Kwisolola Bene Na Bene, Kiyukilo Kya Moba Atama!
“Twajinga bakishinka, baoloka kabiji babula mambo.”—1 TESA. 2:10.
SALULULAIMO BINO BISHINKA BIKATAMPE:
․․․․․
Byaubile Delila, Abisalomo ne Yudasa Isakaliota bitujimunako byepi pa mambo a kubula bukishinka?
․․․․․
Twakonsha kwikala byepi bakishinka byonka byajinga Yonafwanyi ne Petelo?
․․․․․
Twakonsha byepi kutwajijila kwikala bakishinka na bakwetu ba mu masongola ne kwi Yehoba?
1-3. (a) Ñanyi kiyukilo kimwesha’mba tuji mu moba atama, kabiji kyavwangamo ka? (b) Ñanyi mepuzho asatu o tusakwisambapo?
ÑANYI kintu kyaubile Delila, Abisalomo ne Yudasa Isakaliota? Bonse kechi bajinga bakishinka ne, Delila waalukilemo mwanamulume wamutemenwe bingi, aye Mutonyi Samisonyi; Abisalomo wasatukijile shanji, Mfumu Davida kabiji Yudasa Isakaliota wasolwele Nkambo yanji, Yesu Kilishitu. Bintu byo baubile bano bonse byaletejile bantu bya malwa. Pano mambo ka o tubena kwambila pa bano bantu?
2 Nembi umo wa mu ano moba wanembele’mba lelo jino bantu batemwa bingi kusolola bakwabo. Kechi twafwainwa kukumya ne. Yesu byo aambilenga pa kiyukilo “kya mpelo ya buno bwikalo,” waambile’mba: ‘Bavula . . . bakesolola bene na bene.’ (Mat. 24:3, 10) Kyambo kya kuba’mba “kusolola” kilumbulula “kupana muntu ku balwanyi kwingijisha bujimbijimbi nangwa kubula bukishinka.” Kubula bukishinka kumwesha kuba’mba tuji mu ‘moba apelako,’ aambilepo Paulo amba, bantu bakekala “babula bukishinka, . . . boba balunda nabo byatama.” (2 Timo. 3:1, 2, 4) Nangwa kya kuba banembi ba mabuku ne ba mafilimu basangajika bantu na byo banemba pa kubula bukishinka mu mabuku ne mu mafilimu, bino mu bwikalo kubula bukishinka ne kusolola bantu kukozha bingi ku muchima kabiji kuleta makatazho. Kya kine bino byubilo bimwesha patoka kuba’mba ano moba o tujimo atama.
3 Twakonsha kufunjilako ka ku mashimikila a mu Baibolo aamba pa bantu babujile bukishinka? Bañanyi bajinga bakishinka ku bakwabo bo twafwainwa kulondela? Kabiji twafwainwa kutwajijila kwikala bakishinka kwi bañanyi? Twayai tumone.
BYAMWEKELE KALA BITUJIMUNAKO
4. Delila wamwalukilemo byepi Samisonyi, kabiji mambo ka o kyatamijile bingi?
4 Twayai tutendekelepo kwisamba pe Delila mwanamukazhi wa bujimbijimbi ye bafwalamine kwi Mutonyi Samisonyi. Samisonyi wakebelenga kutangijila nkondo ya kupokolola bantu ba Lesa ku bena Filishitiya. Babinemanga batanu bena Filishitiya kyamweka bayukile kuba’mba Delila kechi watemenwe Samisonyi na muchima yense ne, o ene mambo o bamupelejile mazhikakanwa kuba’mba akebabule kyalengela Samisonyi kwikala na bulume bukatampe pa kuba’mba bakamwipaye. Nangwa kya kuba Delila wajinga mwina Isalela waswile kutambula mazhikakanwa, wakankelwe jisatu kujimbaika Samisonyi kumubula kyo aikela na bulume bukatampe. Wamukanjikizhenga “pa juba pa juba na byambo byanji, kasa amusashijila.” Kyapeleleko “muchima wa Samisonyi wamupile munda kasake ne kufwa.” Ne kumubula wamubujile’mba nsuki yanji kechi bakiitendapo kala ne, amba inge beipemuna bulume bukapwa.a Delila byo ayukile bino wamutendele nsuki byo alajile mu tulo saka ashamina pa maulu anji, ne kumupana wamupaine ku balwanyi banji amba bamube kyonse kyo bakeba. (Mito. 16:4, 5, 15-21) Kino kintu byo kyataminepo! Kutemwa mali ko kwalengejile Delila kusolola mwanamulume wamutemenwe bingi ku balwanyi banji.
5. (a) Abisalomo wamwesheshe byepi kubula bukishinka kwi Davida, kabiji kyasolwele ka? (b) Davida wiumvwine byepi ku muchima Ahitofela byo amwalukijilemo?
5 Twayai twisambe pe nsatuki Abisalomo. Na mambo a kukeba kutumbalala, wakebeshenga kwangata shanji Mfumu Davida Bufumu. Abisalomo patanshi “waongwele michima ya bena Isalela” na kwibajimbaika, ne kwibalaya bya bubela ne kwibambila byambo bya mulambisha. Wibakumbachilenga ne kwibafyompa nobe watele bingi muchima ku makatazho abo. (2 Sam. 15:2-6) Abisalomo waongwele Ahitofela wapelenga Davida maana ne kumulengela kusatuka ne kwichina kala nanji. (2 Sam. 15:31) Mu Salamo 3 ne 55, Davida momo aamba kuno kubula bukishinka byo kwamukolele ku muchima. (Sala. 3:1-8; tangai Salamo 55:12-14.) Muchima wa kwa Abisalomo wakukebesha kutumbalala wasolwele patoka byo alengulwile bukalama bwa Lesa pa kwalukilamo mfumu watongolwa ne Yehoba. (1 Moba 28:5) Kyapeleleko, wakankelwe kabiji Davida watwajijile kwikala mfumu washingwa wa Yehoba.
6. Yudasa wasolwele byepi Yesu kabiji jizhina janji jilumbulula ka?
6 Pano akilangulukai pa kyaubile nsatuki Yudasa Isakaliota kwi Kilishitu. Pa Kijilo kya Lupitailo kyapeleleko kyo ajilenga na batumwa banji 12, Yesu wibambijile’mba: “Kine nemwambila namba: Umo pe anweba usakunsolola.” (Mat. 26:21) Bufuku bwa jonkaja juba Yesu wabujile Petelo, Yakoba ne Yoano mu bujimi bwa Ngesemani amba: “Talai! Wakunsolola wafika kala.” Ponkapo Yudasa wasolomokele mu bujimi na bakwabo bansatuki, “kabiji byo ayile kwi Yesu wamwambijile amba: ‘Mutende mwane, Mufunjishi!’ kepo amufyompele ne kumufyompa.” (Mat. 26:46-50; Luka 22:47, 52) Yudasa “wasolwele muntu waoloka” ne kumupana Kilishitu ku balwanyi banji. Nanchi bamupele inga pa kuba’mba amusolole? Bamupeletu makumi asatu a siliva. (Mat. 27:3-5) Kufumatu kyo kya kimye kufika ne buji lelo, jizhina ja Yudasa jilumbulula “nsatuki” usolola mukwabo ne kubepekezha amba mulunda nanji.b
7. Tufunjilako ka ku byamwekejile (a) Abisalomo ne Yudasa, ne (b) Delila?
7 Twafunjilako ka ku bano bantu bonse? Abisalomo ne Yudasa bonse bafwile lufu lwatama bingi na mambo a kusatukila bashingwa ba Yehoba. (2 Sam. 18:9, 14-17; Byu. 1:18-20) Jizhina ja Delila bejivulukila ku bujimbijimbi ne butemwe bwa bubela. (Sala. 119:158) Kyanema bingi kusankilapo muteeto wa kwitota nangwa kutemwa mali ne byonse byakonsha kulengela Yehoba kwitutala bibi. Byamwekejile bano bantu bitukwasha kuchinuzhuka kubula bukishinka.
