Bya Kukwasha Bakwetu Kuchinchika mu Bimye bya Makatazho

1. Yehoba javula ukumbula byepi milombelo ya bakalume banji?

NANCHI mwayuka kuba’mba Yehoba wakonsha kwimwingijisha kukumbula milombelo ya mukwenu nyi? Wakonsha kwimwingijisha inge mwi bakulumpe mu kipwilo, mwi bankwasho, bapainiya, nangwa mwi basapwishi. Kabiji mwakonsha kukwasha bakwenu nangwa mwibanyike nangwa mwakoma, nangwa mwi balongo nangwa banyenga. Inge muntu watemwa Yehoba wamujijila kuba’mba amukwashe, Lesa wakonsha kwingijisha bakulumpe mu kipwilo ne bakalume banji bakwabo ba kishinka ‘kutekenesha’ yewo muntu. (Kolo. 4:11) Twikala bingi na lusekelo kwingijila Yehoba ne balongo ne banyenga mu jino jishinda. Twakonsha kukwashanga ne kutekenesha balongo ne banyenga inge kwaikala mwalo, kwamweka bya malwa, nangwa inge ke bebamanyike.

BYO MWAKONSHA KUKWASHA BAKWENU INGE KWAIKALA MWALO

2. Mambo ka o kyakonsha kwitukatezha kukwasha bakwetu inge kwaikala mwalo?

² Kyakonsha kwitukatazha bingi kukwasha bakwetu inge kwaikala mwalo. Kabiji kyakonsha kwitukatazha kufwakesha bakwetu nangwa kya kuba tukeba kuba bino. Kyakonsha kwitukatazha kwitako bakwetu ku nzubo yetu kuba’mba tujiile nabo pamo kajo. Twakonsha kukeba kukwasha bakwetu, bino kyakonsha kukatazha inge kya kuba ba mu kisemi kyetu nabo babena kuyanda. Nangwa byonkabyo, twafwainwa kwibikangako kukwasha balongo ne banyenga, kabiji Yehoba umvwa bingi bulongo inge twauba bino. (Maana 3:27; 19:17) Pano ñanyi bintu byo twafwainwa kuba?

3. Tufunjilako ka ku bakulumpe mu kipwilo kijimo ba Desi? (Yelemiya 23:4)

³ Bakulumpe mu kipwilo byo bakonsha kuba. Inge mwi bakulumpe mu kipwilo, yukai bulongo mikooko. (Tangai Yelemiya 23:4.) Nyenga Desi, ye baambapo mu mutwe wafumako, waambile’mba, “Bakulumpe mu Kipwilo baji mu jibumba jetu ja mwingilo baingilanga ne amiwa ne basapwishi bakwabo mu mwingilo kabiji twasangalelanga pamo pa bimye bikwabo.”b Bano bakafunga kibapelejile bingi kukwasha ba Desi kimye kyatendekele mwalo wa COVID-19 ne kimye kyo bafwishishe ba mu kisemi kyabo bamo ku uno mwalo.

4. Ñanyi kintu kyalengejile bakulumpe mu kipwilo kukwasha ba Desi, kabiji tubena kufunjilako ka?

⁴ Ba Desi balumbulwile’mba: “Na mambo a kuba’mba bano bakulumpe mu kipwilo bajinga balunda nami, kyampelejile kwibabuula byo naumvwinenga ku muchima ne bijikila byo najinga nabyo.” Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kufunjilako ka? Kwashainga balongo ne banyenga makatazho saka akyangye kumweka. Ikalai balunda nabo. Inge kwaikala mwalo wakonsha kulengela kubula kwibafwakesha, mwafwainwa kwingijisha mashinda akwabo. Ba Desi baambile’mba: “Bimye bimo bakulumpe mu kipwilo bapusana pusana bantumijile mafoni ne tubyambo twa pa foni mu jubatu jimo. Binembelo byo bantangijile byamfikile bingi pa muchima, nangwa kya kuba bino byepelo nebiyuka.”

5. Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kuyuka byepi bibena kukeba balongo ne banyenga, kabiji bakonsha kwibakwasha byepi?

⁵ Jishinda jimo bakulumpe mu kipwilo mo bafwainwa kuyukila balongo ne banyenga ke kwibepuzha mepuzho awama. (Maana 20:5) Nanchi baji na kajo kawaina, muchi, ne bintu bikwabo bya kwingijisha nyi? Nanchi kibena kumweka kuba’mba nkito yabo yakonsha kupwa nangwa kechi baji na mali a kusonkela nzubo nenyi? Abya babena kukeba kwibakwashako bya kuba pa kulomba bukwasho ku kafulumende nyi? Balongo ne banyenga bapelepo ba Desi bintu bikebewa mu bwikalo. Bino kintu kibakwashishe bingi ke butemwe bwibamwesheshe bakulumpe mu kipwilo ne byambo bya lutundaiko byo bebambijile. Baambile’mba: “Bakulumpe mu kipwilo balombejile pamo ne amiwa. Nangwa kya kuba kechi mvuluka byambo byo baambile ne, bino mvuluka byo natundaikilwe. Kyajingatu nobe Yehoba ubena kuñambila’mba ‘Kechi uji bunke ne.’”—Isa. 41:10, 13.

6. Ñanyi bintu byakonsha kuba bavula mu kipwilo pa kuba’mba bakwashe bakwabo? (Monai kipikichala.)

⁶ Byakonsha kuba bakwabo mu kipwilo. Tuketekela bakulumpe mu kipwilo kuta muchima balongo ne banyenga. Bino Yehoba ukeba atweba bonse kwitundaikanga ne kwikwasha. (Nga. 6:10) Nangwatu inge twauba kintu kicheche, kyakonsha kutundaika muntu wakolwa. Mwanyike wakonsha kulenga kipikichala nangwa kakikachi ne kutumina mulongo kuba’mba amutundaike. Nsongwakazhi nangwa nsongwalume wakonsha kukwashako nyenga mingilo imo nangwa kumupotelako bintu bimo bibena kukebewa. Bakwabo bakonsha kunengezhezhangako kajo muntu wakolwa ne kumutwajila ku nzubo. Ibyo kuba’mba inge mwalo wakumbana, muntu yense mu kipwilo ukeba kumutundaika. Inge mupwila pamo nangwa mubena kwingijisha biñambañamba, pa kupwisha kupwila, isambaingako na balongo ne banyenga. Bakulumpe mu kipwilo nabo bakeba kwibatundaika. Bakamonyi bamo banembela bakulumpe mu kipwilo makalata a kwibasanchila, kikatakata boba bekala na bya kuba byavula pa kuba’mba bakwashe balongo ne banyenga mu kimye kya mwalo. Kiwama bingi inge saka ‘twitundaika ne kwikomesha atwe bene na bene.’—1 Tesa. 5:11.

BYO TWAKONSHA KUKWASHA BAKWETU INGE KWAMWEKA KYA MALWA

7. Ñanyi bintu bifumamo inge kwamweka kya malwa?

⁷ Bya malwa byakonsha kupimpula bwikalo bwa muntu nobe mu kukopatu kwa jiso. Bantu bamo bipe byabo byakonsha konaika, mazubo kukunduka, nangwatu kufwisha balongo babo. Abino bintu byatama bimwekela ne balongo ne banyenga mu kipwilo. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba twibakwashe?

8. Ñanyi bintu byafwainwa kuba bakulumpe mu kipwilo ne mitwe ya bisemi pa kwinengezha ku bya malwa?

