BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w07 6/1 pp. 28-32
  • Bakikulumpe Bakwasha Bingi Bakyanyike

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Bakikulumpe Bakwasha Bingi Bakyanyike
  • Kyamba kya Usopa—2007
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Lwitabilo Luleta Mfweto ya Myaka
  • Byubilo Byawama mu Kisemi
  • Kukwasha Bapopweshi Bakwetu
  • Samwela ‘Waubilenga Byaoloka’
  • Kufunjisha Bisemi bya Kulutwe
  • Yehoba Ulama Na Kifyele Bakalume Banji Bakikulumpe
    Kyamba kya Usopa—2008
  • Bakikulumpe Banema Bingi mu Bulongo Bwetu bwa Bwina Kilishitu
    Kyamba kya Usopa—2004
  • Kulama Bakikulumpe—Mwingilo wa Bwina Kilishitu
    Kyamba kya Usopa—2004
Kyamba kya Usopa—2007
w07 6/1 pp. 28-32

Bakikulumpe Bakwasha Bingi Bakyanyike

“Ee kine, ne kufika ku bukote ne kuba mvwi, anweba Lesa, kechi mundeke ne, Poso byo nkamba bulume bwenu ku kisemi kya kulutwe, ne ngovu yenu ku bonse bakeya.”—SALAMO 71:18.

1, 2. Bakalume bakikulumpe ba Lesa bafwainwa kuyuka ka, kabiji bi ka byo twaya twisambepo?

MUKULUMPE mu kipwilo umo wa bwina Kilishitu ku West Africa wafwakashijile mulongo wakikulumpe washingwa ne kumwimuna’mba, “muji byepi?” Mulongo wakumbwile amba, “nakonsha kunyema, nakonsha kukilauka, kabiji nakonshatu ne kukilauka bukiji bukiji na mukupa umo. Waambilenga bino byambo aku saka esekezha kuba byonka byo aambilenga. Wanungilepo amba, “bino kechi nakonsha kutumbuka ne.” Uno mukulumpe mu kipwilo waumvwine mwatazhizhe uno mulongo washingwa waambile kuba’mba, ‘Ntemwa bingi kuba bintu byo nakonsha kuba, kabiji kechi nguba bintu byo nakonsha kukankalwa kuba ne.’ Awa mukulumpe mu kipwilo luno lo tubena kwamba wafikizha myaka ya kusemwa mu ma 80, kabiji uvuluka bingi byatekenye yewa mulongo kabiji ne bukishinka bwanji.

2 Umvwe wakikulumpe waubila bintu mu jishinda jimwesha moyo wa kwakamwa Lesa, kyakonsha kukwasha bingi bantu bakwabo. Pano bino myaka iji na muntu kechi yo ilengela kwikala na maana ne byubilo bijipo na Kilishitu ne. (Musapwishi 4:13) Baibolo waamba’mba: “Mutwe wa mvwi ye munchinya wa lukumo; mu jishinda ja bololoke muntu mo mo amumwena.” (Byambo bya Mana 16:31) Umvwe mwi bakikulumpe, abya mwayuka byambo byo mwamba ne byubilo byo muba byo byakonsha kukwasha bantu nyi? Akimonai bya kumwenako bya mu Baibolo bimwesha bakikulumpe byo byakwashishe bakyanyike.

Lwitabilo Luleta Mfweto ya Myaka

3. Bukishinka bwa kwa Nowa bwalengela bantu ano moba kumwenamo byepi?

3 Nowa byo aikele na bukishinka ne kukosa, kyalengela bantu ano moba nabo kumwenamo. Nowa wajinga na myaka ya kusemwa pepi nobe 600 kimye kyo afikile bwato, kukonkanya banyama, ne kusapwila ku bantu. (Ntendekelo 7:6; 2 Petelo 2:5) Na mambo a moyo wanji wa kwakamwa Lesa, Nowa pamo ne kisemi kyanji bapulukile Muyulo mukatampe ne kwikala mushakulu wa bantu bonse baji panopantanda ponse. Kya kine, Nowa waikeleko kimye bantu kyo baikalanga myaka yavula. Pano bino nangwatu mu myaka ya bukote, watwajijile kwikala wakishinka, kabiji kino kyamulengejile kumwenamo mfweto. Mu ñanyi jishinda?

4. Kukosa kwa kwa Nowa kwalengela bakalume ba Lesa lelo jino kumwenamo ka?

4 Nowa wajinga na myaka pepi nobe 800 kimye Nimalode kyo atatwile kutunga Kishimikwa kya Babele mu kulwisha mukambizho wa Yehoba wa kuba’mba bantu ‘bakumbane panopantanda.’ (Ntendekelo 9:1; 11:1-9) Nangwa byonkabyo, Nowa kechi wasatukileko byonka byasatukile Nimalode ne. Kino kyalengejile amba mulaka wanji abule kuvulañana byonka byavulañene mulaka wa bantu basatukile. Lwitabilo lwa Nowa ne kukosa kwanji kechi kwamwekejiletu mu bukote bwanji bonka ne, bino ne mu bwikalo bwanji bonse. Onkao mambo bakalume bonse ba Lesa bafwainwa kumwena kwi aye.—Bahebelu 11:7.

Byubilo Byawama mu Kisemi

5, 6. (a) Abalahama byo afikizhe myaka ya kusemwa 75, bamwambijile kwi Yehoba amba obe ka? (b) Nga Abalahama waubilepo ka pa mukambizho wa Lesa?

5 Byubilo byawama bimwesha bakikulumpe ku ba mu bisemi byabo byakonsha kumwekela mu bashakulu bajingako panyuma ya kwa Nowa. Abalahama wajinga na myaka ya kusemwa nobe 75 kimye Lesa kyo amwambijile’mba: “Fuma mu kyalo kyobe, ne ku balongo bobe, ne ku nzubo ya bashobe, uye ku kyalo kyo nkakubula. Kabiji nkakwalula ke mukoka mukatampe, kabiji nkakupesha.”—Ntendekelo 12:1, 2.

6 Akikilangulukaitu, bemwambila kusha nzubo yenu, balunda nenu, kyalo ko mwasemenwa, ne balongo benu, ne kuya ku ntanda ingi yo mwabulapotu ne kuyuka ne. Abalahama byo byo bamwambijile amba obe. “Waimene kaye monka mo bamwambijile kwi Yehoba,” kabiji mu bwikalo bwanji bonse, waikalangatu mu matente mu ntanda ya bwenyi ne kwendauka mu ntanda ya Kenana. (Ntendekelo 12:4; Bahebelu 11:8, 9) Nangwa kya kuba Yehoba waambile’mba ukamwalula Abalahama ke “mukoka mukatampe,” bino Abalahama wafwile baana banji saka bakyangyetu ne kuvula ne. Mukazhanji Sala wasemene mwana umotu kwi aye wa jizhina ja Izaka, panyuma ya kuba Abalahama waikala mu Ntanda ya Mulaye pa myaka 25. (Ntendekelo 21:2, 5) Bino Abalahama kechi wakokele ne kubwela ku muzhi ko afumine ne. Waikala wa kumwenako wawama bingi wajinga na lwitabilo ne kuchinchika!

7. Kuchinchika kwa kwa Abalahama kwakwashishe byepi mwananji Izaka, kabiji bantu bamwenamo ka?

7 Kuchinchika kwa kwa Abalahama kwakwashishe bingi mwananji Izaka, waikele mwenyi mu bwikalo bwanji bonse bwa myaka 180, mu ntanda ya Kenana. Kuchinchika kwa kwa Izaka kwaimenejile pa lwitabilo mu milaye ya Lesa, waikele na luno lwitabilo mambo a bansemi banji kabiji Yehoba naye wamukoseshe. (Ntendekelo 26:2-5) Kuchinchika kwa kwa Izaka kwaingijile mwingilo wanema bingi mu kufikizhiwa kwa mulaye wa Yehoba wa ‘lukunwa’ wa kupesha bantu bonse ba mu kisemi kya kwa Abalahama. Panyuma ya kupitapo myaka yavula, Yesu Kilishitu, waikele ‘lukunwa’ mutanshi, washinkwile jishinda kuba’mba bonse bekale na lwitabilo mwi aye ne kupwana na Lesa ne kwikala myaka ne myaka.—Ngalatiya 3:16; Yoano 3:16.

8. Yakoba wamwesheshe byepi lwitabilo lwanji lwakosa, kabiji ki ka kyafumamo?

8 Izaka naye wakwashishe mwananji Yakoba kwikala na lwitabilo lwakosa lwamukwashishe kufika ne ku bukote bwanji. Yakoba wajinga na myaka ya kusemwa 97 kimye kyo alwile na malaika bufuku bonse kuba’mba amupeshe. (Ntendekelo 32:24-28) Yakoba byo afikizhe myaka 147 kabiji saka akyangye kufwa ne, wapesheshe baana banji babalume bonse 12. (Ntendekelo 47:28) Byambo bya bungauzhi byo aambile byanembwa mu Ntendekelo 49:1-28, bya kine kabiji byatwajijila na kufikizhiwa.

9. Bakikulumpe bakoma ku mupashi bakwasha byepi bisemi byabo?

9 Kya kine kuba’mba bakalume bakikulumpe ba Lesa bakishinka bakwasha ba mu kisemi kyabo. Mikambizho ya mu Binembelo kubikapotu ne kufundañana kwa maana ne bya kumwenako bya bakikulumpe bachinchika byakonsha kukwasha bakyanyike kwikala na lwitabilo lwakosa. (Byambo bya Mana 22:6) Bakikulumpe kechi bafwainwa kwilengulula’mba kuba bakwasha kisemi kyabo ne.

Kukwasha Bapopweshi Bakwetu

10. Ñanyi ‘mukambizho wa mambo a bikupa byanji’ Yosefwa ye akambizhe, kabiji ki ka kyafuminemo?

10 Bakikulumpe bakonsha ne kukwasha bakwabo ba mu lwitabilo. Yosefwa mwana Yakoba wamwesheshe lwitabilo lwa kine mu bukote bwanji lwalengejile bapopweshi bakine bavula baishile palutwe yanji kumwenamo. Wajinga na myaka ya kusemwa 110 kimye kyo ‘akambizhe mambo a bikupa byanji’ kuba’mba, umvwe bena Isalela baviluka kufuma mu Ijipita, bakasende bikupa byanji. (Bahebelu 11:22; Ntendekelo 50:25) Uno mukambizho wabo walengejile lwitabilo lwa bena Isalela kukoselako pa myaka yavula yo bajinga mu buzha panyuma ya lufu lwa kwa Yosefwa. Kino kyakoseshe luketekelo lwabo lwa kuba’mba bakapokololwa.

11. Mosesa wajinga wakikulumpe wakwashishe byepi Yoshua?

11 Mosesa wajinga umo pa boba bakoseshiwe na byambo bya lwitabilo byaambile Yosefwa. Mosesa byo afikizhe myaka 80, ye wasendele bikupa bya kwa Yosefwa kufuma mu Ijipita. (Kulupuka 13:19) Pa kyo kya kimye baishile kukwatankena pamo ne Yoshua wajinga wakyanyike. Pa myaka ikwabo 40 yalondejilepo, Yoshua waingijijile pamo ne Mosesa. (Kubala 11:28) Wamushinjikinyeko Mosesa ku Mutumba wa Sinai kabiji wajingapo kimye Mosesa kyo abwelele na mabwe apapakana a Lushimuno. (Kulupuka 24:12-18; 32:15-17) Yoshua wafunjile bingi maana kufuma kwi Mosesa wajinga wakikulumpe!

12. Yoshua wakwashishe byepi bulongo mukoka wa bena Isalela mu bwikalo bwanji bonse?

12 Yoshua naye watundaikile bingi mukoka wa bena Isalela mu moba anji onse a bumi bwanji. Mitonyi 2:7 witubula amba: “Bantu bamwingijilenga Yehoba moba onse a Yoshua, ne mu moba onse a bakulumpe bakijinga bomi mu kimye kyo afwile Yoshua, bonkaba bamwene awa mwingilo mukatampe yense ye ebobijile bena Isalela aye Yehoba.” Nangwa byonkabyo, Yoshua ne bakikulumpe bonse byo bafwile, pa myaka 300 yalondejilepo bantu batendekele kuzhinauka pa mambo a mpopwelo ya kine ne ya bubela, kufikatu ne kimye kyaishileko ngauzhi Samwela.

Samwela ‘Waubilenga Byaoloka’

13. Samwela waubile byepi pa kuba’mba ‘obenga byaoloka’?

13 Baibolo kechi waambapo pa myaka yajinga na Samwela kimye kyo afwile ne, pano bino bintu byanembwa mu buku Mutanshi wa Samwela byaubiwe pa myaka 102, kabiji Samwela wamweneko bino bintu byavula byaubiwe. Mu Bahebelu 11:32, 33 tutangamo kuba’mba bamitonyi ne bangauzhi ‘baubilenga byaoloka.’ Ee, Samwela wakwashishe bingi bakwabo kuleka byubilo byatama. (1 Samwela 7:2-4) Mu ñanyi jishinda? Wajinga wakishinka kwi Yehoba mu bwikalo bwanji bonse. (1 Samwela 12:2-5) Na mambo a kubula moyo wajimwineko ne mfumu. (1 Samwela 15:16-29) Kabiji Samwela byo ‘akotele ne mutwe wa mvwi to’ watwajijiletu na kulombelako bakwabo. Waambile’mba ‘kizhila kumulenga mambo Yehoba pa kwikileka kulombelako’ bakwabo bena Isalela.—1 Samwela 12:2, 23.

14, 15. Nanchi bakikulumpe lelo jino bakonsha kulonda byepi Samwela pa mambo a lulombelo?

14 Abino byonse bimwesha jishinda janema bakikulumpe jo bakonsha kukwashishamo bakalume bakwabo ba Yehoba. Nangwa kya kuba bakikulumpe babelabela ne kupitatu mu makatazho akwabo, pano bino bakonsha kulombelako bakwabo. Anweba bakikulumpe nanchi mwayuka milombelo yenu byo ikwasha ba mu kipwilo nyi? Na mambo a lwitabilo lwenu mu mashi a Kilishitu, kimulengela kwitabilwa kwi Yehoba. Kabiji na mambo a byo mwachinchika pa myaka yavula, lwitabilo lwenu ‘lwaesekwa.’ (Yakoba 1:3; 1 Petelo 1:7) Yukai’mba: “Lulombelo lwa muntu waoloka lwakila mu mingilo yo lwingila.”—Yakoba 5:16.

15 Mwafwainwa kulombelangako mwingilo wa Yehoba wa Bufumu kuba’mba ayenga palutwe. Balongo betu bamo bebataya pa kazhima na mambo a kubula kwitumpa mu bya bumulwila ntanda. Bakwabo bafikilwa na bya malwa byubiwakotu abyo bine, makondo, ne malwañano obiwa mu kyalo. Kabiji bakwabo nabo bapita mu meseko monka mu bipwilo byetu. (Mateo 10:35, 36) Mwafwainwa kulombelangako boba batangijila mwingilo wa kusapwila ne kulama bipwilo. (Efisesa 6:18, 19; Kolose 4:2, 3) Mwafwainwa ne kulombelangako bakwenu ba mu lwitabilo byonka byaubilenga Epafalasa.—Kolose 4:12.

Kufunjisha Bisemi bya Kulutwe

16, 17. Bi ka byaambijilwe jimo mu Salamo 71:18, kabiji bino byafikizhiwa byepi?

16 Ba “kajitanga kacheche” baitwa kuya kwiulu, bafunjisha ‘mikooko ikwabo,’ iji na luketekelo lwa kwikala panopantanda myaka ne myaka. (Luka 12:32; Yoano 10:16) Kino kyaambijilwe jimo mu Salamo 71:18, mutangiwa’mba: “Kufika ne ku bukote ne kuba mvwi, anweba Lesa, kechi mundeke ne, poso byo nkamba bulume bwenu ku kisemi kya kulutwe.” Bashingwa batwajijila na kufunjisha balunda nabo ba mikooko ikwabo kuba’mba bakatwajijile na kwingila mingilo umvwe abo baya na kulama pamo ne Yesu Kilishitu mwiulu.

17 Byambo biji mu Salamo 71:18 byaamba pa mambo a kufunjisha ‘bisemi bya kulutwe’ byakonsha ne kwingila ku mikooko ikwabo, yo bafunjisha ku bashingwa ba Lesa. Yehoba wapana mwingilo ku bakikulumpe wa kwamba pe aye ku boba baitabila mu mpopwelo ya kine. (Yoela 1:2, 3) Mikooko ikwabo yapeshiwa bingi pa bintu byo yafunda ku bashingwa kabiji yakebesha bingi kufunjisha lufunjisho lwa mu Binembelo ku bantu bakwabo bakeba kwingijila Yehoba.—Lumwekesho 7:9, 10.

18, 19. (a) Ñanyi byambo byanema bakalume bakikulumpe bavula ba Yehoba byo bakonsha kwamba? (b) Bena Kilishitu bakikulumpe bakonsha kuketekela ka?

18 Bakalume bakikulumpe ba Yehoba bashingwa ne ba mikooko ikwabo, bayuka mwapita jino jibumba ja Lesa. Bamo bakiji bomi ne lelo jino batainweko kimye kyo basapwilanga kwingijisha filimu yatelwanga’mba “Photo-Drama of Creation.” Bakamonyi bakikulumpe bamo bayukilepo balongo batangijilanga mu kipwilo bo bakashile mu kaleya mu 1918. Bakwabo baingijileko ku nzubo ya mabilabila ya Watchtower, yatelwanga’mba WBBR. Kabiji bakwabo bavula nabo bakonsha kushimikizhapo mambo ajinga mu bije bikatampe bya mambo avwangilemo Bakamonyi ba kwa Yehoba kuba’mba bupopweshi bwabo bukasuluke. Bamo bakosele mu mpopwelo ya kine nangwa kya kuba balamwanga na makafulumende akanama. Ee, bakikulumpe bakonsha kushimikizha mwapita bukine. Baibolo witutundaika kufunjilako ku bino bya kumwenako byanema.—Mpitulukilo ya mu mizhilo 32:7.

19 Bena Kilishitu bakikulumpe batundaikwa kwikala bakumwenako bawama ku bakyanyike. (Titusa 2:2-4) Kampe pa kino kimye kuba mwayuka kuchinchika kwenu, lulombelo, ne lujimuno byo byakonsha kukwasha bakwenu ne. Ba Nowa, Abalahama, Yosefwa, Mosesa, ne bakwabotu kampe kechi bayukishe byakonsheshe kufuma mu bukishinka bwabo ku bisemi bya kulutwe ne. Ne atweba lelo jino twamwenamo mu bukishinka bwabo; ne anweba bukishinka bwenu bwakonsha kukwasha bakyanyike.

20. Ñanyi mfweto ikatambula boba bakatwajijila kwikala na luketekelo kufikatu ne ku mpelo?

20 Kikale mukapuluka “malwa akatampe” nangwa kusangulwa, byo kikawamapo kwikala na “bumi, bonkabwa bwa kine kine”! (Mateo 24:21; 1 Timoti 6:19) Fwanyikizhai byo kikekala mu Bukalama bwa kwa Kilishitu bwa Myaka Kiumbi Kimo Yehoba byo akafumyapo bukote. Mu kifulo kya kuba’mba mibiji yetu ikayenga na kukepelako bulume, ikayanga na kuwaminako pa juba pa juba, ko kuba’mba tukekala na bulume, meso akamonanga bulongo, matwi akomvwishanga, ne kwikala na mibiji yalezhima bulongo. (Yoba 33:25; Isaya 35:5, 6) Aba bakekala mu ntanda ipya ya Lesa kimye kyonse bakekalanga pamo nobe banyike nangwa bakekale myaka ya mutundu ka. (Isaya 65:22) Onkao mambo twayai atweba bonse tutwajijile kwikala na luketekelo kufikatu ne kimye kya kupelako, kabiji twayai twingijilenga Yehoba na muchima wetu yense. Twaketekela kuba’mba Yehoba ukafikizha byonse byo alaya kabiji ne kuba’mba ukoba ne bintu byo twabula kuketekela ne.—Salamo 37:4; 145:16.

Musakukumbula’mba Ka?

• Kukosa kwa kwa Nowa wajinga wakikulumpe kwalengela byepi bantu bonse kumwenamo?

• Lwitabilo lwa bashakulu lwalengejile bisemi bya kulutwe kumwenamo ka?

• Mu myaka ya bukote bwabo, ba Yosefwa, Mosesa, Yoshua ne Samwela bakoseshe byepi bapopweshi bakwabo?

• Ñanyi bya buswanyi bakikulumpe byo bakonsha kupana ku bakyanyike?

[Kipikichala pa peja 29]

Kuchinchika kwa kwa Abalahama kwalengejile Izaka naye kumwenamo byawama

[Kipikichala pa peja 32]

Bakyanyike bamwenamo bingi mu kumvwa byamba bakikulumpe bakishinka

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu