Nanchi Mumona Biyukilo Bimwesha Amba Lesa Ubena Kutangijila Nyi?
BENA ISALELA nangwa bena Ijipita kechi bakimwenepo kintu kya uno mutundu ne. Bena Isalela byo bafuminenga mu Ijipita, jikumbi jaimene mulumbulumbu jaendejilenga kwipi na ko bajinga ne kwikala nabo pa juba pa juba. Jino jikumbi bufuku jaalukilenga ke mujilo waimana mulumbulumbu. Byo kyajingapo kintu kya kukumya! Pano nanchi jafuminenga pi? Jajinga na ñanyi nkebelo? Kabiji byo pabapite myaka nobe 3,500, twakonsha kufunjilako ka ku bena Isalela byo bamonanga ‘jikumbi ne mujilo byaimene mulumbulumbu’?—Lupu. 14:24.
Mambo a Lesa amwesha nsulo ne nkebelo ya jikumbi, byo aamba’mba: “Yehoba watangijilepo kulutwe yabo mute mu jikumbi jaimana mulumbulumbu mu kwibatwala mu jishinda, kabiji bufuku mu mujilo waimana mulumbulumbu mu kwibamunyikila, amba bendenga mute ne bufuku.” (Lupu. 13:21, 22) Yehoba Lesa waingijishanga mujilo ne jikumbi byaimene mulumbulumbu kuzhikijila bantu banji pa kufuma mu Ijipita kuya mu kiselebwa. Bafwainwe kwinengezha kwijilondela. Nzhita ya bena Ijipita yalondejilenga byo yaubile amba ilukuke bantu ba Lesa, jikumbi jaishile pakachi na kuzhikijila bena Isalela. (Lupu. 14:19, 20) Nangwa kya kuba jikumbi kechi jibatangijilenga mu jishinda ja kuchibijila ne, kwijilondela ko kwafwainwetu kukwasha bena Isalela kufika mu Ntanda ya Mulaye.
Aja jikumbi jamwesheshenga bantu ba Lesa amba Yehoba wajinga nabo. Jaimenejilengako Yehoba, kabiji kimye kimo waambilanga mu jonka jino jikumbi. (Bala. 14:14; Sala. 99:7) Kabiji jino jikumbi jamwesheshe amba Mosesa ye watongwelwe kwi Yehoba kutangijila mukoka. (Lupu. 33:9) Po pamotu, ne kumweka kwa jikumbi japeleleko, kwamwesheshe amba Yoshua ye watongwelwe kwikala nswanyi wa kwa Mosesa. (Mpitu. 31:14, 15) Kabiji kintu kyawama kyaubiwe na mambo a kufuma mu Ijipita kyaubiwe na mambo a bena Isalela byo bamwenenga lutangijilo lwa Lesa ne kwilulondela.
Bakankelwe Kumona Kiyukilo
Bena Isalela byo bamwene jikumbi ja mulumbulumbu kimyetu kitanshi, bafwainwa batemenwe bingi. Pano bino, kyataminekotu kyajinga kya kuba amba kino kya kukumya kyo bamwenenga kimye kyonse kechi bekimwenenga kwikala kintu kya kwibalengela kutwajijila kuketekela mwi Yehoba ne. Bimye byavula bazhachishenga Lesa pa byo ebatangijilenga. Nzhita ya bena Ijipita byo ibapupijile, bakankelwe kuketekela mu bulume bwa Yehoba bwa kwibapokolola. Bapelengamo mambo kalume wa Lesa aye Mosesa kuba’mba ye wibatwajile kuba’mba bakafwe. (Lupu. 14:10-12) Panyuma ya kwibapokolola pa Kalunga Kachila, bamunyinyichilenga Mosesa, Alona, ne Yehoba na mambo a kubula kajo ne mema. (Lupu. 15:22-24; 16:1-3; 17:1-3, 7) Kabiji byo papichile milungu imo panyuma ya bino, bamukanjikizhe Alona kuba’mba ebalengele mwana ñombe wa ngolode. Akikilangulukai kino! Ku lubaji lumo lwa kampu wabo, bena Isalela bamwene mujilo ne jikumbi byaimene mulumbulumbu, byamwesheshenga Mwine wibafumishe mu Ijipita, kabiji ku lubaji lukwabo batendekele kupopwela bankishi ne kwamba amba: “Bano balesa benu, anwe bena Isalela, bemufumishe mu ntanda ya Ijipita!” Uno wajinga “mwenga mukatampe”!—Lupu. 32:4; Ne. 9:18.
