JISHIMIKILA JA BWIKALO
“Nkondo yo ya kwa Yehoba”
Pa 28 JANUARY, 2010, najinga mu muzhi wamwekanga bulongo wa Strasbourg, mu France. Nangwa byonkabyo, kechi najinga na kimye kya kupitañana kuba’mba mmone uno muzhi byo ajinga ne. Mambo naingijilenga na Jibumba jimenako Bakamonyi mu bije bya mambo jo batumine kuya na kulwilako luusa lwa Bakamonyi ba kwa Yehoba mu Kochi Mukatampe wa mu Europe Utala pa Luusa lwa Bantu. Lukatazho lwajinga lwa kuba’mba bayuke inge kyayijilemo kafulumende wa mu France kusonkesha Bakamonyi ba kwa Yehoba mali avula bingi afika ku madola 89,000,000 a kina America. Kyakijilemo kutama, jizhina ja Yehoba ne bantu banji kuvwangakotu ne luusa lwa kupopwela Yehoba byajinga mu kizumba. Bintu byamwekele pa juba ja kuchiba mambo byamwesheshe’mba “nkondo yo ya kwa Yehoba.” (1 Sam. 17:47) Lekai nemubuule byo kyajinga.
Luno lukatazho lwatendekele mu ma 1990 kimye kafulumende wa mu France kyo asonkeshe musampi wetu wa mu France mali avula bingi na mambo a mali atambwijile musampi pakachi ka 1993 ne 1996. Twatwajilenga mambo etu ku makochi a mu France, pano bino kafwako kyaubiwenga ne. Byo betufwishishe na mambo mu kochi mukatampe wa mu France, kafulumende witwangachile mali etu a musampi ajinga ku banki akila pa madola 6,300,000 a kina America. Kochi Mukatampe wa mu Europe Utala pa Luusa lwa Bantu ye yenka ye twaketekejile kwitukwasha. Pano bino, uno kochi saka akyangye kuchiba mambo, witwichile atweba ne bashabyambo ba mu kafulumende kuba’mba twisambile pamo na mwanamukazhi waimenejilengako Kochi Mukatampe wa mu Europe pa kuba’mba tupwishe ano mambo saka bakyangye kwiachibila mwine mu Kochi.
Twalangulukilenga’mba waimenejilengako Kochi Mukatampe wa mu Europe usakwitwambila kupanako mali acheche ku kafulumende. Nangwa byonkabyo, twayukile’mba kupanako mali nangwatu kacheche kwakonsheshe kwitulengela kulala mafunde a mu Baibolo. Balongo ne banyenga bapaine ano mali kuba’mba batundaike mwingilo wa Bufumu. Onkao mambo, ano mali kechi ajinga a kupana ku kafulumende ne. (Mat. 22:21) Nangwa byonkabyo, twatainwe ku kuno kusambakana mambo twakebelenga kulondela mizhilo ya Kochi Mukatampe.
Jibumba jetu jimenako Bakamonyi mu bije bya mambo saka jaimana kulutwe ya Kochi Mukatampe wa mu Europe, 2010
Twasambakene bonse mu kibamba kyawama kyo basambakenamo kya mu uno Kochi. Mwisambo kechi watendekele bulongo ne. Mu byambo bitanshi bya kushinkwila bya mwanamukazhi waimenejilengako Kochi byamwesheshe’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba ba mu France bafwainwe kupanako mali amo a musonko ye bebatongwejile kupana ku kafulumende. Kino kitulengejile kwipuzha uno mwanamukazhi amba, “Nanchi mwayuka’mba kafulumende witwangata kala mali akila pa madola 6,300,000 a kina America kufuma mu banki wetu nyi?”
Uno mwanamukazhi waimenejilengako Kochi wakuminye bingi. Jibumba ja bashabyambo ba mu kafulumende byo jaitabizhe’mba byo byo baubile, wayukile pano bine bishinka pa ano mambo. Onkao mambo, wibakajipijile kabiji ponkapotu wapwishishe mwisambo. Nayukile’mba Yehoba witukwashishe na mupashi wanji wazhila pa kuba’mba tubinge mu ano mambo. Mwisambo byo apwile, twajinga na lusekelo kabiji twakuminye bingi pa kino kintu kyamwekele.
Pa 30 June, 2011, Kochi Mukatampe wa mu Europe witubingishe na mambo. Uno Kochi wakambizhe kafulumende kwitubwezhezha mali onse o baangachile kabiji bebambijile kubikapo ne nsubu. Kuno kwitubingisha kwitulengela kupopwela Yehoba kwa kubula kwitukanya kufika ne lelo jino. Abwa bwipuzho bo twaipwizhe bwajinga nobe jibwe jatwele pa kilungi kya kwa Goliata. Buno bwipuzho bwalengejile mambo kupwa. Pano mambo ka o twabingijile ano mambo? Byonka Davida byo aambijile Goliata, “nkondo yo ya kwa Yehoba.”—1 Sam. 17:45-47.
