Lukwatankano Lwa Bena Kilishitu Lutumbijika Lesa
‘Kutesha muchima kulama bumuchima umo wa mupashi.’—EFI. 4:3.
1. Bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi mu Efisesa baletejile byepi Lesa lukumo?
LUKWATANKANO lwa kipwilo kya bena Kilishitu mu Efisesa wa kala lwatumbijikile Lesa wa kine, Yehoba. Mu yewa muzhi watumbalele na bya busulu, balongo bamo bena Kilishitu bajinga bazha banonkele bingi, bino bakwabo nabo bajinga bazha kabiji kampe bayanjile bingi. (Efi. 6:5, 9) Bamo bajinga Bayudea bafunjile bukine pa bañondo basatu bo afunjishenga mutumwa Paulo mu nshinagoga yabo. Bakwabo saka bakyangye kwitabila bapopwelanga lesa Atemisa kabiji baubilenga bya buñanga. (Byu. 19:8, 19, 26) Kya kine, bwina Kilishitu bwa kine bwakwatankenye bantu bakomejile mu mapunzha apusana pusana. Paulo wayukile amba Yehoba watumbijikilwe kupichila mu lukwatankano lwa kipwilo. Mutumwa wanembele amba: “Kwi aye kwikale lukumo mu kipwilo.”—Efi. 3:21.
2. Ki ka kyabikile lukwatankano lwa bena Kilishitu ba mu Efisesa mu kizumba?
2 Nangwa byonkabyo, lukwatankano lwa kipwilo kya mu Efisesa lwajinga mu kizumba. Paulo wajimwine bakulumpe mu kipwilo amba: ‘Mwi anwe bene namo, mukemana bantu, bakambanga bintu byaluwankana, bya kwibakokamo baana ba bwanga amba, betulonde.’ (Byu. 20:30) Kabiji balongo bamo bakitwajijile kwikala na mupashi wa mepatulo ye ebajimwineko Paulo “wingila ne pano mu bantu ba milengulwila.”—Efi. 2:2; 4:22.
Nkalata Itundaika Lukwatankano
3, 4. Nkalata ya kwa Paulo ku bena Efisesa yaambishapo byepi pa lukwatankano?
3 Paulo wayukile amba pa kuba’mba bena Kilishitu batwajijile kwingijila pamo saka bakwatankana, bafwainwe bonse pa muntu pa muntu kwibikako kuleta mutende. Lesa wakwashishe Paulo kunembela bena Efisesa nkalata yaambilenga pa lukwatankano. Kyakumwenako, Paulo wanembele pa mambo a nkebelo ya Lesa ya “kwibikonkenya bintu byonse mwi Kilishitu.” (Efi. 1:10) Kabiji waesakenye bena Kilishitu ku mabwe apusana pusana o bengijisha kutungilamo kishimikwa. “Mo mwanungakena kishimikwa kyonse, enda kikoma ke nzubo yazhila ya Lesa mwi Nkambo.” (Efi. 2:20, 21) Kunungapo, Paulo waambile ne pa lukwatankano lwa Bayudea ne Bangetila bena Kilishitu, kabiji wavulwilemo balongo kuba’mba Lesa ye wibalengele. Waambile pe Yehoba amba ye “Tata, ko kyatambula jizhina kisaka kyonse kya mwiulu ne kya panopantanda.”—Efi. 3:5, 6, 14, 15.
4 Byo tusakwisambanga pa buku wa Efisesa kitango 4, tusakuyuka ene mambo o kikebewa kwibikako pa kuba’mba pekale lukwatankano, Yehoba byo etukwasha kuba’mba tukwatankane, ne byubilo byafwainwa kwitukwasha kwikala bakwatankana. Nanchi kechi kyakonsha kuwama kutanga kitango kyonse pa kuba’mba mufunde byavula mu luno lufunjisho nenyi?
Ene Mambo o Kikebewa Kwibikako pa Kuba’mba Twikale na Bumuchima Umo
5. Mambo ka bamalaika ba kwa Lesa o bengijila pamo mu kukwatankana, bino mambo ka lukwatankano kyo lwakonshesha kushupa kwi atweba?
