BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w03 5/1 pp. 27-32
  • Tekeneshainga Baji na Bulanda

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Tekeneshainga Baji na Bulanda
  • Kyamba kya Usopa—2003
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Tekeneshai Bakwenu na Lutekenesho Lupana Lesa
  • Kutekenesha Baji mu Bwikalo bwa Malwañano ne Buyanji
  • Kutekenesha Bafikilwa na Mvula wa Kipupu Nangwa Kitentanshi
  • Inge wa mu Kisemi Wafwa
  • ‘Tekeneshainga Bonse Baji na Bulanda’
    Kyamba kya Usopa—2011
  • Lesa byo Etutekenesha
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya bena kengi)—2016
  • Lutekenesho Lwa Kine Lwakonsha Kutanyiwa Kwepi?
    Kyamba kya Usopa—2003
  • Tekeneshai Balajika Michima
    Mwingilo Wetu wa Bufumu—2007
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2003
w03 5/1 pp. 27-32

Tekeneshainga Baji na Bulanda

‘Yehoba wanshinga manyi amba . . . ntekeneshe bonse baji na bulanda.’—ISAYA 61:1, 2.

1, 2. Ba ñanyi botwafwainwa kutekenesha, kabiji mambo ka?

YEHOBA, Lesa wa lutekenesho lwa kine, witufunjisha kwikala ba lutekenesho umvwe bakwetu baji mu malwa. Witufunjisha ‘kukosesha ba michima yapungila’ ne kutekenesha bonse baji na bulanda. (1 Tesalonika 5:14) Bukwasho bwa uno mutundu twibupana ku bakwetu bapopweshi. Kabiji tumwesha butemwe ne ku bantu botubula kupwila nabo, ne ku bantutu babula kwitutemwa.—Mateo 5:43-48; Ngalatiya 6:10.

2 Yesu Kilishitu watangile ne kwilumbulwila’mba yewafwainwa kwingila mwingilo wa bungauzhi wa kuba’mba: “Mupashi wa Nkambo Yehoba uji pe amiwa: mambo Yehoba wanshinga manyi amba: Usapwile mambo awama ku bapelulwa; wantuma mu kwibabuka balajika michima, . . . ne kwibatekenesha bonse baji na bulanda.” (Isaya 61:1, 2; Luka 4:16-19) Bena Kilishitu bashingwa ba mu ano moba nabo bayuka’mba uno mwingilo wibashinkamana, kabiji ne ‘mikooko ikwabo’ ipana na lusekelo kwingila nabo mu uno mwingilo.—Yoano 10:16.

3. Twakonsha kukwasha byepi bantu bashikisha kuba’mba: “Nga mambo ka Lesa o aswishisha malwa bibye?”

3 Umvwe malwa amweka ne kuletela bantu bulanda, javula bashikisha’mba: “Nga mambo ka Lesa o aswishisha malwa bibye?” Baibolo yakumbula bingi bulongo jino jipuzho. Pano bino papita kimye pa kuba’mba muntu ubula kufunda Baibolo omvwishe bulongo uno mukumbu. Bukwasho bwakonsha kutanyiwa mu mabuku a Bakamonyi bakwa Yehoba.a Bino, bantu bamo batekeneshiwa bingi pa kutangatu byambo mu Baibolo nabiji biji mu Isaya 61:1, 2 mambo byaamba’mba Lesa ukeba bantu kutekeneshiwa.

4. Kamonyi umo mu Poland wakwashishe byepi mukwabo pa sukulu wapopomenwe, kabiji kino kyamwekele kyakonsha kwimukwasha byepi kukwasha bakwenu?

4 Banyike ne bakulumpe pamo bakeba bingi lutekenesho. Nsongwakazhi umo mu Poland wapopomenwe bingi walombele mukwabo’mba amukwasheko. Uno mukwabo yealombeleko bukwasho ke Kamonyi wakwa Yehoba. Byo amusanshijile, uno Kamonyi wayukile’mba mukwabo wajinga na mepuzho ne luzhinauko lwavula bingi. Washikishe’mba: “Mambo ka bubi o bwavujila bibye? Mambo ka bantu o bayanjila? Mambo ka nkasami ukolwa kikola kya kalepu o ayanjila? Mambo ka o nkolelwa muchima? Ku chechi bamba’mba Lesa byo byoakeba. Nanchi inge byo bibye aa, nsakufumyamo mivuba mwiaye mwe.” Ponkapo Kamonyi walombele kishinshi kwi Yehoba, wabwela wakumbula ne kuba’mba: “Naumvwa bingi bulongo pa kunshikisha bino. Nsakweseka ku kukwasha.” Wamubujile’mba kimye kyo ajinga mwanyike naye wazhinaukanga bingi, bino Bakamonyi bakwa Yehoba bamukwashishe. Wamulumbulwijile’mba: “Nafunjile kuba’mba Lesa kechi yeulengela bantu kuyanda ne. Wibatemwa bingi, ukeba’mba bamonenga byawama, kabiji katatakatu akawamishe ne ntanda. Ukafumyapo bikola, bukote ne lufu kabiji bantu balukokelo bakekala panopantanda myaka ne myaka.” Wamutangijile Lumwekesho 21:3, 4; Yoba 33:25; Isaya 35:5-7 ne 65:21-25. Panyuma ya kwisamba kimye kyabaya, nsongwakazhi watekeneshiwe ne kwamba’mba: “Pano kine nayuka kyonaikelako. Nkeye na kukumona jibiji nyi?” Kamonyi wanengezhe kutendeka kumufunjisha lufunjisho lwa Baibolo mu mulungu umo jibiji.

Tekeneshai Bakwenu na Lutekenesho Lupana Lesa

5. Umvwe twamwesha lusa, kika kikapana lutekenesho lwa kine?

5 Umvwe tukeba kutekenesha bakwetu, byambo bya lutekenesho byo bikebewa. Pa kwamba na muntu uji na bulanda, byambo ne jiwi jetu byafwainwa kumvwanyika kuyewo muntu’mba kine twamumvwina lusa. Kechi twafwainwa kuba ke twabauketu ne. Baibolo itubula’mba: ‘Monka mu butekanye ne mu bukwasho [lutekenesho, NW] bwa binembelo twikala na luketekelo.’ (Loma 15:4) Kino kyakonsha kwitukwasha kulumbulula pa kimye kyafwainwa Bufumu bwa Lesa byo buji, kabiji twakonsha ne kutangila bakwetu mu Baibolo byo bukafumyapo makatazho a ano moba. Apa bino twibalumbulwila ne ene mambo o bafwainwa kwibuketekela. Mu jino jishinda tukebatekenesha.

6. Twafwainwa kukwasha byepi bantu kuba’mba bomvwishe byo bakonsha kumwenamo mfweto mu lutekenesho lwa mu Binembelo?

6 Pa kuba’mba muntu atekeneshiwe, wafwainwa kuyuka Lesa wa kine byoaji, ne kuketekelwa kwa milaye yanji. Umvwe tubena kukwasha muntu ubula kupopwela Yehoba, kyawama kumulumbulwila bino bishinka. (1) Lutekenesho luji mu Baibolo lwafuma kwi Yehoba Lesa wa kine. (2) Yehoba ye wa Bulume bonse, Walengele jiulu ne ntanda. Ye Lesa wa butemwe kabiji wayula na butemwe bubula kwaluka ne bukishinka. (3) Twakonsha kukoseshiwa kuchinchika umvwe twafwenya kwipi ne Lesa kupichila mu kufunda maana alumbuluka aji mu Byambo byanji. (4) Mu Baibolo muji binembelo bishimikizha meseko amo apichilemo bantu bapusana pusana.

7. (a) Twakonsha kukwasha byepi umvwe twanemenena pa kwamba’mba lutekenesho lupana Lesa ‘lwituvujila pamo mwi Kilishitu’? (b) Mwakonsha kukwasha byepi muntu ubena kulanguluka’mba byubilo byanji byatamine?

7 Bamo bapana lutekenesho lwa ku mupashi ku baji na bulanda, bayuka bulongo Baibolo kupichila mu kwibatangila 2 Kolinda 1:3-7. Pa kupana luno lutekenesho banemenena pa byambo byakuba’mba, ‘bya bukwasho [lutekenesho, NW] nabyo bituvujila pamo mwi Kilishitu.’ Akye kinembelo kyakonsha kukwasha muntu kuvuluka’mba Baibolo yo nsulo ya lutekenesho yo twakonsha kuketekela. Kabiji kyakonsha kwimulengela kukesambapo ne jikwabo kimye kingi. Umvwe muntu ubena kulanguluka’mba lukatazho loajimo lwaiya na mambo a bintu byatama byo aubile, twafwainwa kumubula kwakubula kumuzhachisha ne amba, kitekenesha bingi kuyuka byanembwa mu 1 Yoano 2:1, 2 ne Masalamo 103:11-14. Mu ano mashinda kine tutekenesha bakwetu na lutekenesho lupana Lesa.

Kutekenesha Baji mu Bwikalo bwa Malwañano ne Buyanji

8, 9. Bantu bayanjishiwa pabula mambo bakonsha byepi kutekeneshiwa?

8 Bantu bavula bayanda bingi na mambo a malwañano. Twakonsha kwibatekenesha byepi?

9 Bena Kilishitu bakishinka bajimuka kubula kwambapo nangwa kuba kintu kibena kumwesha’mba baji ku lubaji lumo mu bya bumulwila ntanda. (Yoano 17:16) Bino bengijisha Baibolo kulumbulula’mba bino byubilo bya bumbanzhi kechi bikakulaila myaka ne myaka ne. Kimye kimo batanga Masalamo 11:5 kulumbulula Yehoba byoashikwa aba batemwa bukapondo nangwa Masalamo 37:1-4 kulumbulula Lesa byoetukosesha kubula kushinkanya na babi, bino kuketekelatu mwi Aye yenka. Byambo biji mu Masalamo 72:12-14 bilondolola Solomone Mukatampe aye Yesu Kilishitu Mfumu wa mwiulu byo omvwina lusa bantu bayanjishiwa pabula mambo.

10. Umvwe bwikalo bwenu bwa makondotu, binembelo byatongolwa byakonsha kwimutekenesha byepi?

10 Bantu bamo bobatu monka bapichila mu makondo na mambo a bipanyi bya bumulwila ntanda byubatu monka byalwila kukeba buntangi. Balanguluka’mba nkondo ne bifumamo byo byobuji bwikalo. Baketekelatu’mba umvwe banyemena mu kyalo kingi popo bakonsha kwikala mutende. Bino bavula bakankalwa kunyema, kabiji bamo beseka kunyemena mu kyalo kingi bafwilamotu. Aba banyemena mu kyalo kingi javula benungilapotu makatazho akwabo. Mwakonsha kwingijisha Masalamo 146:3-6 kukwasha bantu ba iwe mutundu kuketekela mu kintu kya lumbuluka kukila kunyemenatu mu kyalo kingi. Bungauzhi buji mu Mateo 24:3, 7, 14 nangwa mu 2 Timoti 3:1-5 bwakonsha kwibakwasha kuyukisha bulongo bintu byo biji ne mwatala byubilo byo babena kupitamo kuba’mba tubena kwikala mu moba apelako a buno bwikalo bukote. Binembelo nabiji Masalamo 46:1-3, 8, 9 ne Isaya 2:2-4 byakonsha kwibakwasha kuyuka’mba kine kimye kya kulutwe kukekala mutende.

11. Ñanyi binembelo byatekeneshe mwanamukazhi umo mu West Africa, kabiji mambo ka?

11 Kimye kyajingako nkondo mu West Africa, mwanamukazhi umo wanyemene kufuma pa nzubo yanji na mambo a mata o balozelenga. Waumvwine bingi moyo, bulanda kabiji wafichishiwe bingi ku muchima. Byo baikelenga mu kyalo kingi, mwatawanji pa kukeba kwikala ntangi mu bupopweshi, wafuukwile kusoka malishichi a masongola abo ne kupanga mukazhanji waimichile pamo ne mwanabo wa myaka ya kusemwa jikumi. Byo bamutangijile Filipai 4:6, 7 ne Masalamo 55:22, ne mitwe ya mu Binembelo ya mu Kyamba kya Usopa ne Loleni!, watekeneshiwe ne kuyuka kyoaikela mumi.

12. (a) Binembelo bitekenesha byepi boba babena kuyanda na mambo akutama kwa bunonshi? (b) Kamonyi umo mu Asia wakwashishe byepi mwanamukazhi wapotelenga byakupotapota?

12 Kutama kwa bunonshi kwalengela bingi bantu bavula kususuta. Kimye kimo nkondo ne makatazho eya panyuma o alengela bino. Kabiji pa bimye bikwabo mizhilo imo ya kafulumende yabula kufwainwa, lwiso ne kubula bukishinka kwa bantangi byalengela kujiila bantu mali ne kulushilamotu bipe byabo. Bamo nabo bakyangye kwikalapo na bintu byavula bya mu ino ntanda ne. Abe bonse bakonsha kutekeneshiwa kuyuka’mba Lesa walaya kukwasha bamuketekela kabiji ne kulaya ntanda ya bololoke bantu mo bakasangalala na mingilo ya maboko abo. (Masalamo 146:6, 7; Isaya 65:17, 21-23; 2 Petelo 3:13) Kamonyi umo mu kyalo kimo kya mu Asia byoaumvwine mwanamukazhi wapotelenga byakupotapota na kwijizhañanya na mambo a kutama kwa bunonshi mu yoya ntanda, wamulumbulwijile’mba abye bibena kumweka mu kino kyalo ke lubaji lwa bibena kumweka kuzhokoloka ntanda yonse. Byo besambile pa Mateo 24:3-14 ne Masalamo 37:9-11 kyalengejile yewa muntu kutendeka kufunda lufunjisho lwa Baibolo.

13. (a) Umvwe milaye ya bubela yafichisha bantu ku muchima, twakonsha kwingijisha byepi Baibolo pa kuba’mba twibakwashe? (b) Umvwe bantu ke balanguluke’mba bwikalo bwabo bwatama kyo kishiino kya kuba’mba Lesa kafwako, twakonsha kwambañana byepi nabo?

13 Umvwe bantu bayanda pa myaka yavula nangwa bafichishiwa ku muchima na mambo a milaye ya bubela, bakonsha kwikala nobe bena Isalela mu Ijipita bakankelwe kumvwa na “mambo a kupelelwa kwa michima yabo.” (Kulupuka 6:9) Bantu ba uno mutundu, kyakonsha kuwama umvwe mwibalumbulwila mashinda Baibolo mo yakonsha kwibakwashisha kuyuka mwakubila na makatazho o babena kupitamo ano moba ne kuchinuzhuka bitewa bibena kwipaisha bantu bavula. (1 Timoti 4:8b) Bamo bakonsha kulanguluka’mba bwikalo bwabo bwatama kyo kishiino kya kuba’mba Lesa kafwako nangwa’mba kechi wibata muchima ne. Mwakonsha kwambañana nabo mu binembelo bimo byafwainwa kwibakwasha kuyuka’mba Lesa wanengezha bukwasho bino bantu bavula bebukana.—Isaya 48:17, 18.

Kutekenesha Bafikilwa na Mvula wa Kipupu Nangwa Kitentanshi

14, 15. Bakamonyi bakwa Yehoba baubile byepi kumwesha lusa ku bantu bavula bakankamenetu na mambo a malwa ebamwekejile?

14 Malwa akonsha kumweka na mambo a mvula wa kipupu, kitentanshi, mujilo ne kutubika kwa bintu. Bulanda bwakonsha kukumbanatu konse konse. Kika kyakonsha kubiwa pa kutekenesha bapuluka mu ano malwa?

15 Bantu bakeba kuyuka’mba kuji wibatako muchima. Mu kyalo kimo bantu bavula kibakankamikile bingi panyuma ya kwibalukuka ku bambanzhi. Bavula bafwishishe ba mu bisemi byabo, bebasunganga, ne balunda nabo. Bamo nabo nkito yapwile kabiji bavula balushile po baketekejile. Bakamonyi bakwa Yehoba bakwashishe bantu mu ma mpunzha mo bekela, kwibobila lusa na mambo a kulusa bintu byavula ne kwisamba nabo byambo bya lutekenesho bya mu Baibolo. Bavula basanchile bingi pa byo bebobijile.

16. Kimye malwa kyoaubiwe mu mpunzha imo mu El Salvador, mambo ka mwingilo wa mu bujimi wa Bakamonyi kyoaingijiwe bulongo?

16 Panyuma ya kitentanshi kyaubiwe mu El Salvador mu 2001, palondejile ne sino waipaile bantu bavula bingi. Kamonyi wamukazhi wafwishishe mwananji wamulume wa myaka ya kusemwa 25 ne banabakazhi babiji bankasanja mwanamukazhi yeaipangwizhe uno mwana wamulume bafwile. Panyuma ya byo byo bainanji yewa nsongwalume pamo na mulokazhi wabo bapayankene mu mwingilo wa mu bujimi. Bantu bavula bebambijilenga’mba Lesa ye wasenda boba bantu bafwile nangwa’mba kyo kyajinga kyaswa muchima Wanji. Bano Bakamonyi batangile Byambo bya Mana 10:22 ne kwamba’mba Lesa kechi ukeba atweba kwikala na bulanda ne. Batangile ne Loma 5:12 waamba’mba lufu lwaishile na bundengamambo bwa muntu, kechi na mambo a kyaswa muchima wa Lesa ne. Kabiji baambile ne byambo bya lutekenesho biji mu Masalamo 34:18, Masalamo 37:29, Isaya 25:8, ne Lumwekesho 21:3, 4. Bantu baumvwine, kikatakata na mambo akuba baambilenga bino byambo ke bonka banabakazhi bajinga na balongo bafwile mu oo malwa, kabiji batatwile mafunjisho a Baibolo avula.

17. Bukwasho bwa mutundu ka botwakonsha kupana mu kimye kya malwa?

17 Umvwe pamweka bya malwa, kimye kimo mwakonsha kusambakanapo muntu umo ukeba bukwasho. Kino kivwangamo kwita badokotala, kutwala yewo muntu ku kipatela, nangwa kumukebela kajo ne mwakwikala. Malwa a iwe mutundu byo amwekele mu 1998 mu Italy, munembeshi wa byambo umo wamwene’mba Bakamonyi bakwa Yehoba, “bengila bingi kukwasha boba bayanda kwakubula kusalulula bupopweshi bo bayamo ne.” Ku mapunzha amo, bintu byaawijilwe jimo kuba’mba bikamweka mu moba apelako bibena kulengela bantu kuyanda bingi. Mu oa mapunzha, Bakamonyi bakwa Yehoba bamba pa bungauzhi bwa mu Baibolo ne kutekenesha bantu byalaya Baibolo kuba’mba Bufumu bwa Lesa bukaleta mutende wa kine ku bantu.—Byambo bya Mana 1:33; Mika 4:4.

Inge wa mu Kisemi Wafwa

18-20. Umvwe paji kisemi kyafwilwa, mwakonsha kwamba ne kuba ka kuba’mba mwibatekeneshe?

18 Pa juba pa juba, bantu bavula bekala bingi na bulanda umvwe bafwisha batemwe babo. Mwakonsha kutana bantu babena kujila kimye kyo muji mu mwingilo wa bwina Kilishitu nangwa kimye kyo mubena kubapo bintu bimo bya mu bwikalo. Kika kyomwakonsha kwamba nangwa kuba pa kuba’mba mwibatekeneshe?

19 Abya muntu waubisha bulanda nyi? Nanchi mu nzubo muji balongo ba yewo wafwisha babena kujila nyi? Kampe mwakonsha kwikalapo na byakwamba byavula, bino kyanema bingi kumona kana mwakonsha kwibyamba byonse pa kyokyo kimye nyi, nangwa ne. (Musapwishi 3:1, 7) Kimo kimye mwakonsha kumweshatu lusa, mushilai buku wafwainwa ulumbulula Baibolo (nabiji buloshuwa, magazini, nangwa talakiti), apa bino mukabweleko panyuma ya kupitapo tumoba tucheche na kumona inge ukebewa bukwasho bukwabo. Pa kimye kyafwainwa, isambai nanji byambo bya mu Baibolo bya kumukosesha. Kino kyakonsha kumutekenesha ne kupana butuntulu ku mubiji. (Byambo bya Mana 16:24; 25:11) Kechi mwakonsha kusangula mufu byonka byaubile Yesu ne. Bino mwakonsha kwisamba byaamba Baibolo pa bikala muntu umvwe wafwa. Pano bino, akye kechi kyo kimye kya kukana milanguluko yanji ya bubela yo abena kwamba ne. (Masalamo 146:4; Musapwishi 9:5, 10; Ezikyo 18:4) Mwakonsha kutangila pamo nanji milaye ya lusanguko iji mu Baibolo. (Yoano 5:28, 29; Byubilo 24:15) Mwakonsha kwisamba kino mokyatala, kikatakata kwamba pa masawakya a lusanguko aji mu Baibolo. (Luka 8:49-56; Yoano 11:39-44) Kabiji ambai ne pa byubilo bya Lesa wa butemwe witupa luno luketekelo. (Yoba 14:14, 15; Yoano 3:16) Lumbululai ano mafunjisho byoemukwasha anweba ne kine kintu kyo mwiaketekela.

20 Kwita muntu uji na bulanda amba akeye ku Nzubo ya Bufumu kwakonsha kumukwasha kwiyuka na bantu batemwa bakwabo kya kine kabiji bayuka kwikosesha bene na bene. Wamukazhi umo mu kyalo kya Sweden wataine’mba akye kyo kintu kyoakebelenga mu bwikalo bwanji bonse.—Yoano 13:35; 1 Tesalonika 5:11.

21, 22. (a) Pa kupana lutekenesho, twafwainwa kuba byepi? (b) Mwakonsha kutekenesha byepi muntu wayukila kala jimo Binembelo?

21 Umvwe mwayuka’mba paji uji na bulanda, kikale mu kipwilo kya bwina Kilishitu nangwa muntutu ubula kupwila, abya nanchi kimye kimo muzhinauka byakwamba nangwa byakuba nyi? Kyambo kya Kingiliki kyatuntululwa amba “lutekenesho” mu Baibolo kilumbulula “kwinyemena.” Kwikala mutekeneshi wakine kilumbulula kwikala muntu ufikilwa na boba baji na bulanda.—Byambo bya Mana 17:17.

22 Ibyepi inge muntu yemukeba kutekenesha wayukila kala jimo Baibolo byoyamba pa mambo a lufu, nkuulo ne lusanguko? Kwikalatu na mukwenu waitabila bintu byo mwaitabilamo kutekenesha bingi. Umvwe ukeba kwamba, anweba telekaingatu. Kechi mwafwainwa kuba samulolobwelatu ne. Umvwe mwatanga binembelo, bimonai’mba byambo bya Lesa bikosesha michima yenu anweba bonse babiji. Mweshai luketekelo lwakosa lomuji nalo anweba bonse babiji mu bukine bwa milaye ya mu binembelo. Inge ke mumweshe lusa lwa Lesa ne kwambañana bukine bwanema buji mu Byambo Byanji, mwakonsha kukwasha boba baji na bulanda kutekeneshiwa ne kukoseshiwa kwi “Lesa wa bukwasho [lutekenesho] bonse.”—2 Kolinda 1:3.

[Tubyambo twa mushi]

a Tangai mabuku nabiji Kuyuka kutangijila ku Bumi bwa Myaka, kitango 8; Ukupelulula Ukufuma Mu Malembo, mapeja 309-316, 247-251; Is There a Creator Who Cares About You?, kyapitala 10; ne buloshuwa wa Bushe Lesa mu Cituntulu Alatusakamana?

Musakwambapo’mba Ka?

• Ñanyi ye bapamo mambo bantu bavula kuba’mba yeulengela malwa, kabiji twakonsha kwibakwasha byepi?

• Twakonsha kuba byepi kukwasha bakwetu kumwenamo mu lutekenesho lupana Baibolo?

• Ñanyi bintu bibena kuleta bulanda ku bantu bavula mu nyaunda yenu, kabiji mwakonsha kwibatekenesha byepi?

[Bipikichala pa peja 31]

Kwambañana byambo bya lutekenesho lwa kine mu bimye bya malwa

[Byambo bya Muntu Ungi]

Kampu wa babipuluka: UN PHOTO 186811/J. Isaac

[Kipikichala pa peja 32]

Kwikalatu na mukwenu kutekenesha bingi

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu