Mambo a Yehoba o Omi
Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Butanu wa Masalamo
BANONSHI bakonsha kwamba’mba: ‘Baana betu ba balume mu bunsongwalume bwabo bekale pamo nobe bichi byakoma, ne baana betu ba bakazhi bekale pamo nobe mabwe o basonga a ku makonka a nzubo ya mfumu; ne matala etu ekale ayula, . . . ne mikooko yetu isemenga biumbi ne makumi a biumbi.’ Kabiji bantu baji na nsabo yavula bakonsha ne kupampa pa kanwa’mba: “Bo bene ba lusekelo awa mutundu wa bantu baikala byonkabya!” Pano bino aye nyimbi wa masalamo waambile’mba: “Bo bene ba lusekelo awa mutundu wa bantu baji na Lesa wabo, Yehoba.” (Salamo 144:12-15) Bakonsha kwikala byepi na lusekelo? Yehoba ke Lesa wa lusekelo ne bonse bamupopwela bekala na lusekelo. (1 Timoti 1:11) Bino byo byaamba buku wa butanu wa Masalamo, ko kuba’mba Masalamo 107 kufika ku 150.
Kabiji uno Buku wa Butanu wa Masalamo waamba pa byubilo bikatampe bya Yehoba ne pa lusa, bukine, ne buwame. Kuyuka byubilo bya Lesa kwitulengela kumutemwa ne kumwakamwa. Bino bitulengela kwikala na lusekelo. Byambo biji mu Buku wa Butanu wa Masalamo byo byawamapo!—Bahebelu 4:12.
LUSA LWA YEHOBA LWITULETELA LUSEKELO
Bayudea babwelele kufuma mu buzha mu Babilona baimbile’mba: “Kine, bantu bamutote Yehoba na mambo a lusa lwanji, ne na mambo a mingilo yanji ya kukumya yo ebengijila bantu!” (Salamo 107:8, 15, 21, 31) Davida wamutotele Lesa byo aimbile’mba: “Bukine bwenu nabo bufika ne mwiulu.” (Masalamo 108:4) Mu salamo mukwabo walombele’mba: “Nkwashai amiwa, anweba Yehoba Lesa wami; mpulushai monka mwayila lusa lwenu.” (Salamo 109:18, 19, 26) Salamo 110 ke bungauzhi bwaamba pa bukalama bwa kwa Mesiasa. Salamo 111:10, waamba’mba: ‘Moyo wa kumuchina Yehoba yo ntendekelo ya maana.’ Salamo walondelapo waamba’mba, “Ye mwine wa lusekelo awa waakamwa Yehoba.”—Salamo 112:1.
Masalamo 113 kufika ku 118 atelwa’mba Masalamo a Kutota, mambo abwezha bwezhapo bingi kyambo kya kuba’mba “Totai Yehoba.” Kwesakana na byambo byanembelwe mu kitota kya myaka kya busatu byaambilenga pa bwikalo, ino nyimbo beimbanga pa kuvuluka juba ja Lupitailo ne pa bijiilo bisatu byaubiwanga pa mwaka pa mwaka bya Bayudea. Salamo 119 ye walepesha nangwa’mba kyo kitango kyabaisha mu Baibolo kyaamba pa byambo bya Yehoba.
Mepuzho a mu Binembelo Akumbulwa:
109:23—Davida watazhizhe mwepi byo aambile’mba: “Amiwa naya nobe kimvule kya mabanga”? Davida watazhizhe mu kuba’mba lufu lwanji lwajinga pepi.—Salamo 102:11.
110:1, 2—“Nkambo [yanji Davida],” aye Yesu Kilishitu, waubilepo ka byo aikajile ku kuboko kwa Lesa kwa kilujo? Yesu byo asangwilwe waile mwiulu ne kupembelela ku kuboko kwa Lesa kwa kilujo poso mu 1914 kimye kyo aikajile Mfumu ne kutendeka kulama. Pa kyokya kimye, Yesu walaminenga baana banji ba bwanga bashingwa, kwibatangijila mu mwingilo wabo wa kusapwila ne kulenga baana ba bwanga kabiji wibalengejile kwinengezha kwikala bakulama pamo nanji mu Bufumu.—Mateo 24:14; 28:18-20; Luka 22:28-30.