⁸ Bakulumpe mu kipwilo byo bakonsha kuba. Anweba bakulumpe mu kipwilo, kwashainga balongo ne banyenga kwinengezhezha jimo ku bya malwa. Mwafwainwa kubuula bonse mu kipwilo bya kuba pa kuba’mba bezhikijile ku bya malwa ne byo bafwainwa kwisamba na bakulumpe mu kipwilo. Ba Margaret bo baambapo mu mutwe wafumako, baambile’mba: “Mu jashi ja bibena kukebewa pa kipwilo, bakulumpe mu kipwilo betujimwineko kuba’mba kwakonsha kwikala mujilo jikwabo. Betubuujile’mba umvwe kafulumende wakambizha’mba tufume mu mpunzha, nangwa inge twamona’mba mujilo wakilamo, twafwainwa kufumamo bukiji.” Bino byambo byanemene bingi, mambo byo papichiletu milungu itanu, mujilo watendekele. Kabiji pa kupopwela kwa kisemi, mitwe ya bisemi yafwainwa kubuula yense wa mu kisemi bintu byo afwainwa kuba. Inge anweba ne baana benu mwinengezha, kechi mukakamwa inge kwamweka kya malwa ne.

9. Ñanyi bintu byafwainwa kuba bakulumpe mu kipwilo kya malwa saka kikyangye kumweka nangwa inge kyamweka?

⁹ Inge mwi bakalama ba jibumba ja mwingilo, mwafwainwa kwikala na manambala a mafoni ne makeyala a basapwishi bonse baji mu jibumba jenu, kabiji mwafwainwa kutambula ano manambala saka kukyangye kumweka kya malwa. Kabiji kimye kyonse mwafwainwa kumona kuba’mba manambala o muji nao o manambala engijisha basapwishi baji mu jibumba jenu. Inge kya malwa kyamweka, kikemupelela bingi kwisamba ne kuyuka bibena kukebewa ku musapwishi yense mu jibumba jenu. Aku bemubuulatu, mwafwainwa kubuula ukwatankanya mingilo ya jibumba ja bakulumpe mu kipwilo, kabiji naye ukabuula kalama wa mwanzo. Mukakonsha kukwasha balongo ne banyenga inge anweba bonse mwaingijila pamo. Mujilo byo atendekele, kalama wa mwanzo uji mu mwanzo muji ba Margaret wakishishe na kwisamba na bakulumpe mu kipwilo, pa kuba’mba bakwashe balongo ne banyenga 450 bafumine mu mpunzha mwajinga mujilo. (2 Ko. 11:27) Onkao mambo, aba babujile mazubo, bebakebejile mwa kwikala.

10. Mambo ka bakulumpe mu kipwilo o bafwainwa kunemekela mwingilo wa bukafunga? (Yoano 21:15)

¹⁰ Bakulumpe mu kipwilo baji na mwingilo wa kutundaika balongo ne banyenga ne kukwasha boba baji na bijikila. (1 Pe. 5:2) Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kumona kuba’mba balongo ne banyenga bonse bazhikijilwa kabiji baji na kajo, bivwalo, ne mwa kwikala. Bino bano balongo ne banyenga bakeba lutundaiko lwa mu Baibolo ne kwibata muchima nangwatu papita bañondo bavula. (Tangai Yoano 21:15.) Ba Harold, baji mu Kavoto ka Musampi kabiji besambapo na balongo ne banyenga bapitapo mu bya malwa, baambile’mba: “Papita kimye pa kuba’mba binyenge bipwe. Bakonsha kutendeka kulubako byamwekele, bino umvwe wavulukatu mutemwe wanji wafwile, kintu kyo anemekele kyaonaikile, nangwa byo apulukile, wakonsha kwikala na binyenge jikwabo. Kumvwa bino kechi kulumbulula kuba’mba lwitabilo ufwalo ne.”

11. Ñanyi bintu byafwainwa kubanga bisemi inge bya malwa byapita?

¹¹ Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kulondela mukambizho wa kuba’mba “jijilainga pamo na boba bajila.” (Loma 12:15) Bafwainwa kukwasha boba bapita mu bya malwa kuyuka kuba’mba Yehoba ne balongo ne banyenga bakibatemwa. Kabiji bafwainwa kutundaika bisemi kuba bintu nabiji kulomba, kutanga Mambo a Lesa, kupwila, ne kusapwila. Kabiji bafwainwa kutundaika bansemi kukwasha baana babo kuta muchima pa bintu byafwainwa kubula konaika inge kwaikala bya malwa. Anweba bansemi, mwafwainwa kutwajijila kukwasha baana benu kuyuka kuba’mba Yehoba ukatwajijila kwikala Mulunda nabo kabiji ukebakwashanga kimye kyonse. Mwafwainwa ne kwibalumbulwila kuba’mba baji mu kisemi kya balongo ne banyenga mwaya ntanda yonse bafwainwa kwibakwasha.—1 Pe. 2:17.

