Mpelo Yafwainwa Kwimutana pi Inge Yafika?
INGE Yehoba waleta mpelo ku buno bwikalo bwatama pa Amagedonyi, ki ka kikamwekela bantu baoloka? Byambo bya Mana 2:21, 22 byakumbula’mba: “Baoloka bakekala mu ntanda, kabiji ne balumbuluka bakakelwa monka. Bino babi bakebafumyamo mu ntanda, ne ba bongozhi nabo bakebangatamo.”
Pano nga balumbuluka bakashala byepi mu ntanda? Nanchi kukekalapo mpunzha imo ko bakaya na kupulukila nyi? Nga baoloka bakatanwa pi inge mpelo yafika? Mashimikila ana a mu Binembelo aamba pa kupuluka akumbula ano mepuzho.
Kimye Mpunzha kyo Yaikele Yanema
Pa mambo a kupokololwa kwa bashakulu abo ba Nowa ne Lota, tutanga mu 2 Petelo 2:5-7 amba: “Ntanda ya kala nayo kechi wiilekele [Lesa] ne, bino walamine Nowa, musapwishi wasapwijilenga bololoke, ne bakwabopo batanu na babiji, byo aletele muyulo panopantanda pa bambulwa kwakamwa Lesa; kabiji byo aalwile mizhi ya Sodoma ne Gomola ke butotu, wiizhachishe na lonaiko, ne kwiyalula ke ya kumwenako abo bakekala mu bumbulwa kwakamwa Lesa; kabiji wamupokolwelemo Lota waoloka, byo aubishe bulanda na mambo a bwikalo bwa bunya bwa babi.”
Nga Nowa wapulukile byepi yewa Muyulo? Lesa wamwambijile Nowa amba: “Kwapwa, mpelo ya bantu bonse yafika kala ku meso ami, mambo pano pa ntanda payula bukapondo na mambo a abo; kabiji nkebonauna ne ntanda kumo. Ifikile obe mwine bwato bwa mapulanga a kichi kya ngofela.” (Nte. 6:13, 14) Nowa wafikile bwato monka mwamukambizhizhe Yehoba. Byo papichile moba atanu na abiji Muyulo saka akyangye kutendeka, Yehoba wamukambizhe kukonkanya banyama mu bwato ne aye mwine kutwela monka pamo na bonse ba mu kisemi kyanji. Pa juba ja butanu na bubiji, kinzhilo bekishinkile, “kabiji mvula wanokeletu noke-e moba makumi ana, mute ne bufuku.” (Nte. 7:1-4, 11, 12, 16) Nowa ne kisemi kyanji ‘bapulukile na mema.’ (1 Pe. 3:20) Bafwainwe kwikala mukachi ka bwato pa kuba’mba bapuluke. Kechi kwajingapo mpunzha ikwabo panopantanda ko bafwainwe kupulukila ne.—Nte. 7:19, 20.
Pano bino mikambizho yo bapele Lota yapuseneko. Bamalaika babiji bamujimwineko ko afwainwe kubula kwikala. Bano bamalaika babiji bamwambijile Lota amba: “Bonse bo uji nabo muno mu muzhi [wa Sodoma] wibalupulemo; mambo ke tusake konauna pano pantu.” Bafwainwe ‘kunyemena ku mutumba.’—Nte. 19:12, 13, 17.
Bwikalo bwa kwa Nowa ne Lota bumwesha’mba, “Nkambo wayuka kupokolola banemeka Lesa mu lweseko, ne kwibalama babulakoloka mu lukabisho, kupembela juba ja kije.” (2 Pe. 2:9) Mu kuno kupokololwa kubiji, kupuluka kwabo kwaimenejile ku mpunzha ko bafwainwe kwikala. Nowa wafwainwe kutwela mu bwato; bino Lota wafwainwe kufuma mu Sodoma. Pano nanchi kino byo byo kyafwainwa kwikala kimye kyonse nyi? Nanchi Yehoba wakonsha kupulusha baoloka konse konse ko baji, kwa kubula kuta muchima ku mpunzha ine nyi? Pa kuba’mba tukumbule buno bwipuzho, monai mashimikila akwabo abiji aamba pa kupokololwa.
Nanchi Mpunzha Yanema Kimye Kyonse Nyi?
Yehoba saka akyangye konauna Ijipita kupichila mu kuleta mwalo wa bujikumi mu moba a Mosesa, Wakambizhe bena Isalela kusampula mashi a nyama wa pa Kijiilo kya Lupitailo pa jipulanga ja peulu ya kibelo ne pa mashiki akyo onse abiji a mazubo abo. Mambo ka? Na mambo a kuba’mba inge ‘Yehoba ukapita mu kwipaya bena Ijipita; bino byo akamona mashi pa jipulanga ja peulu ne pa mashiki onse abiji, Yehoba ukapitaila pa kibelo, kabiji kechi ukaswisha monaushi kutwela mu mazubo abo mu kwipaya mubeji ne.’ Abwa bonka bufuku, “Yehoba wapumine babeji bonsetu mu kyalo kya Ijipita, kufuma ku mubeji wa Felo waikajile pa jitanda janji kufika ne ku mubeji wa kaili wajinga mu kaleya; ne babeji bonsetu ba banyama.” Babeji ba bena Isalela bapulukile kwa kubula kufuma mu mazubo abo.—Lupu. 12:22, 23, 29.
Kabiji monai ne byamwekejile Lehaba pite waikalanga mu muzhi wa Yeliko. Bena Isalela bajinga pepi kutendeka kushinda Ntanda yabo ya Mulaye. Lehaba byo amwene’mba Yeliko ukonaunwa, wabujile bamwendela ntanda babiji bena Isalela amba muzhi wazakama na moyo wa bena Isalela babena kwiya. Wafile boba bamwendela ntanda ne kwibambila’mba bamuchipile luchipo kuba’mba aye ne ba mu kisemi kyanji bonse bakebalama kimye kyo bakalukuka Yeliko. Aba bamwendela ntanda bamukambizhe Lehaba kukonkanya kisemi kyanji ne kutwela mu nzubo yanji, yashimikilwe na peulu mu nsakwa ya muzhi. Yense wafwainwe kulupuka mu yoya nzubo wakonsheshe kufwila pamo na muzhi yense. (Yosh. 2:8-13, 15, 18, 19) Nangwa byonkabyo, palutwe kacheche Yehoba waambijile Yoshua amba, “nsakwa ya muzhi ikakunduka panshi laa!” (Yosh. 6:5) Aya mpunzha yaambile bamwendela ntanda amba yo yo bakapulukilamo yamwekele nobe iji mu kizumba. Pano Lehaba ne ba mu nzubo yanji bafwainwe kupokololwa byepi?
Kimye byo kyafikile kya kulukuka Yeliko, bena Isalela babijikile ne kwimba matolompita. Yoshua 6:20 washimuna’mba: “Pa kumvwa kuvuma kwa matolompita, bantu [ba mu bena Isalela] nabo babijikile na jiwi jikatampe ne nsakwa yakundukile panshi laa!” Kafwako muntu nangwa umo wakonsheshe kukanya kukunduka kwa nsakwa ne. Nangwa byonkabyo mu jishinda ja kukumya, kukunduka kwa nsakwa byo kwafikile pa nzubo ya kwa Lehaba kwalekele. Yoshua wakambizhe bamwendela ntanda babiji amba: “Yainga mu nzubo ya yewa pite, ne ku mufumyamo awa mwanamukazhi ne bonse bo aji nabo monka mo mwamuchipijile luchipo.” (Yosh. 6:22) Bonse bajinga mu nzubo ya kwa Lehaba bapulukile.
Ki ka Kyakijilemo Kunema?
Twakonsha kufunjilako ka ku byo bapokolwele Nowa, Lota, bena Isalela ba mu moba a Mosesa, ne Lehaba? Nga ano mashimikila etukwasha byepi kuyuka ku mpunzha ko twafwainwa kutanwa inge mpelo ya buno bwikalo bubi yafika?
Kya kine, Nowa wapulukijile mu bwato. Pano mambo ka o aikejile mu bwato? Nanchi kechi na mambo a kuba’mba wajinga na lwitabilo ne lukokelo nenyi? Baibolo waamba’mba: “Byo byo aubile Nowa, monka mo amukambizhizhe Lesa, mo mo aubijile.” (Nte. 6:22; Hebe. 11:7) Nga atweba kiji byepi? Nanchi tubena kuba byonse byo etukambizha Lesa nyi? Kabiji Nowa wajinga “musapwishi wasapwijilenga bololoke.” (2 Pe. 2:5) Byonka byo ajinga, nanchi ne atweba twaswikwa mu mwingilo wa kusapwila, nangwa kya kuba bantu baji mu nyaunda yetu bakana kumvwa mambo awama nyi?
Lota wapulukile lonaiko pa kunyema mu Sodoma. Wapulukile mambo wajinga waoloka ku meso a Lesa kabiji waubishe bulanda na mambo a bwikalo bwa bunya bwa babi mu Sodoma ne Gomola. Nanchi ne atweba bwikalo bwa bunya bwakumbanamo lelo jino kine kine bwitubisha bulanda nyi? Inyi twibumonatu amba kechi buji na mambo ne? Abya tubena kwingila papelela bulume bwetu pa kuba’mba tukatanwe ‘mu mutende, kasa twabula biko ne bulema ku meso anji’ nyi?—2 Pe. 3:14.
Ku bena Isalela bajinga mu Ijipita ne Lehaba wajinga mu Yeliko, kupokololwa kwabo kwaimenejile pa kwikala mu mazubo abo. Bafwainwe kwikala na lwitabilo ne lukokelo. (Hebe. 11:28, 30, 31) Akifwanyikizhai bena Isalela bonse byo batwajijile na kumona babeji babo byo “kwajinga kujila kukatampe” mu mazubo a bena Ijipita. (Lupu. 12:30) Akifwanyikizhai Lehaba byo ajinga pamo na ba mu kisemi kyanji pa kumona bibumba bya muzhi wa Yeliko byo byapumukilenga kunangijila ko bajinga. Wajinga na lwitabilo lwakosa bingi byo atwajijile kwikala wa lukokelo ne kwikala mu yoya nzubo.
Katatakatu mpelo ya ino ntanda ibi ya kwa Satana ikafike. Pano bino kechi twayuka Yehoba byo akapokolola bantu banji ‘mu juba ja bukaji bwanji ne.’ (Zefwa. 2:3) Kikale tuji kwepi nangwa kwepi, nangwa bintu bikekale byepi, twafwainwa kusumininwa’mba kupuluka kwetu kukemena pa lwitabilo ne lukokelo lwetu mwi Yehoba. Pa kino kimye, twafwainwa kwikala na muchima wawama pa mambo a byaambapo bungauzhi bwa kwa Isaya amba ‘mazubo etu a mukachi.’
“Mutwele mu Mazubo enu a Mukachi”
Isaya 26:20 waamba’mba: “Iyai bantu bami, mutwele mu mazubo enu a mukachi, mushinke ne bibelo byenu mufyamemo kimye kicheche poso bukaji bwapita.” Buno bungauzhi bwafikizhiwe patanshi mu 539 B.C.E. kimye bena Media ne bena Pelisha kyo bashinjile Babilona. Byo batwelele mu Babilona, Kipilusa wa ku Pelisha wakambizhe bonse kwikala mu mazubo abo mambo bashilikale banji bebakambizhe kwipaya yense ye bataine pangye.
Mu ano moba etu, ‘mazubo a mukachi’ o baambapo mu buno bungauzhi ke bipwilo byakila 100,000 bya Bakamonyi ba kwa Yehoba mwaya ntanda yonse. Bino bipwilo bingila mwingilo wanema bingi mu bwikalo bwetu. Kabiji bikatwajijila kwingila mwingilo wanema kufika ne kimye kya “malwa akatampe.” (Lum. 7:14) Bantu ba Lesa bebakambizha kutwela mu ‘mazubo abo a mukachi’ ne kufyama monka “poso bukaji bwapita.” Kyanema bingi kuba’mba twikale na muchima wawama ne kutwajijila kumwesha uno muchima wa kutemwa kipwilo ne kwikala monka. Twafwainwa kumvwina lujimuno lwa kwa Paulo lwaamba’mba: “Twilanguluke atwe bene na bene mu kwiubisha butemwe ne mingilo yawama; ne kuleka kupwila pamo, byo boba bamo, ne, poso kwifunda, ne kwibikishakotu byo mumona aja juba kasa jibenakufwenya pepi.”—Hebe. 10:24, 25.
[Bipikichala pa peja 7]
Twakonsha kufundako ka ku byaubile Lesa kala pa mambo a kupokololañana?
[Bipikichala pa peja 8]
Nga ‘mazubo a mukachi’ o aka mu ano moba etu?