‘Kipangwa Kya Mupashi’ Kitumbijika Lesa
“Monka mu kino mo batumbijikilwa Batata, pa kupanga bipangwa byavula.”—YOA. 15:8.
1, 2. (a) Ñanyi mashuko o tuji nao a kutundaikilamo bakwetu? (b) Bupe ka bwafuma kwi Yehoba bwitupa bulume bwa kumwingijila?
AKIMONAI bino byakumwenako bibiji: Inetu mwina Kilishitu wamona amba nyenga wakyanyike uji na bijikila. Waumvwañana nanji kuba amba bakengijile pamo mu mwingilo wa mu bujimi. Byo babena kwisamba pa kufuma pa nzubo imo kuya pa ikwabo, nyenga wakyanyike watendeka kushimikizha kintu kibena kumukatazha ku muchima. Jonkaja juba kimye kikwabo, uno mwanamukazhi wakyanyike walomba ne kusanchila Yehoba pa butemwe bwamumwesha nyenga wakoma ku mupashi, mambo bo bukwasho bo ajikukebanga. Ku mpunzha ikwabo, bamulume ne mukazhi po po babwelatu kufuma ko bayile na kusapwila mu kyalo kingi. Byo bakonkana pamo na bakwabo ne kushimikizha na lusekelo bintu byo bapichilemo, mulongo wakyanyike ke ateleke. Myaka yalondelapo, uno mulongo wakyanyike byo keenengezhe kuya ku kyalo kingi ko bamutuma na kwingijila bumishonale, wavuluka boba bamulume ne mukazhi ne byo besambilenga mwisambo wamulengejile kwikala mishonale.
2 Kampe bino byakumwenako bimulengela kuvulukapo muntu umo wimutundaikile kupimpula bwikalo bwenu nangwa ye mwatundaikile. Kya kine kuba’mba kechi kimye kyonse kyo mwakonsha kukwasha muntu kupimpula bwikalo bwanji na mwisambo mutanshi ne, pano bino moba onse tuji na mashuko a kutundaika ne kukosesha bakwetu. Fwanyikizhai kuba’mba kuji kintu kyakonsha kwimupa bulume ne kwimulengela kwikala na byubilo byawama, kya kuba kemukwashe bakwenu ne kwingijila Lesa bulongo. Nanchi kino kechi kyakonsha kuwama nenyi? Yehoba witupa buno bupe, ko kuba’mba mupashi wanji wazhila. (Luka 11:13) Mupashi wazhila byo etukwasha mu bwikalo bwetu, witulengela kwikala na byubilo byawama bitukwasha kwingijila Lesa bulongo. Buno bupe byo bwawamapo!—Tangai Ngalatiya 5:22, 23.
3. (a) Kwikala na ‘kipangwa kya mupashi’ kutumbijika byepi Lesa? (b) Mepuzho ka o tusakukumbula?
3 Byubilo bitukwasha mupashi wazhila kwikala nabyo bimwesha biji mwine Nsulo ya uno mupashi, aye Yehoba Lesa. (Kolo. 3:9, 10) Yesu wamwesheshe kishinka kikatampe kilengela bena Kilishitu kwibikishako kulondela Lesa byo aambijile batumwa banji amba: “Monka mu kino mo batumbijikilwa Batata, pa kupanga bipangwa byavula.”a (Yoa. 15:8) Byo tukeba kwikala na ‘kipangwa kya mupashi,’ bintu bifumamo bimwekela mu byo twamba ne kuba kabiji bino bitumbijika Lesa. (Mat. 5:16) Mu ñanyi mashinda kipangwa kya mupashi mo kyapusena na byubilo bya mu ino ntanda ya kwa Satana? Twakonsha kwikala byepi na kipangwa kya mupashi? Mambo ka o kyakonsha kwitukatezha kwikala na kino kipangwa? Tusakukumbula ano mepuzho byo tusakwisambanga pa mbaji isatu ya kipangwa kya mupashi, ko kuba amba butemwe, lusekelo ne mutende.
Butemwe Bwaimena pa Jifunde Jikatampe
4. Ñanyi butemwe Yesu bo afunjishe baana banji ba bwanga kuba’mba bebumweshenga?
4 Butemwe bupana mupashi wazhila bwapusanako bingi na butemwe buji mu ino ntanda. Mu ñanyi jishinda? Mambo bwaimena pa jifunde jikatampe. Yesu wamwesheshe luno lupusano mu Jashi ja pa Mutumba. (Tangai Mateo 5:43-48.) Wayukile amba nangwatu bandengamambo nabo balondela muzhilo wa kubila bakwabo byonka byo bebobila. “Butemwe” bwa uno mutundu kechi bufuma panshi ya muchima ne, bino ke bwa kubatu amba bakwabo bebatemwe. Umvwe tukeba ‘kwikala baana ba Shetu wa mwiulu,’ twafwainwa kupusanako. Mu kifulo kya kubilanga bakwetu byonka byo boba kwi atweba, twafwainwa kwibamonanga byonka Yehoba byo ebamona ne kwibobila bintu byonka byo ebobila. Pano nanchi kyapela byepi kutemwa balwanyi betu byonka byakambizhe Yesu?
5. Twakonsha kutemwa byepi boba betupata?
5 Akimonai kyakumwenako kimo kya mu Baibolo. Byo basapwijilenga mu Filipai, Paulo ne Silasa bebakashile, kwibapuma kyatama bingi ne kwibataya pa kazhima, ne kwibakula maulu abo mu bikulu. Kimye kyo bajinga mu kaleya, bafwainwa bebamanyikile bingi ne kwi muota. Byo bakasulwilwe kya kubazhimukilatu na mambo a kitentanshi kikatampe, abya bakebele kushinkanya nyi? Ine. Butemwe bwabo bwa kukeba kukwasha yewa muota, bwibalengejile kupelawizha kumukwasha pamo ne ba mu kisemi kyanji bonse kwikala mu lwitabilo. (Byu. 16:19-34) Balongo betu bavula ba mu ano moba nabo ‘bapesha bebapata.’—Loma 12:14.
6. Ñanyi mashinda o twakonsha kumwesheshamo butemwe bwa kwipana ku balongo betu? (Monai kakitenguluzha kaji pa jipa 21.)
6 Butemwe bwetu ku bakwetu ba mu lwitabilo bwavwangamo byavula. “Twafwainwa kwibatujila bakwetu myeo yetu.” (Tangai 1 Yoano 3:16-18.) Nangwa byonkabyo, javula twakonsha kumwesha butemwe mu mashinda acheche. Kyakumwenako, umvwe twaamba nangwa kuba kintu kimo kyatama kyakonsha kuzhingijisha mulongo, twakonsha kumwesha butemwe kupichila mu kutendekelapo kubwezha mutende. (Mat. 5:23, 24) Pano ibyepi inge muntu witulenga mambo? Abya ‘tuswila jimo kulekela mambo’ nyi, inyi tulama mfika? (Sala. 86:5) Butemwe bukatampe bo twikala nabo na mambo a mupashi wazhila, bwakonsha kwitukwasha kulubako tubilubo tucheche ne kulekela bakwetu mambo ‘monka mo etulekejile mambo Nkambo.’—Kolo. 3:13, 14; 1 Pe. 4:8.
7, 8. (a) Kutemwa Lesa kwitulengela byepi kutemwa bantu? (b) Twakonsha kumutemwa byepi Yehoba kya kine? (Monai kipikichala kiji panshi po.)
7 Twakonsha kutemwa byepi balongo kufuma panshi ya muchima? Twakonsha kuba bino kupichila mu kubayisha butemwe bwetu pe Lesa. (Efi. 5:1, 2; 1 Yoa. 4:9-11, 20, 21) Bimye byo twikala nabyo kutangilamo Baibolo pe Yehoba, kulangulukapo ne kulomba bisangajika michima yetu ne kubayisha butemwe bwetu pe Shetu wa mwiulu. Nangwa byonkabyo, twafwainwa kwikalako na kimye kya kufwenyenyamo kwipi ne Lesa.
8 Kyakumwenako: Fwanyikizhai kuba amba mutanga Mambo a Lesa, kulangulukapo ne kulomba kwi Yehoba pa jiola jimo pa juba pa juba. Nanchi kechi mukanemekanga kino kimye kyo mufunjilamo pe Yehoba ne kubula kuleka bintu bikwabo kwimujiila kino kimye nenyi? Kafwako wakonsha kwitukanya kulomba kwi Lesa ne, kabiji atweba bavula twakonsha kutanga Baibolo kimye kyonse kyo twakeba kuba bino. Pano bino twakonsha kumona amba kechi twaleka mingilo ikwabo yo tuba pa juba pa juba kwitulengela kubula kwingijisha bulongo kimye kyetu kyo tufunjilamo pe Lesa ne. Nanchi mwikalako na kimye kyabaya pa juba pa juba kya kufwenyenyamo kwipi ne Yehoba nyi?
‘Lusekelo Lupana Mupashi Wazhila’
9. Lusekelo lupana mupashi wazhila twiluyukila ku ka?
9 Kipangwa kya mupashi twikiyukila ku byo kitwajijila kwikala mwi atweba. Lubaji lukwabo lo tusakufunda, ko kuba amba lusekelo, lumwesha kutwajijila kwa kino kipangwa. Lusekelo luji nobe kijimbwa kyakosa kitwajijila kwikalako nangwa kiji pa mushiji watama. Kuzhokoloka mwaya ntanda, bakalume ba Lesa bavula ‘batambwile mambo mu bya lumanamo byavula, na lusekelo lwa mupashi wazhila.’ (1 Tesa. 1:6) Bakwabo nabo bapita mu makatazho akatampe ne kwibakana. Pano bino Yehoba wibakosesha na mupashi wanji ‘kwikala na butekanye bonse ne kukokamuchima ne lusekelo pamo.’ (Kolo. 1:11) Luno lusekelo lufuma pi?
10. Lusekelo lwetu lufuma pi?
10 Kupusanako na ‘bunonshi bwa kubulwa ne mwa kwibuketekela’ bwa mu ino ntanda ya kwa Satana, bya buneme bya ku mupashi byo tutambwila kufuma kwi Yehoba bitwajijila kwikalako. (1 Timo. 6:17; Mat. 6:19, 20) Witupa luketekelo lwa lusekelo lwa kukekala myaka ne myaka kulutwe. Twi balusekelo pa kwikala lubaji lwa bulongo bwa ntanda yonse. Ne kyakila pa byonse, lusekelo lwetu lwaimena pa bulunda bo tuji nabo ne Lesa. Ne atweba twiumvwa byonka biumvwine Davida awo nangwa kya kuba waikalanga bwikalo bwa kususuta, watotele Yehoba mu nyimbo byo aambile amba: “Lusa lwenu byo lwakila bumi mu kuwama, kyakanwa kyami kikemutotanga. Byonkabyo nkemutotanga byo nakikala na bumi.” (Sala. 63:3, 4) Nangwa kya kuba tupita mu makatazho, kutota Lesa na lusekelo kwitusangajika bingi.
11. Mambo ka o kyanemena kuba’mba tutwajijile kwingijila Yehoba na lusekelo?
11 Mutumwa Paulo watundaikile bena Kilishitu amba: “Sekelai mwi Nkambo moba onse: kabiji nkamba jibiji namba, Sekelai!” (Fili. 4:4) Mambo ka o kyanemena bena Kilishitu kwingila mingilo yabo kwi Yehoba na lusekelo? Boba bino na mambo a byaambile Satana pa mambo a bumfumu bwa Yehoba. Satana wamba amba kafwako muntu wingijila Lesa na muchima yense ne. (Yoba 1:9-11) Inge twingijila Yehoba kya byonkabyatu kwakubula lusekelo, kitapisho kyetu kechi kyakonsha kufikilamo ne. Onkao mambo twafwainwa kumvwina lutundaiko lwaambile nyimbi wa masalamo amba: “Ingijilai Yehoba na lusekelo: Iyai mu kyenyi kyanji na nyimbo.” (Sala. 100:2) Mingilo ingijiwa na muchima wa lusekelo kabiji wa kwipana itumbijika Lesa.
12, 13. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tushinde milanguluko yatama?
12 Pano bino kwambatu kine, nangwatu bakalume ba Yehoba bepana kimye kimo balefulwa ne kushupikwa bingi pa kuba amba batwajijile kwikala na mmweno yawama ya bintu. (Fili. 2:25-30) Ki ka kyakonsha kwitukwasha mu bimye bya uno mutundu? Efisesa 5:18, 19 waamba amba: “Muyule na Mupashi; kasa mwisamba anwe bene na bene mu masalamo ne nyimbo ya kutota ne nyimbo ya bumupashi, ne kwimba ne kuba kimenge na muchima yense kwi aye Nkambo.” Twakonsha kwingijisha byepi luno lujimuno?
13 Umvwe twaikala na milanguluko yatama, twakonsha kumusashijila Yehoba mu lulombelo ne kwesekesha na ngovu kulangulukapo pa bintu bya lutotelo. (Tangai Filipai 4:6-9.) Bamo batana kuba amba kulondelamo kishinshi mu nyimbo yetu ya Bufumu yalekodewa kibakwasha kwikala na muchima ne milanguluko yawama. Mulongo umo wapitanga mu lukatazho lwamulefulanga uvuluka amba: “Kununga pa lulombelo lwa kufuma panshi ya muchima lwa kimye kyonse, nalabijileko nyimbo imo ya Bufumu. Naikalanga bingi na lusekelo pa kwimba ino nyimbo yawama kwi Yehoba, kikale na jiwi jasansuka nangwa mu muchima. Kabiji buku wa Fwenyai Kwipi ne Yehoba walupwilwe kyonkakya kimye. Namutangile bimye bibiji mwaka walondejilepo. Waikizhanga bingi muchima wami. Nayuka amba Yehoba wampesheshe byo nebikileko.”
“Lufungwa wa Mutende”
14. Mutende wikalako na mambo a mupashi wazhila umwesha ka?
14 Pa kukonkana kwa byalo ko twajinga nako, benyi bafumine ku bisho byapusana pusana basekejile bingi pa kupwanañana na bakwabo bena Kilishitu. Bimye bya uno mutundu bimwesha mutende uji na bantu ba Lesa mwaya ntanda lelo jino wa kukwatankana. Bantu javula bakumya bingi umvwe bamona bantu bo baketekela kuba amba bakonsha kwipata ‘batesha muchima kulama bumuchima umo wa mupashi mu lufungwa wa mutende.’ (Efi. 4:3) Kuno kukwatankana kumweka na mambo a bintu byavula byo bashinda.
15, 16. (a) Nkomeno ya kwa Petelo yajinga byepi, kabiji kino kyamulengejile kuba ka? (b) Yehoba wakwashishe byepi Petelo kupimpula muchima wanji?
15 Kechi kyapela kukwatankanya bantu ba mu bisho byapusana pusana ne. Pa kuyuka bintu byo twakonsha kushinda pa kuba’mba tukwatankane, twayai twisambe pa byajinga mutumwa Petelo wajingako mu myaka kitota kitanshi. Muchima ye ajinga nanji pa mambo a Bangetila babujile kutwela mu mukanda wakonsha kuyukanyikilwa ku byambo byo aambile bya kuba amba: “Anweba mwayuka’mba, kizhila Muyudea kwilamika ku wa mukoka ungi, nangwa kumupempulatu ne; byonkabi aye Lesa wambula amiwa’mba, kechi utele muntu amba watu ne, nangwa’mba, wazhila ne.” (Byu. 10:24-29; 11:1-3) Na mambo a ino mweno yajingako kyokya kimye, Petelo kyamweka wakomene na mulanguluko wa kuba’mba Mizhilo yamwesheshe kuba amba wafwainwetu kutemwa Bayudea bakwabo. Kyakonsheshe kumweka nobe kyajingatu bulongo kwi aye kumona Bangetila nobe balwanyi bo afwainwe kushikwa.b
16 Akilangulukaipotu biumvwine Petelo kutama byo atwelelenga mu nzubo ya kwa Koneleusa. Nanchi muntu wajinga na milanguluko yabula kuyilamo pa mambo a Bangetila wafwainwe ‘kunungakana pamo’ nabo mu “lufungwa wa mutende” nyi? (Efi. 4:3, 16) Kya kine, mobatu acheche apichilepo, mupashi wa Lesa washinkwile muchima wa kwa Petelo ne kumukwasha kupimpula ndangulukilo yanji ne kuleka misalululo. Mu kimwesho, Yehoba wamumwesheshe amba kechi umwena bantu kwesakana na mwayila bisho nangwa byalo ne. (Byu. 10:10-15) Kino kyo kyalengejile Petelo kwambila Koneleusa amba: “Kine pano nayuka namba aye Lesa kechi utala ku bilungi bya bantu ne: pakuba ne mu mikoka yonse ya bantu, aye wamwakamwa, ne kuba byaoloka, ye waitabilwa kwi aye.” (Byu. 10:34, 35) Petelo waikele na ndangulukilo yawama kabiji wakwatankene bingi na ‘balongo bonse.’—1 Pe. 2:17.
17. Lukwatankano lwa bantu ba Lesa lwaikala byepi lwa kukumya?
17 Kintu kyapichilemo Petelo kitukwasha kuyuka lupimpu lubena kubiwa mu bantu ba Lesa lelo jino. (Tangai Isaya 2:3, 4.) Bantu bavula “bafuma mu mikoka yonse ne mu bisaka byonse ne mu mitundu yonse ne njimi yonse ya bantu” bapimpula milanguluko yabo pa kuba amba bayukenga ‘kyaswa muchima wa Lesa, akya kyawama, ne kyaitabilwa, ne kyalumbuluka.’ (Lum. 7:9; Loma 12:2) Bavula ba mu bano kimye kimo bajinga na muchima wa kushikwañana, mfika, ne mepatulo a ino ntanda. Bino kupichila mu Mambo a Lesa ne bukwasho bwa mupashi wazhila, bafunda ‘kulonda abya bintu bileta mutende.’ (Loma 14:19) Lukwatankano lufumamo luleta lutotelo kwi Lesa.
18, 19. (a) Atweba bonse pa muntu pa muntu twakonsha kuleta byepi mutende ne lukwatankano mu kipwilo? (b) Tukesamba pa ka mu mutwe walondelapo?
18 Atweba bonse pa muntu pa muntu twakonsha kunungako byepi mutende ne lukwatankano luji na bantu ba Lesa? Mu bipwilo byavula muji ne boba bafuma mu byalo bingi. Bamo bakonsha kwikala na bisho bingi nangwa kubula kwamba bulongo mulaka wetu. Nanchi twibikako kuba’mba twibayuke nyi? Bino byo bitubula Mambo a Lesa amba tube. Byo anembejile kipwilo kya mu Loma, mwajinga Bayudea ne Bangetila baitabijile, Paulo waambile amba: “Itambulai anwe bene na bene, byonka byo emutambwile Kilishitu, mulete lukumo kwi aye Lesa.” (Loma 15:7) Nanchi mu kipwilo kyenu mujipo umo ye mwakonsha kuyuka bulongo nyi?
19 Kintu ka kikwabo kyo twafwainwa kuba pa kuba’mba mupashi wazhila engilenga bulongo mu bwikalo bwetu? Mutwe walondelapo ukakumbula buno bwipuzho byo tukesamba pa mbaji ikwabo ya kipangwa kya mupashi.
[Tubyambo twa mushi]
a Bipangwa byaambilepo Yesu byavwangamo ‘kipangwa kya mupashi’ ne “bipangwa bya pa bya tunwa” bipana bena Kilishitu kwi Lesa kupichila mu mwingilo wa kusapwila Bufumu.—Hebe. 13:15.
b Pa Bena Levi 19:18 paamba’mba: “Kechi ukashinkanye ne, nangwa kwikala na mfika na balongo bobe ne; pakuba ukatemwe mukwenu pamo byonka byo witemwa obe mwine.” Bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea balangulukanga amba “balongo bobe” ne “mukwenu” bafwainwetu kwikala Bayudea bonka. Mizhilo yakambizhe bena Isalela kwipatula ku mikoka ikwabo. Pano bino, kechi yaswishishe mulanguluko wajinga na bantangi ba bupopweshi ba mu myaka kitota kitanshi, wa kuba’mba bonse babujile kwikala Bayudea bajinga balwanyi kabiji bafwainwe kwibashikwa ne.
Musakukumbula’mba Ka?
• Twakonsha kumwesha byepi butemwe bwa kwipana ku balongo betu?
• Mambo ka o kyanemena kuba’mba twingijilenga Lesa na lusekelo?
• Twakonsha kuleta byepi mutende ne lukwatankano mu kipwilo?
[Kitenguluzha pa peja 21]
“Abe bo Bena Kilishitu Bakine”
Buku wa Between Resistance and Martyrdom—Jehovah’s Witnesses in the Third Reich washimikizha byambo byaambile Muyudea wakyanyike wajinga kaili, byo alondolwele kyaubiwe kimye kitanshi kyo asambakene Bakamonyi ba kwa Yehoba panyuma ya kufika mu kampu wa Neuengamme.
“Atweba Bayudea byo twafikiletu mu kampu kufuma ku Dachau, Bayudea bakwetu batendekele kufya bintu byo bajinga nabo kuchina kwitupapo. . . . Saka tukyangye kwiya mu kampu, twikwashanga bingi. Pano bino mu kampu mo twamwenenga malwa a kusesula, mwajingatu kwiyuka muntu mwine ne kuba amba amiwa nkasami jinungo. Pano akifwanyikizhai byaubilenga Bafunda Baibolo. Pa kyokya kimye, bano baingijilenga na ngovu kuwamisha mipompi ya mema. Kyajinga kimye kya mashika kabiji baimene mu mema achimba na mashika. Kafwako wayukile byo bakonsheshe kuchinchika luno lukatazho ne. Baambilenga amba Yehoba ye wibapelenga bulume. Kabiji nabo bakebewenga kajo byonka byo twikakebelenga, mambo bajinga na nzala. Pano baubile byepi? Baletele pamo kajo konse ko bajinga nako, ne kwabenatu pakachi na bakwabo ba mu lwitabilo baishiletu kufuma ku Dachau. Bebatambwijile bulongo ne kwikumbachilamo. Papichiletu ka kimye kacheche balombejile pamo. Panyuma ya bino, bonse baikuchile ne kusangalala. Kino kyo kyandengejile kulanguluka amba: Abe bo bena Kilishitu bakine
[Kipikichala pa peja 19]
Nanchi pa juba pa juba mushako kimye ku mingilo ikwabo kuba amba mwikale na kimye kya kufwenya kwipi ne Yehoba nyi?