5 Paulo wasashijile balongo banji ba mu Efisesa ‘kutesha muchima kulama bumuchima umo wa mupashi.’ (Efi. 4:3) Pa kuba’mba tumvwishe byo kikebewa kwibikishako mu luno lubaji, akimonai byaubile bamalaika ba kwa Lesa. Kafwako bintu byumi bibiji panopantanda bipashatu suka ne, onkao mambo, twakonsha kwamba amba Yehoba wapesha bamalaika banji bavula nangwa kya kuba bapusana pusana. (Da. 7:10) Pano bino, bakonsha kwingijila Yehoba pamo, mambo bonse bamukokela ne kuba kyaswa muchima wanji. (Tangai Salamo 103:20, 21.) Byonkatu bamalaika byo baji na byubilo byapusana pusana, ne bena Kilishitu nabo byo byo baji na bilubo byapusana pusana. Kino kyakonsha kulengela lukwatankano kushupa.
6. Byubilo ka byafwainwa kwitukwasha kukwatankena pamo na balongo baji na bilubo byapusana na byetu?
6 Inge bantu bambulwa kulumbuluka baeseka kuba’mba bakwatankane, bakonsha kwikatazha. Kyakumwenako, kyakonsha kwikala byepi ku mulongo wakoka muchima awo javula ukelwa ku mwingilo, pano wingijila Yehoba pamo na mulongo mukwabo ufika bukiji, pano bino upelawizha kuzhingila? Yense wakonsha kulanguluka amba byubilo bya mukwabo kechi byawama ne, pano bino wakonsha kulubamo amba ne aye byubilo byanji bimo kechi byawama ne. Bano balongo bakonsha kwingijila byepi pamo mu kukwatankana? Akimonai byubilo byaambilepo Paulo mu byambo byalondelapo byo byakonsha kwibakwasha. Kabiji langulukai ne pa byo twakonsha kuleta lukwatankano pa kwikala na bino byubilo. Paulo wanembele amba: ‘[Amiwa] nemusashijila namba, mwendenga mwafwainwa . . . na kwipelula konse ne bukimote, ne na kukokamuchima, kasa mwitekenya anwe bene na bene mu butemwe; ne kutesha muchima kulama bumuchima umo wa mupashi mu lufungwa wa mutende.’—Efi. 4:1-3.
7. Mambo ka o kyanemena kwingijila pamo mu kukwatankana na bakwetu bena Kilishitu bambulwa kulumbuluka?
7 Kufunda bya kwingijila Lesa pamo na bantu bambulwa kulumbuluka kwanema bingi, mambo bapopweshi bakine baikala ke mubiji umo. ‘Kuji mubiji umo, ne mupashi umo, kabiji monka mo mwaichilwe mu luketekelo lumo lwa lwito lwenu; Nkambo umo, ne lwitabilo lumo, ne lubatizhilo lumo, ne Lesa umo Shanja bonse, ye uji pa bonse, ye wingila mu bonse.’ (Efi. 4:4-6) Mupashi wa Yehoba ne mapesho anji ekala na balongo bakwatankana bo abena kwingijisha Lesa. Nangwa kya kuba muntu umo mu kipwilo wituzhingijisha, kwepi kukwabo ko twakonsha kuya? Kafwako kukwabo ko twakonsha kumvwa byambo bya bumi bwa myaka ne.—Yoa. 6:68.
