‘Ikalai Batekanya’

‘Mpelo ya byonse iji kwipi: . . . ikalai . . . batekanya, mwikale ba milombelo.’—1 PE. 4:7.

1. Ki ka kyajinga kishina kya lufunjisho lwa kwa Yesu?

YESU KILISHITU byo ajinga panopantanda, Bufumu bwa Lesa kyo kyajinga kishina kya lufunjisho lwanji. Kupichila mu buno Bufumu, Yehoba ukatumbijika bumfumu bwanji ne kuzhijika jizhina janji. Onkao mambo, Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga kulomba kwi Lesa’mba: “Bufumu bwenu bufike. Kyaswa muchima wenu kyubiwe pano panshi, byonka byo kyubiwa mwiulu.” (Mat. 4:17; 6:9, 10) Buno Bufumu katatakatu bukonaune ntanda ya kwa Satana ne kutangijila mwingilo wa kuba kyaswa muchima wa Lesa kuzhokoloka ntanda yonse. Byonka byaambijile jimo Danyela, Bufumu bwa Lesa “bukalalaula buno bufumu bonse [bujiko lelo jino] ne kwibupwishatu shata, pakuba abo bukekala myaka ne myaka.”—Da. 2:44.

2. (a) Baana banji ba bwanga bayukile byepi amba Yesu uji pa Bufumu? (b) Kiyukilo kimwesha ñanyi kintu kikwabo?

² Mambo kwiya kwa Bufumu bwa Lesa kwanemene bingi ku baana ba bwanga ba kwa Yesu, o ene mambo kyo bamwipwizhe’mba: “Kiyukilo kya kwikalapo kwenu, ne kya mpelo ya buno bwikalo i ki ka?” (Mat. 24:3, NW) Kukamweka kiyukilo mambo kwikalapo kwa kwa Kilishitu pa Bufumu kechi kumweka ku bapanopantanda ne. Kino kiyukilo kikavwangamo bintu byapusana pusana byaambijilwe jimo kala mu Binembelo. Onkao mambo, baana ba bwanga ba kwa Yesu bajingako bomi pa kyokya kimye bakonsheshe kuyuka’mba watendeka kulama mwiulu. Kabiji kikekala kiyukilo kya ntendekelo ya kimye kyayukanyikwa mu Baibolo amba “moba akapelako” a buno bwikalo bwatama bwakumbana panopantanda ponse.—2 Timo. 3:1-5, 13; Mat. 24:7-14.

Ikalai Batekanya mu Moba Akupelako

3. Mambo ka bena Kilishitu kyo bafwainwa kwikela batekanya?

³ Mutumwa Paulo wanembele’mba: ‘Mpelo ya byonse iji kwipi. Onkao mambo, ikalai ne michima ya maana, ne kutekanya, mwikale ba milombelo.’ (1 Pe. 4:7) Baana ba bwanga ba kwa Yesu bafwainwe kwikala batekanya, balaba ne kukenkenta bintu byamwekelenga mu ntanda bya mwesheshenga kwikalapo kwanji mu Bufumu. Bafwainwe kukizhamo Kwikala balaba ne kukenkenta mpelo ya buno bwikalo bwatama byo yafikile pepi. Yesu waambijile baana banji ba bwanga’mba: “Labainga mukenkentenga: mambo kechi mwayuka byo akeya mwina nzubo ne [na kuzhachisha ntanda ya kwa Satana].”—Mako 13:35, 36.

4. Pusanyai byubilo bya bantu ba ino ntanda ya kwa Satana ku bya bakalume ba kwa Yehoba. (Monai ne kakitenguluzha)

⁴ Bantu bavula babena kutangijilwa ne Satana, kabiji kechi balaba ne kukenkenta bintu bibena kubiwa mu kyalo byo bilumbulula ne. Kechi bayuka kwikalapo kwa kwa Kilishitu mu Bufumu ne. Bino baana ba bwanga ba kine ba kwa Yesu batekanya kabiji bayuka bintu byaubiwa pa myaka kitota yapita byo bilumbulula. Kufumatu mu 1925, Bakamonyi ba kwa Yehoba baswa kuba’mba Nkondo Itanshi ya Ntanda Yonse ne bintu byamweka kyo kiyukilo kya kuba’mba kwikalapo kwa kwa Kilishitu mu Bufumu bwa mwiulu kwatendekele mu 1914. Onkao mambo, moba a kupelako a buno bwikalo bwatama buji mu maboko a kwa Satana bwatendeka. Bantu bavula, nangwa kya kuba kechi bayuka bintu byo bamona byo bilumbulula ne, bamona’mba byaaluka kechi biji byonka byo byajinga Nkondo Itanshi ya Ntanda Yonse saka ikyangye ne.—Monai kakitenguluzha “Ntendekelo ya Bimye bya Malwa.”

