Yoba Wajinga Muntu Watekanya Kabiji Walumbuluka
“Wamulangulukilepo kala wa mwingilo wami Yoba nyi? mambo ka paji muntu mukwabo pano pa ntanda waesakana nanji mu kulumbuluka ne mu koloka, ne mu kungakamwa amiwa Lesa ne mu kuvundamina ku bubi, ne.”—YOBA 1:8.
1, 2. (a) Ñanyi bya malwa byafikijile Yoba kya kubazhimukilatu? (b) Londololai byajinga bwikalo bwa kwa Yoba saka akyangye kufikilwa na bya malwa ne.
KWAJINGA mwanamulume umo wajinga na bintu byawama byavula bingi. Wajinga na bunonshi, munema, butuntulu bwa mubiji bwawama, ne kisemi kya lusekelo. Nobe mu kukopa kwa jiso malwa amufikijile jisatu mu kulondakana. Pajinga bunonshi kechi bwa kumona ne mo bwayijile ne. Kabiji mwela mukatampe waipaile baana banji. Panyuma ya bino, ne aye watendekele kumanama na bipote byatumbiletu mubiji yense. Uno mwanamulume ke Yoba, muntu wayukanyikwa bingi walumbululwa mu buku wa Yoba mu Baibolo.—Yoba, bitango 1 ne 2.
2 Yoba waambile’mba: “Mama! inge naji byonka byo nakijinga mu bañondo ba kala.” (Yoba 3:3; 29:2) Ñanyi ubula kuvuluka moba a kala umvwe wafikilwa na bya malwa? Yoba wajinga muntu waoloka wabujile kufikilwapo na bya malwa. Babinemanga bamunemekele bingi kabiji ye ye baipuzhangako maana. (Yoba 29:5-11) Wajinga bingi na bunonshi, bino wayukile bya kwingijisha mali. (Yoba 31:24, 25, 28) Wakwashanga banabakazhi bafwilwa ne banabanshiwa. (Yoba 29:12-16) Kabiji wajinga wakishinka ku mukazhanji.—Yoba 31:1, 9, 11.
3. Yehoba waambilepo’mba ka pe Yoba?
3 Yoba walumbulukile bingi mambo wapopwelanga Lesa. Yehoba waambile’mba: “Ka paji muntu mukwabo pano pa ntanda waesakana nanji mu kulumbuluka ne mu koloka, ne mu kungakamwa amiwa Lesa ne mu kuvundamina ku bubi, ne.” (Yoba 1:1, 8) Bino nangwa kya kuba Yoba wajinga na byubilo byawama, bya malwa byaonawine bwikalo bwanji bwawama. Byonse byo amwenejilemo mu mingilo yanji byavijile, kabiji waumvwine ku muchima kutama.
4. Mambo ka o kyanemena kwisamba pa lweseko lwapichilemo Yoba?
4 Pano bino, Yoba kechi ye yenkatu kalume wa Lesa wapichilepo mu bya malwa ne. Bena Kilishitu bamo ano moba nabo babena kupita mu bintu bimo nabiji byapichilemo Yoba. Onkao mambo kyanema bingi kwisamba pa ano mepuzho abiji a kuba’mba: Kuvuluka lweseko lwapichilemo Yoba kwakonsha kwitukwasha byepi mu kimye kya malwa? Kabiji kwakonsha kwitufunjisha byepi kubila lusa bakwetu bamanama?
Bukishinka ne Bulumbuluke
5. Satana waambile’mba ki ka kyalengejilenga Yoba kwingijila Yehoba?
5 Yoba wapichile mu malwa akatazha. Diabola wazhinaukilenga kine kintu kyalengejilenga Yoba kwingijila Lesa nangwa kya kuba aye mwine kechi wayukile ne. Kimye kyo kwajinga kipwilo mwiulu Yehoba waambilepo pa byubilo byawama bya kwa Yoba. Satana wamukumbwile’mba: “Anweba kechi mwamuzhokolosha aye mwine, ne ba mu nzubo yanji, ne byonse byo aji nabyo na nsakwa konse konse nenyi?” Satana watazhizhe mu kuba’mba Yoba wamwingijilenga Lesa na mambo a kajilo, kabiji ne kuba’mba nangwatu lelo jino bakalume ba Lesa bonse bamwingijila na mambo a kajilo. Kabiji waambile’mba: “Mutanyike kuboko kwenu ne kukwatako ku kintu nangwa kimo kyo aji nakyo, ukemunena mwenga konka ku meso enu.”—Yoba 1:8-11.
