafwainwa kubilamo kino mu mwingilo wetu?
11 Yesu wabujile baana banji ba bwanga amba: “Anweba mwi kyeya kya panopantanda. Muzhi ye bashimikila pa mutumba kechi bakonsha kumufya ne. Nangwa lampi, kechi bamwambula ne kumubika munshi ya mutasa ne, poso ponka pekala lampi: kabiji wibatokesheshamo bonse ba mu nzubo. Byonkabyo kyeya kyenu kimweke ku meso a bantu; bamone mingilo yenu yawama, ne kumutumbijika Shenu uji mwiulu.” (Mateo 5:14-16) Byubilo byetu byawama byakonsha kulengela bakwetu nabo kupa Lesa lukumo. (1 Petelo 2:12) Kabiji mbaji yetu yapusana pusana ya mwingilo wetu wa busapwishi itupa bimye bya kusamishishamo kyeya kyetu. Kimo kyo tukebesha ke kumwesha kyeya kya ku mupashi mu Byambo bya Lesa kupichila mu kufunjisha mafunjisho a Baibolo abena kuya palutwe. Jino ke jishinda janema bingi kupwishishamo mwingilo wetu. Ñanyi mashinda akonsha kwitukwasha kufunjisha mafunjisho a Baibolo afika pa michima ya bantu bakeba kufunda bukine?
12. Lulombelo lukwasha byepi mu mwingilo wa kufunjisha mafunjisho a Baibolo?
12 Kulomba kwi Yehoba kuba’mba tufunjishenga mafunjisho a Baibolo kumwesha kizaku kyetu kya kufunjisha mafunjisho a Baibolo. Kabiji kumwesha ne kuba’mba tumona buneme bwa kukwasha bakwetu kufunda maana a Lesa. (Ezikyo 33:7-9) Yehoba kine ukakumbula milombelo yetu ne kwitupesha pa kwibikishako kwetu kwa kuya mu mwingilo. (1 Yoano 5:14, 15) Bino kechi tulombatu amba tumonepo muntu wa kuba tumufunjishenga lufunjisho lwa Baibolo lwa pa nzubo ne. Panyuma ya kuba twaikala na lufunjisho, lulombelo ne kulangulukapo pa bintu bikeba bantu botufunjisha Baibolo biketukwasha kufunjisha lufunjisho lumo lumo mu jishinda jawama.—Loma 12:12.
13. Ki ka kyakonsha kwitukwasha kufunjisha mafunjisho a Baibolo abena kuya palutwe?
13 Pa kuba’mba tufunjishe bulongo mafunjisho a Baibolo, twafwainwa kunengezha bulongo lufunjisho lumo lumo. Umvwe twaumvwa nobe kitukosela, kyakonsha kuwama kumona mukulumpe wa Lufunjisho lwa Buku pa Kipwilo byo afunjisha lufunjisho lwa mulungu ne mulungu. Kimye kimo, twakonsha kuya na basapwishi ba Bufumu bayuka kufunjisha mafunjisho a Baibolo a pa nzubo. Kikatakata twafwainwa kutesha muchima ku byubilo ne mfunjishisho ya kwa Yesu Kilishitu.
14. Twakonsha kufika byepi pa muchima wa muntu ubena kufunda Baibolo?
14 Yesu wasekejile bingi mu kuba kyaswa muchima wa Shanji wa mwiulu ne mu kwamba ku bantu pe Lesa. (Masalamo 40:8) Wajinga kimote kabiji kimye kyonse wafikanga pa michima ya boba bamutelekanga. (Mateo 11:28-30) Onkao mambo, ne atweba twayai twibikengako kufika pa michima ya botufunjisha Baibolo. Pa kuba’mba tube bino, twafwainwa kunengezha lufunjisho lumo lumo saka tulangulukila jimo bwikalo bwaikelamo yewo muntu. Kya kumwenako, umvwe wafuma ku kisho kyo babula kuketekela mu Baibolo, twafwainwa kumubujisha amba Baibolo ya kine. Mu jino jishinda twakonsha ne kumutangila binembelo byavula, apa bino ne kumulumbulwila mo byatala.
Kwashai Bantu bo Mufunjisha Bukine Bayuke Mwatala Bishimpi
15, 16. (a) Twakonsha kukwasha byepi muntu ubena kufunda bukine wabula kumvwa mwatala kishimpi kya mu Baibolo? (b) Twakonsha kuba byepi umvwe buku wetu umo waingijisha kishimpi kyashupa kumvwa muntu ubena kufunda Baibolo?
15 Muntu ubena kufunda Baibolo kimo kimye konsha wayuka mwatala kishimpi kiji mu Binembelo ne. Kya kumwenako, konsha waumvwa Yesu moatazhizhe byoaambile pa kutuula lampi pa kintu kyanji ne. (Mako 4:21, 22) Yesu watazhizhenga ku lampi mobabikanga manyi ne kamuzhinge. Ino lampi beibikanga pantu pamo, ne mu jino jishinda yatokeshanga monse mu nzubo. Kebakebai pa mitwe yaamba’mba “Lamp” ne “Lampstand” mu buku nabiji Insight on the Scriptures pa kuba’mba mumvwishe mwatala kishimpi kya kwa Yesu.a Kileta bingi lusekelo umvwe mwaya na kulumbulwila ye mufunjisha Baibolo kya kuba waumvwa ne kumvwa!
16 Buku ye twingijisha kufunjishishamo Baibolo wakonsha kwamba pa kishimpi kimo kyashupa kumvwa muntu ubena kufunda bukine. Lumbululai mu meso anteka, nangwa ingijishai kishimpi kingi kyaamba pa kishinka kintutu kimo. Kampe buku ubena kwamba kuba’mba kyanema bingi kwikala na mukwenu wawama wa mu masongola kabiji ye mwingijila nanji pamo. Kya kumwenako, kishimpi kyakonsha kufwanyikizhiwa ku mwanamulume uji pa kampelwa kaji palepa wabwela walekako wavubuka sa aji monka mu malema kuba’mba mukwabo mo babena kukayila usa kumubaka. Nangwa kishimpi kikwabo kyakonsha kwikala kya kuba’mba mukwenu wawama wa mu masongola kabiji ye mwingijila pamo wakonsha kulondololwa kutazha ku bamingilo byo bengijila pamo mu kukwatankana kimye kyo babena kupatula bibokoshi mu bwato ne kwipa mulwabo.
17. Twakonsha kufundako ka kwi Yesu pa mambo a bishimpi?
17 Pa kuba’mba twingijishe kishimpi kikwabo, kikebewa bingi kunengezhezha jimo. Jino jishinda jo jo twafwainwa kumwesheshamo amba twamutemwa muntu ye tubena kufunjisha Baibolo. Yesu waingijishe bishimpi byapela kulumbulwilamo mitwe imo yashupa. Jashi janji ja pa Mutumba jo jaamba pa bino, kabiji ne Baibolo walumbulula kuba’mba mfunjishisho yanji yalengejile bantu bamutelekelenga kumvwa. (Mateo 5:1–7:29) Yesu watekenye ne kulumbulula bintu bulongo mambo watemenwe bantu.—Mateo 16:5-12.
18. Kika kyafwainwa kubiwa ku binembelo byamweshiwa mu mabuku etu?
18 Kutemwa bakwetu kuketulengela ‘kwipuzhañana nabo mu Binembelo.’ (Byubilo 17:2, 3) Kino kikebewa lufunjisho lwawama ne milombelo, ne kwingijisha mabuku o tutambwila kupichila mu ‘kalama wa kishinka ne wa maana.’ (Luka 12:42-44) Kya kumwenako, mu buku wa Kuyuka Kutangijila ku Bumi Bwa Myaka muji binembelo byavula byanembwa bine byambo.b Bino na mambo a kukepa kwa buku, binembelo bimo byamweshiwatu kwa kubula kunemba bine byambo. Kimye kya lufunjisho lwa Baibolo, kyanema bingi kutanga ne kulumbulula binembelo bimo byamweshiwa. Mambo ne kufunjisha kwetu kwaimena pa Byambo bya Lesa, kabiji biji na bulume bukatampe. (Bahebelu 4:12) Mu lufunjisho lonse ingijishainga Baibolo, saka mwingijisha javula binembelo biji mu mapalagalafu. Kwashai ye mubena kufunjisha Baibolo ayuke byaamba Baibolo pa mambo a mutwe umo nangwa kintu kimo kyaubiwe. Esekai na ngovu kumubula byo akamwenamo byawama mu kukokela Lesa.—Isaya 48:17, 18.
Ipuzhai Mepuzho a Kulengela Muntu Kulangulukapo
19, 20. (a) Mambo ka o twafwainwa kwipuzhizha mepuzho akwabo umvwe tubena kufunjisha lufunjisho lwa Baibolo lwa pa nzubo? (b) Ki ka kyafwainwa kubiwa umvwe mutwe umo ubena kukebewa kwisambapo jikwabo?
19 Busendwe bwa kwa Yesu bwa kwipuzha mepuzho bwakwashishe bantu bavula kulangulukapo. (Mateo 17:24-27) Umvwe ke twipuzhe mepuzho abula kulengesha bumvu muntu ubena kufunda Baibolo, mikumbu yanji yakonsha kusolola byoalanguluka pa mambo a mutwe umo. Twakonsha kutana’mba ukiji na ndangulukilo yabula ya mu binembelo. Kya kumwenako, wakonsha kwitabila mu Balesa basatu. Mu kyapitala 3, buku wa Kuyuka waamba kuba’mba kyambo kya “Balesa Basatu” kechi kitanwapo mu Baibolo ne. Mu uno buku muji binembelo byamweshiwa ne kunembwa byambo bine byalumbulula’mba Yehoba ne Yesu ke bantu beikajila, ne kuba’mba mupashi wazhila ke ngovu ya Lesa ingila, kechi muntu ne. Kyakonsha kuwama bingi kutanga ne kwisambapo pa bino binembelo bya mu Baibolo. Pano ibyepi umvwe kuji ne bikwabo bibena kukebewa? Kampe panyuma ya lufunjisho lukwabo lukalondelapo, kyakonsha kuwama kwisambapo mwisambo ukoseshañana pa lolo lufunjisho mu buku mukwabo wa Bakamonyi ba kwa Yehoba, nabiji buloshuwa wa Bushe Ulingile Ukusumina Muli Bulesa Butatu? Panyuma ya bino, twakonsha kutwajijila lufunjisho mu buku wa Kuyuka.
20 Ibyepi umvwe mukumbu wa muntu ye mubena kufunjisha wakonsha kumulengela kukumya nangwa kumvwa bumvu. Umvwe kya kuba tubena kwisamba nanji pa mutwe nabiji waamba pa kupeepa fwanka nangwa mutwe mukwabo wakonsha kumulengela kumvwa bumvu, twakonsha kumubula amba tukitwajijile na lufunjisho lwetu bino twiye twisambepo kimye kikwabo. Umvwe twayuka’mba muntu yetufunjisha ne luno ukipeepa fwanka, kitulengela kumonapo byambo bimo byanembwa mu mabuku byakonsha kumukwasha kukoma ku mupashi. Byo tubena kweseka kufika pa muchima wa ye tubena kufunjisha, twakonsha kulomba amba Yehoba amukwashe akome ku mupashi.
21. Kika kyakonsha kumweka umvwe mfunjishisho yetu yayila monka mwatala byonka bikeba muntu ye tubena kufunjisha Baibolo?
21 Umvwe ketunengezhe bulongo ne kulomba bukwasho kwi Yehoba, kwa kubula nangwa kuzhinauka ne, mfunjishisho yetu ikayila monka mwatala bikeba bantu botubena kufunjisha Baibolo. Monka mukuya kwa kimye, twakonsha kumukwasha kwikala na butemwe bwakosa mwi Lesa. Kabiji twakonsha ne kuletela jibumba ja Yehoba mushingi ne lusanchilo. Kabiji kileta bingi lusekelo umvwe botufunjisha Baibolo bayuka’mba “kine Lesa uji mukachi ketu”! (1 Kolinda 14:24, 25) Onkao mambo, twayai tufunjishenga mafunjisho a Baibolo abena kuya palutwe ne kwingila papelela bulume bwetu kukwasha bakwetu nabo kwikala baana ba bwanga ba kwa Yesu.
Kya Bupe Kyafwainwa Kusungiwa Bulongo
22, 23. Ki ka kikebewa kuba’mba tupwishe bulongo mwingilo wetu?
22 Pa kuba’mba twingile bulongo mwingilo wetu, twafwainwa kuketekela mu bulume boapana Lesa. Kwamba pa mambo a mwingilo, Paulo wanembejile bena Kilishitu bakwabo bashingwa amba: ‘Tuji na kino kya buneme mu bijiilo bya buchimba, amba bukata bwine bwa bulume bumweke byo buji bwa kwa Lesa, ne byo bubula kufuma mwi atweba.’—2 Kolinda 4:7.
23 Kikale twi bashingwa nangwa twi ba ‘mikooko ikwabo,’ tuji nobe bijiilo bya buchimba bilajika. (Yoano 10:16) Bino, Yehoba wakonsha kwitupa bulume botukeba bwa kwitukosesha kwingila mingilo yetu nangwa betumanyike kya mutundu ka. (Yoano 16:13; Filipai 4:13) Onkao mambo, twayai tuketekele mwi Yehoba na muchima wetu yense, kulama bulongo kya bupe kyetu kya mwingilo, ne kupwisha bulongo mwingilo wetu.
[Tubyambo twa mushi]
a Wanembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba.
b Wanembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba.
Musakukumbula’mba Ka?
• Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kuba byepi pa kuba’mba bapwishe bulongo kwingila mwingilo wabo?
• Twakonsha kuwamishako byepi mfunjishisho yetu ya mafunjisho a Baibolo a pa nzubo?
• Mwakonsha kuba byepi umvwe muntu ye mubena kufunjisha Baibolo kechi wajikumvwa kishimpi kimo nangwa wajikukebanga kumulumbulwila bulongo pa kishinka kimo?
[Kipikichala pa peja 18]
Bakulumpe mu kipwilo ba bwina Kilishitu bafunjisha mu kipwilo ne kufunjisha bapopweshi bakwabo bya kwingila mwingilo
[Kipikichala pa peja 20]
Kufunjisha mafunjisho a Baibolo aya palutwe jo jishinda jimo jo tusamishishamo kyeya kyetu