LONDELAINGA BOBA BAJINGA BAKISHINKA
8, 9. Mambo ka Yonafwanyi o achipijile kwikala wakishinka kwi Davida? (b) Twakonsha kulondela byepi byaubile Yonafwanyi?
8 Mu Baibolo mwatongolwa bantu bavula bakishinka. Twayai twisambe pa bantu babiji, tumone byo twakonsha kufunjilako kwi abo. Tusa kutendekelapo kwisamba pa muntu wajinga wakishinka kwi Davida. Yonafwanyi mubeji wa Mfumu Saulo wafwainwe kuswana bufumu bwa bena Isalela, pano bino kechi ye wibujile ne. Yehoba wasajile Davida amba ye ukekala mfumu wa bena Isalela. Yonafwanyi wanemekele bingi lutangijilo lwa Yehoba. Kechi wamumvwijile Davida kichima ne, muchima wanji “wakwatankene pamo na muchima wa kwa Davida” kabiji waikele wakishinka kwi Davida. Yonafwanyi wamupele Davida kivwalo kyanji kya nkondo, mpoko, buta bwa mukanda, ne mukwato wanji pamo, kino kyamwesheshe amba wamupele munema wa bufumu. (1 Sam. 18:1-4) Yonafwanyi ‘wakoseshanga muchima wa kwa Davida’ wabikanga ne bumi bwanji mu kizumba pa kwimenako Davida ku meso a Saulo. Yonafwanyi waambijile Davida amba: “Obewa ukekala ke mfumu wa bena Isalela; kabiji amiwa nkekala ke wa bubiji kwi obewa.” (1 Sam. 20:30-34; 23:16, 17) O ene mambo Yonafwanyi byo afwile, Davida wajijile mabingo ne kusolola byo amutemenwe mu lwimbo wa bulanda.—2 Sam. 1:17, 26.
9 Yonafwanyi kechi wajinga na kichima ne. Wanekenejile lutangijilo lwa bumfumu bwa wa bulume bonse Yehoba kabiji watundaikanga Davida mushingwa wa Lesa. Ne lelo jino, nangwa kya kuba kechi betupapo kifulo mu kipwilo ne, twafwainwa kutundaikanga balongo batongolwa betutangijila mu kipwilo.—1 Tesa. 5:12, 13; Hebe. 13:17, 24.
10, 11. (a) Mambo ka Petelo o aikejile wakishinka kwi Yesu? (b) Twakonsha kulondela byepi byaubile Petelo, kabiji kuba bino kuketulengela kuba ka?
10 Mutumwa Petelo ke mukwabo wakishinka wajinga na byubilo byo twafwainwa kulondela, wachipile kwikala wakishinka kwi Yesu. Kilishitu byo aambile mu bukifwanyikizho pa buneme bwa kwikala na lwitabilo mu mubiji ne mu mashi anji ajinga pepi kwichika pa lufu lwa bukitapisho, baana banji ba bwanga bavula bekimwene kukatazha ne kunyema bamunyemene. (Yoa. 6:53-60, 66) Kepo Yesu ambijile batumwa banji 12 amba: “Nanchi ne anweba kechi mukeba kuya nenyi?” Petelo ye wakumbwile’mba: “Nkambo, tukaya kwi ñanyi? Anweba muji na byambo bipana bumi bwa myaka; kabiji twaitabila ne kuyuka amba anweba Mwi Wazhila wa Lesa.” (Yoa. 6:67-69) Nanchi kino kibena kulumbulula’mba Petelo waumvwishishe byaambile Yesu pa kwipana kwanji kwa bukitapisho nyi? Ine. Nangwa byonkabyo, Petelo wakebeshe kwikala wakishinka ku Mwana Lesa mushingwa.
