Byubilo Byo Twafwainwa Kwikala Nabyo
‘Londai bololoke, ne munema wa kunemeka Lesa, ne lwitabilo, ne butemwe, ne butekanye, ne bukimote.’—1 TIMO. 6:11.
1. Lumbululai mwatala kyambo kya kuba’mba ‘londainga.’
UMVWE mwaumvwa kyambo kya kuba’mba ‘londainga,’ ki ka kiya mu milanguluko yenu? Kampe mulanguluka pa moba a kwa Mosesa kimye nzhita ya bena Ijipita kyo ‘yapupijile’ bena Isalela, bino ayo ine yafumisheko kalulu kuvimba meso kimye kyo yalobele mu Kalunga Kachila. (Lupu. 14:23) Nangwa mwakonsha kuvuluka malwa akonsheshe kupitamo mwina Isalela kala inge kya kuba waipaya muntu kya mapuso. Wafwainwe kunyemena bukiji bukiji mu muzhi umo pa yoya mizhi itanu na umo ya kupulukilamo, “kuchina’mba, awa usaka kushinkanya nanji na mambo a mashi wakamupupila, muchima wanji kasa akyuba kyuya, ne kumutana wakamutana mambo a kulepa kwa musinso, ne kumwipaya.”—Mpitu. 19:6.
2. (a) Ñanyi mpasela Lesa yo alaya bena Kilishitu kuba’mba beilonde? (b) Luketekelo ka Yehoba lo alaya bena Kilishitu bavula lelo jino?
2 Kupusanako na bya kumwenako bya mu Baibolo byaambiwapo kala, akimonai byubilo byawama byajinga na mutumwa Paulo byo aambile’mba: “Kasa nebikakotu kunanga kikonkwanyi kya mpasela ya lwito lwa mwiulu lwa Lesa lwa mwi Kilishitu Yesu.” (Fili. 3:14) Baibolo waamba’mba bena Kilishitu bonse bashingwa baji 144,000 kubikako ne Paulo, batambula mpasela ya lwito lwa kuya na kwikala mwiulu. Bakalama pamo ne Yesu Kilishitu mu Bukalama bwanji bwa Myaka Kiumbi Kimo panopantanda. Kino kyo kikonkwanyi kyawama kyo bebechila kwi Lesa bano bashingwa amba balonde! Bino bena Kilishitu bakine bavula lelo jino baji na luketekelo nangwa’mba kikonkwanyi kingi. Yehoba mu butemwe bwanji wibapa kintu kyataile ba Adama ne Evwa, ko kuba’mba luketekelo lwa kwikala na bumi bwawama bwa myaka mu paladisa panopantanda.—Lum. 7:4, 9; 21:1-4.
3. Twakonsha kumwesha byepi lusanchilo pa lusa lwa Lesa?
3 Bantu bandengamambo kechi bakonsha kwikala na bumi bwa myaka kupichila mu kwingijisha bulume bwabo bwa kuba byawama ne. (Isa. 64:6) Bakonshatu kutambula bumi bwa myaka kupichila mu kuketekela mu lunengezho lwa Lesa lwa lupulukilo kupichila mwi Yesu Kilishitu. Pano twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tumweshe’mba twasanta kwi Lesa pa lusa lwanji? Kintu kimo kyo twafwainwa kuba ke kukokela mukambizho wa kuba’mba: ‘Londai bololoke, ne munema wa kunemeka Lesa, ne lwitabilo, ne butemwe, ne butekanye, ne bukimote.’ (1 Timo. 6:11) Kulanguluka pa bino byubilo kwakonsha kwitukwasha pa muntu pa muntu kutwajijila na kwibimwesha mu ‘kukijishamo ne kukijishamotu.’—1 Tesa. 4:1.
‘Londai Bololoke’
4. Mambo ka o twafwainwa kusumininwa amba kulonda “bololoke” kwanema bingi, kabiji muntu patanshi wafwainwa kuba ka?
4 Mu makalata anji onse abiji o anembejile Timoti, mutumwa Paulo wanembelemo byubilo byo twafwainwa kwikala nabyo, kabiji kyubilo kitanshi kyo atongwelenga kyajinga “bololoke.” (1 Timo. 6:11; 2 Timo. 2:22) Kabiji mu bibaba bikwabo, Baibolo witutundaika javula bingi kuba’mba tulonde bololoke. (Mana. 15:9; 21:21; Isa. 51:1) Jishinda jimo jo twafwainwa kubilamo bino ke kupichila mu ‘kufundanga maana a kumuyuka Lesa yenka wa kine, ne Yesu Kilishitu ye atumine.’ (Yoa. 17:3) Kulonda bololoke kulengela muntu kulapila ku bundengamambo bwanji bo aubile ne “kwaluluka” pa kuba’mba obe kyaswa muchima wa Lesa.—Byu. 3:19.
5. Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba twikale baoloka kwi Lesa, kabiji ne kutwajijila kwikala baoloka?
5 Bantu bavula bakishinka babena kulonda bololoke bepana bene kwi Yehoba ne kumwesha kuno kwipana kwabo kupichila mu kubatizwa mu mema. Umvwe mwi bena Kilishitu babatizwa, abya mwakilangulukapo kala amba bwikalo bwenu bumwesha amba mwatwajijila na kukeba bololoke nyi? Jishinda jimo jo mwafwainwa kubilamo bino ke kuyuka Baibolo byo aambapo pa “kyawama ne kyatama,” kimye kyo mubena kufuukula kuba bintu byanema mu bwikalo. (Tangai Bahebelu 5:14.) Kya kumwenako, umvwe mwi bena Kilishitu bakyangye kutwela mu masongola bino mwafika pa jifumbi ja kusongwelapo, abya mwafuukulapo kubula kwikwamamo na muntu wabula mwina Kilishitu wabatizwa nyi? Mwakonshatu kubula kwikwamamo umvwe mubena kulonda bololoke.—1 Ko. 7:39.
6. Kukeba bololoke kya kine kwavwangamo ka?
6 Kwikala baoloka kwapusana na kwimona mwine muntu amba waoloka nangwa ‘kwikizhapo mu koloka.’ (Sapwi. 7:16) Yesu wajimwine pa mambo a muntu kubula kwitala mwine amba waoloka ne kwimona nobe waoloka kukila bakwabo. (Mat. 6:1) Kya kine, kwikala baoloka kwavwangamo kubula kwikala na muchima, milanguluko, ne byubilo byatama. Umvwe twabula kumwesha bino bintu, ko kuba’mba kechi tukalenga mambo ne. (Tangai Byambo bya Mana 4:23; esakanyaiko Yakoba 1:14, 15.) Kabiji Yehoba witupesha ne kwitukwasha umvwe ke twingile na ngovu kwikala na byubilo bikwabo bya bwina Kilishitu.
‘Londai Munema wa Kunemeka Lesa’
7. “Munema wa kunemeka Lesa” ye mu ka?
7 Kunemeka ke kwipana ne kwikala bakishinka. Dikishonale umo waamba pa Baibolo walumbulula’mba kyambo kya Kingiliki kyatuntululwa’mba “munema wa kunemeka Lesa” kilumbulula “kwikala na byubilo byawama byakonsha kwitulengela kubula kupwisha moyo wetu wa kwakamwa Lesa.” Bena Isalela javula bakankelwenga kwipana kwi Lesa, byonkatu byo bamwesheshe muchima wa bunsatuki kimye Lesa kyo ebafumishe mu Ijipita.
8. (a) Bundengamambo bwa kwa Adama bwaletele bwipuzho ka? (b) Mukumbu wa kino “kyafyamika” wakumbwilwe byepi?
8 Pa myaka yavula yapitapo kufuma kimye muntu wajinga waoloka Adama kyo alengele mambo, bwipuzho bukyangye kukumbulwa ke bwa kuba’mba: “Nanchi kujipo muntu uji yense wakonsha kwikala na munema wa kunema Lesa nyi?” Pa myaka yavula yapichilepo, kafwako muntu mbulwakoloka wakonsheshe kwikala bwikalo bwa kumwesha munema wa kunemeka Lesa ne. Bino mu kimye kyanji mwine, Yehoba wayukanyikishe “kyafyamika.” Wavilwile bumi bwa Mwananji yenkawa umotu munda ya kwa Maliya kuba’mba akasemwe waoloka. Mu bwikalo bwanji bonse panopantanda kubikakotu ne lufu lwanji lwa lumanamo, Yesu wamwesheshe byo kilumbulula kwipana na muchima yense ne kwikala wa kishinka kwi Lesa wa kine. Milombelo yanji yamwesheshe munema wanji ye anemekele Shanji wa mwiulu. (Mat. 11:25; Yoa. 12:27, 28) Onkao mambo, Yehoba wapaine mupashi wazhila kwi Paulo byo aambile pa “munema wa kunemeka Lesa” kupichila mu kulondolola kya kumwenako kyawama kya bwikalo bwa kwa Yesu.—Tangai 1 Timoti 3:16.