Bunsatuki bwa bena Isalela bwamwesheshe amba balengulwile lutangijilo lwa Yehoba. Lukatazho lwabo kechi lwajinga lwa kukankalwa kumona na meso ne, bino lwajinga lwa kukankalwa kumona ku mupashi. Bamwenenga jikumbi jaimene mulumbulumbu, pano bino balubileko kuba amba jaimenejilengako lutangijilo lwa Yehoba. Nangwa kya kuba byubilo byabo ‘byazhingijishe yenkaye Wazhila wa Isalela,’ Yehoba watwajijile kwibatangijila kupichila mu jikumbi jaimenenga mulumbulumbu kufikatu ne mu Ntanda ya Mulaye.—Sala. 78:40-42, 52-54; Ne. 9:19.
Monainga Biyukilo bya Lutangijilo lwa Lesa Lelo Jino
Ne mu ano moba Yehoba kechi uleka bantu banji kwakubula lutangijilo lwawama ne. Byonkatu byo abujile kuleka bena Isalela kwimwena bene jishinda, ne atweba lelo jino kechi wituleka amba twimwene jishinda ja kwitutwala mu ntanda ipya ne. Yesu Kilishitu ye Ntangi watongolwa kutangijila kipwilo. (Mat. 23:10; Efi. 5:23) Wapanapo lūsa lumo ku jibumba ja kalume wakishinka jalengwa na bena Kilishitu bashingwa na mupashi. Jino jibumba ja kalume najo jitongola boba bekala bakalama mu kipwilo kya bena Kilishitu.—Mat. 24:45-47; Titu. 1:5-9.
Twakonsha kusumininwa byepi amba jibumba ja kalume wakishinka nangwa amba jibumba ja kalama kojiji? Akimonai Yesu mwine byo ejilondolwele amba: ‘Lelo nanchi I ñanyi kalama wakishinka ne maana, ye akapa bukulumpe bwa bantu banji, amba ebapenga kajo pa bimye byafwainwa? Ye watokwa awa kalume uba, nkambo yanji pa kwiya, wamutana kasa oba byonkabyo.’—Luka 12:42, 43.
Onkao mambo, jibumba ja kalama ke ‘jakishinka,’ kechi jisatukila nangwa kukana Yehoba, Yesu, bukine bwa mu Baibolo nangwa bantu ba Lesa ne. Byo jiji na ‘maana,’ jibumba ja kalama jimwesha bunchibamambo bwawama kupichila mu kutangijila mwingilo wanema wa kusapwila “mambo awama a bufumu” ne kulenga ‘ba mu mikoka yonse ya bantu kwaluka ke baana ba bwanga.’ (Mat. 24:14; 28:19, 20) Jibumba ja kalama jikokela ne kupana kajo ka ku mupashi kapita mu kyaji “pa bimye byafwainwa.” Lutangijilo lwa Yehoba lubena kumwekela mu kuyilako palutwe kwa kibelengelo kya bantu banji, lutangijilo pa kufuukula bintu byanema, kumvwisha bukine bwa mu Baibolo, kuzhikijila bantu banji kuchina kwibonauna ku balwanyi babo ne byo baikala mutende.—Isa. 54:17; Fili. 4:7.
Londelainga Lutangijilo lwa Lesa
Twakonsha kumwesha byepi amba tulondela lutangijilo lwa Yehoba? Mutumwa Paulo wanembele amba: “Kokelai bemutangijila ne kwibanekenena.” (Hebe. 13:17) Kechi kyakonsha kupela kuba bino ne. Kyakumwenako: Ifwanyikizhai kwikala bena Isalela ba mu moba a kwa Mosesa. Fwanyikizhai kuba’mba panyuma ya kwendako pacheche, jikumbi jaimana mulumbulumbu. Jisakwimanapo kimye kyabaya byepi? Jisakwimanapo juba jonse nyi? Mulungu nyi? Bañondo nyi? Kemulanguluke amba, ‘Nkasulule bipe byami byonse nyi?’ Patanshi, mwakonsha kukasululakotu bicheche bibena kukebewa. Panyuma ya kupitapo moba acheche, mwakoka kusalaula mu bipe byenu, kyapelako ke kwibipayululatu byonse. Pano amba mupwishengatu kupayulula bipe, jikumbi jatendeka kwenda, kabiji mwatendeka kupaika jibiji. Kino kechi kyakonsha kupeela nangwa pachechetu ne. Pano bino bena Isalela ‘baimananga lwendo.’—Bala. 9:17-22.