12. Ñanyi bintu byo twafwainwa kuba atweba bonse pa kuba’mba tukwashe baponenwa na bya malwa? (Monai kipikichala.)

¹² Byakonsha kuba bakwabo mu kipwilo. Inge kya malwa kyamwekela kwipi na ko mwikela, mwafwainwa kwisamba na bakulumpe mu kipwilo pa kuba’mba bemubuule byo mwakonsha kukwashako balongo ne banyenga. Kimye kimo, mwakonsha kwipana kutambwila balongo ne banyenga bapuluka mu bya malwa nangwa aba baiya na kwingilako mwingilo wa buntungi. Nangwa kampe mwakonsha kunengezha kajo nangwa bintutu bikwabo bya kupa basapwishi bapuluka. Nangwatu inge kya malwa kyamwekela palepa na ko mwikala, mwakonsha kukwasha. Mu ñanyi jishinda? Mwakonsha kulombelako aba baji mu malwa. (2 Ko. 1:8-11) Nangwa mwakonsha kutundaika mwingilo wa kukwasha baponenwa na bya malwa kupichila mu kupanako mali a kukwasha mwingilo wa ntanda yonse. (2 Ko. 8:2-5) Inge mwakonsha kuya na kukwasha ku mpunzha kwamwekela bya malwa, buulai bakulumpe mu kipwilo. Inge bemwita kuya na kukwasha, bakemufunjisha bya kuba pa kuba’mba mukengile bulongo mwingilo wa kukwasha balongo ne banyenga baponena mu bya malwa.

KWASHAINGA BALONGO KUCHINCHIKA LUMANAMO

13. Ñanyi makatazho apitamo balongo ne banyenga mu byalo mo bakanya mwingilo wetu?

¹³ Mu byalo mo bakanya mwingilo wetu, bwikalo bukatazha bingi. Balongo mu bino byalo kibakatazha bingi kutaana mali, bamo bakolwa ne kufwisha bantu bo batemwa. Na mambo a kuba’mba mwingilo wetu bamukanya, bakulumpe mu kipwilo bakankalwa kufwakesha nangwa kwisamba na boba bakebewa lutundaiko. Abino byo byo kyajinga ne ku mukulumpe mu kipwilo aye Andrei, ye baambapo mu mutwe wafumako. Mu jibumba janji ja mwingilo, mwajinga nyenga wajinga na lukatazho lwa kubula mali. Mu kuya kwa moba, uno nyenga wataainwe mu mapuso a pa mukwakwa. Wikozhezhe bingi kabiji kechi waingijilenga ne. Nangwa kya kuba mwingilo wetu bamukainye kabiji kwajinga mwalo, balongo baingijile papelejile bulume bwabo kumukwasha, kabiji Yehoba wibapesheshe.

14. Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kumwesha byepi amba baketekela mwi Yehoba?

¹⁴ Bakulumpe mu kipwilo byo bakonsha kuba. Ba Andrei balombele Lesa ne kwingila papelejile bulume bwabo. Yehoba wakumbwile byepi? Watundaikile balongo ne banyenga bamo bakasulukile kukwasha uno nyenga. Bamo bamutwalanga ku kipatela na motoka. Bakwabo bamupele mali a kwikwashishamo. Yehoba wibatangijile kuba’mba bamukwashe, kabiji wapesheshe byonse byaubilenga balongo ne banyenga mu kipwilo pa kumukwasha. (Heb. 13:16) Anweba bakulumpe mu kipwilo, inge mwingilo wetu bamukanya, mwafwainwa kwambilapo balongo ne banyenga bamo kwimukwashako mingilo imo. (Yele. 36:5, 6) Kabiji bafwainwa kuketekela mwi Yehoba. Wakonsha kwibapa bulume bwa kukwasha balongo ne banyenga.

15. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tutwajijile kukwatankana inge babena kwitumanyika?

¹⁵ Byakonsha kuba bakwabo mu kipwilo. Umvwe mwingilo wetu bamukanya, twakonsha kupwilangatu mu tumabumba tucheche. Onkao mambo, kyanema bingi kumvwañananga na bakwetu. Lwainga ne Satana, kechi kulwa anweba bene na bene ne. Ilekelaingako mambo, ne kupwisha makatazho bukiji bukiji. (Maana 19:11; Efi. 4:26) Monaingapo mashinda a kukwashishamo bakwenu. (Titu. 3:14) Nyenga wajinga mu lukatazho byo bamukwashishe ku bakwabo, kyatundaikile bingi jibumba ja mwingilo jo ajingamo. Bakwatankene ne kwikala nobe kisemi kimo.—Sala. 133:1.

16. Kwesakana na byaamba Kolose 4:3, 18, twakonsha kukwasha byepi balongo ne banyenga bo babena kumanyika?

¹⁶ Balongo ne banyenga bavula bingi bengijila Yehoba nangwa kya kuba makafulumende akanya mwingilo wetu. Bakwabo bebakasa na mambo a lwitabilo lwabo. Twakonsha kwibalombelangako ne kulombelako bisemi byabo. Twakonsha kulombelako ne balongo ne banyenga bakwasha boba bo bakasa nangwa kya kuba nabo bakonsha kwibakasa. Batundaika bano balongo kutwajijila kuketekela mwi Yehoba, kwibatwajila bintu, ne kwibemenako mu bije bya mambo.c (Tangai Kolose 4:3, 18.) Vulukainga kuba’mba milombelo yenu yakonsha kukwasha bano balongo ne banyenga bonse.—2 Tesa. 3:1, 2; 1 Timo. 2:1, 2.

17. Ñanyi bintu byo mwakonsha kuba pa kuba’mba mwinengezhezhe jimo kumanyikwa?

¹⁷ Anweba ne kisemi kyenu mwakonsha kwinengezhezha jimo kumanyikwa. (Byu. 14:22) Kange mulangulukenga pa bintu byonse byatama byakonsha kwimumwekela ne. Bino mwafwainwa kukosesha bulunda bwenu ne Yehoba ne kukwasha baana benu nabo kuba byonkabyo. Umvwe bimye bimo mwaikala na bijikila, lombai kwi Lesa. (Sala. 62:7, 8) Isambai na kisemi kyenu ene mambo o mwafwainwa kuketekela mwi Lesa.d Byonkatu kwinengezhezha jimo byo kwakonsha kukwasha baana benu mu kimye kya bya malwa, kwinengezhezha jimo kwakonsha ne kwibakwasha mu kimye kya kumanama. Bakachinchika ne kubula kukakilwa mambo mwibafunjisha kuketekela mwi Yehoba.

18. Ñanyi bintu byawama byo tubena kutengela kulutwe?

¹⁸ Mutende wa Lesa wituzhikijila. (Fili. 4:6, 7) Yehoba wingijisha mutende wanji kwitukwasha kubula kubambisha muchima na mambo a bikola, bya malwa, ne lumanamo lo tubena kupitamo ano moba. Wingijisha bakulumpe mu kipwilo bengila na ngovu kwitukwasha. Kabiji atweba bonse witupa mwingilo wa kwikwasha atweba bene na bene. Mutende ye twiyowa luno witukwasha kwinengezhezha jimo ku meseko akatampe o tukapitamo kulutwe, ne “malwa akatampe.” (Mat. 24:21) Pa kyokya kimye, tukakebewanga kulamawizha mutende wetu ne kukwasha bakwetu nabo kuba byonkabyo. Bino umvwe malwa akatampe apita, kechi tukapitanga mu makatazho aketuletelanga bijikila ne. Yehoba ukafikizha byo akebelenga kuba’mba tukekalenga, ko kuba’mba kwikala na mutende wa kine wa myaka ne myaka.—Isa. 26:3, 4.