9. Twakonsha kwikala byepi na munema wa kunemeka Lesa?
9 Byo tuji bambulwakoloka, kechi twakonsha kumwesha munema wa kunemeka Lesa bulongo ne. Bino twakonsha kwikala na uno munema. Kino kikebewa atweba kwibikishako kulondela mu ngayo ya kwa Kilishitu. (1 Pe. 2:21) Mu jino jishinda kechi twikala byonka biji bakamfutumfutu “baji na kipashañanotu kya munema wa kunemeka Lesa, kabiji bulume bwa ao munema bebukana.” (2 Timo. 3:5) Kino kilumbulula’mba munema wa kine wa kunemeka Lesa umwekela ne mu byubilo byetu. Kya kumwenako, kikale tubena kusala ndeleshi ivwala musongwa nangwa kufuukula bya kuvwala pa kuya na kupota bya kupotapota, mwekelo yetu kimye kyonse yafwainwa kwikela monka mwayila kutelwa kwetu amba “twi ba kunemeka Lesa.” (1 Timo. 2:9, 10) Ee, kwikala na munema wa kunemeka Lesa kukebewa atweba kulondela mizhilo yaoloka mu bwikalo bwetu bwa pa juba ne juba.
‘Londai Lwitabilo’
10. Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba tukoseshe lwitabilo lwetu?
10 Tangai Loma 10:17. Pa kuba’mba mwina Kilishitu ekale na lwitabilo lwakosa, wafwainwa kutwajijila na kulanguluka pa bukine bwanema buji mu Mambo a Lesa. ‘Kalume wa kishinka ne wa maana’ wanengezha mabuku awama bingi avula. Mabuku asatu ke Umuntu Wakulisha Uwabalile Abako Uwa Mweo, Fundai ku Mufunjishi Wayukisha ne ‘Iseni Mulenkonka.’ Ano mabuku anengezhiwa kwitukwasha kumuyuka Kilishitu bulongo ne kumulondela. (Mat. 24:45-47) Kabiji jibumba ja kalume jinengezha kupwila kwa kipwilo, kupwila kwa kijiiji, kupwila kwiikajila, ne kupwila kwa nkambi. Kuno kupwila kwavula kwamba pa “mambo a Kilishitu.” Nanchi mumonapo mashinda amo mo mwakonsha kutanwangako ku kupwila kuba’mba ‘muteshekotu muchima’ ku bitunengezhezha Lesa nyi?—Hebe. 2:1.
11. Lulombelo ne lukokelo bingila mwingilo ka mu kwitulengela kwikala na lwitabilo?
11 Lulombelo nalo lwakonsha kwitukwasha kukosesha lwitabilo lwetu. Baana ba bwanga ba kwa Yesu bamusashijile’mba: “Vuzhai lwitabilo lwetu.” Ne atweba twakonsha kwipelula ne kulomba Lesa amba avuzhe lwitabilo lwetu. (Luka 17:5) Pa kuba’mba twikale na lwitabilo lwakosa, twafwainwa kulomba mupashi wazhila wa Lesa kuba’mba etukwashe. Lwitabilo ke lubaji lumo lwa “bipangwa bya mupashi.” (Nga. 5:22) Kabiji kukokela mukambizho wa Lesa kukosesha lwitabilo lwetu. Kya kumwenako, twakonsha kwingila na ngovu kusapwila mambo awama. Kino kyakonsha kwitulengela kwikala bingi balusekelo. Kabiji inge ke tulanguluke pa mfweto yo twikala nayo na mambo a ‘kusambila kukebesha bufumu, ne bololoke [bwa Lesa],’ lwitabilo lwetu lukoselako.—Mat. 6:33.
‘Londai Butemwe’
12, 13. (a) Ñanyi mukambizho mupya wa kwa Yesu? (b) Mu ñanyi mashinda anema mo twafwainwa kwikela na butemwe bwa Kilishitu?
12 Tangai 1 Timoti 5:1, 2. Paulo wapaine lujimuno lwawama bingi pa bena Kilishitu byo bakonsha kwitemwa bene na bene. Kwikala na munema wa kunemeka Lesa kwetu kwafwainwa kuvwangamo kukokela mukambizho mupya wa kwa Yesu wa ‘kwitemwa atwe bene na bene’ byonka byo etutemwa. (Yoa. 13:34) Mutumwa Yoano waambile’mba: “Aye uji na bya panopantanda, wamona mulongo wanji wakajilwa, kabiji washinka muchima wanji wa lusa ne kumutana, butemwe bwa Lesa bwaikala mwi aye byepi?” (1 Yoa. 3:17) Abya mwakonsha kuvulukapo bimye bimo byo mwamweshapo kala butemwe kupichila mu kukwashañana nyi?
13 Jishinda jikwabo mo tumweshesha butemwe ke kupichila mu kulekelako bakwetu mambo abo, kechi kujimina kapila balongo betu ne. (Tangai 1 Yoano 4:20.) Mu kifulo kya byobyo, twafwainwa kulondela lujimuno lwanembwa lwa kuba’mba: “Kasa mwitekenya anwe bene na bene, ne kwilekela mambo, umvwe umo uji na mambo na mukwabo; monka mo emulekejile mambo Nkambo, mo monka mo mubilanga ne anweba.” (Kolo. 3:13) Abya mu kipwilo mujipo umo ye mwakonsha kwingijishako luno lujimuno nyi? Abya musa kumulekelako mambo nyi?
‘Londai Butekanye’
14. Twakonsha kufunjilako ka ku kipwilo kya mu Filadelifya?
14 Twakonsha kwingila na ngovu kufikizha kikonkwanyi kya bukiji bukiji, bino kechi kyapela ne, umvwe kikonkwanyi kyakosa pa kuba’mba twikifikizhe nangwa kyabula kufikizhiwa bukiji. Ee, kwibikila kikonkwanyi kya bumi bwa myaka kikebewa kuchinchika. Nkambo yetu Yesu waambijile kipwilo kya mu Filadelifya amba: “Byo walaminenga mambo a butekanye [bo naambile], ne amiwa nkakulama ku akya kimye kya lweseko.” (Lum. 3:10) Kya kine, Yesu wafunjishanga amba twafwainwa kuchinchika. Kino ke kyubilo kitulengela kubula kulefulwa na meseko o tupitamo. Balongo ba mu kipwilo kya ku Filadelifya bajinga bingi na byubilo byawama byo bamwesheshe mu meseko a lwitabilo lwabo. Onkao mambo, Yesu wibalayile kwibakwasha kimye kya lweseko lukatampe.—Luka 16:10.
15. Yesu wafunjishishe ka pa mambo a kuchinchika?
15 Yesu wayukile’mba baana banji ba bwanga bakapatwa ku balongo babo babujile kwikala mu bukine ne bantu bakwabo mwaya ntanda. Onkao mambo wibatundaikile pa bimye bibiji amba: “Awa ukakoselamo ne ku mpelo, ye ukapuluka.” (Mat. 10:22; 24:13) Kabiji Yesu wabujile baana banji ba bwanga byo bakonsheshe kwikala na bulume bwa kuchinchika. Mu kishimpi kimo, wapashañenye mushiji wa pa kibangabwe ku bantu ‘bomvwa mambo [a Lesa], beatambula na lusekelo,’ bino bakankalwa kutwajijila na mambo a lweseko lo bapitamo. Nangwa byonkabyo, wapashañenye baana banji ba bwanga bakishinka ku mushiji wawama mambo ‘bealamisha’ mambo a Lesa ne “kupanga bipangwa saka batekanya.”—Luka 8:13, 15.
16. Lunengezho ka lwalengela bantu bavula kuchinchika?
16 Nanchi mwayuka byo twafwainwa kuba pa kuba’mba tuchinchike nyi? Twafwainwa ‘kwialamisha’ mambo a Lesa mu michima ne mu milanguluko yetu. Mu milaka yavula byo mwaikala Baibolo wa New World Translation of the Holy Scriptures awo walumbululwa, ne kupela kutanga, kyalengela bantu kumvwa bulongo mambo a Lesa. Umvwe ke tulanguluke pa Mambo a Lesa pa juba pa juba, kitukwasha kwikala na bulume bukebewa kutwajijila na kupanga bipangwa ‘saka twatekanya.’—Sala. 1:1, 2.
‘Londai Bukimote’ ne Mutende
17. (a) Mambo ka “bukimote” kyo bwanemena? (b) Yesu wamwesheshe byepi amba wajinga ‘kimote’?
17 Kafwako muntu utemwa kumukalakanya kintu kyo abula kwamba nangwa kuba ne. Bantu bavula kechi batalapotu pa byo bebakalakanya ne, nabo bazhingila. Pano kyawama ‘kwikala bakimote’! (Tangai Byambo bya Mana 15:1.) Kikebewa kwibikako bingi pa kuba’mba tumweshe bukimote umvwe bantu ke betukalakanye kyatu. Yesu Kilishitu ye wakumwenako wawama bingi kulondela. “Byo bamwambijile mwenga, kechi walubwile mwenga ne; kabiji byo amanamine kechi wapingile bipingo ne; bino wafikizhe mambo anji kwi yewa uchiba mambo mo aolokela.” (1 Pe. 2:23) Kechi twakonsha kubatu suka monka mwaubijile Yesu ne, pano nanchi kechi twafwainwa kwibikako kumwesha bukimote nenyi?
18. (a) Bukimote bwingila mwingilo ka? (b) Ñanyi kyubilo kikwabo kyo twatundaikwa kwikala nakyo?
18 Byo tulonda byaubilenga Yesu, twayai ‘moba onse twikajilenga jimo na mwa kwibakumbwila’ bantu mambo a luketekelo lo tuji nalo, ‘kasa tuba na bukimote ne mushingi.’ (1 Pe. 3:15) Ee, kwikala bakimote kwakonsha kwitulengela kubula kutwajijila na kwipachika na bantu bo tutana mu busapwishi, nangwa na bapopweshi bakwetu. (2 Timo. 2:24, 25) Bukimote bwitulengela kwikala ba mutende. Kampe o ene mambo Paulo mu nkalata yanji ya bubiji yo anembejile Timoti, kyo anembejilemo kyubilo kya “mutende” pa byubilo byo twafwainwa kwikala nabyo. (2 Timo. 2:22; esakanyaiko 1 Timoti 6:11.) Ee, “mutende” ke kyubilo kikwabo kyo twafwainwa kwikala nakyo monka mwitutundaikila Binembelo.—Sala. 34:14; Hebe. 12:14.
19. Panyuma ya kwisamba pa byubilo bya bwina Kilishitu bitanu na bibiji, mwakebesha kuba ka, kabiji mambo ka?
19 Twisambako pacheche pa byubilo bya bwina Kilishitu bitanu na bibiji byo twatundaikwa kwikala nabyo. Bino byubilo ke bololoke, munema wa kunemeka Lesa, lwitabilo, butemwe, butekanye, bukimote ne mutende. Ke mapesho bingi mu bipwilo byonse umvwe balongo ne banyenga ke bengile na ngovu kumwesha bino byubilo byawama. Kino kitumbijika Yehoba ne kwitulengela atweba kumupopwelanga.
Bishinka bya Kulangulukapo
• Bi ka byavwangwa mu kulonda bololoke ne munema wa kunemeka Lesa?
• Ki ka kyafwainwa kwitukwasha kwikala na lwitabilo ne butekanye?
• Butemwe bwakonsha kwitulengela kwiubilanga byepi atwe bene na bene?
• Mambo ka o twafwainwa kwikela na bukimote ne mutende?
[Kipikichala pa peja 12]
Yesu wajimwine pa mambo a kwimona muntu mwine nobe waoloka mu kukebatu kusangajika bantu
[Kipikichala pa peja 13]
Twakonsha kwikala na lwitabilo kupichila mu kulangulukanga pa bukine bwa mu Mambo a Lesa
[Kipikichala pa peja 15]
Twakonsha kwikala na butemwe ne butekanye