5. Mambo ka o kyanemena kutwajijila kwikala batekanya?

⁵ Pano ke pepi na myaka kitota, bintu byatama bibena kumweka kuzhokoloka ntanda yonse bibena kumwesha’mba tubena kwikala mu moba a kupelako. Katatakatu Yehoba akapane mukambizho kwi Yesu wa kutangijila ba malaika ba Lesa konauna ntanda ya kwa Satana. (Lum. 19:11-21) Bena Kilishitu bakine bebakambizha kutwajijila kwikala balaba ne kukenkenta. Onkao mambo, kyanema bingi kutwajijila na kulaba ne kukenkenta kimye kyo tubena kutengela mpelo ya buno bwikalo. (Mat. 24:42) Twafwainwa kutwajijila kwikala balaba, kutangijilwa ne Kilishitu, ne kwingila mwingilo ye betupa mwaya ntanda yonse.

Mwingilo wa Ntanda Yonse

6, 7. Mwingilo wa kusapwila bufumu wayilako byepi palutwe mu ano moba apelako?

⁶ Mwingilo wafwainwa kwingila bakalume ba Yehoba waambijilwe jimo kwikala kiyukilo kimwesha’mba tuji mu moba apelako a buno bwikalo bwatama. Yesu walumbulwile uno mwingilo wa ntanda yonse byo atongawilenga bintu byapusana pusana byafwainwa kumweka mu moba a kupelako. Bungauzhi bwanji bwavwangilemo ne byambo byanema bya kuba’mba: “Ano mambo awama a bufumu akasapwilwa panopantanda ponse mwa kwibashimwina ba mu mikoka yonse ya bantu; bino ke ku mpelo.”—Mat. 24:14.

⁷ Akilangulukaipo bishinka bimo bipasha na bungauzhi bwa kwa Yesu. Moba a kupelako byo atendekele mu 1914 kwajinga kibelengelo kichechetu kya basapwijilenga mambo awama. Lelo jino kibelengelo kyabaya bingi. Bakamonyi ba kwa Yehoba bafika nobe 7,000,000 babena kusapwila kuzhokoloka ntanda, baji mu bipwilo kukilaila 100,000. Bantu bakwabo 10,000,000 bapwijile pamo na Bakamonyi ba kwa Yehoba ku Kivuluko kya lufu lwa Kilishitu kyajingako mu 2008. Akino kibelengelo kya batainweko kyananukijileko kukila mwaka wafumineko.

8. Mambo ka kumanyikwa kyo kwabujila kulekesha mwingilo wa kusapwila?

⁸ Byo bwaikalapo busapwishi bukatampe bwa Bufumu bwa Lesa abo bubena kusapwilwa ku mikoka yonse mpelo ya buno bwikalo saka ikyangye kufika! Kino kyamweka nangwa kya kuba Satana ye “lesa wa panopantanda.” (2 Ko. 4:4) Bumulwila ntanda, bupopweshi, bya busulu bya ino ntanda ne mashinda a kubulañenamo bibena kulamwa ne aye. Pano, i ki ka kibena kulengela mwingilo wa kusapwila kumwingila bulongo? Ke lutangijilo lwa Yehoba. Onkao mambo, mwingilo wa kusapwila Bufumu ubena kwenda bingi bulongo kechi na mambo a Satana a kukeba kumulekesha ne.

9. Mambo ka kuilako palutwe ku mupashi kyo kwaikela kya kukumya?

⁹ Mwingilo wa kusapwila Bufumu ubena kwenda bingi bulongo, kibelengelo kibena kuilako palutwe ne maana a kuyuka Lesa nao abena kunanukilako. Bino byonse bibena kumweka na mambo a bukwasho bwa Lesa. Kwakubula buno bukwasho bwa Lesa, abo bwavwangamo kutangijila ne kuzhikijila bantu banji, mwingilo wa kusapwila umvwe kechi wakonsheka ne. (Tangai Mateo 19:26.) Twakonsha kusumininwa kuba’mba na mambo a mupashi wazhila wa Lesa ubena kwingila mu michima ya bantu batekanya bepana kwingila, uno mwingilo wa kusapwila ukatwajijila kwenda bulongo “bino ke ku mpelo.” Akya kimye kibena kufwenya pepi.

