Lutekenesho Lwa Kine Lwakonsha Kutanyiwa Kwepi?
“Lesa, Shanja Nkambo yetu Yesu Kilishitu . . . witukwasha [“witutekenesha,” NW] mu bya malwa byetu byonse.”—2 KOLINDA 1:3, 4.
1. Byubilo ka byakonsha kulengela bantu kukebesha lutekenesho?
MUNTU inge keabele kikola kileta bulema kyakonsha kumulengela kulanguluka’mba amiwa kyapwa nalemana. Bitentanshi, mvula wa kinkunkwila ne bipowe bya nzala byakonsha kulengela bantu kuyanda. Nkondo yakonsha kwipaisha ba mu kisemi kyetu, konauna mazubo, nangwa kulengela bantu kusha mazubo abo kebakasusutetu. Nshiji yakonsha kulengela bantu kulanguluka’mba kafwako kobakonsha kutana bukwasho ne. Bantu bapita mu malwa aiwe mutundu bakebesha bingi lutekenesho. Pano lwakonsha kutanyiwa kwepi?
2. Mambo ka lutekenesho lupana Yehoba kyo lwapusena na lutekenesho lwa bantu?
2 Bantu ne bipamo bimo besekako kupana lutekenesho. Byambo bya lutekenesho bisanchilwa bingi. Bukwasho bwa ku mubiji bwikalatu bwa ka kimye kacheche. Bino Yehoba, Lesa yenka wa kine ye wakonsha kufumyapo makatazho onse ne kupana bukwasho bukebewa kuba’mba malwa auno mutundu kechi akekalako jibiji ne. Baibolo yaambapo pe aye amba: ‘Atotwe Lesa, Shanja Nkambo yetu Yesu Kilishitu, Shanja bya lusa, Lesa wa bukwasho [lutekenesho, NW] bonse; ye witutekenesha mu bya malwa byetu byonse, amba tukonshe kwibatekenesha bamona bya malwa, nangwa bya byepi nangwa bya byepi, na lonkalwa lutekenesho lo etutekenesha nalo aye Lesa.’ (2 Kolinda 1:3, 4) Yehoba witutekenesha byepi?
Kufumyapo Kine Kintu Kileta Malwa
3. Lutekenesho loapana Lesa lukafumyapo byepi makatazho a bantu?
3 Bantu bonse baswaine bumbulwakoloka na mambo a bundengamambo bwa kwa Adama, kabiji kino kyaleta malwa akukankalwa kubala alengela ne lufu. (Loma 5:12) Bwikalo bubatamineko bingi na mambo akuba Satana Diabola ye “mfumu wa panopantanda.” (Yoano 12:31; 1 Yoano 5:19) Yehoba kechi waumvwinetu bulanda bonka pa bya malwa bimwekela bantu ne. Watumine Mwananji yenkawa umo amba ekale ke kya kukuula kya kwitupokolola, ne kwitwambila’mba umvwe twaitabila mu Mwananji twakonsha kukabululwa ku bya malwa bya bundengamambo bwa kwa Adama. (Yoano 3:16; 1 Yoano 4:10) Kabiji Lesa waambijile jimo kuba’mba Yesu Kilishitu awo wapewa lūsa lonse mwiulu ne panopantanda, ukonauna Satana ne bwikalo bwanji bubi bonse.—Mateo 28:18; 1 Yoano 3:8; Lumwekesho 6:2; 20:10.
4. (a) Bintu ka Yehoba byoetupa bikosesha luketekelo lwetu mu milaye yanji ya kwitupokolola? (b) Yehoba witukwasha byepi kuyuka kimye kyo aketupokolwelamo?
4 Pakuba’mba akoseshe luketekelo lwetu mu milaye yanji, Lesa wanemba biyukilo byavula bimwesha kuba’mba byonse byoalayijile jimo bikobiwa. (Yoshua 23:14) Mu Baibolo wanembelemo ne byoaubile pa kupokolola bakalume banji mu malwa akatampe amwekelenga ku bantu nobe kuba bapokololwa ne. (Kulupuka 14:4-31; 2 Bamfumu 18:13–19:37) Kabiji kupichila mwi Yesu Kilishitu, Yehoba wamwesheshe kuba’mba nkebelo yanji yajinga ne ya kubuka bantu “bulema bwa misango yonse,” ne kusangula bafu. (Mateo 9:35; 11:3-6) Abye byonse bikobiwa ñanyi kimye? Baibolo yalondolola ano moba apelako a buno bwikalo bukote byoaji, apa bino pakalondele meulu apya ne ntanda ipya. Bintu byoalondolwele Yesu byo bibena kumweka mu ano moba o tujimo.—Mateo 24:3-14; 2 Timoti 3:1-5.
Kutekenesha Bantu Baji mu Malwa
5. Pa kutekenesha bena Isalela bakala, bika Yehoba byo aambilepo?
5 Jishinda Yehoba joaubilangamo bintu na bena Isalela bakala jitufunjisha byoebatekeneshanga mu bimye bya malwa. Wibavululanga byoaji aye mwine. Akye kyakoseshe luketekelo lwabo mu milaye yanji. Yehoba waambijile bangauzhi banji kulumbulwila bantu lupusano lwa kine luji pakachi ka aye Lesa wa kine mumi ne bankishi babula kwikwasha abo bene nangwa kukwasha bebapopwela. (Isaya 41:10; 46:1; Yelemiya 10:2-15) Byoaambijilenga Isaya amba: “Tekeneshai bantu bami, batekeneshai,” Yehoba walengejile ngauzhi wanji kwingijisha bishimpi bya kulumbulwilamo mingilo ya bilengwa Byanji kuyukanyikisha bukata bwanji kuba’mba ye yenka Lesa wa kine.—Isaya 40:1-31.
6. Kimo kimye Yehoba wapananga ñanyi biyukilo ku bantu banji kuba’mba bayuke kimye kyoakebapokolwelamo?
6 Kimye kimo, Yehoba watekeneshanga bantu banji kupichila mu kwibabula kine kimye kyo akebapokolwelamo. Kupokololwa kwabo kufuma mu Ijipita byo kwajinga ke pepi, wabujile bena Isalela bamwene akabotoka’mba: “Nkaletapo kipumo kimo kikwabo pe Felo ne pa bena Ijipita; pa kupita byobyo ukemuleka’mba muye.” (Kulupuka 11:1) Mikoka isatu byo yakwatankene pamo’mba ilwishe bena Yuda mu moba a Mfumu Yehoshafwata, Yehoba wibambijile’mba ukebalwilako ja “kesha.” (2 Byambo bya Moba 20:1-4, 14-17) Isaya wanembejile jimo kupokololwa kwabo kufuma mu Babilona saka kwakishala myaka 200, kabiji byambo bikwabo byaambiwe kupichila mwi Yelemiya saka kwakishala myaka kitota kimo kuba’mba bapokololwe. Buno bungauzhi byo bwakoseshengapo bakalume ba Lesa kimye kya kupokololwa kwabo byo kyafwenyenyenga ke pepi!—Isaya 44:26–45:3; Yelemiya 25:11-14.
7. Kika javula kyaambiwangapo mu milaye ya kupokololwa, kabiji kino kyakwashanga byepi bantu ba lwitabilo mu Isalela?
7 Ke kyalusekelo bingi pa kumona’mba milaye yatekeneshanga bantu ba Lesa javula yaambanga pe Mesiasa. (Isaya 53:1-12) Mu bwikalo bwa bantu bonse, kino kyapananga luketekelo ku bantu balwitabilo bapitanga mu meseko apusanapusana. Mu Luka 2:25 tutangamo kuba’mba: “Talai, kwajinga muntu mu Yelusalema, jizhina janji Shimeona; au muntu wajinga waoloka ne watekanya, kasa apembela bukwasho [nangwa’mba lutekenesho; kwiya kwa Mesiasa] bwa bena Isalela: ne Mupashi Wazhila wajinga pe aye.” Shimeona wayukile kwiya kwa Mesiasa kwanembwa mu Binembelo, kabiji mu bwikalo bwanji bonse waketekejile’mba kino kikafikizhiwa. Pano bino kechi wayukishe kino byo kikafikizhiwa ne, kabiji kechi wamweneko kufikizhiwa kwa lupulukilo lwaambijiwe jimo ne, bino wasangalele bingi pakumona mwine Muntu ukengijishiwa na Lesa mu ‘kwibapulusha’ bantu.—Luka 2:30.
Lutekenesho Lwapanwa Kupichila mwi Kilishitu
8. Bukwasho Yesu boapaine bwapusene byepi na bwakebanga bantu’mba ebobile?
8 Yesu Kilishitu byoaingilanga mwingilo wanji panopantanda, kechi kimye kyonse kyoapananga bukwasho bobakebanga bantu ne. Bamo bakebelenga Mesiasa wa kwibapokolola ku lumanamo lwibamanamikanga bena Loma. Bino Yesu kechi watundaikanga bunsatuki ne; wibambijile’mba: “Lubulai kwi Kesala bya kwa Kesala.” (Mateo 22:21) Nkebelo ya Lesa kechi yajingatu ya kupokolola bantu ku bufumu bwa bumulwila ntanda bonka ne. Bantu bakebelenga kubika Yesu pa bufumu, bino aye wibambijile’mba ‘ukapana mweo wanji ke kya kukuula bavula.’ (Mateo 20:28; Yoano 6:15) Kechi kyo kyajinga kimye kyanji kya kwikala mfumu ne, kabiji Yehoba ye wajinga na lūsa lwa kumupa bukalama, kechi bantutu ne.
9. (a) Ñanyi mambo a lutekenesho Yesu o asapwijilenga? (b) Yesu wamwesheshe byepi buneme bwa byambo byanji ku makatazho apitangamo bantu? (c) Mwingilo wa kwa Yesu waajile ñanyi kitendekesho?
9 Lutekenesho lwaletele Yesu lwajinga mu “mambo awama a bufumu bwa Lesa.” Ano o mambo Yesu o asapwilanga konse konse koayanga. (Luka 4:43) Waambile bingi pa buneme bwa ano mambo ku makatazho apitangamo bantu juba ne juba kupichila mu kumwesha byo akobila bantu mu Bukalama bwanji bwa bu Mesiasa. Wasangajikile bantu bayandanga byoabukile bampofu ke bamone ne bakamama ke bambe (Mateo 12:22; Mako 10:51, 52), byoabukile bakolwanga kalepu (Mako 2:3-12), kubuka bena Isalela bajinga na bikola byatama (Luka 5:12, 13), ne kubuka bantu ku bikola bikwabo bya malwa. (Mako 5:25-29) Watekeneshe bisemi byajinga na bulanda bukatampe byoebisangwijile baana babo bafwile. (Luka 7:11-15; 8:49-56) Kabiji wamwesheshe bulume bwanji bwakuzhindamika bipupu ne kujisha mabumba. (Mako 4:37-41; 8:2-9) Kabiji Yesu wafunjishe bantu mafunde a kwibakwasha kuyuka mwakubila na makatazho abo kabiji kino kibapele luketekelo lwakuketekela mu bukalama bwaoloka bwa bu Mesiasa. Onkao mambo, Yesu byoaingijilenga mwingilo wanji, kechi watekeneshetu banteleki banji bonka bamutelekelenga na lwitabilo ne, bino waajile ne kitendekesho kya kukoseshamo bantu mu myaka yavula yalondejilepo.
10. Kitapisho kya Yesu kitulengela kuyuka ka?
10 Byopapichile myaka kukila pa 60 kufuma kimye Yesu kyo alambwile bumi bwanji ne kusangulwa kuya mwiulu, mutumwa Yoano watangijiwe na mupashi kunemba’mba: “Anweba twana twami, nemunembela bino, namba kechi mulenge mambo ne. Kabiji umvwe muntu walenga mambo, tuji na Nkwasho uji kwi Tata, ye Yesu Kilishitu waoloka: ne aye ye mfuto ya mambo etu; kechi etu onka ne, ne a ba panopantanda ponse.” (1 Yoano 2:1, 2) Tutekeneshiwa pakatampe na mambo a mfweto iji mu kitapisho kyalumbuluka kya kwa Yesu. Twayuka namba twakonsha kulekelwa mambo etu, kwikala na jiwi ja mu muchima jatoka too, kwikala balunda ba pa muchima na Lesa, ne kwikala na luketekelo lwa bumi bwa myaka ne myaka.—Yoano 14:6; Loma 6:23; Bahebelu 9:24-28; 1 Petelo 3:21.
Mupashi Wazhila Byoatekenesha
11. Ñanyi lunengezho lukwabo lwa lutekenesho Yesu loalayile saka akyangye kufwa?
11 Byoakijinga na batumwa banji bufuku bwapeleleko saka akyangye kufwa lufu lwa bukitapisho, Yesu watongwele lunengezho lukwabo Shanji wa mwiulu lo anengezhe kwibatekenesheshamo. Yesu waambile’mba: “Amiwa nkalomba Batata, ne abo bakemupa Nkwasho [mutekeneshi; Kingiliki, pa·raʹkle·tos] mukwabo, ye ukekala nenu myaka, ye Mupashi wa bukine.” Kabiji Yesu wibalayile ne kuba’mba: “Nkwasho, ye Mupashi Wazhila, . . . ukemufunjisha bintu byonsetu, ye ukemuvulula byonse byo naambile nenu.” (Yoano 14:16, 17, 26) Mupashi wazhila wibatekeneshe byepi?
12. Mupashi wazhila wakwashishe baana ba bwanga ba kwa Yesu kuvuluka bintu waleta byepi lutekenesho ku bavula?
12 Batumwa bafunjile bintu byavula bingi kwi Yesu. Kufunda ko bafunjile kechi bekulubilemo ne, pano abya bakonsheshe kuvuluka bine byambo byoebabujilenga nyi? Nanchi bavulamine mikambizho yanema na mambo a bumbulwakoloka bwabo nyi? Yesu wibabujishetu mu bukishinka’mba mupashi wazhila ‘ye ukebavulula byonse byoaambile nabo.’ Byopapichile myaka nobe itanu na isatu panyuma ya lufu lwa Yesu, Mateo wanembele Mambo Awama atanshi a Jashi ja pa Mutumba ja lusangajiko, bishimpi byavula bya pa mambo a Bufumu, ne byambo byavula byalumbulwilenga kiyukilo kya kwikalapo kwanji. Kabiji byopapichile myaka kukila pa 50, mutumwa Yoano wanembele jishimikila ja kine jalondolwelenga byavula pa moba acheche ashajileko mu bwikalo bwa kwa Yesu panopantanda. Bino byambo byanembeshiwe na mupashi byo bitukoseshapo ne mu ano moba etu a lelo!
13. Mupashi wazhila wajinga byepi nobe mufunjishi ku bena Kilishitu batanshi?
13 Kununga pa kwibavulula byambo bya Yesu, mupashi wazhila wafunjishe baana ba bwanga ne kwibalengela kumvwisha nkebelo ya Lesa. Yesu byoakijinga na baana banji ba bwanga wibabujile bintu byobabujile kumvwisha bulongo. Bino mupashi wazhila walengejile ba Yoano, Petelo, Yakoba, Yuda, ne Paulo kunemba byambo bikwabo bya kulumbulula mwatajile nkebelo ya Lesa. Mu jino jishinda mupashi wazhila wajinga nobe mufunjishi wa kushiina kuba’mba Lesa ubena kwibatangijila.
14. Mu ñanyi mashinda mupashi wazhila moakwashishe bantu ba Yehoba?
14 Kabiji bupe bwakukumya bwa mupashi bwibakwashishe kuyuka’mba Lesa wafumya bibusa byanji pa bena Isalela ba kumubiji ne kwibipana ku kipwilo kya bwina Kilishitu. (Bahebelu 2:4) Bipangwa bya uno mupashi byaubanga bantu mu bwikalo bwabo kyo kyajinga kishina kikatampe kya kuyukilako aba bajinga baana ba bwanga bakine ba kwa Yesu. (Yoano 13:35; Ngalatiya 5:22-24) Kabiji mupashi wakoseshe bantu mu kyokya kipwilo kusapwila na kuchinchika kwa kubula moyo.—Byubilo 4:31.
Bukwasho mu Kimye kya Malwa Ene
15. (a) Ñanyi makatazho apitangamo bena Kilishitu bakala ne ba ano moba? (b) Mambo ka aba bakosesha bakwabo kimye kimo nabo kyo bakebela kukoseshiwa?
15 Bonse baji na munema wa kunemeka Yehoba kabiji bakishinka kwi aye bapita mu lumanyiko lumo lumo. (2 Timoti 3:12) Pano bino, bena Kilishitu bavula bapita mu malwa ene akaimbo. Mu moba akunyuma kwe, bena Kilishitu bamo bebakabishenga ku biombe bya bantu ne kwibataya mu makampu ne tuleya twa lumanamo mo bebengijishenga kutama. Makafulumende pano o keakabishañane nangwa oba sa atalapotu bampupabizhila na kumanyika bena Kilishitu. Kabiji Bena Kilishitu bakolwa bikola bimo bikatampe bingi ne kupita mu makatazho a mu bisemi. Ne mwina Kilishitu wakoma ku mupashi ukwasha bakwabo bavula ba mulwitabilo mwakubila na makatazho akatampe naye wakonsha kupita mu lukatazho. Mu jino jishinda awa ukosesha bakwabo naye ukeba kukoseshiwa.
16. Byoajinga mu lukatazho lukatampe, Davida wakwashiwe byepi ?
16 Mfumu Saulo byoakebelenga kwipaya Davida, Davida walombele kwi Lesa Nkwasho wanji’mba: “Mumvwe lulombelo lwami, anweba Lesa.” Wamusanshijile’mba, “Kine, monka mu kimfute kya byapi byenu mo nkafyama.” (Masalamo 54:2, 4; 57:1) Abya Davida wakwashiwe nyi? Ee. Pa kyokya kimye Yehoba watumine ngauzhi Gadi ne Abiata ñanga kumubula Davida byakuba, kabiji waingijishe Yonafwanyi mwana Saulo kumukosesha. (1 Samwela 22:1, 5; 23:9-13, 16-18) Kabiji Yehoba walengejile bena Filishitiya kwiya na kulwisha kyalo, ne kino kyalengejile Saulo kubwelamo kufuma ko akapangilenga Davida.—1 Samwela 23:27, 28.
17. Yesu byoajinga mu lukatazho lukatampe walombele bukwasho kwi ñanyi?
17 Bwikalo bwanji bwa panopantanda byo bwanangijilenga ku mpelo, Yesu Kilishitu wamanamine bingi. Wayukishetu bulongo byubilo byanji byo byakonsheshe kulengela jizhina ja Shanji wa mwiulu kumonwa ne byo byakonsheshe kulumbulula ku bwikalo bwa bantu bonse kulutwe na lwendo. Walombeshe, kyakuba ne “muchima wanji wasakile kulajika.” Lesa wamwene kuba’mba Yesu wapewa bukwasho boakebelenga mu kimye kyoajinga mu malwa.—Luka 22:41-44.
18. Lesa watekeneshe byepi bena Kilishitu batanshi bamanyikilwenga?
18 Panyuma ya kulengwa kwa kipwilo mu myaka kitota kitanshi, bena Kilishitu bebapachile bingi kyakuba bapalañene bonse kufuma mu Yelusalema, mwashalatu batumwa bonka. Banabalume ne banabakazhi bebakulumwinengamo mu mazubo abo. Nga Lesa wibatekeneshe byepi? Wibakoseshe mu Byambo byanji byakuba’mba bajinga na “bunonshi bwakila mu kuwama ne bwa myaka,” bwa buswanyi bwa mwiulu pamo ne Kilishitu. (Bahebelu 10:34; Efisesa 1:18-20) Byo batwajijile na kusapwila, bamwene kiyukilo kyakuba’mba bajinga na mupashi wa Lesa kabiji bibamwekejilenga bibakoseshe ne kwibasangajika.—Mateo 5:11, 12; Byubilo 8:1-40.
19. Nangwa kyakuba Paulo wamanyikilwe bingi, waumvwine byepi lutekenesho lupana Lesa?
19 Mu kupita kwa kimye, Saulo (Paulo) wamanyikañananga, naye waishile kumanyikwa bingi byoaikele mwina Kilishitu. Pa jikuji ja Kipilusa, pajinga ñanga waingijishanga bujimbijimbi ne bujimuku mu kukeba kuvulañanya mwingilo wa kwa Paulo. Mu Ngalatiya, Paulo bamwashile mabwe kabiji bamushile kulanguluka’mba wafwa. (Byubilo 13:8-10; 14:19) Mu Makedonya bamupumine na tumama. (Byubilo 16:22, 23) Panyuma ya kwibabukila ku kiombe mu Efisesa, wanembele’mba: “Twanemenwe bingi, kukila ne pa bulume bwetu, onkao mambo kechi twaketekele kupuluka nangwa kacheche ne: kine, ne atwe bene michima yetu itukumbwile’mba, musakufwa.” (2 Kolinda 1:8, 9) Kabiji mu yonkaye nkalata, Paulo wanembele byambo bya lutekenesho biji mu palagalafu 2 mu uno mutwe.—2 Kolinda 1:3, 4.
20. Bika byotukafunda mu mutwe walondelapo?
20 Mwakonsha kwikala byepi ba lutekenesho? Mu ano moba etu a lelo, kuji bavula bakeba kutekeneshiwa mu bya bulanda bibafikila na mambo a malwa aponena bantu bavula nangwa na mambo a lumanamo lobajimo abo bene. Mu mutwe walondelapo tukafunda byo twakonsha kutekenesha bantu ba yewo mutundu.
Mukivuluka Nyi?
• Mambo ka lutekenesho lufuma kwi Lesa kyo lwanemena kukila lufuma ku bantu?
• Lutekenesho ka lwanengezhiwe kupichila mwi Kilishitu?
• Mupashi wazhila utekenesha byepi?
• Tongolaipo byakumwenako bimo Lesa byoatekeneshe bantu banji bajinga mu makatazho.
[Bipikichala pa peja 23]
Baibolo itulumbulwila kuba’mba Yehoba watekeneshe bantu banji byoebapokolwele
[Bipikichala pa peja 24]
Yesu watekeneshe bantu kupichila mu kwibafunjisha, kwibabuka ne kusangula bafu
[Kipikichala pa peja 26]
Yesu watambwile bukwasho kufuma mwiulu