BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w03 6/1 pp. 8-13
  • Kilishitu Wamba ku Bipwilo

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Kilishitu Wamba ku Bipwilo
  • Kyamba kya Usopa—2003
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Kwi aye Malaika wa mu Efisesa
  • Kwi aye Malaika wa mu Simulina
  • Kwi aye Malaika wa mu Pelegamuma
  • Umvwai Byamba Mupashi!
    Kyamba kya Usopa—2003
  • Ñanyi Bintu byo Tufunjilako ku Buku wa Lumwekesho mu ano Moba?
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2022
  • Ikalai Balukokelo Mpelo Byoyafwenya Kala Kepepi
    Kyamba kya Usopa—2002
Kyamba kya Usopa—2003
w03 6/1 pp. 8-13

Kilishitu Wamba ku Bipwilo

“Aye wakwata tubangabanga tutanu na tubiji mu kuboko kwanji kwa kilujo . . . waamba bino.”—LUMWEKESHO 2:1.

1, 2. Mambo ka o twafwainwa kuteshako muchima ku bintu byaambile Kilishitu ku bipwilo bitanu na bibiji bya mu Asha Maina?

MWANA Yehoba yenkawa umotu, aye Yesu Kilishitu ye Mutwe wa kipwilo kya bwina Kilishitu. Pakuba’mba kipwilo kya baana banji ba bwanga bashingwa kikale kyabula bulema, Kilishitu wingijisha bumutwe bwanji kupichila mu kwikitakaika ne kwikyololako. (Efisesa 5:21-27) Kuji bya kumwenako bya kino mu Lumwekesho kyapitala 2 ne 3 motutanga byambo bya kujimunako ne bya butemwe Kilishitu byo aambile ku bipwilo bitanu na bibiji bya mu Asha Maina.

2 Saka akyangye kumvwa byambo byaambile Yesu ku bipwilo bitanu na bibiji, mutumwa Yoano bamumwesheshe kimwesho kya “juba ja Nkambo.” (Lumwekesho 1:10) Jino “juba” jatendekele kimye Bufumu bwa bu Mesiasa kyo bwaikajikilwe mu 1914. Onkao mambo, bintu byo aambile Kilishitu ku bipwilo byanema bingi mu ano moba apelako. Byambo byanji bya lutundaiko ne bya lujimuno bitukwasha kuyuka mwakubila na bintu byotupitamo mu bino bimye byakatazha.—2 Timoti 3:1-5.

3. Mu bukifwanyikizho, “tubangabanga,” “bamalaika,” ne “bitulwapo malampi bya ngolode” byoamwene mutumwa Yoano bilumbulula ka?

3 Yoano wamwene Yesu Kilishitu watumbijikwa, “wakwata tubangabanga tutanu na tubiji mu kuboko kwanji kwa kilujo” kabiji “upitañana mukachi ka bitulwapo malampi bya ngolode bitanu na bibiji,” nangwa’mba bipwilo. “Tubangabanga” bo “bamalaika ba abya bipwilo bitanu na bibiji.” (Lumwekesho 1:20; 2:1) Kimye kimo tubangabanga twimenako bamalaika bilengwa bya mupashi, pano bino Kilishitu kechi wakonsha kwingijisha muntu kunembela bilengwa bya mupashi byambo ne. Mu jino jishinda, tuno “tubangabanga” twimenako bakulumpe bashingwa na mupashi, nangwa’mba mabumba a bakulumpe mu bipwilo. Kyambo kya kuba’mba “bamalaika” kitongola mwingilo wabo wa buluwe. Na mambo a kuba jibumba ja Yehoba jibabaileko, ‘kalama wa kishinka ne wa maana’ naye watongolapo banabalume bafikapo ba mu ‘mikooko ikwabo’ ya kwa Yesu kwikala bakulumpe mu bipwilo.—Luka 12:42-44; Yoano 10:16.