“Malwa Akatampe”

10. Yesu walumbulwile byepi kwiya kwa malwa akatampe?

¹⁰ Mpelo ya buno bwikalo bwatama ikafika pa “malwa akatampe.” (Lum. 7:14) Baibolo kechi itubula kimye kikapitapo ne, bino Yesu waambile’mba: “Malwa akatampe akamweka ponkapo, a kuba kala kechi kwajingapo akwabo a byonkabyo ne, nangwa kufuma ku ntendekelo ya panopantanda kufika ne pano, kabiji kine ne myaka yonsetu kechi akekalako a byonkabyo ne.” (Mat. 24:21) Umvwe twalanguluka pa malwa apitamo kala kino kyalo, nabiji Nkondo ya Kibiji ya Ntanda yonse amo mwafwile bantu pakachi ka 50 ne 60 milyonyi, malwa akatampe abena kwiya akakilamo kukatazha. Akafika pa kankomo mu nkondo ya Amagedonyi. Yehoba po po akaleta nzhita yanji kwiya na konauna bufumu bonse bwa kwa Satana panopantanda.—Lum. 16:14, 16.

11, 12. Ki ka kikayukanyikisha ntendekelo ya malwa akatampe?

¹¹ Bungauzhi bwa mu Baibolo kechi butongola juba jikatendeka kipungu kitanshi kya malwa akatampe ne, nangwa byonkabyo itubula kintu kikatampe kikayukanyikisha ntendekelo. Kuno ke konaunwa kwa bupopweshi bonse bwa bubela ku bufumu bukatampe bwa bumulwila ntanda. Mu bungauzhi bwa mu Baibolo butanwa mu Lumwekesho kitango 17 ne 18, bupopweshi bwa bubela bebupashañanya ku pite waubilenga bulalelale na bamulwila ntanda ba panopantanda. Lumwekesho 17:16 umwesha kuba’mba katataka kimye kikafike bamulwila ntanda kyo “bakamushikwa pite ne kumonauna ne kumuvūla, kabiji bakamuja nyama yanji, ne kumusokatu pelu mu mujilo.”

¹² Umvwe kimye kyafika kya kuba’mba bino bimweke, Lesa ‘ukabika mu michima yabo [bakalama ba bumulwila ntanda] kuba kyaswa muchima wanji,’ ko kuba’mba konauna bupopweshi bonse bwabubela. (Lum. 17:17) Luno lonaiko lwafwainwa kushimunwa’mba lwafuma kwi Lesa. Ke luzhachisho lwanji lwa kuzhachisha bupopweshi bwa bujimbijimbi abo bwafunjisha mafunjisho a bubela pa kimye kyabaya apusana na nkebelo ya kwa Lesa ne kumanyika bakalume banji. Bantu bavula mu ntanda kechi bayuka luno lonaiko lubena kwiya lwa bupopweshi bwa bubela ne. Bino bakalume ba Yehoba bakishinka abo bayuka. Kabiji mu ano moba onse a kupelako, babena kubula bantu kino.

13. Ki ka kimwesha’mba bupopweshi bwa bubela bakebonauna mu kupelawizha?

¹³ Pa kumona bupopweshi bwabubela bwaonaunwa bantu kikebashinkisha bulaka. Bungauzhi bwa mu Baibolo bumwesha kuba’mba bamo “bamfumu ba panopantanda” bakamba na mambo a kuno konaunwa’mba: “Mama, mama . . . mambo mu kimye kimo waonaikatu!” (Lum. 18:9, 10, 16, 19) Kyambo kyaingijisha Baibolo kya kuba’mba mu “kimye kimo” kimwesha kuba’mba kino kikamweka mu kupelawizha.

14. Umvwe balwanyi ba Yehoba balukuka bakalume banji, Lesa ukobapo ka?

¹⁴ Twayuka kuba’mba panyumatu ya konaunwa kwa bupopweshi bwa bubela, bakalukuka bakalume ba Yehoba, babena kutaya mbila ya mambo a luzhachisho lwanji. (Ezi. 38:14-16) Umvwe kuno kulukukañana kwatendeka, balwanyi bakalwa ne Yehoba, walaya kuzhikijila bantu banji bakishinka. Yehoba waamba’mba: “Naamba na mambo a kichima kyami ne na mambo a bukaji bwami butema nobe mujilo namba: . . . Kepo bakayuka’mba amiwa yami Yehoba.” (Tangai Ezikyo 38:18-23.) Lesa walaya mu mambo anji’mba: “Wimukozha anweba [bakalume banji bakishinka] wauba nobe wamukozha Yehoba pa kantu ka pa jiso janji.” (Zeka. 2:8) Umvwe balwanyi batendeka kumanyika bantu banji mwaya ntanda, Yehoba ukobapo kimo. Ukaleta malwa akatampe a kipungu kya kupelako, ko kuba’mba kufikatu ne pene-pene pa kankomo pa Amagedonyi. Bamalaika ba Lesa, bakebakambizha kwi Kilishitu kuleta luzhachisho lwa Yehoba pa ntanda ya kwa Satana.

Byo Twafwainwa Kumwenamo

15. Twafwainwa kubapo ka byo twayuka amba mpelo ya buno bwikalo iji pepi?

¹⁵ Kuyuka kuba’mba mpelo ya buno bwikalo bwatama yafwenya pepi kwitulengela kuba ka? Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Bino bintu, byo bikasunguluka byonse, mwafwainwa kwikala bantu ba byepi mu bwikalo bwazhila ne bwa kunemeka Lesa!” (2 Pe. 3:11) Bino byambo bitukambizha kwikala na byubilo byaswañana na bikeba Lesa ne kuba’mba mu bwikalo bwetu twafwainwa kumweshanga mingilo ipana munema kwi Lesa, imwesha byo twamutemwa Yehoba. Abino byavwangamo kwingila papelela ngovu yetu, kusapwila mambo awama a Bufumu mpelo saka ikyangye kufika. Petelo naye wanembele’mba: ‘Mpelo ya byonse iji kwipi: onkao mambo . . . mutekanye, mwikale ba milombelo.’ (1 Pe. 4:7) Tufwenya kwipi ne Yehoba ne kumwesha’mba twamutemwa kupichila mu kumulomba kimye kyonse amba etuzhikijile na mupashi wanji wazhila ne kipwilo kyanji kya ntanda yonse.

16. Mambo ka o tukebela kulondela lujimuno lwa Lesa?

¹⁶ Mu bino bimye byatama, twafwainwa kulondela lujimuno luji mu Byambo bya kwa Lesa: ‘Tajijishai bulongo byo mwenda, kechi pamo na babula maana ne, kana pamo na ba maana; kasa mupulusha bimye, mambo ano moba atama.’ (Efi. 5:15, 16) Bubi bubavule ano moba kukila kala. Satana ubena kwingijisha mashinda avula kuba’mba bantu bakankalwe kuba kyaswa muchima wa Yehoba nangwa’mba kukeba kwibalabika. Byo tuji bakalume ba Lesa, twayuka kino, kabiji kechi tukeba kuleka kyonse kyakonsha konauna bukishinka bo tuji nabo na Lesa ne. Twayuka kisakukamwekana katatakatu, kabiji twaketekela mwi Yehoba ne nkebelo yanji.—Tangai 1 Yoano 2:15-17.

17. Lumbululai bakapuluka pa Amagedonyi byo bakoba mu kimye kya lusanguko.

¹⁷ Mulaye wawama wa kwa Lesa wa kubwezha bafu ku bumi ukafika, mambo “kukekala lusanguko lwa baoloka ne babula koloka.” (Byu. 24:15) Akimonai mo bamwambila uno mulaye amba: “Kukekala lusanguko”! Kafwako kuzhinauka pa kino ne, mambo Yehoba waamba! Isaya 26:19 walaya’mba: “Bantu benu bafwa bakekala na bumi jibiji. . . . Anweba muji mu maloba, bukai, mwimbe na mambo a lusekelo . . . Mushiji ukalupula bafu bajimo.” Bino byambo byafikile patanshi kimye bantu ba Lesa bajingako kala kyo babwelele ku ntanda yabo. Kino kitulengela kwikala na luketekelo kuba’mba ntanda ipya nayo ikafika. Kino kikaletela bingi lusekelo basangulwa ne kukwatankana jibiji na batemwe babo! Ee, mpelo ya ntanda ya kwa Satana ijitu pepi, kabiji ne ntanda ipya ya kwa Lesa yafwenya pepi. Byo kyanemapo kutwajijila kwikala batekanya!

Mukivuluka nyi?

• Ki ka kyajinga kishina kya lufunjisho lwa kwa Yesu?

• Mwingilo wa kusapwila Bufumu wakumbana byepi lelo jino?

• Kyanemena ka kwikala batekanya?

• Mulaye uji pa Byubilo bya batumwa 24:15 wimutundaika byepi?

[Kitenguluzha/Kipikichala pa peja 16, 17]

Ntendekelo Ya Bimye Bya Malwa

Buku wanembelwe na ba Alan Greenspan mu 2007 wajinga na mutwe wa kuba’mba The Age of Turbulence: Advantures in a New World (Kimye kya Makatazho: Bibena kumweka mu Ntanda ya Katataka). Ba Greenspan bajinga ba ku mupando pepi na myaka 20 mu kipamo kya United States Federal Reserve Board kitala pa mali mu kyalo, baamba pa lupusano lwajingako mu ntanda mwaka wa 1914 saka akyangye kufika ne bintu byalondejilepo:

“Byamwekelenga mwaka wa 1914 saka akyangye kufika byawaminako mambo bantu bavula batendekele kwipa mushingi kabiji bantu bayijilengako palutwe mu bwikalo ne bya kulengalenga kya kuba’mba bwikalo bwa bantu bwamwekelenga nobe busa kufika ku bulumbuluke. Busulu bwa kupotesha bazha bwapwile mu myaka kitota kya bujikumi na ina. Kukatazha bantu kwamwekele nobe kwapwa. . . . Musenselo wa bya kulengalenga waijileko palutwe mwaya ntanda yonse mu myaka kitota kya bujikumi na ina, nabiji ngyangi, lamya, malaichi, bya kutambatamba, myotoka ne bipe bya mu mazubo bingila na malaichi, mwane kubala kukoka. Bushayuka bwa butuntulu bwa mubiji, kuwamishako njiilo ne mema kwalengejile bumi kuwamako . . . Bantu bonse balangulukile amba akwe kuyilako palutwe kukatwajijila.”

Pano bino . . . “Nkondo Itanshi ya Ntanda Yonse yaonawine bwikalo ne bya kulengalenga byawama. Bino Nkondo ya Kibiji ya Ntanda Yonse yakizhizhemo konauna bantu, kukila nkondo itanshi yavulañenye mulanguluko wa kutwajijila kwikala bulongo. Kechi nkalubamo bwikalo bwa yoya myaka Nkondo Itanshi ya Ntanda Yonse saka ikyangye kufika, kimye bantu kyo batendekele kuyilako palutwe mu bya bukomo kwakubula makatazho ne. Lelo jino bwikalo bwetu bwatama bwapusanako na byo bwajinga mu myaka kitota kimo kyapitapo, bino luno bwakizhamo kutama. Nanchi bukapondo ne kukaba kwa mwela nangwa bamulwila ntanda babena kwamba’mba bakeba kuwamisha bwikalo bwa bantu bayanji bikonauna buno bwikalo amo byalo mo byakwatankana mu bya busulu byonka byaubile Nkondo Itanshi ya Ntanda Yonse nyi? Kafwako wakonsha kupana mukumbu wantaka.”

Ba Greenspan saka bakiji baana ba sukulu pa sukulu mukatampe, bavulukile byambo byaambile Shayuka wa bya Busulu aye Benjamin M. Anderson (1886-1949) bya kuba’mba: “Aba bakonsha kuvuluka ne kukwatakanya byajinga bwikalo Nkondo Itanshi ya Ntanda Yonse saka ikyangye kwikalako bamba’mba bintu byawamine bingi. Kwajinga mutende ukyangye kwikalako mu ano moba.”—Economics and the Public Welfare.

Byo byaambile ne buku umo wanembelwe mu mwaka wa 2006 na ba G. J. Meyer. (A World Undone) Tutangamo amba: Javula bintu bimweka mu bwikalo bileta ‘lupimpu.’ Ee, kino kyamwekele kimye kyajingako Nkondo Ikatampe [1914-1918]. Kya kine nkondo yaletele lupimpu ku bintu byonse: kechi mipakatu ya byalo, makafulumende ne byamwekele ku byalo ne, bino ne bwikalo bwa bantu bwaaluka kufumatu kyokya kimye. Bwikalo bwaalukile, kechi buji byonka byajinga bobwa bwikalo bwa mutende bwajingako patanshi ne.”

[Kipikichala pa peja 18]

Pa Amagedonyi, Yehoba ukatuma ba malaika