Ketekelai Mwi Yehoba, “Lesa Wa Lutekenesho Lonse”
“Atotwe Lesa Shanja Nkambo yetu Yesu Kilishitu, Shanja bya lusa kabiji Lesa wa lutekenesho lonse.”—2 KO. 1:3.
1. Mwayilatu kisemwa, bantu bonse bakeba ka?
ATWEBA bantu mwayilatu kisemwa kyetu tukeba kwitutekenesha. Mwana utendeka kuzema pa kuba’mba etuyukishe’mba ubena kukeba kumulelezha. Uba bino kampe na mambo a kukeba kumulela nangwa ukeba kuja. Nangwatu bakulumpe nabo bakeba kwibatekenesha. Kikatakata inge bintu byakatazha.
2. Ñanyi mulaye wa Yehoba umwesha’mba ukatekenesha bamuketekela?
2 Ba mu kisemi ne balunda netu bakonsha kwitutekeneshako. Pano bino kuji bintu bimo bileta bulanda bantu byo bakonsha kukankalwa kumona mwa kwitutekeneshesha. Mu bintu bya uno mutundu, Lesa ye yenkatu wakonsha kwitutekenesha. Mambo anji aamba’mba: “Yehoba uji kwipi na bonse bamwita, . . . Kabiji ukomvwa ne kwita kwabo.” (Sala. 145:18, 19) Kya kine, “meso a Yehoba aji pa baoloka, ne matwi anji ashinkukila kujila kwabo.” (Sala. 34:15) Pa kuba’mba Lesa etukwashenga ne kwitutekenesha twafwainwa kumuketekela na muchima yense. Nyimbi wa masalamo Davida walumbulwile kino byo aimbile’mba: “Yehoba ukekala ke kyamba kyalepa ku wanyantaulwa, ke kyamba kyalepa mu bimye bya malwa; ne abo bayuka jizhina jenu bakemuketekela; Mambo anweba, Yehoba, kechi mwibaleka abo bemukeba ne.”—Sala. 9:9, 10.
3. Yesu wamwesheshe byepi Yehoba byo atemwa bantu banji?
3 Yehoba wanemeka bingi bapopweshi banji. Yesu walumbulwile kino kishinka byo aambile’mba: “Nanchi bwalula butanu kechi bupotwa na tumali tubiji nenyi? Pakuba kafwako nangwa kamo kabula kuyukanyikwa kwi Lesa ne. Nangwatu nsuki ya ku mitwe yenu beibala. Kwakamwa ne; mambo anweba mwanema kukila bisamba bya bwalula.” (Luka 12:6, 7) Kupichila mwi ngauzhi Yelemiya, Yehoba waambijile bantu ba ku kala amba: “Amiwa ne mutemwa na butemwe bwa myaka ne myaka.”—Yele. 31:3.
4. Mambo ka o twakonshesha kuketekela mu milaye ya Yehoba?
4 Kuketekela mwi Yehoba kuba’mba ukafikizha milaye yanji kwitutekenesha bingi mu bimye bya malwa. Onkao mambo, twafwainwa kuketekela mwi Yehoba byonka byaubile Yoshua waambile’mba: “Kafwako kintu nangwa kimotu kya mu byobya byawama byo emulayile Yehoba Lesa wenu kyabula kumweka ne; byonse byamwekele kwi anweba, kafwako nangwa kimo kyabulwa kumweka ine.” (Yosh. 23:14) Kabiji twakonsha ne kuyuka’mba nangwa twaponenwa na bya malwa pa bimye bino “Lesa wakishinka” kabiji kechi ukalekelela bantu banji bakishinka ne.—Tangai 1 Kolinda 10:13.
5. Mambo ka o tukonshesha kutekenesha bakwetu?
5 Mutumwa Paulo waambile pe Yehoba amba ye “Lesa wa lutekenesho lonse.” Kyambo kya “lutekenesho” kilumbulula kufwomona bulanda bwa waponenwa na bya malwa. Tuba bino kupichila mu kukepeshako bulanda ne ku mwikizha muchima. Bino byo byuba ne Yehoba. (Tangai 2 Kolinda 1:3, 4.) Shetu wa mwiulu kafwako kyo akankalwa ne, onkao mambo wakonsha kuba kyonse kyakonsha kutekenesha bamutemwa. Bino ne atweba twakonsha kutekenesha bakwetu ba mu lwitabilo “mu bya malwa bya misango ne misango.” Twakonsha kuba bino kupichila mu “lutekenesho lo tutambula kufuma kwi aye.” Kino byo kimweshapo bulume bwa Yehoba bukatampe bwa kutekenesha boba bapelelwa!
Bya Kuba na Bintu Bileta Bulanda
6. Ambaipo bintu bimo byakonsha kulengela muntu kwikala na bulanda.
6 Tukeba kwitutekenesha ku bintu bileta bulanda. Bino kyakilamo kutama kileta bulanda bukatampe ke kufwisha muntu ye twatemwa bingi, nabiji mukwetu wa mu masongola nangwa mwana. Kabiji muntu wakonsha kukebwa kumutekenesha inge bamushikwa na mambo a misalululo nangwa bamujila makusu pa mutwe. Kukolwa kolwa, bukote, buyanji, makatazho a mu masongola nangwa bintutu bikwabo byatama byubiwa mu ntanda byakonsha kulengela muntu kukeba kumutekenesha.
7. (a) Mu bimye bya bulanda, tukebwa ñanyi lutekenesho? (b) Yehoba wakonsha kubuka byepi muchima “walajika ne walapila”?
7 Mu bimye bya malwa, twakonsha kukeba lutekenesho lwikizha muchima, lukepeshako milanguluko ne moyo ne kwitulengela kwikala bulongo ku mubiji ne ku mupashi. Kyakumwenako, akilangulukai pa muchima. Mambo a Lesa aamba’mba muchima wakonsha ‘kulajika ne kulapila.’ (Sala. 51:17) Yehoba uketukwasha mu bimye bya uno mutundu mambo “ubuka balajika muchima, ne kukasa pa bilonda byabo.” (Sala. 147:3) Nangwatu twaponenwa na bya malwa byakatazha, Yehoba wakonsha kwitubuka muchima walajika inge twamulomba na lwitabilo ne kulondela mikambizho yanji.—Tangai 1 Yoano 3:19-22; 5:14, 15.
8. Yehoba wakonsha kwitukwasha byepi inge milanguluko ituvujila?
8 Tukeba kwitutekenesha inge milanguluko ituvujila mambo kuji meseko avula o tupitamo akonsha kwitulengela kwikala na bulanda. Na bulume bwetu kechi twakonsha kuchinchika ano meseko a lwitabilo ne. O ene mambo nyimbi wa masalamo o aimbijile’mba: “Milanguluko byo yamvujila mukachi kami, bya kuntekenesha byenu bisangajika muchima wami.” (Sala. 94:19) Kabiji Paulo wanembele’mba: “Kange mubambishenga michima yenu na mambo a kintu nangwa kimo ne, bino mu bintu byonse saka mulomba ne milombelo ya misashijilo pamo na kusanta saka musolola kwi Lesa bintu byo mukeba; kabiji mutende wa Lesa wakila milanguluko ya bantu ukalama michima ne milanguluko yenu kupichila mwi Kilishitu Yesu.” (Fili. 4:6, 7) Kutanga Binembelo ne kulangulukapo kwakonsha kwitukwasha bingi kuyuka bya kuba inge milanguluko ituvujila.—2 Timo. 3:15-17.
9. Twakonsha kupwisha byepi moyo?
9 Kimye kimo bintu byakonsha kumweka kukatazha kya kuba twaumvwa ne moyo. Twakonsha kwiumvwa’mba kechi twafikilamo kwingila mingilo yatongolwa mu Binembelo ne. Mu bino bimye, Yehoba wakonsha kwitutekenesha ne kwitukwasha. Kyakumwenako, Yoshua byo bamupele mwingilo wa kutangijila bena Isalela kushinda mikoka ya bulume bukatampe, Mosesa wibambijile bantu amba: “Kosai ne kuchinchika, kechi mube moyo ne, nangwa kwibachina ne, mambo Yehoba Lesa wenu i ye ye muya nanji, kechi ukemusha bunke bwenu ne, nangwa kwimuleka ne.” (Mpitu. 31:6) Na bukwasho bwa Yehoba Yoshua watangijile bantu ba Lesa mu Ntanda ya Mulaye, kabiji bashinjile balwanyi. Buno bo bukwasho bwatambwijilepo ne Mosesa pa Kalunga Kachila.—Lupu. 14:13, 14, 29-31.
10. Inge makatazho etulengela kubula kwikala bulongo ku mubiji, ñanyi bukwasho bo twakonsha kutambwila?
10 Kimye kimo makatazho akonsha kwitulengela kubula kwikala bulongo ku mubiji. Ibyo kuba’mba kuja bulongo, kukokoloka ne makayo akosesha mubiji, ne kwikala ba butooto kwakonsha kwitulengela kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama. Kabiji kulanguluka pa byaamba Baibolo pa bikobiwa kulutwe, nako kwakonsha kwitukwasha kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama. Onkao mambo, inge ketupite mu bya bulanda twafwainwa kuvulukanga byapichilemo Paulo ne byambo byanji bya lutundaiko bya kuba’mba: “Twazhokolokwa na makatazho apusana pusana, bino kechi twashinkilwatu ne; twasusubala, bino kechi twasusubeshatu ne; tumanyikwa, bino kechi twashalatu bunke ne; betunyakwila panshi, bino kechi twaonaika ne.”—2 Ko. 4:8, 9.
11. Ki ka kyakonsha kwitukwasha inge twakolwa ku mupashi?
11 Makatazho amo akonsha kwitulengela kubula kwikala bulongo ku mupashi. Mu bino bimye namo Yehoba wakonsha kwitukwasha. Mambo anji etubula’mba: “Yehoba wibakwachisha bonse bapona, Ne kwibenuna bonse banyeñamina panshi.” (Sala. 145:14) Inge twakolwa ku mupashi, twafwainwa kukeba bukwasho bwa bakulumpe mu kipwilo kya bwina Kilishitu. (Yako. 5:14, 15) Kabiji kubula kuvulama mulaye wa mu Binembelo wa bumi bwa myaka, nako kwakonsha kwitukwasha mu bimye bya meseko a lwitabilo.—Yoa. 17:3.
Bebatekeneshe kwi Lesa
12. Lumbululai muchima wamwesheshe Yehoba pa kutekenesha Abalahama.
12 Nyimbi wa masalamo bamutangijile ku mupashi kwamba’mba: “Vulukai byambo bya kwi amiwa kalume wenu, Mambo mwandengela kuketekela. Kino kyo kya kuntekenesha mu kumanama kwami; Mambo byambo byenu byansangula.” (Sala. 119:49, 50) Lelo jino, tuji na Mambo a Yehoba mwatongolwa bantu bavula bo batekeneshe kwi Lesa. Kyakumwenako, Abalahama milanguluko yamuvujijile bingi byo aumvwine kuba’mba muzhi wa Sodoma ne Gomola basakumonauna. Uno mushakulu wakishinka waipwizhe Lesa amba: “Kine mukonauna baoloka pamo na babi nyi?” Yehoba wamutekeneshe byo amwambijile’mba inge mwatanwa bantu baoloka makumi atanu kechi usakumonauna muzhi wa Sodoma ne. Nangwa byonkabyo Abalahama watwajijile kushikisha Yehoba pa bimye bitanu amba: Pano inge mwatanwatu bantu 45 baoloka? Nga 40? Nga 30? 20? 10? Pa kukumbula ano mepuzho onse Yehoba wamutekenyejile ne kumubula’mba kechi ukonauna muzhi wa Sodoma ne. Nangwa kya kuba kechi mwajinga bantu baoloka jikumi ne, Yehoba wapulwishe Lota pamo na baana banji babakazhi.—Nte. 18:22-32; 19:15, 16, 26.
13. Hana wamwesheshe byepi amba waketekejile mwi Yehoba?
13 Hana muka Elekana wakebeshe bingi kusemapo mwana. Bino wajinga ñumba, kabiji kino kyamuletelanga bingi binyenge. Walombele kwi Yehoba pa kino, kabiji Eli, Ñanga Mukatampe wamwambijile’mba: “Aye Lesa wa Isalela akubile monka mwayila kyokya kyo wajikumulomba.” Kino kyamutekeneshe bingi Hana, kabiji “kilungi kyanji kechi kyaubile bulanda jibiji ne.” (1 Sam. 1:8, 17, 18) Hana waketekejile mwi Yehoba mu bintu byonse. Nangwa kya kuba kechi wayukile bintu byo bikekala ne, wakasulukile mu milanguluko. Mu kuya kwa kimye, Yehoba wakumbwile milombelo yanji. Waimichile ne kusema mwana wamulume ye atumbile’mba Samwela.—1 Sam. 1:20.
14. Mambo ka Davida o akebejilenga kumutekenesha, kabiji walombele kwi ñanyi?
14 Mfumu Davida wa bena Isalela bakala naye bamutekeneshepo kwi Lesa. Yehoba byo ‘atala mu muchima,’ wasajile Davida amba akekale mfumu wa bena Isalela kabiji wayukile’mba wajinga muntu wakishinka wipaine kutundaika mpopwelo ya kine. (1 Sam. 16:7; 2 Sam. 5:10) Pano bino mukuya kwa kimye, Davida waubile bukende ne Batesheba ne kukeba kufya mambo kupichila mu kwipaya mwatawanji. Davida byo alangulukile pa kubaya kwa mambo o alengele, walombele kwi Yehoba amba: “Monka mwayila kuvula kwa lusa lwenu lwakoka, muzhimañanye mizhilulwila yami. Bangovweshe bulongo ku bubi bwami, ne kuntokesha ku mambo ami. Mambo nayuka mizhilulwila yami; ne mambo ami aji ku meso ami bimye byonse.” (Sala. 51:1-3) Davida walapijile kya kine kabiji Yehoba wamulekejileko mambo. Nangwa byonkabyo, Davida wazhile na nsenzhi mukwapa pa byo aubile. (2 Sam. 12:9-12) Pano bino, uno kalume wipelwile kabiji lusa lwa Yehoba lwamutekeneshe bingi.
15. Yehoba wakwashishe byepi Yesu byo kwashajile pacheche kumwipaya?
15 Yesu byo ajinga pano pa ntanda, wapichile mu bintu byatama byavula bingi. Lesa walekele meseko a lwitabilo kumufikila, kabiji byo ajinga muntu walumbuluka, Yesu watwajijile kulama bulumbuluke bwanji, kuketekela kimye kyonse mwi Yehoba ne kutundaika bumfumu bwanji. Byo kwashajile pacheche kumusolola ne ku mwipaya Yesu walombele kwi Yehoba amba: “Kechi kyo aswa muchima wami ne, poso kyo aswa muchima wenu kifike.” Malaika waishile kwi Yesu ne ku mukosesha. (Luka 22:42, 43) Lesa wamutekeneshe, kumukosesha ne kumukwasha pa kyokya kimye.
16. Lesa wakonsha kuba ka inge twaikala na binyenge pa kukeba kwitwipaya na mambo a kulama bulumbuluke bwetu?
16 Inge twatalañana na bantu babena kukeba kwitwipaya na mambo a lwitabilo lwetu lwakosa lwa bwina Kilishitu, Yehoba wakonsha kwitukwasha kulama bulumbuluke bwetu kwi aye. Kunungapo, luketekelo lwetu lwa lusanguko lwitutekenesha bingi. Kabiji tutonga bingi kimye kyo bakafumyapo lufu mulwanyi “ukapelako konaunwa.” (1 Ko. 15:26) Bapopweshi bakishinka ba Yehoba bafwa ne bakwabotu, Yehoba kechi ukebavulama ne, ukebasangula. (Yoa. 5:28, 29; Byu. 24:15) Luketekelo lwa kuba’mba Yehoba ukasangula bafu, lwitutekenesha bingi mu kimye kya lumanamo.
17. Yehoba witutekenesha byepi inge muntu ye twatemwa wafwa?
17 Kuyuka’mba batemwe betu bafwa bakekala jibiji na bumi mu ntanda ipya mukabula makatazho o tubena kupitamo lelo jino kwitutekenesha bingi. Kabiji jikekala bingi jishuko ku bakalume ba Yehoba ba mu “jibumba jikatampe” bakapuluka mpelo ya buno bwikalo kutambwila bakasangukila ku bumi pano pa ntanda ne kwibabula bya kuba.—Lum. 7:9, 10.
Maboko a Lesa a Myaka o Emulama
18, 19. Bakalume ba Lesa bebatekenesha byepi mu bimye bya lumanamo?
18 Mosesa waimbile lwimbo mwajinga byambo byakoseshe bena Isalela bya kuba’mba: “Lesa wa myaka mo mobe mo wikala, kabiji maboko anji a myaka o akulama.” (Mpitu. 33:27) Mu myaka yalondejilepo, ngauzhi Samwela waambijile bena Isalela amba: “Kechi musendukemo mu jishinda ja Yehoba ne, kana mumwingijilengatu Yehoba na muchina yense. . . . Yehoba kechi ukebaleka bantu banji ne, na mambo a jizhina janji jikatampe.” (1 Sam. 12:20-22) Kikulutu twakosela mu mpopwelo yanji ya kine, Yehoba kechi uketulekelela ne. Uketukwashanga mu bwikalo bwetu kimye kyonse.
19 Lesa ubena kukwasha bantu banji ne kwibatekenesha mu ano moba apelako. Pa myaka yavula yapitapo balongo betu ba mu lwitabilo mwaya ntanda bebamanyika ne kwibakasa mu tuleya na mambo a kwingijila Yehoba. Byo bapitamo bimwesha kuba’mba Yehoba kya kine utekenesha bakalume banji. Kyakumwenako, mulongo wetu umo mu kyalo kyatelwanga kala amba Soviet Union bamukashile mu kaleya pa myaka 23 na mambo a lwitabilo lwanji. Nangwa byonkabyo, jishinda jamwekele ja kumupelamo kajo ka ku mupashi kamutekeneshanga ne kumukosesha. Uno mulongo waambile’mba: “Pa myaka yonse yo najinga mu kaleya, nafunjile kukinka manungo mwi Yehoba ne aye wankoseshanga.”—Tangai 1 Petelo 5:6, 7.
20. Mambo ka o twakonsha kwikela na luketekelo lwa kuba’mba Yehoba kechi uketusha ne?
20 Nangwa tupite mu bya malwa bya mutundu ka, kyanema bingi kuvuluka byambo bya lutekenesho byaimbile nyimbi wa masalamo amba: “Yehoba kechi ukebataya bantu banji ne.” (Sala. 94:14) Nangwa kya kuba tukeba bakwetu kwitutekenesha, ne atweba twafwainwa kwibatekeneshanga. Byonka byo tukamona mu mutwe walondelapo, ne atweba twakonsha kutekenesha baji na bulanda mu ino ntanda ya malwa.
Musakukumbula’mba Ka?
• Ñanyi bintu bimo byakonsha kwituletela bulanda?
• Yehoba utekenesha byepi bantu banji?
• Ki ka kyakonsha kwitutekenesha, inge kebakebe kwitwipaya?
[Kabbokesi/Zifwanikiso izili apeeji 25]
BYA KUCHINCHIKA BINTU. . .
▪ bitukozha ku muchima Sala. 147:3; 1 Yoa. 3:19-22; 5:14, 15
▪ bituletela milanguluko Sala. 94:19; Fili. 4:6, 7
▪ bituletela moyo Lupu. 14:13, 14; Mpitu. 31:6
▪ bitulengela kubula kwikala bulongo ku mubiji 2 Ko. 4:8, 9
▪ bitulengela kubula kwikala bulongo ku mupashi Sala. 145:14; Yako. 5:14, 15