Yehoba Ukonkanya Pamo Kisemi Kyanji
‘Nemusashijila namba mulame buumo bo mwatambwile kupichila mu mupashi.’—EFI. 4:1, 3.
MWAKONSHA KULUMBULULA BYEPI?
Mambo ka Lesa o abikilako bukalama?
Twakonsha kulama byepi ‘buumo bo twatambwile kupichila mu mupashi wazhila’?
Ki ka kiketulengela ‘kwiubila lusa atwe bene na bene’?
1, 2. Yehoba ukeba’mba ntanda ne bantu bekale byepi?
KISEMI. Inge mwaumvwa kino kyambo, ñanyi kintu kiya mu milanguluko yenu? Abya mulanguluka pa butemwe ne lusekelo nyi? Nanchi mulanguluka pa kwingijila pamo na kisemi mu kufikizhapo bintu bimo nyi? Abya mulanguluka pa mpunzha ya mutende ne luzhikijilo mwa kukomena, kufunda, ne kwisamba pa bintu bimo nyi? Mwakonsha kulanguluka bino inge muji mu kisemi kyakwatankana. Yehoba ye Mwine watendekeshe kisemi. (Efi. 3:14, 15) Wakebelenga’mba bilengwa byanji byonse bya mwiulu ne bya pano pa ntanda bikale na luzhikijilo lukatampe, kwiketekela ne kukwatankana.
2 Panyuma ya kulenga mambo, bantu kechi batwajijile kwikala mu kisemi kya Lesa kya bilengwa byonse ne, pano bino, kino kechi kyapimpwile mulanguluko wa Yehoba ne. Ukamona kuba’mba mu Paladisa mwakumbana baana ba kwa Adama ne Evwa. (Nte. 1:28; Isa. 45:18) Wabikako lunengezho lwa kufikizha mulanguluko wanji. Mbaji imo ya luno lunengezho yanembwa mu buku wa mu Baibolo wa Efisesa waamba pa buumo. Pano twayai twisambe pa byepelo bimo biji mu uno buku ne kumona byo twafwainwa kukwatankena pamo na mulanguluko wa Yehoba wa kukwatankanya bilengwa byanji.
BUKALAMA NE MWINGILO WABO
3. Nga bukalama bwa Lesa bwatongolwa mu Efisesa 1:10 bo bu ka, kabiji kipungu kitanshi kya buno bukalama kyatendekele kwingila kimye ka?
3 Bintu byonse byuba Yehoba byakwatankana na kyaswa muchima wanji. Onkao mambo, pa kufika “bimye byatongolwa,” Lesa ukengijisha ‘bukalama,’ ko kuba’mba lunengezho lwanji lwa kukwatankanya bilengwa byanji byonse bya maana. (Tangai Efisesa 1:8-10.) Buno bukalama bukengila mwingilo wabo mu bipungu bibiji. Kipungu kitanshi ke kunengezha kipwilo kya bashingwa bakekala mwiulu ne kutwajijila kwingila na lutangijilo lwa Yesu Kilishitu. Kino kipungu kyatendekele pa Pentekosita mu 33 C.E. kimye Yehoba kyo atendekele kukonkanya pamo ba kuya na kulama ne Kilishitu mwiulu. (Byu. 2:1-4) Byo kiji kuba’mba bashingwa batongolwa’mba baoloka na mambo a kitapisho kya bukuzhi bwa Kilishitu, bayuka’mba bebasala kwikala “baana ba Lesa.”—Loma 3:23, 24; 5:1; 8:15-17.
4, 5. Nga kipungu kya bubiji kya bukalama kyo ki ka?
4 Kipungu kya bubiji ke kunengezha boba bakekala mu Paladisa pano pa ntanda mu Bufumu bwa Kilishitu bwa Bumesiasa. Ba mu “jibumba jikatampe” bo bakatendekelapo kwikala mu Paladisa. (Lum. 7:9, 13-17; 21:1-5) Kepo pakalondela biumbi ne biumbi bya bantu bakasangulwa mu Bukalama bwa Myaka Kiumbi. (Lum. 20:12, 13) Akifwanyikizhai lusanguko byo lukamwesha lukwatankano luji pakachi ketu! Pa kupwa myaka kiumbi, bintu “biji pano pa ntanda,” nangwa’mba bantu bakebeseka japelako. Aba bakekala bakishinka bakatelwa’mba “baana ba Lesa” ba pano pa ntanda.—Loma 8:21; Lum. 20:7, 8.
5 Bipungu byonse bibiji bya bukalama bwa Lesa bibena kubiwa lelo jino, kya mwiulu ne kya pano pa ntanda. Pano atweba bonse pa muntu pa muntu, twakonsha kwingijila byepi pamo na bukalama bwa Lesa?
“KULAMA BUUMO BO MWATAMBWILE KUPICHILA MU MUPASHI WAZHILA”
6. Binembelo bimwesha byepi kuba’mba bena Kilishitu bafwainwa kupwila pamo?
6 Binembelo byaamba’mba bena Kilishitu bafwainwa kupwila pamo. (1 Ko. 14:23; Hebe. 10:24, 25) Kino kechi kilumbululatu kwikala pamo kimye kyabaya byonka byo kikala ku boba bapotesha mu kisankanyi nangwa baji mu kibanza kya mpila ne. Lukwatankano lwa kine lwakila pa bino byonse. Tukwatankana inge ketulondele bitufunjisha Yehoba ne kuswisha mupashi wazhila wa Lesa kwitulengela kwikala bantu bawama.
7. “Kulama buumo bo mwatambwile kupichila mu mupashi wazhila” kulumbulula ka?
7 Nangwa kya kuba Yehoba watongola bashingwa amba baana banji baoloka ne ba mikooko ikwabo amba balunda nanji baoloka na mambo a kitapisho kya bukuzhi bwa Kilishitu, kwikala bimye byo tupusenamo na bakwetu, mambo tubena kwikala mu ino ntanda yatama. (Loma 5:9; Yako. 2:23) O ene mambo Baibolo o etubujila’mba twafwainwa kutwajijila na ‘kwitekenya atwe bene na bene.’ Pano twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tukwatankane na bakwetu ba mu lwitabilo? Twafwainwa kwikala ‘bepelula ne kukoka muchima.’ Kunungapo, Paulo watundaika amba mwafwainwa “kwikala mu mutende anwe bene na bene ne kwibikishako kulama buumo bo mwatambwile kupichila mu mupashi wazhila.” (Tangai Efisesa 4:1-3.) Kwingijisha luno lujimuno kwavwangamo kunekenena lutangijilo lwa mupashi wa Lesa ne kuswisha uno mupashi kupanga bipangwa mwi atweba. Kupusanako na mingilo ya mubiji wa bundengamambo ileta mabano kimye kyonse, bino bipangwa bilengela kukwatankana.
8. Mingilo ya mubiji wa bundengamambo ileta byepi mabano?
8 Akimonai “mingilo ya mubiji wa bundengamambo” byo ileta mabano. (Tangai Ngalatiya 5:19-21.) Bulalelale bulengela muntu wibuba kwabana na Yehoba ne kipwilo, kabiji bukende bulengela baana kwabana na bansemi babo, kabiji ne yewa wabula kulenga mambo kusha mwina kwanji. Bubipisho bulengela muntu kukankalwa kukwatankana na Lesa ne na balunda nanji. Umvwe muntu ukeba kulamika bintu bibiji pamo, byonse bibiji byafwainwa kwikala byatoka pa kuba’mba bilamankane bulongo. Kwizozola kumwesha kubula kunemeka mizhilo ya Lesa yaoloka. Byubilo bikwabo bya mubiji wa bundengamambo bilengela bantu kwabenamo ne kwibafumya kwi Lesa. Byubilo bya uno mutundu ke byubilo byashikwa Yehoba.
9. Twakonsha kwipesa pesa byepi pa kuba’mba tuyuke inge tubena ‘kwibikishako kulama buumo bo twatambwile kupichila mu mupashi wazhila’?
9 Onkao mambo, atweba bonse twafwainwa kwiipuzha’mba: ‘Mu ñanyi jishinda mo mbena kwibikilako “kwikala mu mutende ne kulama buumo bo twatambwile kupichila mu mupashi wazhila”? Nguba byepi inge naikala na lukatazho na mukwetu? Abya mbula bantu bavula pa kuba’mba betabe byo mbena kwamba nyi? Nanchi nketekela bakulumpe mu kipwilo kupwisha lukatazho lwami mu kifulo kya kwibikako amiwa mwine kwisamba na mukwetu ne kubwezha mutende? Kabiji inge nayuka namba mukwetu ukeba kwisamba ne amiwa, nanchi namuchinuzhuka pa kuba’mba mbule kwisamba nanji pa lukatazho nyi?’ Nanchi byubilo bya uno mutundu bimwesha’mba tubena kubila monka mwayila mulanguluko wa Yehoba wa kukonkenya pamo bintu byonse mwi Kilishitu nyi?
10, 11. (a) Mambo ka o kyawamina kwikala mutende na balongo betu? (b) Ñanyi byubilo biketulengela kwikala mutende ne kwitupesha kwi Yehoba?
10 Yesu waambile’mba: “Byonkabyo, umvwe ke ulete mulambo wobe ku kya kusokelapo bitapisho kabiji wavuluka amba uji na mambo na mulongo wobe, sha konka mulambo wobe. Patanshi kapwane na mulongo wobe apa bino ubwele ulambule mulambo wobe. Pwana bukiji na ye uji nanji na mambo.” (Mat. 5:23-25) Yakoba wanembele’mba “aba balenga mutende bakabyala mu mutende ne kunowa bipangwa bya bololoke.” (Yako. 3:17, 18) Onkao mambo, pa kuba’mba tubenga byaoloka, twafwainwa kwikala mu mutende na bakwetu.
11 Kyakumwenako, mu byalo bimo mwajinga makondo, mushiji waonaika na mabomba o bazhika panshi kya kuba kechi bakonsha kujimamo kajo ne. Umvwe mabomba atubika, banjimi bakankalwa kujimamo kajo, kabiji kikatazha bingi pa kuba’mba bantu batane nkito ne kwikala na kajo. Mu jishinda jimotu, twakonsha kutola ku mupashi umvwe tuji na miteeto yakonsha kuvundankanya mutende na balongo betu. Pano inge ke tupelawizhe kwilekela mambo ne kubila bakwetu byawama, tukekala ba mutende kabiji Yehoba uketupesha.
12. Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kwitukwasha byepi kuba’mba tukwatankane?
12 Bakulumpe mu kipwilo kya bwina Kilishitu bakonsha kulengela lukwatankano. Bebapana kwi atweba kuba’mba betukwashe ‘kwikala na lwitabilo lumo.’ (Efi. 4:8, 13) Inge bakulumpe mu kipwilo baingila ne atweba mu mwingilo wazhila ne kwitupa lujimuno lwa mu Mambo a Lesa, betukwasha kuvwala bumuntu bupya. (Efi. 4:22-24) Nanchi inge bemukwasha mumona’mba Yehoba ye ubena kwimunengezha byo mukekala mu ntanda ipya mu bukalama bwa Mwananji nyi? Anweba bakulumpe mu kipwilo, nanchi mololako bakwenu mu jishinda jimwesha’mba mukeba kwibakwasha nyi?—Nga. 6:1.
“SAKA MWIUBILA LUSA ANWE BENE NA BENE”
13. Ki ka kyakonsha kufumamo inge twabula kulondela lujimuno luji mu Efisesa 4:25-32?
13 Efisesa 4:25-29 watongolapo byubilo bimo byatama byo twafwainwa kuchinuzhuka. Bino bintu byavwangamo kwamba bubela, kuzhingila nangwa’mba kubula kutako muchima mu ñambilo ne kwamba byambo byatama mu kifulo kya kwamba byambo byawama kabiji bitundaikañana. Umvwe muntu wakankalwa kumvwina luno lujimuno, wakonsha kulengela mupashi kuba bulanda, mambo mupashi wazhila ye ulengela bantu kukwatankana. (Efi. 4:30) Kabiji kyanema bingi kulondela byambo byanembele Paulo pa kuba’mba twikale mu mutende ne mu buumo. Wanembele’mba: “Bululu bonse, bukaji ne kubuka bukaji, kubwazanga, mwenga ne bintu byonse byatama mwibifumyemo mwi anweba. Bino saka mwiubila lusa anwe bene na bene, mwikale na michima ya kifyele saka mwilekelako mambo anwe bene na bene byonkatu Lesa byo emulekejileko mambo mwi Kilishitu.”—Efi. 4:31, 32.
14. (a) Nga byambo bya kuba’mba “saka mwiubila lusa” bilumbulula ka? (b) Ki ka kiketulengela kwikala na lusa?
14 Byambo bya kuba’mba “saka mwiubila lusa” bilumbulula’mba kimye kimo kechi twajinga na lusa ne, pano tukebewa kufunda kuba lusa. Onkao mambo, kyanema bingi kulangulukilako bakwetu kukila kwitatu muchima atweba bene. (Fili. 2:4) Bimye bimo twakonsha kulanguluka kwambapo kyambo kyakonsha kulengela bantu kuseka nangwa kwitulengela kumweka kujimuka, bino inge kibena kumwesha kubula lusa kechi twafwainwa kwikyamba ne. Kulangulukila jimo pa kino kintu kwakonsha kwitulengela ‘kubila bakwetu lusa.’
FUNDAI KWIKALA NA BUTEMWE NE MUSHINGI MU KISEMI
15. Byo aambilenga pa jishinda Kilishitu jo alaminamo kipwilo, Paulo waambilenga pa ka?
15 Baibolo waesakanya bulunda bwa Kilishitu na kipwilo ku bulunda bwikala na mwanamulume na mukazhanji. Kyakumwenako kya kwa Kilishitu kyakonsha kukwasha mwanamulume kuyuka kuba’mba wafwainwa kutemwa mukazhanji ne kumulama bulongo, ne mwanamukazhi naye kunekenena mwatawanji. (Efi. 5:22-33) Paulo byo anembele’mba: “Ne banabalume nabo byo byo bafwainwa kutemwa bakazhi babo byonka byo batemwa mibiji yabo,” waambilenga pa ka? (Efi. 5:28) Byambo byaambile Paulo pe Kilishitu ne kipwilo byakonsha kwitukwasha kukumbula buno bwipuzho. Waambile’mba: “Byonkatu ne Kilishitu byo atemenwe kipwilo ne kwipana mwine na mambo a akyo, . . . ne kwikitokesha kupichila mu kwikyovwa na mema a mambo a Lesa.” Kya kine, pa kuba’mba obile mwayila mulanguluko wa Yehoba wa kukonkanya pamo byonse mwi Kilishitu, mwanamulume wafwainwa kukwasha kisemi kyanji kwikala na bulunda bwawama ne Yehoba.
16. Ki ka kikafumamo umvwe bansemi baingila mwingilo wabo wa mu Binembelo wa pa nzubo?
16 Bansemi bafwainwa kuvulukanga’mba Yehoba ye wibapa mwingilo wa kulama baana babo. Kyatamakotu ke kya kuba’mba mu ntanda lelo jino, bantu bavula kechi ‘baji na butemwe’ ne. (2 Timo. 3:1, 3) Banabalume bavula kechi batako muchima ku mingilo yabo ne, kabiji kino kilengela baana babo kumanama ne kubula kwikala na lusekelo. Bino Paulo wajimwineko banabalume bena Kilishitu amba: “Kange muzhingijishenga baana benu ne, bino bakomeshainga mu kwibajimuna ne kwibafunjisha milanguluko ya Yehoba.” (Efi. 6:4) Baana bafwainwa kufunjila butemwe ne kupana mushingi mu kisemi. Bansemi bafunjisha baana babo ano mafunde bobila mwayila mulanguluko wa Yehoba wa kulama bantu. Onkao mambo, bansemi bafwainwa kutemwa baana babo, kabiji inge bazhingila, kechi bafwainwa kupachila baana babo nangwa kwibambila byambo byatama ne. Inge bauba bino, ko kuba’mba babena kufunjisha baana babo kwikala na butemwe ne mushingi. Kino kikakwasha baana kwinengezhezha jimo bya kwikala mu ntanda ipya ya Lesa.
17. Ki ka kikebewa pa kuba’mba tushinde Diabola?
17 Twafwainwa kuyuka amba Diabola yenka wavundankenye mutende wa bilengwa byonse ku ntendekelo, ukoba byonse byo akonsha kuba pa kuba’mba etulekeshe kuba kyaswa muchima wa Lesa. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, Satana ubena kulengela masongola a bantu bavula kupwa, kwikala pamo kwa kubula kwisongola ne kulengela banabalume kwisongola na banabalume bakwabo ne banabakazhi nabo byonkabyo. Pano atweba kechi tulondela byubilo bya bantu ba mu ino ntanda ne. Tulondela Kilishitu. (Efi. 4:17-21) Onkao mambo, twatundaikwa kuvwala “bilwilo byonse bya nkondo byafuma kwi Lesa” pa kuba’mba tushinde Diabola ne bandemona banji.—Tangai Efisesa 6:10-13.
“ENDAINGA MU BUTEMWE”
18. Ñanyi kintu kikatampe kitulengela kwikala na lukwatankano lwa bwina Kilishitu?
18 Butemwe kyo kintu kikatampe kilengela bena Kilishitu kukwatankana. Twamutemwa bingi “Nkambo umo,” “Lesa umo,” ne kwitemwa atwe bene na bene, kabiji tubena kukebesha bingi ‘kulama buumo bo twatambwile kupichila mu mupashi wazhila.’ (Efi. 4:3-6) Yesu walombele pa mambo a buno butemwe amba: “Kechi nalombelakotu bano bonka ne, bino ne boba bangitabila kupichila mu byambo byabo; kuba amba bekale ke umo, byonkatu anweba Tata byo muji ne amiwa, ne amiwa byo nji ne anweba, ne abo bekale ne atweba . . . Nejiyukanyikisha jizhina jenu kwi abo kabiji nkejiyukanyikisha kuba amba butemwe pe amiwa bwikale mwi abo, ne amiwa ngikale ne abo.”—Yoa. 17:20, 21, 26.
19. Mwafuukulapo kuba ka?
19 Umvwe kitukatazha kwalula bumuntu bwetu, butemwe bwafwainwa kwitulengela kulomba byonka byalombele nyimbi wa masalamo amba: “Bangikazhe na muchima umotu ngakamwe jizhina jenu.” (Sala. 86:11) Twayai tufuukulepo kushinda Diabola, awo ukeba kwitwabanya na Shetu wa butemwe ne na balongo ne banyenga. Twayai twibikeko kwikala ‘bakulondela Lesa byo tuji baana bo atemwa. Kabiji twendanga mu butemwe,’ mu kisemi kyetu, mu mwingilo wetu ne mu kipwilo.—Efi. 5:1, 2.
[Kipikichala pa peja 29]
Washa mulambo wanji ku kya kusokelapo bitapisho, waya na kupwana na mulongo wanji
[Kipikichala pa peja 31]
Anweba bansemi, funjishainga baana benu kwikala na mushingi