4. Bakulumpe mu bipwilo bamwenamo byepi inge ke bomvwine byamba Kilishitu ku bipwilo?

4 “Tubangabanga” tuji mu kuboko kwa Yesu kwa kilujo, kibena kulumbulula amba ye witutangijila ne kwituzhikijila. Onkao mambo baketotolwela kwi aye. Kupichila mu kulondela byambo byanji byo aambile ku bipwilo bitanu na bibiji, bakulumpe mu bipwilo ba ano moba bamona byo bakonsha kuba na makatazho nabiji ajingapo mu byobya bipwilo. Bino nangwa byonkabyo, bena Kilishitu bonse bafwainwa kumvwina Mwana Lesa. (Mako 9:7) Pano nga twakonsha kufundako ka inge ketumvwine bibena kwamba Kilishitu ku bipwilo?

Kwi aye Malaika wa mu Efisesa

5. Muzhi wa Efisesa wajinga byepi?

5 Yesu watakaikile ne kunenauna kipwilo kya mu Efisesa. (Tangai Lumwekesho 2:1-7) Mu uno muzhi wa bya bunonshi ne bya bupopweshi waikejile ku kitulu kya ku muzhika wa Asha Maina mo mwajinga nzubo ikatampe ya lesa wamukazhi Diana. Nangwa kyakuba mu Efisesa mwajinga byubilo byatama, bupopweshi bwa bubela, kabiji ne bya bulozhi, Lesa wapesheshe mwingilo waingijilenga mutumwa Paulo ne bakwabo mu yewa muzhi.—Byubilo, kyapitala 19.

6. Bena Kilishitu bakishinka lelo jino baji byepi pamo na byajinga bena Efisesa bakala?

6 Yesu watakaikile bingi kipwilo kyajinga mu Efisesa amba: “Nayuka mingilo yobe, ne mwingilo wobe wakosa ne butekanye bobe, ne byo wabula kwibaswa babi, kabiji byo wibesekele abo betela’mba, twi batumwa, kabiji kechi bo batumwa ne, kabiji wibamwene ke babubela.” Ne lelo jino, bipwilo bya baana ba bwanga bakine ba kwa Yesu nabyo biji na nkuwa ya byubilo byawama, kwingila na ngovu, ne butekanye. Kechi baswa kwikala na balongo babubela bakeba kumonwa’mba batumwa ne. (2 Kolinda 11:13, 26) Byonka byajinga bena Efisesa, ne bena Kilishitu bakishinka lelo jino kechi ‘baswa babi’ ne. Onkao mambo, pa kuba’mba basunge butooto bwa mpopwelo ya Yehoba ne kuzhikijila kipwilo kechi bendañana na bantu basenduka mu lwitabilo babula kulapila ne.—Ngalatiya 2:4, 5; 2 Yoano 8-11.

7, 8. Ñanyi lukatazho lukatampe lwajinga mu kipwilo kya mu Efisesa, kabiji ne atweba twakonsha kuba byepi na lukatazho lwa uno mutundu?

7 Bino bena Kilishitu mu Efisesa bajinga bingi na lukatazho lukatampe. Yesu waambile’mba: “Nji na kino kyo natala bibi mwi obewa, namba, waleka butemwe bobe butanshi.” Bantu ba mu kyo kya kipwilo bakebewenga kwikala jibiji na butemwe bwa kutemwa Yehoba bo bajingapo nabo patanshi. (Mako 12:28-30; Efisesa 2:4; 5:1, 2) Ne atwebatu bonse twafwainwa kujimuka kuchina kutaya butemwe bo twamutemenwe Lesa patanshi. (3 Yoano 3) Pano ibyepi inge kyakuba bya kusakasaka nabiji bunonshi ne byakisangajimbwe byo byaikala bintu bikatampe mu bwikalo bwetu? (1 Timoti 4:8; 6:9, 10) Umvwe kyaikala byobyo, twafwainwa kutoñamina mu lulombelo kwi Lesa amba etukwashe kuchakulapo bino byakusakasaka ne kupingizhapo butemwe bwakosa bwa kutemwa Yehoba ne kumusanchila aye ne Mwananji pa bintu byo betubila.—1 Yoano 4:10, 16.

8 Yesu wakambizhe bena Efisesa amba: “Languluka po wafumine ne byo waponene, ne kulapila ulapile ne kuba mingilo itanshi.” Ibyepi abya inge kechi baubile kino ne? Yesu waambile’mba: “Inge ne, nkeya ko uji ne kwangata kitulwapo lampi kyobe pantu pa kyo.” Umvwe kyakuba mikooko yonse yataile butemwe bwayo butanshi, “kitulwapo lampi,” nangwa’mba kipwilo, inge kyafwile. Onkao mambo, byo tuji bena Kilishitu babambakana, twayai twingilenga na ngovu kusunga kipwilo sakisama ku mupashi.—Mateo 5:14-16.

9. Mepatulo twafwainwa kwiamonanga byepi?

9 Bena Efisesa baubile bingi bulongo mambo bashikilwe “mingilo [ya mepatulo, NW] ya Banikolaita.” Kufumyako byaambiwa mu Lumwekesho, kafwako bikwabo byayukanyikwa kwafumine lufunjisho ne byubilo bya ano mepatulo ne. Byo kiji kuba’mba Yesu wakainye kulondela bantu, ne atweba twafwainwa kushikwa mepatulo byonka byo beashikilwe bena Kilishitu mu Efisesa.—Mateo 23:10.

10. Kika kikobiwa ku boba bomvwina byamba mupashi?

10 Yesu waambile’mba: “Awa uji na matwi, omvwe byamba Mupashi ku bipwilo.” Kimye kyo ajinga panopantanda, Yesu waambanga na lutangijilo lwa mupashi wa Lesa. (Isaya 61:1; Luka 4:16-21) Onkao mambo twafwainwa kuta muchima ku bibena kwamba Lesa mwi Yesu kupichila mu mupashi wazhila. Byoatangijilwe na mupashi, Yesu walaile’mba: “Kwi aye ushinda nkamupa namba ajenga ku kichi kya bumi, kiji mu Paladisa ya Lesa.” Ku bashingwa bomvwina byamba mupashi, kino kilumbulula bumi bwa bumbulwakufwa mu ‘paladisa ya mwiulu ya Lesa’ nangwa’mba kwine kwikala Yehoba. Kabiji ku ba “jibumba jikatampe” bomvwina byamba mupashi, bakekala mu paladisa ya panopantanda mo bakatomanga “mu mukola wa mema a bumi” kabiji bakabukwa na ‘mabula a [bichi]’ biji ku bushiya ne ku bushiya bwa ye uno mukola.—Lumwekesho 7:9; 22:1, 2; Luka 23:43.

11. Twakonsha byepi kutundaika butemwe bwa kutemwa Yehoba?

11 Bena Efisesa bataile butemwe bwabo bo bajinga nabo patanshi, bino ibyepi umvwe kintu kya uno mutundu ke kyubiwe mu kipwilo lelo jino? Twayai atweba bonse pa muntu pa muntu tutundaike butemwe bwa kutemwa Yehoba kupichila mu kwamba pa mashinda anji a butemwe mo obila bintu. Twakonsha kumwesha lusanchilo lwetu ku butemwe bwa Lesa bo amwesheshe pa kunengezha kitapisho kya Mwananji ye atemwisha. (Yoano 3:16; Loma 5:8) Ponse po kyafwainwa, twakonsha kutongola butemwe bwa Lesa mu mikumbu yo tukumbula ne pa kwamba majashi pa kupwila. Twakonsha kumwesha butemwe bwetu botwamutemwa Yehoba kupichila mu kutota jizhina janji mu mwingilo wetu wa bwina Kilishitu. (Masalamo 145:10-13) Ee kine, byambo ne byubilo byetu byakonsha kukosesha kipwilo kwikala jibiji na butemwe bo kyajingapo nabo patanshi.

Kwi aye Malaika wa mu Simulina

12. Simulina wajinga muzhi wa mutundu ka, kabiji mwajinga bupopweshi bwa byepi?

12 Kilishitu “aye mutanshi ne wapelako, yenkaye wafwile ne kwikala na bumi jibiji” kupichila mu lusanguko, watakaikile bingi kipwilo kya mu Simulina. (Lumwekesho 2:8-11) Muzhi wa Simulina (luno utelwa’mba Izmir, Turkey) bamutungijile ku muzhika wa kitulu kya Asha Maina. Bangiliki bo baikalanga mu yewa muzhi, bino bena Lidiya bamonawine mu ma 580 B.C.E. Babinemanga baswaine pe Alekasanda Mukatampe babwelele bamushimukulwila pangi. Waikele ke lubaji lwa kibunji kya Asha wa bena Loma kabiji mwajinga bingi bunonshi ne bishimikwa byawama bingi byayile nkuwa. Nzubo ya bupopweshi yajingamo ya kwa aye Tibeliusa Kesala bapopwelangamo bamfumu. Bapopweshi bapopwelanga mu ino nzubo bafutumunanga tuntu tucheche twanunkanga bulongo ne kwamba’mba “Kesala ye Nkambo.” Bino bena Kilishitu kechi baambangako ne, mambo kwi abo ‘Yesu ye wajinga Nkambo’ yabo. Na mambo a kino bena Kilishitu bebayanjishenga bingi.—Loma 10:9.

13. Nangwa kyakuba bena Kilishitu ba mu Simulina bajinga bayanji, mu ñanyi jishinda mo baikejile banonshi?

13 Kununga pa luyanjisho, bena Kilishitu mu Simulina bajinga bingi mu buyanji bwa mali. Buno buyanji bwa mali bwaishile kampe na mambo akuba kechi betumpanga mu bupopweshi bwa kupopwela mfumu ne. Bakalume ba Lesa ba ano moba nabo bapita mu meseko a uno mutundu. (Lumwekesho 13:16, 17) Nangwa bayandatu byepi, aba baji nobe bena Kilishitu bajinga mu Simulina ke banonshi ku mupashi, kabiji kino kyo kintu kyakilamo kunema!—Byambo bya Mana 10:22; 3 Yoano 2.

14, 15. Ñanyi lutekenesho bashingwa lo bakonsha kutekeneshiwa luji mu Lumwekesho 2:10?

14 Bayudea bavula mu Simulina bajinga “ba mu nshinagoga ya Satana” mambo bakosejiletu popolo ku bisela byabujile mu binembelo, bakaine Mwana Lesa, ne kuba mwenga baana ba bwanga ba kwa Yesu bashingwa na mupashi. (Loma 2:28, 29) Bino bashingwa bakonsha kutekeneshiwa bingi na byambo bya kwa Kilishitu byalondelapo. Waamba’mba: “Kechi wakamwe byo waya umaname ne: talai, aye Diabola waya emutaye anweba bamo mu kaleya, mwesekwe; kabiji mukamona bya malwa moba jikumi. Kasa ukosa mu lwitabilo kufika ne ku lufu ne amiwa nkakupa munchinya wa bumi.”—Lumwekesho 2:10.

15 Yesu kechi wachiine kufwa na mambo a kutumbijika bumfumu bwa Yehoba ne. (Filipai 2:5-8) Nangwa kyakuba Satana luno ubena kulwa na bashingwa bashalapo, abo kechi bachina bintu byo bafwainwa kuyanjila pamo, nabiji malwa, kutaiwa pa kaleya, nangwa kwipaiwa lufu lwa lumanamo ne. (Lumwekesho 12:17) Panopantanda bakepashinda. Mukifulo kya kwibapa munchinya upwa wa maluba uvwalapo boba bawina mu bisela, Kilishitu walaya kupa bashingwa basangulwa “munchinya wa bumi” kwikala ke bambulwakufwa mwiulu. Kine kino ke kya bupe kyanema bingi!

16. Umvwe tuji mu kipwilo kiji byonka byajinga kya mu Simulina, twafwainwa kuta muchima pa ka?

16 Pano ibyepi umvwe atweba kikale tuji na luketekelo lwa kuya mwiulu nangwa lwa kwikala panopantanda, tuji mu kipwilo kiji byonka byajinga kya mu Simulina? Twayai nanchi tukwashenga bakwetu ba mulwitabilo kuyuka ene mambo Lesa o aswishisha lumanamo—ano mambo ke mambo a bumfumu bwa Lesa. Kamonyi yense wa Yehoba usunga bulumbuluke umwesha’mba Satana wa bubela kabiji umwesha ne kuba’mba nangwatu muntu ayanjishiwe byepi wakonsha kwikala utumbijika lūsa lwa Lesa lwa bukalama, mambo ye Nkambo walengele byonse. (Byambo bya Mana 27:11) Twayai tutundaikenga bena Kilishitu bakwetu kuchinchika lumanamo kabiji kino kikalengela ‘kumwingijila [Yehoba] kwa kubula moyo, monka mu buzhile ne mu bololoke ku meso anji moba onsetu a myeo yetu,’ myaka ne myaka.—Luka 1:68, 69, 74, 75.

Kwi aye Malaika wa mu Pelegamuma

17, 18. Mu Pelegamuma mwajinga bupopweshi bwa mutundu ka, kabiji kika kyafumangamo umvwe muntu wakana bupopweshi bwa kupopwela bankishi?

17 Kipwilo kya mu Pelegamuma kyatakaikilwe ne kufundwako. (Tangai Lumwekesho 2:12-17.) Muzhi wa Pelegamuma bamutungijile ku kabeta ka ku buyeke bwa Simulina palepa makilomita 80. Uno muzhi mwajinga bupopweshi bwa kupopwela bankishi. Bamfunji batubangabanga ba bena Kalodeya kyamweka bafumine ku Babilona ne kuya na kwikala mu yewa muzhi. Mabumba a bantu bakolwanga akwentekelanga ku nzubo ya bupopweshi yaile bingi nkuwa ya lesa wa bubela wa lubuko ne michi aye Asclepius wajinga monka mu Pelegamuma. Muzhi wa Pelegamuma ne nzubo yazhila yajingamo yo bapopwelangamo Kesala Augusatusa, watelwanga’mba “muzhi mukatampe wa kupopwelamo bamfumu batanshi.”—Encyclopædia Britannica, 1959, Volume 17, peja 507.

18 Mu Pelegamuma mwajinga kya kusokelapo bitapisho bya kulambula kwi Yupita. Kabiji mu uno muzhi mwajinga ne bupopweshi bwa kupopwela bantu bwatundaikwanga na Diabola. O ene mambo kipwilo kyajinga mu uno muzhi o bekitongwelanga’mba kyajinga monka mwajinga “jitanda ja Satana.” Kukana kupopwela mfumu kwalengelanga lufu ku muntu watumbijikanga bumfumu bwa Yehoba. Ne lunotu ntanda ikiji mu bulume bwa kwa Diabola, kabiji biyukilo bya kyalo bibena kupopwelwa. (1 Yoano 5:19) Kutatula mu myaka kitota kitanshi, kufika ne lelo jino, bena Kilishitu bavula baipaiwa na mambo a lwitabilo lwabo nabiji yewa muntu Kilishitu ye atelele’mba “Antipasa, kamonyi wami, muntu wami wa kishinka, ye baipayile mwi anweba.” Yehoba Lesa ne Yesu Kilishitu kine bavuluka bakalume bakishinka ba uno mutundu.—1 Yoano 5:21.

19. Balamu waubile ka, kabiji bena Kilishitu bonse bafwainwa kuchina kuba ka?

19 Kabiji Kilishitu waambilepo ne pa “lufunjisho lwa Balamu.” Na mambo a lunkumbwa lwa kukebesha bintu, ngauzhi wa bubela aye Balamu wafingile bena Isalela. Lesa byo aalwile mafingo anji ke mapesho, Balamu wakechiine kala na Mfumu Balaka wa bena Moabo ne kongola bena Isalela bavula kupopwela bankishi ne kuba bulalelale. Bakulumpe mu bipwilo ba bwina Kilishitu bafwainwa kukosa mu bololoke byonka byajinga Finease wakaine byubilo bya kwa Balamu. (Kubala 22:1–25:15; 2 Petelo 2:15, 16; Yuda 11) Ne bena Kilishitu bonsetu mu kipwilo bafwainwa kuchina kupopwela bankishi ne kuchina kuba bulalelale.—Yuda 3, 4.

20. Mwina Kilishitu uji yense umvwe watendeka kwikala na milanguluko ya kusenduka mu lwitabilo, wafwainwa kuba byepi?

20 Kipwilo kya mu Pelegamuma kyajinga mu kizumba kikatampe mambo kyaswishishe ‘bamo balamanga lufunjisho [lwa mepatulo] lwa Banikolaita.’ Kilishitu wabujile kipwilo amba: “Lapila; inge ne, nkeya bukiji ko uji, kabiji nkalwa nabo na mpoko ya mu kanwa kami.” Bantu ba mepatulo bakeba kulubankanya bena Kilishitu ku mupashi, kabiji aba bominatu popolo pa mabano ne pa mepatulo kechi bakaswana Bufumu bwa Lesa ne. (Loma 16:17, 18; 1 Kolinda 1:10; Ngalatiya 5:19-21) Mwina Kilishitu uji yense umvwe watendeka kwikala na milanguluko ya kusenduka mu lwitabilo ne kukeba kwiisampanya, wafwainwa kumvwina lujimuno lwa kwa Kilishitu. Pakuba’mba epulushe mwine ku ano malwa, wafwainwa kulapila ne kulomba bukwasho ku bakulumpe mu kipwilo. (Yakoba 5:13-18) Kyanema bingi kwiileka bukiji bukiji ino milanguluko, mambo Yesu katatakatu akalete luzhachisho.

21, 22. Ba ñanyi bajako ano “manna afyamika,” kabiji kimenako ka?

21 Bena Kilishitu bashingwa ne balunda nabo bakishinka kechi bafwainwa kuchina luno luzhachisho lubena kwiya ne. Mfweto ibena kupembelela aba bonse bomvwina lujimuno lwa kwa Yesu loapana kupichila mu mupashi wazhila wa Lesa. Kya kumwenako, bashingwa babena kushinda panopantanda betwa kuja “manna afyamika” ne kupewa “jibwe jitoka” panembwa “jizhina jipya.”

22 Lesa wanengezhejile bena Isalela manna o bajilenga pa lwendo lwabo lwa myaka 40 mu kiselebwa. Kano “kajo” kamo bekasungijile mu “kapuki” ka ngolode mukachi ka jikwachi ja lulayañano ne kwikafya mu tente Mwine Mwazhila mwajinga kyeya kyakukumya kyaimenangako Yehoba. (Kulupuka 16:14, 15, 23, 26, 33; 26:34; Bahebelu 9:3, 4) Kafwakotu nangwa umo ye baswishishe kuja oa manna o bafile ne. Pa lusanguko lwabo, baana ba bwanga bashingwa ba kwa Yesu bekala ke bambulwakufwa, akyo kyaimenwako na kuja “manna afyamika.”—1 Kolinda 15:53-57.

23. “Jibwe jitoka” ne “jizhina jipya” bilumbulula ka?

23 Mu makochi a bena Loma, jibwe jifiita jalumbulwilenga luzhachisho, pakuba jitoka jalumbulwilenga kubinga. Yesu byoapana “jibwe jitoka” ku bena Kilishitu bashingwa babena kushinda panopantanda kimwesha’mba babinga, kabiji batokatu too. Bena Loma baingijishanga mabwe kutwelelamo na kutanwa ku bintu bimo byanema byaubiwanga. Ko kuba’mba ne “jibwe jitoka” najo jakonsha kulumbulula’mba bashingwa baswishiwa kutwela kumpuzha imo mwiulu ku masongola a mwana Mukooko. (Lumwekesho 19:7-9) “Jizhina jipya” jilumbulula jishuko ja kwikala pamo ne Yesu mu buswanyi bwa Bufumu bwa mwiulu. Kine bino byonse byo bikoseshapo bashingwa ne balunda nabo baji na luketekelo lwa kwikala mu paladisa panopantanda mobengijila mwingilo wa Yehoba!

24. Twafwainwa kuba byepi na bantu basenduka mu lwitabilo?

24 Kyawama bingi kuvuluka’mba kipwilo kya mu Pelegamuma kyajinga mu kizumba na mambo a bantu basendukile mu lwitabilo. Umvwe mu kipwilo motuji muji bantu basenduka mu lwitabilo babena kuba bufinda bwa kuvundankanya mutende wa ku mupashi, twayai twibakanetu nsalansala ne kutwajijila kwenda mu bukine. (Yoano 8:32, 44; 3 Yoano 4) Byo kiji kuba’mba bafunjishi ba bubela nangwa bantu basenduka mu lwitabilo bakonsha konauna kipwilo kyonse, twafwainwa kutwajijila kwikala bakosa kuchina’mba twakasenduka mu lwitabilo, kabiji kechi twafwainwa kuswisha byambo bya bujimbijimbi kwitusendula mukubula kukokela bukine ne.—Ngalatiya 5:7-12; 2 Yoano 8-11.

25. Ku ñanyi bipwilo Kilishitu koaambile byambo byotukafundapo mu mutwe walondelapo?

25 Abye byambo kine byajinga byalutakaiko ne lujimuno byafwainwa kulangulukwapo Yesu Kilishitu watumbijikwa byo aambile ku bipwilo bisatu byotwafundapo pa bipwilo bitanu na bibiji byajinga mu Asha Maina. Pano bino byoatangijilwe na mupashi wazhila, wajinga ne na byambo bikwabo byavula bya kwamba ku bipwilo bikwabo bina byashajilepo. Byambo byaambiwe ku kipwilo kya Tiyatila, Saladisa, Laodikea ne Filadelifya tukebifunda mu mutwe walondelapo.

Musakukumbula’mba Ka?

• Mambo ka o twafwainwa kuteshako muchima ku bintu byamba Kilishitu ku bipwilo?

• Twakonsha kukwasha byepi kipwilo kwikala jibiji na butemwe bo kyajingapo nabo patanshi?

• Mambo ka o kyafwainwa kwambiwa’mba bena Kilishitu ba mu Simulina bajinga banonshi bino sabajinga bayanji?

• Kulanguluka pa byo kyajinga mu kipwilo kya mu Pelegamuma, milanguluko ya kusenduka mu lwitabilo twafwainwa kwiimonanga byepi?

[Mapu pa paja 8]

(Monai Boundi volumu wa Kyamba kya Usopa kya 2003)

KYALO KYA BANGILIKI

ASHA MAINA

Efisesa

Simulina

Pelegamuma

Tiyatila

Saladisa

Filadelifya

Laodikea

[Kipikichala pa peja 10]

Ba “jibumba jikatampe” bakeyowa bwikalo mu paladisa panopantanda

[Bipikichala pa peja 11]

Bena Kilishitu bapita mu lumanamo bepashinda panopantanda

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu