Nanchi Mutangijilwa na Mupashi wa Lesa Nyi?
“Mupashi wenu ye wawama. Muntangijile mu kyalo kyaesakana.”—SALA. 143:10.
1, 2. (a) Tongolaipo bimye bimo Yehoba byo aingijishe mupashi wanji wazhila kukwashishamo bakalume banji. (b) Nanchi mupashi wazhila wingilatu ku bintu bibula kumwekamweka nyi? Londololai.
KI KA kiya mu milanguluko yenu inge mwalanguluka pa bingila mupashi wazhila? Abya mulanguluka mingilo ya bulume ya kwa Gidiona ne Samisonyi nyi? (Mito. 6:33, 34; 15:14, 15) Kampe mulanguluka kuchinchika kwa bena Kilishitu batanshi nangwa kutekanya kwa kwa Setepena byo aimene ku meso a Saniedilini. (Byu. 4:31; 6:15) Lelo jino, nanchi mulanguluka pa lusekelo lwikala pa kukonkana kwa byalo, kuchinchika kwa balongo betu bo bakasa na mambo a kubula kwikalamo na lubaji mu bya pano pa ntanda ne kukoma kwa mwingilo wa kusapwila nyi? Bino byonse byakumwenako bimwesha bingila mupashi wazhila.
2 Nanchi mupashi wazhila wingilatu mu bintu bibula kumwekamweka nangwa mu bintu bikatampe nyi? Ine. Mambo a Lesa ambila bena Kilishitu ‘kwenda mu mupashi,’ ‘kutangijilwa ku mupashi,’ ne ‘kumwena bumi ku mupashi.’ (Nga. 5:16, 18, 25) Bino byambo bimwesha amba mupashi wazhila wakonsha kutwajijila kwitukwasha mu bwikalo bwetu. Twafwainwa kumusashijilanga Yehoba pa juba pa juba pa kuba amba etutangijilenga mu bintu byo tulanguluka, kwamba ne byubilo byetu kupichila mu mupashi wanji. (Tangai Salamo 143:10.) Byo tuleka mupashi kwitutangijila mu bwikalo bwetu, tukekala na byubilo byawama ku bakwetu kabiji kuba bino kuleta lukumo kwi Lesa.
3. (a) Mambo ka o twafwainwa kutangijilwanga na mupashi wazhila? (b) Mepuzho ka o tusakwisambapo?
3 Mambo ka o kyanemena kuba amba tutangijilwenga na mupashi wazhila? Na mambo a kuba amba kuji bulume bukwabo bwakumbanamo bwituvulañanya, buno bulume bukanya mupashi wazhila. Buno bulume bukwabo butelwa mu Binembelo amba “buntunshi,” kibena kulumbulula muchima wa bundengamambo bo twaswana kufuma kwi Adama. (Tangai Ngalatiya 5:17.) Pano ki ka kyavwangwa mu kutangijilwa na mupashi wa Lesa? Nanchi kujipo mashinda awama o twakonsha kwingijisha kukainamo bintu byatama byubiwa na mambo a bundengamambo bwetu nyi? Twayai tukumbule ano mepuzho byo tusakwisamba pa mbaji itanu na lumo ya ‘kipangwa kya mupashi,’ ko kuba amba ‘kukoka muchima, lusa, buwame, bukishinka, bukimote ne kwikanya.’—Nga. 5:22, 23.
Bukimote ne Kukoka Muchima Bileta Mutende mu Kipwilo
4. Bukimote ne kukoka muchima bileta byepi mutende mu kipwilo?
4 Tangai Kolose 3:12, 13. Mu kipwilo, bukimote ne kukoka muchima bileta mutende. Ino mbaji ibiji ya kipangwa kya mupashi itulengela kubila bakwetu byawama, kubula kuzhingila umvwe betukolomona ne kubula kubwezha kibi pa kibi umvwe bakwetu betwambila nangwa kwituba bintu byatama. Umvwe twapusana na mwina Kilishitu mukwetu, kukoka muchima nangwa amba kutekanya kwitukwasha kubula kuzhingijila mulongo nangwa nyenga yetu, poso kwibikako kuba amba tupwishe lukatazho. Nanchi bukimote ne kukoka muchima bikebewa kwibimwesha mu kipwilo nyi? Ee, mambo atweba bonse twibambulwa kulumbuluka.
5. Ki ka kyamwekele kwi Paulo ne Banabasa, kabiji kino kimwesha ka?
5 Akimonai kyamwekele kwi Paulo ne Banabasa. Baingijijile pamo myaka yavula kutwala palutwe mambo awama. Bonse babiji bajinga na byubilo byawama. Pano bino pa kimye kimo pabukile “lupata lwine lwa kuba baabana ne kwabana.” (Byu. 15:36-39) Kino kintu kyaubiwe kimwesha amba nangwatu bakalume ba Lesa bepana kimo kimye bakonsha kupusenamo. Umvwe mwina Kilishitu wabula kumvwañana na mukwabo wa mu lwitabilo, wafwainwa kuba byepi pa kuba’mba lukatazho lubule kutwajijila ne kupwisha bulunda?
6, 7. (a) Ñanyi lujimuno lwa mu Binembelo lo twakonsha kulondela mwisambo wetu na mukwetu wa mu lwitabilo saka akyangye kwaluka ke lutobo? (b) Mfweto ka iji mu ‘kupelawizha kumvwa, kubanda kwamba, kubanda kuba bukaji’?
6 Byonka byo kyamweshiwa na byambo bya kuba amba “lupata lwine,” kupusana kwajinga pakachi ka kwa Paulo ne Banabasa kwajinga kwa ponkapotu kabiji kwabayile bingi. Umvwe mwina Kilishitu wamona amba watendeka kumvwa bukaji kimye kyo abena kwisamba na mukwabo wa mu lwitabilo, wafwainwa kulondela lujimuno lutanwa pa Yakoba 1:19, 20 lwa kuba amba: “Bantu bonse bapelawizhe kumvwa, babande kwamba, babande kuba bukaji. Mambo bukaji bwa muntu kechi bwingila bololoke bwa Lesa ne.” Kwesakanatu na bintu byo biji, wakonsha kuletapo jashi jingi, kwisamba kimye kikwabo, nangwa kwikileka yewo mwisambo saka akyangye kuleta lutobo.—Mana 12:16; 17:14; 29:11.
7 Bintu ka byawama bifuma mu kulondela luno lujimuno? Umvwe mwina Kilishitu wapembela bukaji bwafwomoka, kulomba pa lolo lukatazho ne kumona byo akonsha kukumbula bulongo, kimwesha amba uleka mupashi wa Lesa kumutangijila. (Mana 15:1, 28) Mupashi wakonsha kumukwasha kumwesha bukimote ne kukoka muchima. Kabiji ukalondelanga lujimuno luji pa Efisesa 4:26, 29 lwaamba amba: “Nangwa mwazhingila kechi mulenge mambo ne . . . Kechi muleke byambo byatama bifume mu kanwa kenu ne, nangwa kimo ne, kana byonka byawama bibakomesha bantu, bibafwainwa mu kyonkakyo kimye, amba bibaletele bibusa abo bebyumvwa.” Kya kine, inge twavwala bukimote ne kukoka muchima, tuleta mutende ne lukwatankano mu kipwilo.
Koseshai Kisemi Kyenu na Lusa ne Buwame
8, 9. Lumbululai mwatala lusa ne buwame, kabiji bino byubilo bilengela nzubo kwikala byepi?
8 Tangai Efisesa 4:31, 32; 5:8, 9. Byonkatu tumwela twatalala bulongo ne tumema twa munyango byo tuwama kimye kyazonga mute, ne buwame nabo byo byo bubwezha muchima. Buwame ke kyubilo kyawama kyo twikala nakyo na mambo a kutemwa bakwetu kya kine, kwibobila byawama ne kwamba byambo byawama. Byonkatu biji lusa, buwame nabo ke kyubilo kyawama kimwekela mu kukwasha bantu. Kino kyubilo kimwekela mu bumpanyi. (Byu. 9:36, 39; 16:14, 15) Pano bino buwame bwavwangamo kintu kikwabo.
9 Buwame ke kwikala na byubilo byawama. Kechi bwavwangamotu bintu byo tuba ne, bino kyakilapo kunema ke kya kuba amba bwavwangamo byo tuji. Fwanyikizhai mwanamukazhi ubena kunengezhezha kisemi kyanji bipangwa, saka atala kibese kimo kimo pa kuchibaula kipangwa pa kuba’mba amone inge kyatobala ne kupya bulongo kwakubula kubola mukachi nangwa pangye. Byonkabyo, ne buwame bubiwa kupichila mu mupashi wazhila bwalamata bwikalo bonse bwa mwina Kilishitu.
10. Ñanyi kintu kyakonsha kukwasha ba mu kisemi kwikala na kipangwa kya mupashi?
10 Ki ka kyakonsha kukwasha ba mu nzubo ya bwina Kilishitu kwiubila lusa ne buwame? Maana alumbuluka a mu Mambo a Lesa akonsha kwingila mwingilo wanema bingi. (Kolo. 3:9, 10) Mitwe imo ya bisemi inengezha kuba amba bafunde pa kipangwa kya mupashi kimye kya Kupopwela kwabo kwa Kisemi ko bekala nako mulungu ne mulungu. Kechi kyakatazha kufunda pa kipangwa kya mupashi ne. Pesapesai bishinka byaamba pa lubaji lumo lumo lwa kipangwa kya mupashi kwingijisha mabuku o muji nao mu mulaka wenu. Mwakonsha kwisambangatu mafuka acheche mulungu ne mulungu. Kimye kyo mubena kufunda, tangai ne kwisamba binembelo bijimo. Monaingapo mashinda mwa kwingijishisha byobyo byambo ne kulomba kwi Yehoba kuba amba emupeshe. (1 Timo. 4:15; 1 Yoa. 5:14, 15) Nanchi lufunjisho lwa uno mutundu lwakonsha kukwasha ba mu kisemi pa mambo a bintu byo beubila bene na bene nyi?
11, 12. Bisemi bibiji bya bamulume ne mukazhi byamwenejilemo byepi mu kufunda buwame?
11 Bamulume ne mukazhi bakebelenga kwikala bulongo mu masongola bafuukwilepo kufundanga kipangwa kya mupashi. Bamwenamo byepi? Bakazhi baamba amba: “Kuyuka amba lusa lwavwangamo bukishinka ne kwilama kwitulengela kwiubilanga bintu byawama kufika ne lelo jino. Kabiji kwitukwasha kufunda kwamba amba ‘nasanta mwane’ ne kuba amba ‘ndekelaiko mambo’ umvwe kyakebewa.”
12 Bamulume ne mukazhi bakwabo bena Kilishitu bapichilenga mu makatazho mu masongola abo bataine kuba amba kechi beubilanga lusa mu bulunda bwabo ne. Bafuukwilepo kufunjila pamo kyubilo kya lusa. Ki ka kyafuminemo? Balume bavuluka amba: “Kufunda pa kyubilo kya lusa kwitulengejile kwiketekela ne kumonanga byawama mwi atweba bene na bene kukila kwilangulukila bintu byatama. Twatendekele kwitesha muchima. Kumwesha lusa kwandengelanga kwambila mukazhami kusolola biji ku muchima wanji kwakubula amiwa kuzhingila pa byo aamba. Kino kyalumbulwilenga amba kechi nafwainwe kwitota ne. Byo twatendekele kwiubila lusa mu masongola etu, kwikangaizha kwatendekele kukepa. Twatendekele kwikala bingi bulongo.” Nanchi ne anweba kisemi kyenu kyakonsha kumwenamo mu kufunda pa kipangwa kya mupashi nyi?
Ikalai na Lwitabilo Inge Muji kwa Bunke
13. Bintu ka byakonsha konauna bumupashi bwetu byo twafwainwa kujimuka nabyo?
13 Bena Kilishitu bafwainwa kuleka mupashi wa Lesa kwibatangijila kikale ku bantu nangwa kwa bunke. Mu ino ntanda ya kwa Satana, bya kutambatamba bincha ne bya kisangajimbwe byatama byauba ne woo. Bino bilengela bumupashi bwetu kwikala mu kizumba. Pano mwina Kilishitu wafwainwa kuba ka? Mambo a Lesa etujimunako amba: “Fumyai byonse byabipa ne kuvula kwa nshiji, ne kutambula na michima yakoka ao mambo abyalwamo, o akonsha kupulusha myeo yenu.” (Yako. 1:21) Twayai twisambe pa lwitabilo, alo lwaikala lubaji lukwabo lwa kipangwa kya mupashi byo kyakonsha kwitukwasha kutwajijila kwikala batoka kwi Yehoba.
14. Kubula kwikala na lwitabilo kwakonsha kulengela byepi muntu kulenga mambo?
14 Umvwe tuji na lwitabilo lwa kine, tuyuka amba Yehoba Lesa wa kine. Umvwe Lesa kechi wa kine kwi atweba ne, kechi kyakonsha kwitukatazha kwivwanga mu byubilo byatama ne. Akimonai kyaubiwe ku bantu ba Lesa ba kala. Yehoba wamwesheshe ngauzhi Ezikyo kuba amba bantu baubilenga bintu byabunya mu bufyamfya kupichila mu kumwambila amba: “Obewa mwana muntu wamona byo babenakuba mu mfishi bakulumpe ba kisaka kya Isalela nyi? I byo byo boba bonse pa muntu pa muntu mu mazubo abo mo banemba bipashañano bya bankishi. Mambo abo babena kwamba’mba: Yehoba kechi ubena kwitumona ne; waleka kala ino ntanda.” (Ezi. 8:12) Nanchi mwamona kyaletele lukatazho nyi? Kechi bayukile amba Yehoba ubena kumona byonse byo baubilenga ne. Yehoba kechi wajinga wa kine kwi abo ne.
15. Lwitabilo lwakosa mwi Yehoba lwituzhikijila byepi?
15 Kupusanako na kino, akimonai byaubile Yosefwa. Nangwa kya kuba wajinga kwalepa na kisemi kyanji ne na balongo banji, Yosefwa wakaine kuba bukende na muka Potifwalo. Mambo ka? Waambile amba: “Buno bubi bukatampe nebube byepi, ne kumulenga mambo aye Lesa?” (Nte. 39:7-9) Kya kine, Yehoba wajinga wa kine kwi aye. Umvwe Lesa wa kine kwi atweba, kechi tukatambanga bisela byatama nangwa kuba kiji kyonse kwa bunke kyo twayuka amba kechi kisangajika Lesa ne. Tukakebeshanga kuba byonka byaubile nyimbi wa masalamo waimbile amba: “Nkendanga monka mu nzubo yami na muchima walumbuluka. Kechi nkatulapo nangwa kimo kyabipa ku meso ami ne.”—Sala. 101:2, 3.
Lamai Muchima Wenu Kupichila mu Kwikanya
16, 17. (a) Kwesakana na byalondolola buku wa Byambo bya Mana, ‘nsongwalume wabula maana’ ulenga byepi mambo? (b) Byonka byo kyamweshiwa pa jipa 26, kintu kya iwe mutundu kyakonsha kubiwa byepi lelo jino, kechi na mambo a myaka ya muntu ne?
16 Kwikanya, ako kwaikala lubaji lwapelako lwa kipangwa kya mupashi, kwitukwasha kukana kuba bintu byakanya Lesa. Kwitukwasha kulama muchima wetu. (Mana 4:23) Akimonai kyakumwenako kiji pa Byambo bya Mana 7:6-23, kilondolola ‘nsongwalume umo wabula maana’ byo aongolwa na bujimuku bwa pite. Waongolwa panyuma ya ‘kupita mu mukwakwa kwipi na ku mansanga.’ Kampe waya ku mpunzha kwikela mwanamukazhi na mambotu a kusankasanka. Pano ubena kuya mu jishinda jatama ‘kechi wayuka’mba: Usakufwa, ne.’
17 Pano uno nsongwalume wakonsha kubula kwikala byepi mu luno lukatazho? Kupichila mu kumvwina lujimuno lwa kuba amba: “Kechi uye mungi mo aya aye ne.” (Mana 7:25) Lufunjisho kwi atweba ke lwa kuba amba: Umvwe tukeba kuba’mba mupashi wa Lesa etutangijilenga, kechi twafwainwa kwibika mu lweseko atweba bene ne. Jishinda jimo muntu jo akonsha kubilamo bintu byatama byonka biji ‘nsongwalume umo wabula maana’ ke kupichila mu kupimpula pimpula malangalanga po mubatambenga ne kutwala pangi kwakubula ne nkebelo ne, nangwa kuzhikaula zhikaula Intaneti. Kikale waubilamotu kyaluputu nangwa ne, wakonsha ne kuzhikula pa bipikichala bibena kutundaika bulalelale. Mukupita kwa kimye wakonsha kutendeka pachepache kutamba bipikichala byatama bya mulekese, kabiji kino kyakonsha kumulengela konauna jiwi janji ja mu muchima ne bulunda bwanji ne Lesa. Wakonshatu ne kwiipaisha mwine.—Tangai Loma 8:5-8.
18. Mwina Kilishitu wafwainwa kuba byepi pa kuba’mba alame muchima wanji, kabiji kino kyavwangamo byepi kwikanya?
18 Kya kine kuba amba twafwainwa kumwesha muchima wa kwikanya umvwe twamona kipikichala kibindankanya mubiji. Pano kyakonsha kukilapo kuwama umvwe kimyetu kitanshi twachinuzhuka kwibika mu lukatazho. (Mana 22:3) Kikebewa kwikanya pa kuba amba twikale na bintu byakonsha kwituzhikijila ne kulondela byobyo bintu. Kyakumwenako, kutula kompyuta papitañena bantu kwakonsha kwituzhikijila. Bamo bekitana kuba amba kyawama kwingijisha kompyuta nangwa malangalanga umvwe paji bakwabo. Bakwabo nabo basalapo kubula kwingijisha Intaneti. (Tangai Mateo 5:27-30.) Twayai twingilenga papelela bulume bwetu kwizhikijila atweba bene ne kisemi kyetu pa kuba amba tupopwelenga Yehoba na “muchima watoka, ne mu muchima ubula kwizhachisha, ne mu lwitabilo lwa kine kine.”—1 Timo. 1:5.
19. Ñanyi mfweto iji mu kuleka mupashi wazhila kwitutangijila?
19 Kipangwa kipana mupashi wazhila kileta mfweto yavula bingi. Bukimote ne kukoka muchima bileta mutende mu kipwilo. Lusa ne buwame bileta lusekelo mu kisemi. Lwitabilo ne kwikanya bitukwasha kutwajijila kufwenya kwi Yehoba ne kwikala batoka ku meso anji. Kunungapo, Ngalatiya 6:8 witulaya amba: “Awa ubyajila mupashi ukanowa bumi bwa myaka konka ku mupashi.” Na mambo a bukuzhi bwa Kilishitu, Yehoba ukengijisha mupashi wanji wazhila kupana bumi bwa myaka ku boba baleka mupashi kwibatangijila.
Musakukumbula’mba Ka?
• Bukimote ne kukoka muchima bileta byepi mutende mu kipwilo?
• Ñanyi kintu kyakonsha kukwasha bena Kilishitu kumwesha lusa ne buwame pa nzubo?
• Lwitabilo ne kwikanya bikwasha byepi mwina Kilishitu kulama muchima wanji?
[Kipikichala pa peja 24]
Mwakonsha kulengela byepi mwisambo kubula kuleta lutobo?
[Kipikichala pa peja 25]
Kuyuka kipangwa kya mupashi byo kiji kwakonsha kukwasha kisemi kyenu
[Kipikichala pa peja 26]
Bizumba ka byo tuchinuzhuka inge twaikala na lwitabilo ne kwikanya?