11 Petelo kechi walangulukilenga’mba Yesu wayile mungi kabiji mukuya kwa moba kampe ukolola byo aambile ne. Kechi byo byo alangulukilenga ne, Petelo wikepeshe ne kuswa kuba’mba Yesu ‘uji na byambo bipana bumi bwa myaka.’ Ne lelo jino kyo kimotu, tuba byepi inge twabula kumvwisha byo twatanga mu mabuku etu a bwina Kilishitu afuma ku “kalama wakishinka”? Twafwainwa kwibikako kwibyumvwisha mo byatala kukila kulanguluka’mba kampe kulutwe na lwendo bakebipimpula kwesakana na mo tubena kwibimwena bintu.—Tangai Luka 12:42.
TWAJIJILAI KWIKALA BAKISHINKA MU MASONGOLA ENU
12, 13. Kubula bukishinka mu masongola kwakonsha kutendeka byepi kabiji mambo ka kubanda mu masongola o kwabujila kyakubepelamo?
12 Kubula bukishinka konse kwatama bingi kulengela kubula kwikala mutende mu kisemi kya bena Kilishitu ne mu Kipwilo. Onkao mambo, twayai twisambe pa byo twakonsha kwikala bakishinka mu masongola ne kwi Lesa.
13 Bulalelale ke kubula bukishinka kukozha bingi ku muchima. Muntu uba bulalelale walukamo mukwabo wa mu masongola ne kufwalama ungi. Awa ye baalukamo ushalatu maboko mwishingo. Ki ka kilengela bantu betemwa kuba bino? Javula kilengela baji mu masongola kuba bino ke kuleka kwita muchima. Shayuka Ufunjisha bya mu bwikalo bwa bantu aye Gabriella Turnaturi waambile’mba: “Inge muntu waleka kuta muchima mukwabo wa mu masongola ko kuba’mba wakonsha ne kumwalukamo.” Ne babanda mu masongola nabo bakonsha kuleka kwita muchima. Kyakumwenako, mwanamulume umo uji na myaka 50 wakaine mukazhanji ye aikele nanji myaka 25 amba asongole mwanamukazhi ungi ye afwalamine. Bamo bekipezha ne kwamba’mba inge mwabanda byo byo kikala. Mu kifulo kyakumonanga nobe kijitu bulongo, kuba bino ke kubula bukishinka ku mukwenu wa mu masongola.c
14. (a) Yehoba umona byepi bafutukamo benakwabo? (b) Yesu waambilepo’mba ka pa kubula bukishinka mu masongola?
14 Yehoba wibamona byepi bakana benakwabo pabula bishinka bya mu Binembelo? Lesa wetu ‘washikwa kwikana’ kabiji waamba ne byo akoba bayanjisha benakwabo ne kwibakana. (Tangai Malakai 2:13-16.) Yesu waambile byaswañene na byaambile Shanji amba muntu kechi wafwainwa kukana mwina kwanji pabula mambo ne kwilulumbwizha ne.—Tangai Mateo 19:3-6, 9.
15. Baji mu masongola bakonsha kukosesha byepi bukishinka bwabo mu masongola?
15 Baji mu masongola bakonsha byepi kutwajijila kwikala bakishinka ku bakwabo ba mu masongola? Mambo a Lesa amba’mba: “Usangalele mu mukazhobe [nangwa mwata wobe] wa mu bwanyike bobe” kabiji “musekele na mukazhenu [nangwa mwata wenu] ye mwatemwa.” (Mana 5:18; Sapwi. 9:9) Baji mu masongola inge bakota, popo bafwainwa ne ‘kukilamo kwita muchima.’ Kino kibena kulumbulula’mba bafwainwa kwitelekesha, kwikala kimye kyabaya pamo ne kwitemwa kya kine kine. Bafwainwa kuta muchima pa kulamawizha masongola abo ne bulunda bwabo ne Yehoba. Onkao mambo, bamulume ne mukazhi bafwainwa kufunjila Baibolo pamo, kwingijila pamo mu mwingilo ne kulombela pamo mapesho a Yehoba.
TWAJIJILAI KWIKALA BAKISHINKA KWI YEHOBA
16, 17. (a) Bukishinka bwetu kwi Lesa bwakonsha kwesekwa byepi mu kisemi ne mu kipwilo? (b) Ñanyi kyakumwenako kibena kumwesha buwame bwa kukokela mukambizho wa Lesa wakanya kupwanañana na bakilongo bapangiwa mu kipwilo?
16 Ba mu kipwilo bamo balengele mambo akatampe ‘bebakajipijile kyakosa kuba’mba bekale na lwitabilo lwakosa.’ (Titu. 1:13) Bamo byo baubile bibalengejile ne kupangiwa mu kipwilo. “Aba bo bafunda,” bebakwasha kwikala jibiji na bulunda bwawama ne Lesa. (Hebe. 12:11) Pano ibyepi inge kya kuba’mba tuji na wakilongo nangwa mulunda netu wapangiwa mu kipwilo? Bukishinka bwetu popo bwesekwa, kana kwikala bakishinka kwi Lesa nyi, inyi kana ku yeo muntu. Yehoba ubena kwitumona inge tukekala bakishinka ne kulondela muzhilo wanji wakubula kupwanañana na yense wapangiwa mu kipwilo.—Tangai 1 Kolinda 5:11-13.
17 Akimonai kyakumwenako kibena kumwesha byawama bifumamo inge ba mu kisemi balama muzhilo wa kwa Yehoba wa kuchinuzhuka kupwanañana na wakilongo wapangiwa mu kipwilo. Nsongwalume umo bamupangile mu kipwilo pa myaka jikumi, pa ino myaka yonse, bashanji, bainanji ne kolojanji wamulume ne bankasanji bonse ‘bekilekele kupwanañana’ nanji. Pa bimye bimo wakebanga kwivwanga mu bintu byo baubanga, bino bonse ba mu kisemi bakainetu nsalansala kupwanañana nanji. Byo bamubwezhezhe mu kipwilo waambile’mba watonganga bingi balongo banji, kikatakata bufuku inge ujitu bunke. Mwine waambile ne kuba’mba inge ba mu kisemi bapwanañananga nanji nangwa pachechetu, inge wamwenenga nobe kijitu bulongo. Pano na mambo a kuba’mba ba mu kisemi kechi besambanga nanji nangwa pachechetu ne, kyamulengejile kutapo muchima kuwamisha bulunda bwanji ne Yehoba. Vulukainga kino, inge ke mukebe kwisulwa kulala mukambizho wa Lesa wakanya kupwanañana na bakilongo bapangiwa mu kipwilo.
18. Panyuma ya kwisamba pa byawama bifuma mu kwikala bakishinka ne pa byatama bifuma mu kubula bukishinka, mwasalapo kwikala byepi?
18 Tubena kwikala mu ntanda mwavula bukamfutumfutu, mwakepa bukishinka. Nangwa byonkabyo, mu kipwilo kya bwina Kilishitu muji bantu bakishinka baji na byubilo byo twafwainwa kulondela. Bwikalo bwabo bujitu nobe bubena kwibambilako’mba: “Anweba mwi batumonyi ne Lesa pamo, byo mwayuka amba twajinga bakishinka, baoloka kabiji babula mambo kwi anweba baitabila.” (1 Tesa. 2:10) Twayai atweba bonse twikale bakishinka kwi Lesa wetu ne ku bakwetu pamo.
[Tubyambo twa mushi]
a Nsuki kechi yo yamupanga bulume ne, yaimenangako bulunda bwanji ne Yehoba, Lesa ye wamupele buno bulume mambo Samisonyi wajinga Munazili.
b Onkao mambo, byambo bya kuba’mba “kufyompa kwa Yudasa” bilumbulula “kusolola mukwenu.”
c Pa kuba’mba mumone byo mwakonsha kuba na kubula bukishinka kwa mukwenu wa mu masongola, monai mutwe wa kuba’mba: “Bya Kuchinchika Inge Mukwenu wa mu Masongola Wasatuka,” mu Kyamba kya Usopa kya June 15, 2010, pa mapa 29-32.
[Kipikichala pa peja 10]
Petelo wajinga wakishinka ku Mwana Lesa mushingwa nangwa kya kuba bakwabo bamunyemene