Anweba Banabalume, Nanchi Munekenena Bumutwe bwa Kilishitu Nyi?
“Mutwe wa banabalume bonse ye Kilishitu.”—1 KO. 11:3.
1. Ki ka kimwesha kuba’mba Yehoba ye Lesa wa mutende?
LUMWEKESHO 4:11 waamba’mba: “Mwafwainwa anweba Nkambo yetu, Lesa wetu, kutambula lukumo, ne buneme, ne bulume: mambo anweba yenu mwalengele byonse, kabiji na mambo onka a kyaswa muchima wenu o byaikajile, o byalengelwe.” Na mambo a kuba ye walengele bintu byonse, Yehoba Lesa ye Nkambo Wakilamo mu kulengwa konse, kabiji ye uji na bulume pa bilengwa byanji byonse. Kishinka kya kuba’mba Yehoba “kechi ye Lesa wa kiwowo ne, ye wa mutende,” kimwekela mu byakwatankana kisemi kyanji kya bamalaika.—1 Ko. 14:33; Isa. 6:1-3; Hebe. 12:22, 23.
2, 3. (a) Ñanyi wajinga mutanshi kulenga kwi Yehoba? (b) Kifulo kya Mwana mubeji kiji byepi kwesakana na kya Shanji?
2 Saka akyangye kulenga bintu byonse, Lesa wajingako pa myaka ya kukankalwa kubala. Kilengwa kyanji kitanshi kyo alengele kyajinga kya ku mupashi kitelwa amba “Mambo,” mambo kino kilengwa kyo kyajinga kya Kumwambilako Yehoba. Ano Mambo mo mwalengejilwe bintu byonse. Kulutwe na lwendo wayishile panopantanda saka aji muntu walumbuluka kabiji watelelwe amba Yesu Kilishitu.—Tangai Yoano 1:1-3, 14.
3 Binembelo byaambapo amba ka pa mambo a kifulo kijipo Lesa ne kijipo Mwananji mubeji? Byo atangijilwe na mupashi kunemba byambo, mutumwa Paulo witubula amba: “Nasaka namba muyuke’mba, mutwe wa banabalume bonse ye Kilishitu; kabiji mutwe wa mwanamukazhi ye mulume wanji; kabiji mutwe wa Kilishitu ye Lesa.” (1 Ko. 11:3) Mutwe wa Kilishitu ye Shanji. Bumutwe ne kunekenena ke bintu byanema bingi mambo bileta mutende ne kulengela bintu kwenda bulongo mu bilengwa bya maana. Nangwatu ‘aye mwalengelwe byonse’ wafwainwa kunekenena bumutwe bwa Lesa.—Kolo. 1:16.
4, 5. Yesu waumvwine byepi pa mambo a kifulo kyanji na kyokya kya kwa Yehoba?
4 Yesu waumvwine byepi pa mambo a kunekenena bumutwe bwa Yehoba ne kwiya kwanji panopantanda? Binembelo byaamba amba: “Kilishitu Yesu: aye, nangwa waikajile mu musango wa buLesa, kechi walangulukile’mba, kwesakana na Lesa kyo kintu kya kukakachila ne, bino wialwile mwine nobe ke watu pa kutambula musango wa buzha, ne kwaluka ke wa mu kipasha kya bantu; kabiji byo amwekele mu bumuntu, wipelwile mwine, wakokejile ne ku lufu, nalo lo lufu lwa pa [kichi kya lumanamo, NW.]”—Fili. 2:5-8.
5 Kimye kyonse Yesu wanekenenanga ne kuba kyaswa muchima wa Shanji. Waambile amba: “Amiwa kechi nakonsha kwiubila kintu nangwa kacheche ne: ... mo nchibila mambo mo mwaoloka; mambo kechi nkeba kulonda muchima wami mwine ne, poso muchima wa aye wantuma.” (Yoa. 5:30) Waambile ne kuba amba: “Mbenakuba bya kumutokesha pa muchima [Tata] moba onse.” (Yoa. 8:29) Byo anangijilenga ku mpelo ya bwikalo bwanji panopantanda, Yesu waambile mu lulombelo kwi Shanji amba: “Amiwa nemutumbijika pano panshi, byo napwisha mingilo yo mwampele’mba, ube.” (Yoa. 17:4) Kyamweka Yesu kechi wajingapo na lukatazho nangwa lumo pa mambo a kuyuka ne kulondela bumutwe bwa Lesa ne.
Kunekenena Shanji Kulengela Mwana Kumwenamo
6. Byubilo ka byawama byo amwesheshe Yesu?
6 Byo ajinga panopantanda, Yesu wamwesheshe byubilo byavula byawama bingi. Pa bino byubilo pajinga ne butemwe bukatampe bo atemenwe Shanji. Waambile amba: “Nebatemwa Batata.” (Yoa. 14:31) Kabiji wamwesheshe butemwe bukatampe ku bantu. (Tangai Mateo 22:35-40.) Yesu wajinga na lusa kabiji walangulukilangako bantu, kechi wakanamine ne kwijantula ne. Waambile amba: “Iyai ko nji, anweba bonse basulwila na mingilo ne kunemenwa, ne amiwa nkemukokolosha. Tambulai kikonkoji kyami ne kufunda kwi amiwa; mambo amiwa ne kimote ne kukoka pa muchima: ne anweba mukamona kukokoloka kwa michima yenu. Mambo kikonkoji kyami kyawama, ne kisendwa kyami kyapela.” (Mat. 11:28-30) Bantu ba bumukooko ba mafumbi apusana pusana, kikatakata boba bo bamanyikanga bebatekeneshe bingi na byubilo ne byambo byawama byaambile Yesu.
7, 8. Kwesakana na Mizhilo, awa mwanamukazhi wajinga na kikola kya kupita mashi wafwainwe kubula kuba ka, pano bino Yesu waubile byepi nanji?
7 Akimonai Yesu byo aubanga na banabakazhi. Mwapita bwikalo bwa bantu, banabalume bavula bakabisha bingi banabakazhi. Byo byaubile ne bantangi ba bupopweshi mu bena Isalela kala. Bino Yesu wanemekele bingi banabakazhi. Kino kyamwekejile mu byo aubile na mwanamukazhi umo wakolelwe kikola kya kupita mashi pa myaka 12. “Wamwenenga bya malwa byavula” ku bañanga kabiji wapaine bintu byanji byonse kuba amba akose. Nangwa kya kuba waubile bino byonse, ‘wabweleshe ne munyuma.’ Kwesakana na mwayijile Mizhilo, wajinga wa muzhilo. Bonse bamukwachile bakonsheshe kwikala ke ba muzhilo.—Levi 15:19, 25.
8 Uno mwanamukazhi byo aumvwine amba Yesu wabukilenga bakolelwe, wayile mu jibumba jamuzhokolokele, saka amba’mba: ‘Umvwe nakwata nangwa ku kivwalo kyanji, nsakupuluka.’ Ne kukwata wamukwachile Yesu, kabiji ponkapotu wabukilwe. Yesu wayukile amba awa mwanamukazhi kechi wafwainwe kumukwata ku kivwalo kyanji ne. Nangwa byonkabyo, kechi wamukajipijile ne. Wamubijile lusa. Wayukile byo eumvwinenga pa myaka yonse yo akolelwe kabiji wayukile’mba wakebewenga bukwasho. Yesu wamwambijile na lusa amba: “Mwanami, lwitabilo lobe lwakupulusha; yanga mu mutende, wikale mutuntulu.”—Mako 5:25-34.
9. Baana ba bwanga ba kwa Yesu byo baesekele kukanya baana kwiya kwi aye, Yesu waubilepo byepi?
9 Nangwatu baana bakasulukanga kwiya kwi Yesu. Kimye kimo bantu kyo bamuletejile baana bacheche, baana banji ba bwanga bakajipijile bano bantu, kampe bamwene amba Yesu kechi wakebewenga kumukabisha ku baana ne. Pano Yesu kechi byo byo ekimwene ne. Jishimikila ja mu Binembelo jitubula amba: ‘Pakuba Yesu byo ekimwene, kyamufichile ku muchima, ne kwibambila [baana ba bwanga] amba, Balekai baana bacheche beye kwi amiwa; ne kwibakanya ne; mambo bufumu bwa Lesa bo bwa bonkaba baana.’ Kunungapo, “aye wibatambwile mu maboko anji, ne pa kwibabika makasa anji, wibapesheshe.” Yesu kechi wibatalangatu baana ne; bino wibatambwilanga na lusekelo.—Mako 10:13-16.
10. Yesu waikele byepi na byubilo byo amwesheshe?
10 Yesu waikele byepi na byubilo byo amwesheshe mu bwikalo bwanji panopantanda? Saka akyangye kwiya panopantanda mu bumuntu, wamwenenga byaubilenga Shanji mwiulu pa myaka ya kukankalwa kubala ne kufunda bintu kwi aye. (Tangai Byambo bya Mana 8:22, 23, 30.) Byo ajinga mwiulu, wamwene Yehoba byo amwesheshenga bumutwe bwanji mu jishinda ja butemwe ku bilengwa Byanji, kabiji ne kufunda kwi aye. Nanchi Yesu wakonsheshe kuba bino inge kya kuba kechi wafunjile bya kunekenena nenyi? Kyajinga kya lusekelo bingi byo anekenejile Shanji, kabiji Yehoba watemenwe bingi pa kwikala na uno Mwana. Byo ajinga panopantanda, Yesu wamwesheshe bulongo byubilo byawama bya Shanji wa mwiulu. Ne atweba tuji na jishuko jawama bingi ja kunekenena Kilishitu, ye batongola kwi Lesa kwikala Kalama wa mu Bufumu bwa mwiulu!
Ikalai na Byubilo Byajingapo na Kilishitu
11. (a) Twafwainwa kwingila na ngovu kulondela ñanyi? (b) Mambo ka banabalume mu kipwilo kikatakata kyo bafwainwa kwibikilako kulondela Yesu?
11 Bonse baji mu kipwilo kya bena Kilishitu, kikatakata banabalume, bafwainwa kutwajijila kwingila na ngovu kwikala na byubilo byajingapo na Kilishitu. Byonka byo kyaambiwapo kala, Baibolo waamba’mba: “Mutwe wa banabalume bonse ye Kilishitu.” Byonkatu Kilishitu byo alondejile Mutwe wanji, aye Lesa wa kine, ne banabalume bena Kilishitu bafwainwa kwingila na ngovu kulondela byuba mutwe wabo, Kilishitu. Byo aikeletu mwina Kilishitu, mutumwa Paulo naye waubile byonka bino. Wakambizhe bakwabo bena Kilishitu amba: “Ikalai ba kundondela amiwa, pamo byonka byo nji amiwa wa kumulondela Kilishitu.” (1 Ko. 11:1) Kabiji mutumwa Petelo naye waambile amba: “Kino kyo kyo mwaichilwa: mambo Kilishitu naye wimumanamijile anweba, ne kwimushila mwa kulondela, mulonde monka mu ngayo yanji.” (1 Pe. 2:21) Lufunjisho lwa kulondela Kilishitu lwawama bingi kikatakata ku banabalume mambo kuji ne kishinka kikwabo. Bo bekala bakulumpe mu kipwilo ne bankwasho. Byonkatu Yesu byo aikele wa lusekelo mu kulondela Yehoba, ne banabalume bena Kilishitu nabo bafwainwa kwikala balusekelo byo balondela Kilishitu ne byubilo byanji.
12, 13. Bakulumpe mu kipwilo boba byepi na mikooko yo bebapa kulama?
12 Bakulumpe mu kipwilo kya bena Kilishitu baji na mutembo wa kufunda bya kwikala nobe Kilishitu. Petelo wafunjile bakulumpe mu kipwilo amba: ‘Lamai jitanga ja Lesa jiji mwenu, kasa mwijiketa, kechi na mambo a kwimukanjikizha ne, poso na muchima wa kifyele, monka mwayila muchima wa Lesa; nangwa na mambo a mali ne, poso na muchima yense; nangwa kwibobila bunkambo abo bo bemupa kwibalela ne, poso mwialula anwe bene ke bakumwenako jitanga.’ (1 Pe. 5:1-3) Bakulumpe mu kipwilo bena Kilishitu kechi bafwainwa kukambizhanga, kwikala bunkambo, kumwesha bulume bwakilamo, nangwa kukanama ne. Kulondela kyakumwenako kya kwa Kilishitu kwibalengela kutemwa bantu, kwibalangulukilako, kwipelula ne kuba lusa pa kulama mikooko yo bebapa.
13 Aba babena kutangijila mu kipwilo ke bantu bambulwa kulumbuluka, kabiji bafwainwa kutwajijila kuyuka byo baji. (Loma 3:23) Onkao mambo bafwainwa kwikala na mukoyo wa kufunda pe Yesu ne kulondela butemwe bwanji. Bafwainwa kulanguluka pe Lesa ne Kilishitu byo boba na bantu ne kwesekesha na ngovu kwibalondela. Petelo witufunjisha amba: “Anweba bonse kasa muvwala michima ya kwipelula, mwiingijile anwe bene na bene: mambo Lesa wibakanya betota, bino upana bupe ku bepelula.”—1 Pe. 5:5.
14. Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kufika pepi mu kunemeka bakwabo?
14 Byo bengila na mikooko ya Lesa, banabalume batongolwa mu kipwilo bafwainwa kumwesha byubilo byawama. Loma 12:10 waamba’mba: “Mu butemwe bwa balongo kasa mwitemwisha na lusa anwe bene na bene; mu buneme namo sa mwinemeka anwe bene na bene.” Bakulumpe mu kipwilo ne bankwasho banemeka bakwabo. Byonkatu biji bena Kilishitu bonse, ne bano banabalume nabo ‘kechi boba kintu nangwa kimo mu kwilanguluka abo bene nangwa mu kwitota kwatu ne, poso na muchima wipelula kasa balanguluka bonse, pa muntu pa muntu, amba mukwabo wibakila mu kuwama.’ (Fili. 2:3) Aba babena kutangijila bafwainwa kumonanga kya kine kuba’mba bakwabo bebakila mu kunema. Umvwe ke bobe bino, kimwesha amba bano bakulumpe batongolwa babena kulondela lujimuno lwa kwa Paulo lwa kuba’mba: “Kabiji atweba twakosa twafwainwa kwitwika bya kunekena kwa babula kukosa, ne kwitokesha pa muchima atwe bene ne. Atweba bonse, pa muntu pa muntu, tutokeshe mukwetu pa muchima na kumubila byawama bya kumukomesha. Mambo Kilishitu naye kechi witokeshenga mwine pa muchima ne.”—Loma 15:1-3.
‘Kunemeka Bakazhi’
15. Banabalume bafwainwa kuba byepi na bakazhi babo?
15 Pano akimonai lujimuno lwa kwa Petelo ku banabalume basongola. Wanembele’mba: ‘Anweba banabalume, byonkabyo, ikalai ne bakazhi benu monka mu maana, ne kumunemeka mwanamukazhi nobe kijiilo kyakila kikwabo mu kubula kukosa.’ (1 Pe. 3:7) Kunemeka muntu kulumbulula kumupa mushingi wakila. Kabiji kikebewa ne kumvwa milanguluko, byo akajilwa ne bintu bikeba yewo muntu, kanatu paikala kintu kikwabo kyanema kyakonsha kulengela kubula kuba bino. Ne mwanamulume byo byo afwainwa kuba na mukazhanji byonka bino.
16. Lujimuno ka luji mu Mambo a Lesa lwapanwa ku banabalume pa mambo a kunemeka bakazhi babo?
16 Byo aambila banabalume kunemeka bakazhi babo, Petelo wanungapo lujimuno lwa kuba’mba: “Kuchina’mba milombelo yenu yakeya kulubankana.” (1 Pe. 3:7) Kino kimweshatu patoka Yehoba byo ateshako muchima kumona mwanamulume byo alama mukazhanji. Inge mwanamulume wakankalwa kunemeka mukazhanji, milombelo yanji yakonsha kulubankana. Kunungapo, nanchi banabakazhi kechi bamwesha mushingi inge kya kuba balume babo bebanemeka nenyi?
17. Mwanamulume wafwainwa kutemwa mukazhi kufika pepi?
17 Pa mambo a mwanamulume kutemwa mukazhanji, Mambo a Lesa ajimunañana amba: “Kyafwainwa banabalume nabo kutemwa bakazhi babo bene pamo nobe mibiji yabo abo bene ... . Mambo kafwako muntu nangwa umo ushikwapo mubiji wanji mwine ne; kana kumujisha ne kumulela bulongo, byonka byo oba Kilishitu na kipwilo ... Anweba bonse kasa mutemwa bakazhi benu pamo byonka byo mwitemwa anwe bene.” (Efi. 5:28, 29, 33) Banabalume bafwainwa kutemwa bakazhi babo kufika pepi? Paulo wanembele amba: ‘Anweba banabalume, [twajijilai] kutemwa bakazhi benu, byonka byo atemenwe Kilishitu kipwilo, ne kwipana mwine na mambo a akyo.’ (Efi. 5:25) Ee, mwanamulume wafwainwa kwipanatu ne kufwila mukazhanji, byonka Kilishitu byo aubijile bantu. Umvwe mwanamulume mwina Kilishitu walama mukazhanji bulongo, kumulangulukilako, kumuta muchima, kyakonsha kulengela mukazhi naye kunekenena bumutwe bwanji.
18. Banabalume baji na bukwasho ka bwa kwibakwasha kusenda mitembo yabo ya mu masongola?
18 Nanchi banabalume bakonsha kukankalwa kunemeka bena kwabo mu jino jishinda nyi? Ine, Yehoba kechi wakonsha kwibambila kuba kintu kyakila pa bulume bwabo ne. Kunungapo, bapopweshi ba Yehoba batambwila bulume bukatampe mu kulengwa konse, ko kuba’mba mupashi wazhila wa Lesa. Yesu waambile amba: ‘Umvwe anweba, byo muji babi, mwayuka kupana byawama ku baana benu, nanchi aye Shenu wa mwiulu kechi emukile kupana mupashi wazhila ku bamulomba nenyi?’ (Luka 11:13) Banabalume bakonsha kulomba mu milombelo yabo kuba’mba kupichila mu mupashi wanji Yehoba ebakwashe kuyuka bya kwikala na bakwabo, kubikakotu ne bakazhi babo.—Tangai Byubilo 5:32.
19. Mutwe wakufundamo walondelapo ukamba pa ka?
19 Ee kine, banabalume baji na mutembo wanema wakufunda bya kunekenena Kilishitu ne kulondela bumutwe bwanji. Pano kiji byepi ku banabakazhi, kikatakata boba baji mu masongola? Mutwe wakufundamo walondelapo ukamba pa byo bafwainwa kumona mwingilo wabo mu lunengezho lwa Yehoba.
Mukivuluka Nyi?
• Ñanyi byubilo bya kwa Yesu byo twafwainwa kulondela?
• Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kwingila byepi na mikooko?
• Mwanamulume wakonsha kwikala byepi na mukazhanji?
[Bipikichala pa peja 10]
Londelainga Yesu kupichila mu kunemeka bakwenu