Pano nga atweba tubapo byepi inge twatambwila lutangijilo lwa Lesa? Abya ‘twilulondela’ ponkapotu nyi? Inyi tutwajijila kuba bintu byonka byo twapilwa kuba jonse? Nanchi tuyuka lutangijilo lonse lwakatataka nabiji bya kufunjisha mafunjisho a Baibolo a pa nzubo, kusapwila ku bantu bafuma ku byalo bingi, kwikala na kupopwela kwa kisemi kimye kyonse, kukwatankena pamo na Kavoto ka Bambañana na ba Mingilo mu Bipatela kabiji ne kwikala na byubilo byawama pa kushonkena kwa nkambi nyi? Kabiji tumwesha ne lusanchilo ku lutangijilo lwa Lesa kupichila mu kutambwila lujimuno. Umvwe tukeba kufuukula bintu byanema, kechi tuketekela mu maana etu ne, bino tuketekela mu lutangijilo lwa Yehoba ne jibumba janji. Kabiji byonkatu mwana byo akebewa kumuzhikijila ku bansemi banji kimye kyo kuji kinkunkwila, ne atweba tukeba luzhikijilo mu jibumba ja Yehoba umvwe ketupite mu makatazho a mu ino ntanda byonka byakonsha kwikala kimye kya kinkunkwila.
Kya kine, aba batangijila mu lubaji lwa pano pa ntanda lwa jibumba ja Lesa nabo bambulwa kulumbuluka byonkatu byajinga Mosesa. Nangwa byonkabyo, jikumbi ja mulumbulumbu jamwesheshenga amba ye batongwele kwi Lesa ne kutalwa bulongo kwi aye. Kabiji yukai ne kuba amba bena Isalela bonse pa muntu pa muntu kechi befuukwilanga abo bene kimye kyo bafwainwe kutendekako lwendo ne. Pakuba bantu balaminenga “mulaye wa Yehoba, ye ebakambizhizhe konka kwi aye Mosesa.” (Bala. 9:23) Ne mu jino jishinda, Mosesa ye baingijishanga kwi Lesa kwibatangijila, ye wibabujilenga kimye kya kuya.
Ne lelo jino, jibumba ja kalama ja kwa Yehoba, jibulañana bulongo kimye kya kuba bintu. Nga uno kalama uba byepi bino. Ubulañana kupichila mu mitwe ya mu Kyamba kya Usopa ne Mwingilo Wetu wa Bufumu, mabuku akatataka, ne majashi ambiwa pa kubuñana kwa juba jimo, kwa mwanzo ne pa kushonkena kwa nkambi. Kabiji mikambizho ipanwa ku bipwilo kupichila mu bakalama benda nangwa kupichila mu makalata ne masukulu a balongo baji na mingilo mu kipwilo.
Nanchi ne anweba mumona biyukilo bimwesha amba Lesa ubena kutangijila nyi? Mu ano moba apelako a ntanda ibi ya kwa Satana, Yehoba wingijisha jibumba janji ne bantu banji kwitutangijila mu ‘kiselebwa.’ Kino kitulengela kukwatankana, kwitemwa ne kuzhikijilwa.
Bena Isalela byo bafikile mu Ntanda ya Mulaye, Yoshua wibambijile amba: “Anweba bonse mwayuka mu michima yenu ne mu myeo yenu amba kafwako kintu nangwa kimotu kya mu byobya byawama byo emulayile Yehoba Lesa wenu kyabula kumweka ne; byonse byamwekele kwi anweba.” (Yosh. 23:14) Po pamotu ne lelo jino, kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, bantu ba Lesa bakatwela mu ntanda ipya yo bebalaya. Pano bino, atweba bonse pa muntu pa muntu pa kuba amba tukatwelemo, kyaimena pa kukokela lutangijilo lwa Lesa kufuma panshi ya muchima. Onkao mambo, twayai atweba bonse tutwajijile kumonanga biyukilo bya kuba amba Yehoba ubena kutangijila!
[Bipikichala pa peja 5]
Lelo jino tubena kutangijilwa na jibumba ja Yehoba
Mabuku alupulwa pa kushonkena kwa nkambi
Masukulu a mwingilo wa Lesa
Lufunjisho lwa kimye kya kupwila lwa kwingijisha mu mwingilo