Bonse Baitwa!
BONSE baitwa kuya pi? Kuya na kufwakesha maofweshi a misampi ya Bakamonyi ba kwa Yehoba, itelwa amba Betele. Kuji misampi 118 mu byalo byapusana pusana. Bantu bafwakesha pa Betele basanta bingi pa kumona mingilo ingijiwapo.
Panyuma ya kumona ba mingilo baingijilenga na ngovu saka basekela kwingijila Yehoba pa ofweshi wa musampi mu kyalo kya Mexico, wakyanyike umo wafunjilenga Baibolo watemenwe bingi kya kuba waipwizhe ne kuba amba: “Nafwainwa kuba byepi pa kuba’mba ngikalenga ne kwingijila pano?” Bamwambijile amba: “Patanshi wafwainwa kubatizwa. Kabiji kyawama kwingilako ne bupainiya, ko kuba amba wa mwingilo usapwila Bufumu kimye kyonse.” Uno nsongwalume waubile byonka byo bamwambijile, kabiji panyuma ya kupitapo myaka ibiji bamwichile kuya na kwingijila pa Betele mu Mexico, mo aingila myaka 20.
Betele ye mu Ka?
Mu mulaka wa Kihebelu, “Betele” ulumbulula “Nzubo ya Lesa.” (Nte. 28:19) Maofweshi a misampi beengijisha kupulintilamo ne kusampainyamo ma Baibolo ne mabuku alumbulula Baibolo, ne kukwashishamo ku mupashi bipwilo byakila pa 100,000 bya Bakamonyi ba kwa Yehoba mwaya ntanda. Ba mingilo ba pa Betele baji pepi na 20,000, banabalume ne banabakazhi bafuma ku bwikalo ne ku bisho byapusana pusana babena kwingijila Yehoba na michima yabo yonse ne kukwasha balongo ne banyenga yabo ba ku mupashi mu mwingilo wa kimye kyonse. Aba baingila myaka yavula mu uno mwingilo wa bwina Kilishitu bengijila pamo na bakyanyike bakiji na bulume bwa kwingila. Moba amo mabanga ne ku mpelo ya mulungu ba mu kisemi kya pa Betele bapwanañena pamo na bipwilo bya Bakamonyi ba kwa Yehoba byo baya na kupwila ne kuya mu mwingilo wa bwina Kilishitu. Kabiji bengijisha ne kimye kyabo kwikelamo na lufunjisho lwa Baibolo, kukaya ne kubilamotu bintu byabo bene.
Ba mu kisemi kya Betele bebapako ne kajali kachuchu ka kwikwashishamotu pa ñondo. Baja ne kajo kawama ne kulaala mu bibamba byawama bulongo bya butooto. Betele kechi mpunzha pa kwikela bwikalo bwa peulu ne. Pano bino, ipeezhako bwikalo bwa boba bekalapo. Bantu bafwakesha pa Betele kechi bomvwatu bulongo pa kumona bishimikwa ne mpunzha byo byawama ne mingilo byo yenda bulongo ne, bino batemwa bingi ne pa kumona michima yawama ne kukwatankena pamo kwa boba bengijila pa Betele. Bonse bengila bingi na ngovu, pano bino kechi bapayankana kya kukankalwa kusangalela bantu ne. Pa Betele kechi paji misalululo nangwa muntu kumona mingilo yo engila nobe yakila ya bakwabo ne. Mingilo yonse ijipo yanema bingi kikale ya kuwamisha mu bishimikwa ne pangye, kuteka nangwa kwingila mwingilo wa kupulinta mabuku ne kwingijila mu ofweshi. Ba pa Betele bengijila pamo mu kukwasha mwingilo wa Bakamonyi ba kwa Yehoba wa kusapwila.—Kolo. 3:23.
Isambai na ba Mwingilo ba pa Betele
Twayai twisambeko pacheche pa bano ba mu kisemi kya ntanda yonse. Ki ka kibalengejile kukebesha kuya na kwingijila pa Betele? Akimonai byaubile ba Mario. Byo baikele Bakamonyi ba kwa Yehoba, ba Mario baingilanga nkito ya kufola muzema wa mali ku kampanyi mukatampe wa kulenga myotoka mu German kabiji bajinga ne na jishuko ja kufunjilapo byavula. Byo babatizwetu, bepaine kuya na kwingijila pa Betele mulungu umo monka mu kyalo kyabo. Bakwashishengako mu mwingilo wa kupulinta. Ba Mario bamwene lupusano lukatampe luji pa bengijila pa Betele ne boba bo baingilanga nabo pa kampanyi. Kino kibalengejile kunembela ku Betele kuba amba bakaye na kwingilako mwingilo wa kimye kyonse. Nangwa kya kuba balongo ne balunda nabo kechi batemenwe ne, ba Mario baji bingi na lusekelo lwa kwingijila pa Betele mu Germany.
Bavula baya na kwingijila pa Betele kwakubula kufunda kufika palepa nangwa kufundapotu mingilo ne. Abino byo byo kyajinga ne kwi ba Abel, pano baingijila pa Betele myaka 15 mu kyalo kya Mexico. Baambile amba. “Nafunda bintu byavula bingi pa Betele. Nafunda bya kwingijisha biñambañamba byakilamo kukobankana bya kupulintilamo mabuku. Nayuka kuba amba ino nkito yo nafunda yakonsha kundengela kuya na kutwela nkito ya kufolanga mali avula bingi inge nafuma pa Betele. Pano bino kechi nakonsha kwikala byonka byo ngikala pa Betele paji mutende, lusekelo, bwikalo bwawama bubula kwikalapo boba baji na muchima wa kwikyombesha bengila mingilo mu mapunzha a bya busulu ne. Nayuka amba nafunda mingilo yawama bingi, yankwasha kukoma ku mupashi ne kwikala na maana a kuyuka mwakubila bintu. Kafwako sukulu mukatampe wa ku mubiji nangwa umo ko nakonsha kufunda bino bintu bya ku mupashi ne.”
Kufwakasha Kwakonsha Kwimutundaika Bingi
Kufwakesha pa Betele kwakonsha kulengela muntu kuta muchima ku bintu bya ku mupashi. Byo byaubile ne Omar wa ku Mexico. Bainanji bamufunjishe bukine bwa mu Baibolo. Pano byo afikizhe myaka ya kusemwa 17, Omar walekele kuya ku kupwila kwa bena Kilishitu ne kusapwila. Kino kyamulengejile kwitumpa mu byubilo byatama ne kutemwisha bintu bya ku mubiji. Palutwe kacheche, byo aingijilenga pa kampanyi ka biñambañamba bya kwisambilamo, Omar wajinga pa joja jibumba jayile pa Betele wa ku Mexico na kufunjishañana bya kwingijisha minkinyi imo. Omar waambile amba: “Byo twapwishishe kwingila mingilo yo twanangile, betuzhokolweshe mu bishimikwa. Bintu byo namwene ne byo betutambwijile bulongo byandengejile kulangulukishapo bingi pa bwikalo bo naikejilengamo, bwakubula kuta muchima kwi Yehoba. Natendekele jibiji kuya ku kupwila ne kufunda Baibolo. Byo papichile bañondo batanu ne umo kufuma po nafwakashijile pa Betele, nabatizwe. Namusanchila bingi Yehoba pa lutundaiko lo natambwijile kimye kyo nakafwakeshe pa Betele.”
Masahiko wa ku Japan, naye wakomejile mu kisemi kya Bakamonyi. Nangwa byonkabyo, watendekele kulanguluka amba bwikalo bwa bena Kilishitu bwaubisha lukondo. Watwezhezhe bingi mutwe mu mingilo ya pa sukulu kya kuba waleka ne kuya na kupwila ne kwingila mwingilo wa kusapwila. Masahiko uvuluka amba: “Juba jimo ba mu kisemi kyetu pamo ne bena Kilishitu bakwabo bamo banengezhezhe kuya na kufwakasha pa Betele. Kisemi byo kyakoseleko kuba amba ngye nabo, nayile. Kufwakasha pa Betele kwandengejile kusangalala kyo nkyangye kusangalalapo kala ne. Najinga bingi na lusekelo lukatampe pa kupwanañana na bena Kilishitu bo nayilenga nabo kukila balunda nami babujile kwikala Bakamonyi. Natwajijile kukebesha kwikala bwikalo bwa bwina Kilishitu, kabiji nafuukwilepo kutendeka kumfunjisha Baibolo.” Lelo jino Masahiko wingila mwingilo wa kimye kyonse mu kipwilo mo aji.
Kamonyi umo wa mu France wayile na kwingijila ku Moscow. Byo afikile kokwa wakankelwe kumonañana na Bakamonyi ba kwa Yehoba kabiji kino kyamulengejile kukoka ku mupashi. Watendekele kuba byubilo byatama kabiji ko kyakayanga wasongolwa ne ku muntu wabula Kamonyi. Pano kwajingapo nyenga umo wa ku mupashi wafumine konka ku France wamupempwile kabiji bayile bonse ku St. Petersburg, mu Russia na kufwakesha pa Betele. Wanembele amba: “Byo twayile pa Betele betutambwijile bingi bulongo kabiji kino kyamfikile bingi pa muchima. Kwajinga bingi mutende. Namwene kuba amba najinga na mupashi wa Yehoba. Nelangulwishe pa mambo a kyantaine kuba amba nkumpulwe kufuma mu jibumba ja Yehoba? Panyuma ya kufwakesha pa Betele, nalombele bukwasho bwa Yehoba kabiji naikele jibiji na mukoyo wa kutendeka kufunjisha baana bami Baibolo.” Kununga pa bukwasho bwa ku mupashi bwatambwijile uno Kamonyi kimye kyo akikokele ku mupashi, pajinga ne bobwa bo bamukwashishe byo afwakashijile pa Betele kabiji kino kyamulengejile kununguluka bulongo ku mupashi.
Pano ibyepi ku boba babula kwikala Bakamonyi ba kwa Yehoba bafwakesha pa Betele? Mu 1988, Alberto awo witumpile bingi mu bya bumulwila ntanda wafwakashijile pa Betele ku Brazil. Watemenwe bingi pa kumona butooto, bintu byo byubiwa bulongo, kabiji kikatakata pa kumona mwingilo byo aingijiwengatu patoka. Saka akyangye kuya na kufwakasha pa Betele, Alberto wayile na kufwakesha ku mpunzha kwajinga babukwe yanji ko baingijilanga mwingilo wa bumumpe. Alberto wamwene bintu byaubiwenga pa Betele byo byapusene na byobya byo amwene pa mpunzha po afwakashijile babukwe yanji. Alberto waamba amba: “Bintu byonse byaubiwenga pa ino mpunzha byaubiwenga mu bufyamfya.” Panyumatu ya kufwakesha pa Betele watendekele kufunda Baibolo, walekele bya bumulwila ntanda kabiji lelo jino ke mukulumpe mu kipwilo.
Fwakeshai pa Betele
Bavula bebikako bingi kufwakesha ofweshi wa musampi uji mu kyalo kyabo. Kyakumwenako, Paulo ne Eugenia bekala mu Brazil basungile mali pa myaka ina kuba amba bakaye na kufwakesha pa Betele mu kyokya kyalo palepele makilomita 3,000 kabiji pa kwenda moba abiji na motoka. Baamba amba: “Twamwenejilemo bingi mfweto. Pano luno twaumvwisha jibumba ja Yehoba byo jiji. Umvwe twalondolwela bantu bo tufunjisha Baibolo pa mingilo ingijiwa pa Betele, kimo kimye bepuzha amba: ‘Mwakiyapo kala nyi?’ Pano luno twakonsha kuswa amba ee.”
Nanchi muji na ofweshi wa musampi nangwa Betele mu kyalo kyenu nyi, inyi mu kyalo kiji pepi na kyenu? Mwane tubena kwimutundaika kuya na kufwakeshapo. Kine bakemutambwila bingi bulongo kabiji mukamwenamo ku mupashi mu kufwakesha pa Betele.
[Kipikichala pa peja 18]
Mario
[Kipikichala pa peja 18]
Abel
[Kipikichala pa peja 18]
Germany
[Kipikichala pa peja 18]
Japan
[Kipikichala pa peja 18]
Brazil