110:4—Ñanyi luchipo Yehoba lo ‘achipile, kwa kubula kulapila’? Luno luchipo ke lulayañano Yehoba lo alayañene ne Yesu Kilishitu lwa kwikala Mfumu kabiji Ñanga Mukatampe.—Luka 22:29.
113:3—Mu ñanyi jishinda jizhina ja Yehoba mo jitotelwa “kufuma ko jisela juba kufika ne ko jizhika”? Kino kibena kulumbulula amba bantu bavula bapopwela Lesa moba onsetu. Kufuma ku musela kufika ne ku muzhika, kyeya kya juba kisamina panopantanda ponsetu. Byonkabyo Yehoba naye bamutota mwaya ntanda yonsetu. Kino kuba kyaubiwa kwakubula kwingijila pamo ne. Atweba Bakamonyi ba kwa Yehoba tuji na mwingilo mukatampe wa kutota Lesa ne kwingila na kizaku mwingilo wa kusapwila mambo a Bufumu.
116:15—Lwanema byepi ‘lufu lwa bazhijikwa ku meso a Yehoba’? Bapopweshi ba Yehoba banema bingi ku meso anji kya kuba kechi ukeba kuswisha lufu kumwekela jibumba jonse ne. Umvwe Yehoba wauba amba aleke jibumba jonse kufwa kyakonsha kumwesha kuba’mba balwanyi banji baji na bulume kukila aye. Kabiji kafwako bakonsha kushala ne kwikala bangikazhi ba mu ntanda ipya ne.
119:71—Buwame ka bwakonsha kufuma mu kumanama? Lumanamo lwakonsha kwitufunjisha kuketekela mwi Yehoba, kulomba kwi aye na mukoyo, kufunda Baibolo ne kwingijisha byo aamba. Byo twakonsha kubapo umvwe ke tumaname byakonsha kusolola bilubo byetu abyo byakonsha kololwa. Kabiji lumanamo kechi lwafwainwa kwitulengela kuzhingila umvwe twaleka’mba lwitolole ne.
119:96—Nanchi byambo bya kuba’mba, “ko bukapela bulumbuluke bonse” byatala mwepi? Nyimbi wa masalamo walumbulwila bulumbuluke monka mulangulukila bantu. Kampe wajinga na mulanguluko wa kuba’mba bulumbuluke bwa bantu bupelelela. Bino, mikambizho ya Lesa kechi byo iji ne. Ayo ingila mu mbaji yonse ya bwikalo.
119:164—Mambo ka o kyanemena “pa juba pa juba” kutota Lesa “jitanu na jibiji”? Nambala ya kuba’mba jitanu na jibiji javula ilumbulula kintu kyawaina. Onkao mambo nyimbi wa masalamo wikitazhizhe mu kuba’mba twafwainwa kutotanga Yehoba.
Lufunjisho kotuji:
107:27-31. Kimye kya Amagedonyi maana a panopantanda ‘akebapwa.’ (Lumwekesho 16:14, 16) Kechi akakonsha kwibapulusha ku lonaiko ne. Kanatu bonka baketekela mu lupulukilo lwa Yehoba bo ‘bakamutota na mambo a lusa lwanji.’
109:30, 31; 110:5. Kuboko kwa mushilikale kwa kilujo kechi kuzhikijilwa ku jikebo jiji ku kipiko ne, mambo kusenda mpoko. Mu bukifwanyikizho Yehoba uji “ku kuboko kwa kilujo” kwa bakalume banji, na kwibalwila. Onkao mambo wibazhikijila ne kwibakwasha, ne kino kitulengela ‘kumusanchila bingi’!
113:4-9. Yehoba wakila kabiji wipelula pa kutako muchima nangwatu “ku biji mwiulu.” Ubila lusa bayanji, bakajilwa, ne banabakazhi bañumba. Nkambo Yehoba wipelula, ne bapopweshi banji nabo byo byo bafwainwa kwikala.—Yakoba 4:6.
114:3-7. Kufunda bintu bya kukumya Yehoba byo aubijile bantu banji pa Kalunga Kachila, pa Mukola wa Yodano ne ku Mutumba wa Sinai kwakonsha kwitukwasha bingi. Bantu bafwanyikizhiwa ku “ntanda” bafwainwa kumwakamwa, ko kuba’mba ‘kumuzakama’ Nkambo.
119:97-101. Kufunda maana mu Byambo bya Lesa kwituzhikijila ku bintu byakonsha konauna bumupashi bwetu.
119:105. Byambo bya Lesa ye lampi wa maulu etu mambo byakonsha kwitukwasha kupwisha makatazho etufikila. Kabiji mu bukifwanyikizho asamina mu jishinda jetu, mambo etubula nkebelo ya Lesa ya kulutwe.
BALUSEKELO NANGWA KYA KUBA KUJI BYA MALWA
Twakonsha kupita byepi mu lweseko ne kufuma mu malwa? Masalamo 120 kufika ku 134 akumbula buno bwipuzho. Tufuma mu malwa ne kwikala na lusekelo kupichila mu kulomba kwi Yehoba amba etukwashe. Ano masalamo atelwa’mba nyimbo ya pa kukanjila, afwainwa beembile kimye bena Isalela kyo baendele kuya ku Yelusalema ku kijiilo kyabo kya pa mwaka.
Masalamo 135 ne 136 amwesha kuba’mba Yehoba kechi uji pamo nobe bankishi ne, aye kechi ukankazhama kuba kyonse kyamutokela ku muchima ne. Salamo 136 walumbulula muntu uji na kanswatu ka kuba bintu kwakubula kukankazhama ne, kyepelo kyapelako kyabwezhapo byambo biji mu kyepelo kitanshi. Salamo walondelapo washimikizha bwikalo bwa bena Yuda byo bwajinga mu Babilona, abo bakebelenga kupopwela Yehoba mu Ziona. Masalamo 138 kufika ku 145 anembelwe na Davida. Wakebelenga ‘kusanchilanga Yehoba na muchima wanji yense.’ Mambo ka? Waambile’mba: “Mambo nalengelwe wakatazha, wakukumya.” (Salamo 138:1; 139:14) Mu masalamo atanu alondelapo, Davida walomba kumuzhikijila ku babi, kumujimunako mu bololoke, kumupokolola ku tupondo, ne kumutangijila mu byubilo byawama. Waamba ne pa lusekelo lwa bantu ba Yehoba. (Salamo 144:15) Panyuma ya kwamba pa bukata ne buwame bwa Lesa, Davida wabwela waamba ne kuba’mba: “Kyakanwa kyami kikambanga bya kumutota Yehoba; kabiji ne bonsetu batakaike jizhina janji jazhila myaka ne myaka.”—Salamo 145:21.
Mepuzho a mu Binembelo Akumbulwa:
122:3—Yelusalema wajinga byepi muzhi “washinkakana”? Byonka byo kyaikalanga ku mizhi yavula ya kala, mazubo a mu Yelusalema atentakene bingi. Muzhi washinkakene bulongo kabiji kyapelele bingi kumuzhikijila. Kutentakana pamo kwalengejile bangikazhi kwikwasha ne kwizhikijila bene na bene. Kino kyamwesheshenga mikoka 12 ya bena Isalela byo yakwatankananga ku mupashi inge yakonkana pamo na kupopwela.
123:2—Kya kumwenako kya meso a bakalume kyalumbulula ka? Bakalume ne bazha batalanga kwi nkambo yabo nangwa kwi inanjibuzha kwibabulako bya kuba ne kwibazhikijila, kabiji ne kwibakebela bya mu bwikalo bwabo. Byonkabyo ne atweba tutala kwi Yehoba kukeba kuyuka kyaswa muchima wanji ne kubilwa bibusa.
131:1-3—Davida wamwikajikile byepi ‘bulongo ne kumuzhindamika muchima wanji pamo nobe mwana wasumuka kwi inanji’? Byonka mwana byo afunda kutekeneshiwa ne kuzhindamapo mu maboko a inanji, Davida naye wafunjile kwikajika ne kuzhindamika muchima wanji “nobe mwana wasumuka kwi inanji.” Mu ñanyi jishinda? Pa kubula kwilundumika ne kwikebela bintu byakilamo ne. Davida wayukile pa kupelela kabiji wipelwile mu kifulo kya kukeba kutumbalala. Kyawama kulondela byubilo byanji, kikatakata umvwe tubena kukanamina mashuko a mu kipwilo.
Lufunjisho kotuji:
120:1, 2, 6, 7. Byatunwa bya bubela ne ñambilo yatama byakonsha kukozha bakwetu. Kulama bulongo lujimi jo jishinda jawama ja kumwesheshamo “mutende.”
120:3, 4. Umvwe tukeba kumutekenya muntu wa “lujimi wa bujimbijimbi,” twakonsha kutekeneshiwa kuyuka kuba’mba Yehoba ye ukolola bintu bulongo mu kimye kyanji. Bantu babujimbijimbi bakamona malwa mu kuboko kwa “kilobo.” Yehoba ukebavizha na bukaji bwanji bwaimenwako “na makala a yunipa.”
127:1, 2. Mu byonse byo tuba twafwainwa kuketekela lutangijilo lwa Yehoba.
133:1-3. Kwikala pamo na muchima umotu kwa bantu ba Yehoba kwawama bingi kabiji kwitulengela kwikala mutende ne kwitukokolosha. Kechi twafwainwa konauna uno mutende kupichila mu kukeba bilubo mu bakwetu, kutoboka nangwa kunyinyita ne.
137:1, 5, 6. Pa kyokya kimye bapopweshi ba Yehoba bajinga mu buzha bavulukilenga bingi Ziona, waimejilengako jibumba ja Lesa. Nga atweba? Abya twalamachila mu bukishinka ku jibumba jibena kwingijisha Yehoba lelo jino nyi?
138:2. Byambo bya Yehoba ‘byatumbalala kukila jizhina janji jonse’ mambo kufikizhiwa kwa milaye yanji yonse kechi kwaesakana pamo na luketekelo lwetu ne. Kine, tubena kupembelela kimye kyawama kya kulutwe.
139:1-6, 15, 16. Yehoba wayuka mingilo, milanguluko, ne byambo byetu nangwatu saka tukyangye kwibyamba ne. Wituyukatu ne kimye kyo tutendeka kulengeka munda mwa inetu, byonse bya mubiji saka bikyangye ne kutendeka kumwekeshatu bulongo ne. Kwituyuka Lesa ko etuyuka ‘kwakatazha’ bingi. Byo kitutekeneshapo kuyuka kuba’mba Yehoba kechi uyukatu lweseko lo twakonsha kupitamo ne, bino uyuka ne lumanamo byo lwakonsha kwituba!
139:7-12. Lesa witukosesha konse konsetu ko twakonsha kwikala.
139:17, 18. Nanchi maana a kuyuka Yehoba emuletela lusekelo nyi? (Byambo bya Mana 2:10) Umvwe twatana maana a kuyuka Yehoba, kino kiketuletela bingi lusekelo. Milanguluko ya Yehoba “yakila kuvula kwa musenga.” Ne bya kufunda pe aye byakila mu kuvula.
139:23, 24. Twafwainwa kukeba Yehoba kuba’mba etutaletale ne kuyuka michima yetu inge muji bubi, ko kuba’mba inge muji milanguluko yatama pa kuba’mba etukwasheko kwiitupulamo.
143:4-7. Twakonsha kuchinchika byepi makatazho? Nyimbi wa masalamo witubula’mba: Twafwainwa kulanguluka langulukanga pa mingilo ya Yehoba, kuta muchima pa byubilo byanji ne kulomba kwi aye kuba’mba etukwashe.
“Totai Yehoba, Anweba Bonse.”
Masalamo ana apezhako na byambo bya kuba’mba totai Yehoba. (Salamo 41:13; 72:19, 20; 89:52; 106:48) Ne Salamo wapelako naye wapezhako na byambo bintutu bimo. Salamo 150:6 waamba’mba: “Bintu byonse bipema bimutote Yehoba. Totai Yehoba anweba bonse.” Ee kine, mu ntanda ipya ya Lesa byo byo kikekala.
Byo tubena kutengela mapesho, twafwainwa kupananga lukumo kwi Lesa wa kine ne kutota jizhina janji. Nanchi inge twalanguluka pa lusekelo lo tuji nalo na mambo a kuba’mba Yehoba twamuyuka ne bulunda bwetu bwawama, kechi kitulengela kumutota ne kumusanchila nenyi?
[Kipikichala pa peja 31]
Mingilo ya Yehoba yakatazha, ya kukumya
[Kipikichala pa peja 32]
Milanguluko ya Yehoba “yakila kuvula kwa musenga”