6. Satana wakolomwene ñanyi mambo?
6 Ano mambo abayile bingi. Satana wazhinaukile bumfumu bwa Yehoba. Nanchi Lesa wakonsha kulama bilengwa byonse mu butemwe nyi? Inyi kijitu pamo na mwalangulukijile Satana kuba’mba kajilo? Yehoba wamupele lūsa Diabola lwa kumweseka Yoba kalume wanji ye aketekejile kuba’mba wajinga walumbuluka kabiji wa kishinka. Onkao mambo Satana waletele malwa mu kulondankana pe Yoba. Satana byo amwene amba wamukankalwa Yoba, wamumanyikile na bipote. Waambile’mba: “Kikoba pa kikoba kikwabo! Byonse byo aji nabyo muntu ukebipana mu kupulusha mweo wanji.”—Yoba 2:4.
7. Mu ñanyi mashinda malwa abena kupitamo bakalume ba Lesa mo epashisha na meseko apichilemo Yoba?
7 Nangwa kya kuba bena Kilishitu ba ano moba kechi bamanama byonka byamanamine Yoba ne, bino bapita mu malwa apusana pusana. Bavula bamanyikwa bingi nangwa kwikala na makatazho mu kisemi. Kimo kimye kubula pa kupuma kuboko nangwa butuntulu bwa mubiji bwawama. Bamo nabo bepaiwa na mambotu a lwitabilo lwabo. Nangwa byonkabyo kechi twafwainwa kulanguluka kuba’mba malwa onse etufikila afuma kwi Satana ne. Kimo kimye byubilo byetu byatama nangwa bulema bo twasemwa nabo byakonsha kwitulengela kwikala na makatazho. (Ngalatiya 6:7) Kabiji atweba bonse tumanama na mambo a bukote ne malwatu akwabo. Baibolo witubula patoka kuba’mba ano moba Yehoba kechi uzhikijila bakalume banji babena kumanama mu jishinda ja kukumya ne.—Musapwishi 9:11.
8. Satana wakonsha kwingijisha bya malwa kukeba’mba tube ka?
8 Kimye kimo Satana wakonsha kwitulengela kupita mu bya malwa amba tusankilepo lwitabilo lwetu. Mutumwa Paulo walumbulwile’mba wajinga na ‘mwiba mu mubiji, ye muluwe wa Satana wamupumine puminenga.’ (2 Kolinda 12:7) Kikale lwajinga lukatazho lwa ku mubiji, nabiji kubula kumona bulongo nangwa lukwabotu, Paulo wayukile kuba’mba Satana wamuletejile malwa amba alefulwe ne kubula kutwajijila na bulumbuluke bwanji. (Byambo bya Mana 24:10) Lelo jino Satana wakonsha kutundaika ba mu kisemi, bakwetu mo tufunjila sukulu, nangwa bandamabyalo kumanyika bakalume ba Lesa mu jishinda jiji jonse.
9. Mambo ka bya malwa nangwa kupatwa o byakonsha kwitulengela kubula kukumya?
9 Twakonsha kuchinchika byepi makatazho etufikila? Twakonsha kuchinchika inge kya kuba saka twiamona kuba’mba jo jishinda jimo ja kumwesheshamo kuba’mba twamutemwa Yehoba ne kuba’mba tukokela bumfumu bwanji. (Yakoba 1:2-4) Nangwa tupite mu malwa a mutundu ka nangwa ka, kuyuka kuba’mba kyanema bingi kwikala bakishinka kwi Lesa kuketukwasha kulama bulongo bumupashi bwetu. Mutumwa Petelo wanembejile bena Kilishitu amba: “Anweba batemwe, kechi mukumye alwa lweseko lwa mujilo luji mwenu, lwaiya mu kwimweseka, nobe kintu kingi kimufikilatu ne.” (1 Petelo 4:12) Kabiji Paulo naye walondolwele’mba: “Bonse bakeba kwikala na munema wa kunemeka Lesa mwi Kilishitu Yesu, bakapatwanga.” (2 Timoti 3:12) Ne luno Satana ukizhinauka bulumbuluke bwa Bakamonyi ba kwa Yehoba byonka byo aubile kwi Yoba. Baibolo ulumbulula kuba’mba Satana watwajijila na kumanyika bantu mu ano moba apelako.—Lumwekesho 12:9, 17.
Kubula Kuyuka ne Lutekenesho Lwatama
10. Yoba wapichile mu ñanyi malwa?
10 Yoba wapichile mu malwa o tubula kukeba kupitamo ne. Kechi wayukile kyo amanamijilenga ne. Yoba mu bulubi waambile’mba “Yehoba ye wampelebyo, kabiji Yehoba yenka ye wañangatabyo.” (Yoba 1:21) Kampe Satana wafwainwa ye walengejile Yoba kulanguluka kuba’mba Lesa ye walengela kuba’mba amanamenga.
11. Londololai Yoba byo eumvwinenga pa malwa amufikijile.
11 Yoba walefwilwe bingi nangwa kya kuba wakaine kunena Lesa bya mwenga kwesakana na bya mukambizhizhe mukazhanji. (Yoba 2:9, 10) Waambile’mba: ‘Babi baikala bulongo kukila aye.’ (Yoba 21:7-9) Wafwainwa walangulukile’mba: ‘Mambo ka Lesa kyo abena kumanyikila?’ Bimye bimo wakebelengatu ne kufwa. Waambile’mba: “Mama! inge mwaji mwaswa kumfya mu kalunga ka bafu, ne kundama monka poso bukaji bwenu bwapwa.”—Yoba 14:13.
12, 13. Byaambile balunda nanji Yoba basatu byamulengejile kulangulukapo ka?
12 Balunda nanji Yoba basatu bamufwakashijile na “kumubishapo bulanda ne kumutekenesha.” (Yoba 2:11) Nangwa byonkabyo, bano bantu bajinga “ba kutekenesha balengela mukose.” (Yoba 16:2) Balunda nanji Yoba bo bafwainwe kumutekenesha ne kumwamuna mu makatazho, pano bino bamulengejiletu kuvulañana ne kulefulwa.—Yoba 19:2; 26:2.
13 Yoba wafwainwa walangulukile kuba’mba: ‘Mambo ka o mbena kumanamina? Nanchi mambo ka o nalenga pa kuba’mba mfikilwe na ano malwa?’ Balunda nanji baambilengatu byambo bya kuluwikañana. Balangulukile kuba’mba Yoba ubena kumanama mambo walenga mambo akatampe. Elifwaza washikishe’mba: “Ñanyi muntu wabula mambo waonaikile? . . . Monka mwayila byo namona, aba bajima bubi ne kukusa lumanamo, byo byonka byo banowa.”—Yoba 4:7, 8.
14. Mambo ka o twakonshesha kubula kulanguluka’mba byubilo byatama byo byaleta lumanamo?
14 Kya kine, makatazho akonsha kwitufikila inge kya kuba twabyajila buntunshi mu kifulo kya kubyala ku mupashi. (Ngalatiya 6:7, 8) Bino mu buno bwikalo twakonsha kufikilwa na makatazho kechi na mambo na mutundu wa byubilo byo tuji nabyo ne. Nangwatu bantu bakishinka kechi bakonsha kuzhikijilwa ku malwa onsetu ne. Yesu Kilishitu “wabula kuzhilulwa, waabana ne bandengamambo,” wamanamine ne kwipaiwa pa kichi kya lumanamo, ne mutumwa Yakoba naye wafwile lufu lwatama bingi. (Bahebelu 7:26; Byubilo 12:1, 2) Byambo byatama bya kwa Elifwaza ne balunda nanji babiji byalengejile Yoba kwibingisha ne kulumbulula kuba’mba kafwako kyatama kyo aubilepo ne. Pano bino, byambo bya balunda nanji Yoba bya kuba’mba wamanaminenga na mambo a mizhilulwila yanji byakonsha byamulengejile kulangulukapo pa bololoke bwa Lesa.—Yoba 34:5; 35:2.
Kutana Bukwasho mu Kimye kya Malwa
15. Ki ka kyakonsha kwitukwasha mu kimye kya lumanamo?
15 Abya Twakonsha kufunjilako kwi Yoba nyi? Bya malwa, kukolwa, nangwa lupato byakonsha kwitukatazha. Bamo nabo makatazho a uno mutundu kuba ebafikila ne. (Masalamo 73:3-12) Kimo kimye twafwainwa saka twishikisha ano mepuzho amba: ‘Nanchi butemwe bwa Lesa bwakonsha kundengela kumwingijila nangwa kya kuba nafikilwa na bya malwa nyi? Abya nkebesha Yehoba ‘kumona mwa kumukumbwila awa umwendeleka’ nyi?’ (Byambo bya Mana 27:11; Mateo 22:37) Kechi twafwainwa kuleka milanguluko yatu ya bakwetu kwitulengela kuzhinauka Shetu wa mwiulu ne. Mwina Kilishitu umo wakishinka wakolelwenga pa myaka yavula juba jimo waambile’mba: “Nayuka kuba’mba nakonsha kuchinchika kintu kyonse kyaswisha Yehoba. Nayuka namba ukampa bulume. Mambo kimye kyonse umpa bulume.”
16. Mambo a Lesa akwasha byepi bantu babena kupita mu makatazho?
16 Atweba twayuka bya bujimuku bya kwa Satana kukila byayukile Yoba. “Kechi twaluba bya bujimuku bwanji,” nangwa mashinda anji atama ne. (2 Kolinda 2:11) Kunungapo, tuji na Baibolo mo tufunda maana. Mu Baibolo tutanamo mashimikila a banabalume ne banabakazhi bakishinka bachinchikile meseko avula bingi. Mutumwa Paulo wamanamine bingi kukila bena Kilishitu bakwabo, wanembele’mba: “Byonse byanembelwe kala byanembejilwe kufunda kwetu, amba, monka mu butekanye ne mu bukwasho bwa binembelo twikale na luketekelo.” (Loma 15:4) Kamonyi umo mu Europe ye batayile mu kaleya mu nkondo ya kibiji ya ntanda yonse na mambo a lwitabilo lwanji wapaine kajo ka pa moba asatu kuba’mba atambule Baibolo. Waambile’mba: “Mwafumine mfweto yabaya bingi mu byo naubile! Nangwa kya kuba naikele na nzala, natambwijile kajo ka ku mupashi kankwashishe mu kimye kya meseko kubikapotu ne bakwetu. Ne luno Baibolo nkiji nanji.”
17. Ñanyi bintu bitunengezhezha Lesa byakonsha kwitukwasha kuchinchika?
17 Kununga pa Binembelo, tuji na mabuku avula alumbulula Baibolo a kufundamo etukwasha kuchinchika makatazho. Umvwe mwamona mu buku wa Watch Tower Publications Index, mwakonsha kutanamo kya kumwenako kya mwina Kilishitu mukwenu wapichile mu lweseko nabiji lwenu. (1 Petelo 5:9) Kabiji bakulumpe mu kipwilo nangwa bena Kilishitu bakwabo bakoma mu maana bakonsha kwimukwasha inge kya kuba mwibabula lukatazho lwenu. Ne kyakilapo lulombelo lwakonsha kwimulengela kuketekela mwi Yehoba ne mupashi wanji wazhila. Nga Paulo wachinchikile byepi ‘bipumo’ bya kwa Satana? Wafunjile kuketekela mu bulume bwa Lesa. (2 Kolinda 12:9, 10) Wanembele’mba: “Nakonsha kuba byonse mwi aye unkosesha.”—Filipai 4:13.
18. Bena Kilishitu bakwetu bakonsha kwitukosesha byepi?
18 Bukwasho kobuji, kechi twafwainwa kukankazhama kwibukeba ne. Byambo bya mana byaamba’mba: “Umvwe wapungila mu juba ja bya malwa, bulume bobe bwakepa.” (Byambo bya Mana 24:10) Byonkatu makena byo akonsha konauna nzubo yo bashimika na bichi, kulefulwa kwakonsha konauna bulumbuluke bwa mwina Kilishitu. Yehoba wakonsha kwitukwasha kushinda luno lukatazho kupichila mu bakalume bakwetu ba Lesa. Malaika wamwekele kwi Yesu ne kumukosesha mu juba jo bamukwachile. (Luka 22:43) Kimye Paulo kyo bamutwajilenga ku Loma saka aji kaili byo ataine balongo ku kisankane kya Apiusa ne ku Mazubo a benyi Asatu, “wamutotele Lesa, ne muchima wakosa ne kukosa.” (Byubilo 28:15) Kamonyi umo wa mu Germany uvuluka bukwasho bo atambwijile kimye afikile mu kampu wa lumanamo kimye kyo akijinga mwanyike. Uvuluka kuba’mba: “Mwina Kilishitu mukwetu wantaine ne kuntambwila. Nyenga mukwabo wakishinka wansendele mu kibamba mo ajinga kabiji waikajile ke nsemi wa ku mupashi.”
“Kasa Ukosa mu Lwitabilo”
19. Ki ka kyakwashishe Yoba kumukana Satana?
19 Yehoba waambile’mba Yoba “ne panotu ukijitu walumbuluka.” (Yoba 2:3) Nangwa kya kuba walefwilwe kabiji kechi wayukile kine kintu kyo amanyikilwenga ne, Yoba watwajijile kwikala wakishinka kwakubula kutelengela ne. Yoba kechi wasankijilepo bwikalo bwanji ne. Waambile’mba: “Kufika ne juba jo nkafwa nkakakachila ku kino namba: Nabinga.”—Yoba 27:5.
20. Mambo ka o kyanemena kuchinchika?
20 Umvwe twaikala byonka byajinga Yoba kiketukwasha kulama bulumbuluke bwetu nangwatu mu kimye kya meseko, nangwa mu kimye kya malwa. Yesu wabujile kipwilo kya mu Simulina amba: “Kechi wakamwe byo waya umaname ne: talai, aye Diabola waya emutaye anweba bamo mu kaleya, mwesekwe; kabiji mukamona bya malwa moba jikumi. Kasa ukosa mu lwitabilo kufika ne ku lufu ne amiwa nkakupa munchinya wa bumi.”—Lumwekesho 2:10.
21, 22. Inge tubena kuchinchika bya malwa, twafwainwa kutekeneshiwa umvwe twayuka’mba ka?
21 Mu kino kimye kibena kulama Satana, kuchinchika ne bulumbuluke bwetu byakonsha kwesekwa. Nangwa byonkabyo, Yesu witulayile’mba byo tubena kutengela kimye kya kulutwe kechi twafwainwa kwakamwa ne. Kintu kyanema ke kwikala bakosa mu lwitabilo. Paulo waambile’mba: “Malwa . . . a kakimye kamotu” pakuba “lukumo,” nangwa’mba mfweto itulaya Yehoba ‘yakijishatu kunema, [kabiji] ya myaka.’ (2 Kolinda 4:17, 18) Nangwatu lweseko lwa kwa Yoba lwajingatu lwa kakimye kamotu. Waikele wa lusekelo pa myaka yavula saka akyangye kufikilwa na malwa ne panyuma ya lweseko.—Yoba 42:16.
22 Bino, bimye bimo meseko obatu monka atwajijila. Mu mutwe walondelapo tukafunda byapichilemo Yoba byo byakonsha kwitufunjisha kutekanya. Kabiji ne mashinda o twakonsha kukosesheshamo bakwetu babena kupita mu bya malwa.
Musakukumbula’mba Ka?
• Ñanyi mambo akolomwene Satana pa mambo a bulumbuluke bwa kwa Yoba?
• Mambo ka bya malwa kyo byakonshesha kwitulengela kubula kukumya?
• Yehoba witukwasha byepi pa kuba’mba tuchinchike?
[Bipikichala pa peja 15]
Kupesapesa, kwisamba na bena Kilishitu bakoma mu maana, ne lulombelo byakonsha kwitukwasha kuchinchika