“Byabupetu ku Bantu” Bileta Mutende
8. Kilishitu wingijisha ka pa kuba amba etukoseshe kuchina kwikala na mupashi wa mepatulo?
8 Paulo waingijishe bintu byaubanga bashilikale kala mu kwamba pe Yesu byo apana “byabupetu ku bantu” bya kukwatankanya kipwilo. Mushilikale washindañana wakonsheshe kukwata muntu ne kumuleta pa nzubo ke muzha kuba’mba akwashengako mukazhanji mingilo ya pa nzubo. (Sala. 68:1, 12, 18) Po pamotu, kushinda kwa kwa Yesu mu ino ntanda kwamulengejile kwikala na bazha bavula. (Tangai Efisesa 4:7, 8.) Pano waingijishanga byepi bano bazha bakifwanyikizho? “Wapaine ku bamo butumwa, ku bamo bungauzhi, ku bamo busapwishi, ku bamo bukafunga ne bufunjishi; na mambo a kulumbulula bazhijikwa, bekale ba kwingila mwingilo, mu kukomesha mubiji wa Kilishitu: poso byo tukalumbuluka pamo ne mu lwitabilo.”—Efi. 4:11-13.
9. (a) “Byabupetu ku bantu” bitukwasha byepi kulama lukwatankano lwetu? (b) Mambo ka yense mu kipwilo o afwainwa kumwesha lukwatankano?
9 Byo baji bakafunga ba butemwe, bino “byabupetu ku bantu” bitukwasha kwikala bakwatankana. Kyakumwenako, inge mukulumpe mu kipwilo wamona balongo babiji na “kwiubila kikonkoma,” wakonsha kulengela kipwilo kukwatankana kupichila mu kufundañanako ku mbaji, ‘kwibabwezha [kwibololako] ba byonkabyo na muchima wa bukimote.’ (Nga. 5:26–6:1) Byo baji bafunjishi, bino “byabupetu ku bantu” bitukwasha kukosesha lwitabilo lwetu na mafunjisho a mu Baibolo. Mu jino jishinda, baleta mutende ne kwitukwasha kukomenako mu maana a bwina Kilishitu. Paulo wanembele amba “kechi tukikale banyike ne, kasa tukumpaulwa ne kulelaulwa na luvula lonse lwa mafunjisho, ku bujimbijimbi bwa bantu, mu bujimuku bubi, bo bebajimukila bantu mu kwibatwala mungi” ne. (Efi. 4:13, 14) Mwina Kilishitu yense wafwainwa kumwesha lukwatankano na balongo bonse, byonkatu kinungwa kyonse kya mubiji wetu byo kikosesha binungwa bikwabo kupichila mu kwibikwasha pabena kukebewa.—Tangai Efisesa 4:15, 16.
Ikalai na Byubilo Byawama
10. Byubilo byatama byakonsha kubika byepi lukwatankano lwetu mu kizumba?
10 Nanchi mwayuka amba kitango kya buna mu nkalata ya kwa Paulo ku bena Efisesa kimwesha amba butemwe bo bwakonsha kukwatankanya bena Kilishitu bakoma mu maana nyi? Kabiji kyamwesha ne bintu bikwabo byavwangwa mu butemwe. Kyakumwenako, kulondela jishinda ja butemwe kulengela muntu kubula kwitumpa mu bulalelale ne byubilo bikwabo bya bunya. Paulo watundaikile balongo banji kuleka ‘kwenda monka mo bendela Bangetila.’ Aba bantu kechi bajinga na “bumvu” ne, kabiji ‘bepaine mu kulondalonda bya bunya.’ (Efi. 4:17-19) Ino ntanda muji byubilo byatama yo tubena kwikalamo yalengela lukwatankano lwetu kwikala mu kizumba. Bantu boba bisela pa mambo a bulalelale, kwibwimba mu nyimbo, kwibutamba mu bya kisangajimbwe, kabiji betumpamo kikale mu bufyamfya nangwa paluntunanwa. Kusengula kubi nako kwakonsha kuvwangamo ne kumwesha nobe muntu wamulajila kwazhima, pano bino sawabulapotu ne milanguluko ya kwisongola nanji, kabiji kwakonsha kwimulengela kufuma kwi Yehoba ne ku kipwilo. Mambo ka? Mambo kuba bino kwakonsha kulengela muntu kuponena mu bulalelale. Kabiji kusengula kubi kulengela muntu uji mu masongola kuba bukende kwakonsha kwabanya baana kufuma ku bansemi babo, kabiji ne yewa umo wa mu masongola wabula kulenga mambo kusha mwina kwanji. Kino kintu kileta bingi mabano! O ene mambo Paulo o anembejile amba: “Anweba kechi mwafunjile Kilishitu byonkabyo ne.”—Efi. 4:20, 21.
11. Baibolo watundaika bena Kilishitu kuba lupimpu ka?
11 Paulo waambile amba twafwainwa kuleka ndangulukilo yatama, poso kwikala na byubilo byafwainwa kwitulengela kwikala bulongo na bakwetu. Waambile’mba: “Muvule mwayila awa musango wa bwikalo bwenu butanshi, abwa bumuntu bwa kala, bubenakuya na konaika monka mwayila lwiso lwa bujimbijimbi bwabo [bumuntu bwa kala]; . . . musangulwenga ke bapya mu mupashi wa michima yenu, ne kuvwala bumuntu bupya bwalengwa mu bololoke ne buzhile bwa bukine monka mwaikajila Lesa.” (Efi. 4:22-24) Pano twakonsha byepi ‘kusangulwanga ke bapya mu mupashi wa michima yenu’? Twakonsha kuba bino umvwe ketulangulukishepo ne kusanta pa bintu byo tufunda mu Mambo a Lesa ne kumwena ku bena Kilishitu bakwetu bapilwa baji na byakumwenako byawama, kabiji ne kwibikako atweba bene po po twakonsha kuvwala bumuntu bupya ‘bwalengwa monka mwaikajila Lesa.’
Monaingapo Mashinda Awama a Kwambilamo
12. Kwamba bukine kukwatankanya byepi bantu, kabiji mambo ka o kyashupila ku bamo kwamba bukine?
12 Kwambanga bukine kwanema bingi ku boba bekala pamo mu kisemi ne mu kipwilo. Ñambilo ya kubula kupita mu mbaji kabiji yawama, yakonsha kukwatankanya bantu. (Yoa. 15:15) Pano kyakonsha kwikala byepi inge muntu wabepa mulongo wanji wa ku mubiji nangwa mu kipwilo? Umvwe mulongo wanji wayuka amba bamubepa, kwiketekela kupwa. O ene mambo Paulo o anembejile amba: ‘Iambilainga bya bukine anwe bene na bene; mambo atwe bene na bene twi bya mubiji umo.’ (Efi. 4:25) Muntu wapilwa kubepa, kampe watendekele kubepa saka akijitu mwanyike, kyakonsha kumushupa bingi pa kubatu amba atendeke kwamba bukine. Bino Yehoba usanta bingi inge kya kuba muntu wabubela wibikako kuleka bubela kabiji umukwasha.
13. Bintu ka byavwangwa mu kuleka kwamba mwenga?
13 Yehoba witufunjisha bya kwinemeka ne kwikala bakwatankana mu kipwilo ne mu kisemi kupichila mu kuyuka pa kupelela mu ñambilo yetu. “Kechi muleke byambo byatama bifume mu kanwa kenu ne . . . Bululu bonse, ne bukaji, ne kubukabukaji, ne kubwazanga, ne mwenga, ne lupato lonse mwibifumye mo muji.” (Efi. 4:29, 31) Jishinda jimo jo twakonsha kuchinuzhukilamo kwamba ñambilo yatama ke kupichila mu kunemeka bakwetu. Kyakumwenako, mwanamulume wambila mukazhanji mwenga wafwainwa kwibikako kupimpula byubilo byanji ku mukazhanji, kikatakata umvwe wafunda pe Yehoba byo anemeka banabakazhi. Yehoba washingapo kala ne banabakazhi bamo na mupashi wazhila, ne kwibapa luketekelo lwa kwikala bamfumu ba kulama pamo ne Kilishitu. (Nga. 3:28; 1 Pe. 3:7) Po pamotu, ne mwanamukazhi ubwazanga ku mwatawanji wafwainwa kupimpula byubilo byanji, byo afunda pe Yesu byo ekanyanga kuzhingila inge bamuteteka.—1 Pe. 2:21-23.
14. Mambo ka kuzhingila kyo kwatamina?
14 Kilengela kwamba mwenga ke kukankalwa kufomona bukaji. Kino nakyo kyakonsha kwabanya bantu baji pamo. Bukaji buji nobe mujilo. Bwakonsha kulengela bintu kuya munsunya ne kuleta malwa. (Mana 29:22) Muntu ubena kwamba byo kya mupya ku muchima wafwainwa kulamawizha bukaji pa kuba’mba abule konauna bulunda bwanji bwanema na bakwabo. Bena Kilishitu bafwainwa kwilekelangako mambo, kechi kwijimina tupila nangwa kuvulumuna byaubiwe kala ne. (Sala. 37:8; 103:8, 9; Mana 17:9) Paulo wafunjileko bena Efisesa amba: “Nangwa mwazhingila kechi mulenge mambo ne; kechi muleke juba jizhike kasa mwazhingila ne: nangwa kumushila mpunzha aye Diabola ne.” (Efi. 4:26, 27) Umvwe muntu wakankalwa kufomona bukaji, wakonsha kumulengela Diabola kuvundankanya lukwatankano ne kuleta malwañano mu kipwilo.
15. Mu kutola bintu byabula byetu mwakonsha kufuma ka?
15 Kubula kwiba bipe bya bakwetu kulengela kipwilo kukwatankana. Tutanga amba: “Awa wiba kechi ebe jibiji ne.” (Efi. 4:28) Bantu ba kwa Yehoba beketekela bingi. Umvwe mwina Kilishitu watola kintu kyabula kyanji kumuketekela kupwa, kabiji wakonsha kuvundankana luno lukwatankano lwawama.
Kutemwa Lesa Kwitukwatankanya
16. Twakonsha kwambanga byepi ñambilo itundaikañana kukoseshamo lukwatankano lwetu?
16 Lukwatankano luji mu kipwilo kya bena Kilishitu lwaikalako na mambo a butemwe buji na bonse bwa kutemwa Lesa bwibalengela kutemwa bakwabo. Kusanta pa lusa lwa Yehoba kwitulengela kwibikako kwingijisha lujimuno lwaamba amba: “[Ambainga] byawama bibakomesha bantu, bibafwainwa mu kyonkakyo kimye, amba bibaletele bibusa abo bebyumvwa. . . . Kasa mwiubila lusa anwe bene na bene, mwikale ba michima yanekena, ne kwilekela mambo anwe bene na bene, byonka byo emulekejile mambo aye Lesa mwi Kilishitu.” (Efi. 4:29, 32) Yehoba witubila lusa ne kwitulekelako mambo etu atweba bambulwa kulumbuluka. Nanchi ne atweba kechi twafwainwa kulekelako bakwetu na mambo a bumbulwa kulumbuluka bwabo nenyi?
17. Mambo ka o twafwainwa kwibikishangako kwikala bakwatankana?
17 Lukwatankano lwa bantu ba Lesa lutumbijika Yehoba. Mupashi wanji witukwasha mu mashinda avula a kukwatankenamo. Kya kine, kechi tukeba kulengulula bitutangijila uno mupashi ne. Paulo wanembele amba: ‘Kechi mumufichishe ku muchima aye mupashi wazhila wa Lesa ne.’ (Efi. 4:30) Lukwatankano ke kintu kyo twafwainwa kukwata mambumba. Luleta lusekelo ku bantu bonse bakwatankana kabiji batumbijika Yehoba. ‘Byonkabyo ikalai ba kulonda Lesa, byafwainwa baana bo atemwa; ne kwenda monka mu butemwe.’—Efi. 5:1, 2.
Musakukumbula’mba Ka?
• Byubilo ka bikwatankanya bena Kilishitu?
• Byubilo byetu byakonsha kukwatankanya byepi kipwilo?
• Ñambilo yetu yakonsha kwitulengela byepi kukwatankena pamo na bakwetu?
[Kipikichala pa peja 17]
Aba bakomena mu mapunzha apusana pusana bakwatankana
[Kipikichala pa peja 18]
Nanchi mwayuka bizumba biji mu kusengula kubi nyi?