Kino kechi kyo kyajinga kimye kitanshi kubinga mambo mu Kochi ne. Kufika lelo jino, nangwa kya kuba makafulumende aji bingi na bulume ne bantangi ba bupopweshi betukanya kupopwela Yehoba, twabinga mambo 1,225 mu makochi akatampe mu byalo 70 ne mu makochi akwabo a mu byalo byapusana pusana. Ano mambo onse o twabinga mu makochi alengela kuswisha bupopweshi bwetu, kwingila mwingilo wa kusapwila, kubula kwivwanga mu bya bumulwilantanda ne kukaana kwitubika mashi.
Pano nataainwe byepi mu mambo ajinga mu kochi mu Europe saka mbena kwingijila pa Ofweshi Mukatampe wa Ntanda Yonse wa Bakamonyi ba kwa Yehoba ku New York, mu U.S.A.?
BANKOMESHE KU BANSEMI BAJINGA BAMISHONALE
Bansemi bami ba George ne Lucille byo bapwishishe sukulu wa Gileada wa nambala 12, bebatumine kuya na kwingijila mu kyalo kya Ethiopia. Kabiji nasemekelwe mu 1956 mu kyonka kino kyalo. Bantumbile’mba Philip, jizhina jonka jajingapo na musapwishi wa mambo awama wa mu myaka kitota kitanshi. (Byu. 21:8) Mu mwaka walondejilepo, kafulumende witukainye kupopwela Yehoba. Nangwa kya kuba nakijingatu mwanyike, mvuluka kisemi kyetu byo kyapopwelanga mu bufyamfya. Na mambo a bwanyike, kechi nayukile ne ene mambo o baubijilenga bino ne. Kyataminekotu ke kya kuba’mba babilolo ba mu kafulumende betupangile mu kino kyalo mu 1960.
Mulongo Nathan H. Knorr (ku kipiko) wafwakesha kisemi kyetu mu Addis Ababa, mu Ethiopia, 1959
Bansemi bami byo bavilukijile ku Wichita, mu muzhi wa Kansas, mu U.S.A., batwajijile kwingila na kizaku mwingilo wa kusapwila byonka byo baingijilenga saka bakiji bamishonale. Banemekele bingi bukine kabiji betufunjishanga pe Yehoba atweba bonse, amiwa, kolojami wamukazhi Judy ne nkasami wamulume Leslie. Atweba bonse twasemekejilwe mu Ethiopia. Nabatizhiwe saka nji na myaka 13. Byo papichile myaka isatu, kisemi kyetu kyayile na kwingijila kwakepa basapwishi mu muzhi wa Arequipa, mu kyalo Peru.
Mu 1974 byo najinga na myaka 18, musampi wa mu Peru witutumine, amiwa ne balongo bakwabo bana kuya na kwingila mwingilo wa bupainiya wiikajila. Twasapwijilenga mu mapunzha mo babujile kusapwila mu mitumba ya Central Andes. Twasapwijilenga ne mu manyaunda mwajinga bantu bamba mulaka wa Quechua ne wa Aymara. Twaendanga mu motoka waendanga pa mema wamwekanga nobe nzubo ye batelanga’mba “Bwato,” na mambo a byo yamwekanga. Mvuluka byo naingijishanga Baibolo kulumbulwila bantu kuba’mba Yehoba katatakatu akafumyepo buyanji, bikola ne lufu. (Lum. 21:3, 4) Bantu bavula batambwijile mambo awama a Bufumu.
“Bwato,” mu 1974
BANTUMINE KUYA NA KWINGIJILA PA OFWESHI MUKATAMPE WA NTANDA YONSE
Byo nayile na kufwakasha mu kyalo kya Peru mu 1977, mulongo Albert Schroeder, wajinga wa mu Jibumba Jitangijila ja Bakamonyi ba kwa Yehoba, wantundaikile kunemba pepala wa kwipwizhapo kuya na kwingijila pa Betele. Naubile kwesakana na byo ambujile. Byo papichile bañondo bacheche pa 17 June, 1977, natendekele kwingijila pa Betele mu Brooklyn. Pa myaka ina, naingijijilenga mu dipatimenti wa Kupyanga ne Kuwamisha bishimikwa.
Pa juba jetu ja masongola mu 1979
Mu June 1978, twamonañene na nyenga Elizabeth Avallone pa kukonkana kwa byalo kwaikejile mu muzhi wa New Orleans, mu Louisiana. Naye bamukomeshe ku bansemi baingijilanga Yehoba na muchima wabo yense byonka byajinga bansemi bami. Elizabeth waingijile bupainiya bwa kimye kyonse pa myaka ina kabiji wakebelenga kutwajijila kwingijila Yehoba mu mwingilo wa kimye kyonse mu bwikalo bwanji bonse. Twisambanga kimye kyonse. Kino kitulengejile kwitemwa bingi. Onkao mambo, twisongwele pa 20 October, 1979, kabiji bonse babiji twatendekele kwingijila pa Betele.
Balongo ne banyenga bajinga mu kipwilo kitanshi kya Kisipanishi mo twapwilanga kyajinga mu Brooklyn betutambwijile bingi bulongo. Pa myaka yavula, twaingijijile ne mu bipwilo bikwabo bisatu kabiji balongo ne banyenga betutundaikanga kutwajijila kwingijila pa Betele. Twibasanchila bingi pa byo betukwashishe. Kabiji tusanchila ne balunda netu ne ba mu kisemi kyetu betukwashishe kulama bansemi betu bakotele.
Ba pa Betele baji pamo na ba mu kipwilo kingijisha mulaka wa Kisipanishi mu Brooklyn, mu 1986
KWINGIJILA MU DIPATIMENTI WIMENAKO BAKAMONYI MU BIJE BYA MAMBO
Mu January 1982, bantongwele kwingijila mu dipatimenti wa pa Betele wimenako Bakamonyi mu bije bya mambo. Byo papichile myaka isatu, bantwajile ku sukulu na kufunda pa bya mizhilo kuba’mba mfikilemo kwikala shabyambo. Byo nafunjile mu uno sukulu byandengejile kuyuka’mba mambo abinga Bakamonyi ba kwa Yehoba mu makochi alengela bantu mu United States ne mu byalo bikwabotu nabo kwikala na bwana bwa bene. Byo najinga ku sukulu, twafunjilenga pa mambo avula abinga Bakamonyi.
Mu 1986 byo najinga na myaka 30, bantongwele kutangijila dipatimenti wimenako Bakamonyi mu bije bya mambo. Na mambo a kuba’mba najinga mwanyike kabiji kechi nayukile byavula byavwangiwemo ne, namwene’mba musampi wanketekela kabiji nayukile’mba uno mwingilo kechi wapela ne.
Nafikijilemo kwikala shabyambo mu 1988, nangwa byonkabyo kechi nayukile uno sukulu byo akonsheshe kulengela bwikalo ne bulunda bwami ne Yehoba kwikala ne. Kufunda kufika palepa kwakonsha kulengela muntu kwilundumika ne kutendeka kulanguluka’mba wanema kukila bakwabo. Mukazhami Elizabeth wankwashishe kukosesha bulunda bwami ne Yehoba byonka byo najinga saka nkyangye kuya ku sukulu. Papichile kimye kyabaya pa kuba’mba nkoseshe bulunda bwami ne Yehoba jikwabo. Kutemwa Yehoba ne bena Kilishitu bakwetu ne kwikala na bulunda bwakosa ne Yehoba, ko kwitulengela kwikala na lusekelo lukatampe.
KULWILA MAMBO AWAMA NE KUTAMBULA LUUSA LWA KWIASAPWILA
Byo napwishishe sukulu, naingijilenga mingilo yapusana pusana ya kwimenako Bakamonyi ba kwa Yehoba mu bya mambo pa Betele ne kulwilako mwingilo wa Bufumu mu makochi. Uno mwingilo wandetejilenga bingi lusekelo. Nangwa byonkabyo, wakatezhe bingi mambo bintu byapimpwilwenga bukiji mu jibumba ja Yehoba. Mu ma 1990, dipatimenti wimenako Bakamonyi mu bije bya mambo bamupele mwingilo wa kupimpula jishinda jo twaingijishe pa myaka yavula ja kulomba bantu kupanako mali pa kusenda mabuku etu. Kufumatu kyokya kimye, Bakamonyi ba kwa Yehoba batendekele kupa bantu mabuku kwa kubula kwibambila kupanako mali. Kino kyapeezhezheko mwingilo pa Betele ne mu bipwilo kabiji kufikatu ne lelo jino, kino kyalengela kupana misonko kwa kubula makatazho. Bamo balangulukilenga’mba kechi tukekalanga na mali avula ne mabuku a kwingijisha mu mwingilo wa kusapwila ne. Pano bino, kechi byo byo kyajinga ne. Kutendekatu mu 1990, bantu ba Yehoba bavujilako bingi, kabiji lelo jino bantu batambula mabuku etu kwa kubula kwibalipilisha. Nnemwena kuba’mba lupimpu mu jibumba ja Yehoba lubiwa na mambo a bukwasho bwa Yehoba ne mikambizho ifuma ku kalume wa kishinka.—Lup. 15:2; Mat. 24:45.
Tubinga mambo mu makochi kechi na mambotu a kuba’mba tuji na bashabyambo bayuka kwamba ne. Javula byubilo bya bantu ba Yehoba byo bilengela bamitonyi ne babilolo ba mu kafulumende kwitubingisha na mambo. Namwene’mba kino kishinka kya kine kimye balongo basatu ba mu Jibumba Jitangijila ne bakazhi babo kyo batainwe ku kushonkena kwiikajila mu kyalo kya Cuba. Na mambo a kuba’mba bamwesheshe lusa ne mushingi, kino kyalengejile babilolo ba mu kafulumende kushiinwa’mba kechi twivwanga mu bya bumulwilantanda ne.
Nangwa byonkabyo, jishinda jimo jingila bulongo kupwishishamo nshiji, ke kutwala mambo ku makochi pa kuba’mba ‘tulwileko mambo awama ne kutambula luusa lwa kwiasapwila.’ (Fili. 1:7) Bino byo byaubile ne babilolo ba mu Europe ne South Korea. Kechi betuswishishe kwingila mingilo ikwabo yabujile kuvwangamo bya bushilikale ne. Kino kyalengejile kukasa balongo ba mu Europe 18,000 ne ba mu South Korea kukila pa 19,000 na mambo a kukaana kutwela mingilo ya bushilikale.
Kyapeleleko, pa 7 July, 2011 kochi mukatampe wa mu Europe utala pa luusa lwa bantu wachibile mambo a kwa mulongo Bayatyan ne kyalo kya Armenia kuba’mba byalo byonse bya mu Europe byafwainwa kuswisha bantu bakaana kwingila mwingilo wabula kuvwangamo bya bushilikale kwibapa mingilo yapusanako na mingilo ya bushilikale na mambo a bintu byo baitabilamo. Kochi Mukatampe wa mu South Korea walondejile yenka uno muzhilo pa kuchibila mambo Bakamonyi ba kwa Yehoba pa 28 June, 2018. Inge balongo banyike bamo baswile kutwela mwingilo wa bushilikale, uno kochi inge kechi wachibile mambo bino ne.
Balongo ba mu dipatimenti wimenako Bakamonyi mu bije bya mambo pa ofweshi mukatampe wa Bakamonyi ne ba pa misampi mwaya ntanda yonse, babena kwingila bingi na ngovu kulwilako mambo awama a Bufumu. Twikala bingi na lusekelo kwimenako balongo ne banyenga bo babena kukanya ku makafulumende kwingijila Yehoba. Nangwa kya kuba tubinge na mambo mu makochi nangwa ne, kino kitulengela kushimuna bukine ku babilolo ba mu kafulumende, bamfumu ne bisaka bya bantu. (Mat. 10:18) Bamitonyi, babilolo ba mu kafulumende, bantapatwambo ne bantu bonse bafwainwa kulanguluka pa binembelo bikala pa mapepala o tupana mu kochi ne byo twambatu pa kanwa inge babena kwituchibila mambo mu kochi. Bantu baji na michima ya kukeba kufunda bukine bayuka byavula pa Bakamonyi ba kwa Yehoba ne kuba’mba bintu byo baitabilamo byafuma mu Baibolo. Kabiji bano bantu bamo baikala ke Bakamonyi ba kwa Yehoba.
NASANTA, ANWEBA YEHOBA
Pa myaka 40 yapitapo, naingijila pamo na balongo ba pa misampi mwaya ntanda bengijila mu dipatimenti wimenako Bakamonyi mu bije bya mambo. Kabiji natanwa mu bije bya mambo mu makochi akatampe ne kwisamba na babilolo ba mu makafulumende. Ñumvwa bingi bulongo kwingijila pamo na bakwetu pa ofweshi mukatampe wa Bakamonyi ba kwa Yehoba ba mu dipatimenti wimenako Bakamonyi mu bije bya mambo ne balongo bonse bengijila mu uno dipatimenti mwaya ntanda yonse. Yehoba wampesha mu bwikalo bwami kabiji nji bingi na lusekelo.
Pa myaka 45 yapitapo, mukazhami Elizabeth untundaika bingi mu bimye bya lusekelo ne byakatazha. Namusanchila bingi pa byo atwajijila kunkwasha nangwa kya kuba ukolwakolwa ne kukepelwa bulume.
Twimwena kabiji twashiinwa kuba’mba Yehoba ye upana bulume ne kulengela bantu banji kwingila bulongo mingilo yanji. Byonka byaambile Davida, “Yehoba bo bulume bwa bantu banji.” (Sala. 28:8) Kine, “nkondo yo ya kwa Yehoba.”