Kukekala Mutende pa Myaka Kiumbi Kimo ne Myaka Yonsetu
“Kuba amba Lesa ekale bintu byonse ku bantu bonse.”—1 KO. 15:28.
MWAKONSHA KULUMBULULA NYI?
Kufika kwa bino binembelo kukemulengela kuba byepi?
1. Ñanyi bintu byawama bibena kupembelela “jibumba jikatampe”?
AKIFWANYIKIZHAI bintu byawama kafulumende uji na bulume ukatangijilwanga na mfumu wa lusa kabiji waoloka byo akobila bangikazhi banji pa myaka kiumbi kimo! Bino byo bintu byawama bibena kupembelela “jibumba jikatampe” ja kukankalwa kubala jikapuluka “malwa akatampe” akapwisha bubi bonse buji mu ino ntanda.—Lum. 7:9, 14.
2. Ñanyi bintu byapitamo bantu pa myaka 6,000 yapitapo?
2 Pa myaka 6,000 yapitapo, bantu baeseka kwilama abo bene. Kino kyaleta makatazho avula bingi ne kulengela bantu kumanama. Kala kene Baibolo waambile’mba: “Muntu uyanjisha mukwabo muntu pa kumulama.” (Sapwi. 8:9) Ñanyi bintu bibena kubiwa lelo jino? Kuji makondo, bunsatuki ne makatazho akwabo akatampe nabiji buyanji, bikola, konauna bilengwa na Lesa, kwalauka kwa mwela ne bikwabotu. Babinemanga ba mu kafulumende bajimunañanako kuba’mba inge bantu babula kuleka byubilo byatama ne kutwajijila konauna ntanda, mukafuma malwa a kabotoka.
3. Nga Bukalama bwa Myaka Kiumbi bukaleta ka?
3 Mu bukalama bwa Yesu Kilishitu Mfumu wa Bumesiasa ne bakalama bakwabo 144,000, Bufumu bwa Lesa bukafumyapo makatazho abena kupitamo bantu ne kuwamisha muzhi wabo, ko kuba’mba ino Ntanda. Bukalama bwa Myaka Kiumbi bukafikizha mulaye wawama wa Yehoba Lesa wa kuba’mba: “Amiwa naya ndenge jiulu jipya ne ntanda ipya; kabiji bintu bya kala kechi bakebivuluka ne, kechi bikeya mu michima yabo jibiji ne.” (Isa. 65:17) Nangwa byonkabyo, ñanyi bintu bikwabo byawama byo tubena kutengela? Na bukwasho bwa bungauzhi bwa Lesa buji mu Baibolo, tusa kuyuka bintu byawama biji kulutwe byo tukyangye “kumona.”—2 Ko. 4:18.
‘BAKASHIMIKA MAZUBO NE KUJIMBA MIÑANZAÑANZA’
4. Ano moba bantu bavula bekala mu mazubo a mutundu ka?
4 Atweba bonse tukeba kwikala na mazubo etu mwa kwikala na bisemi byetu mu mutende ne luzhikijilo. Pano bino, mu ntanda lelo jino mazubo akatazha bingi. Bantu beyuzha mu mataunyi kya kukankalwa ne pa kushipila mate. Mu mapunzha avula, bantu bekala mu tumazubo tucheche kwa kubula byolonyi byafwainwa ne mema awama. Bavula kechi kibapelela kwikala na mazubo abo bene ne.
5, 6. (a) Bintu byanembwa mu Isaya 65:21 ne Mika 4:4 bikafika byepi? (b) Twakonsha kutambwila byepi ano mapesho?
5 Mu bukalama bwa Bufumu, bantu bonse bakekala na mazubo abo, mambo kyaambijilwe jimo kupichila mwi ngauzhi Isaya amba: “Bakashimika mazubo abo ne kwikalamo; kabiji bakajimba majimi abo a miñanzañanza, ne kuja bipangwa byabyo.” (Isa. 65:21) Pano bino, babena kutengela kukekala na bintu byavula, kechi mazubotu onka ne. Mambo bamo pa kino kimye baji ne na mazubo abo bene kabiji bamo bekala ne mu mazubo akatampe nangwa mu bishimikwa bikatampe. Nangwa byonkabyo, bakamwa kuba’mba bakonsha kwibangata nzubo na mambo a kubula mali nangwa kwibalajila nzubo ku bangivi. Pano mu bukalama bwa Bufumu kechi mukekala bijikila bya uno mutundu ne. Ngauzhi Mika wanembele’mba: “Bonse pa muntu pa muntu bakekala munshi ya miñanzañanza yabo, nangwa munshi ya mikuyu yabo, kafwako nangwa umo ukebobisha moyo ne.”—Mika 4:4.
6 Twakonsha kuba byepi inge tukeba kwiyowa bino bintu? Ibyo kuba’mba atweba bonse tukeba kwikala na mazubo awaina. Pano bino, mu kifulo kya kuyandakana na kukeba mazubo akatampe pa kino kimye ne kwitwezha mu makongole, twafwainwa kuta muchima ku bintu byalaya Yehoba. Vulukai byaambile Yesu pe aye mwine amba: “Balubwala baji na mimbwa yabo ne bañonyi nabo baji na binsa, pakuba Mwana muntu kechi uji ne na pa kushamina mutwe ne.” (Luka 9:58) Yesu wajinga sendwe kabiji wajinga na bulume bwa kushimika nzubo yawama kukila mazubo akonsha kwikalapo na bantu bonse. Pano mambo ka o abujile kuba kino? Kyamwekeshatu patoka kuba’mba Yesu kechi wakebelenga kulabikwa na bintu byakonsheshe kumulengela kubula kutangizhako bintu bya Bufumu ne. Abya twakonsha kulondela byo aubile ne kwikala na jiso jijitu, ko kuba’mba kubula kutemwisha bintu bya ku mubiji ne kubula kwikala na bijikila nyi?—Mat. 6:33, 34.
‘MUSUKA NE MWANA MUKOOKO BAKAJIILANGA PAMO’
7. Yehoba wakambizhe amba bantu ne banyama bekalenga byepi?
7 Kimye kyo alengelenga bintu, Yehoba wapezhezheko kulenga muntu, kilengwa kyakilamo kunema pano pa ntanda. Wabujile Mwananji mubeji yenka Sendwe Mwine ene mambo o alengejile bantu. Waambile’mba: “Tulenge bantu mu kipasha kyetu, betupashe; bekale na bunkambo bwa pa masabi a mu mema, ne bwa pa bañonyi bapita mwiulu, ne bwa pa banyama, ne bwa pano pa ntanda ponsetu, ne bwa pa byonsetu byenda pano panshi.” (Nte. 1:26) Onkao mambo, Adama ne Evwa ne bantu bonse bebapele mwingilo wa kulama banyama.
8. Banyama bavula batemwa kuba ka?
8 Abya kine kyakonsheka kuba’mba bantu bekale na bunkambo pa banyama bonse ne kwikala nabo mu mutende nyi? Bantu bavula batemwa bingi bilelwa byabo, nabiji bakabwa ne tumenshi. Pano nga banyama ba mungye kiji byepi? Sawakya umo washimuna kuba’mba: “Basayansi baikalapo na banyama ba mungye ne kwibafunda byo baji, batana kuba’mba banyama bakonsha kukasulukila muntu nangwa ne.” Ibyo kuba’mba tumona banyama byo bachina nangwa kuba bukaji inge kebakebe kwibepaya, pano abya bakonsha kumwesha kifyele nyi? Uno sawakya watwajijila’mba: “Banyama bamwesha kifyele kikatampe pa kukomesha baana babo.”
9. Pa mambo a banyama, ñanyi lupimpu lukekalapo?
9 Onkao mambo, kechi twafwainwa kukumya inge twatanga mu Baibolo kuba’mba bantu bakekala mu mutende na banyama ne. (Tangai Isaya 11:6-9; 65:25.) Mambo ka? Vulukai kuba’mba Nowa ne kisemi kyanji byo bafumine mu bwato panyuma ya Muyulo, Yehoba wibambijile’mba: “Moyo wa kwimuchina ne wa kwimwakamwa ukekala ku banyama bonse baji pano pa ntanda.” Jino jajinga jishinda ja kulaminamo banyama. (Nte. 9:2, 3) Nanchi Yehoba wakonsha kukankalwa kufumyapo moyo ne kufwomonako bukaji bwa banyama pa kuba’mba bekalenga byonka byo akambizhe mu ntendekelo nyi? (Ho. 2:18) Kino kikekala kimye kyawama bingi ku boba bakapuluka ne kwikala pano pa ntanda.
“UKEBASHIMUNA MIPOLO YONSE”
10. Mambo ka bantu o bajijila?
10 Solomone byo amwene “lukabisho lonse lo bebakabishishamo bantu pano panshi,” wajilakene amba: “Namwene mipolo ya boba bo bakabishishenga, ne wa kwibatekenesha ke ne.” (Sapwi. 4:1) Ne lelo jino byo byo kiji, kabiiji byakilamo ne kutama. Ñanyi mwi atweba wabula kujilapo kala na mambo a bintu bimo? Ibyo kuba’mba pa bimye bimo bantu bajila na mambo a lusekelo. Pano bino, javula kujila kumwesha’mba muntu uji na bulanda.
11. Ñanyi jishimikila ja mu Baibolo jimuletela bingi bulanda?
11 Akilangulukai pa mashimikila avula o tutanga mu Baibolo aleta bulanda. Sala byo afwile saka aji na myaka 127, ‘Abalahama watwelele na kuwowakana ne kumujila Sala.’ (Nte. 23:1, 2) Naomi byo ashajikilengapo balokazhi banji babiji bafwilwa, batendekele “kujila . . . mabingo” kabiji palutwe kacheche babwelele “ke bajile ne kujila mabingo jibiji.” (Luta 1:9, 14) Kimye Mfumu Hezekiya kyo akolelwe kikola kya lufu, walombele kwi Lesa kabiji “wajijile bingi ne mipolo.” Yehoba wamwene mipolo yanji ne kumubuka. (2 Mfu. 20:1-5) Ñanyi wakonsha kubula kumvwa bulanda pa kutanga jishimikila ja mutumwa Petelo byo akaine Yesu? Byo aumvwine shikombwe wakokola, Petelo “walupukile pangye ne kujila bingi.”—Mat. 26:75.
12. Bukalama bwa Bufumu bukapokolola byepi bantu?
12 Na mambo a makatazho ne bya malwa bitumwekela, bantu bavula babena kukebewa kwibatekenesha ne kwibapokolola. Kino kyo kikoba Bukalama bwa Myaka Kiumbi ku bangikazhi: “[Lesa] ukebashimuna mipolo yonse ku meso abo, ne lufu, mabingo, kujila nangwa misongo kechi bikekalako jibiji ne.” (Lum. 21:4) Kyawama bingi kuba’mba mabingo, kujila ne misongo kechi bikekalako jibiji ne, kabiji Lesa ukafumyapo ne lufu, mulwanyi mukatampe wa bantu. Nga kino kikobiwa byepi?
‘BONSE BAJI MU BILENDE . . . BAKAFUMAMO’
13. Kufumatu kimye Adama kyo alengele mambo, lufu lubena kuba byepi ku bantu?
13 Kufumatu kimye Adama kyo alengele mambo, lufu lubena kulama nobe mfumu wa bantu bonse. Lufu ke mulwanyi mukatampe kabiji kafwako muntu ndengamambo wakonsha kwilunyema ne, kabiji kyo kintu kiletela bantu bulanda bukatampe. (Loma 5:12, 14) Na “mambo a kuchina lufu,” bantu bavula ‘bebakwata buzha mu bwikalo bwabo bonse.’—Hebe. 2:15.
14. Inge bakafumyepo lufu, mukafuma ñanyi bintu?
14 Baibolo waamba pa kimye lufu, “mulwanyi ukapelako,” kyo akonaunwa. (1 Ko. 15:26) Inge bakafumyepo lufu, mabumba abiji akamwenamo mu kino. Ku ba mu “jibumba jikatampe,” baji na bumi pa kino kimye, bakapuluka ne kutwela mu ntanda ipya mo bakekala myaka ne myaka. Ku biumbi bya bantu bafwa kala, kino kikebalengela kusangulwa mu bafu. Abya mwakonsha kufwanyikizha lusekelo lukekala na ba mu “jibumba jikatampe” pa kutambwila boba bakasangulwa nyi? Kutanga mashimikila a mu Baibolo aamba pa lusanguko, kwakonsha kwitulengela kuyuka byo kikekala inge bafu basangulwa.—Tangai Mako 5:38-42; Luka 7:11-17.
15. Mukomvwa byepi pa kumona batemwe benu bafwa byo bakasangulwa?
15 Akilangulukai pa byambo bya kuba’mba “bonse baikele na lusekelo lukatampe” ne bya kuba’mba ‘batatwile kutumbijika Lesa.’ Inge mwajingapo kimye kyaubiwe bino bintu, kampe ne anweba inge byo byo mwaubile. Kya kine, kumona batemwe betu bafwa byo bakasangulwa kuketuletela lusekelo lukatampe. Yesu waambile amba: “Kimye kibena kwiya aba bonse baji mu bilende kyo bakomvwa jiwi janji ne kufumamo.” (Yoa. 5:28, 29) Atweba bonse kechi twakimonapo kala kino ne; kikekala kimye kyawama bingi kumona “bintu byo tubula kumona.”
LESA UKEKALA “BINTU BYONSE KU BANTU BONSE”
16. (a) Mambo ka o twafwainwa kwambilanga na kizaku pa bintu byawama byo tukyangye kumona? (b) Ñanyi byambo byaambile Paulo pa kutundaika bena Kilishitu ba mu Kolinda?
16 Kine, kuji bintu byawama bingi bikekala na boba batwajijila kwikala ba kishinka kwi Yehoba mu bino bimye byakatazha. Nangwa kya kuba mapesho ene tukyangye kwiamona, kulangulukapo kwakonsha kwitulengela kuta muchima pa bintu byanema ne kuchinuzhuka kulabikwa na bintu bya pa kakimye kacheche biji mu ino ntanda. (Luka 21:34; 1 Timo. 6:17-19) Pa kimye kya kupopwela kwa kisemi ne kya lufunjisho lwa kisemi, mu misambo yetu na bakwetu ba mu lwitabilo, ne kimye kyo tubena kwisamba na bo tufunjisha Baibolo ne bantu bamwesha lusekelo, twayai twambenga na kizaku pa luketekelo lo tuji nalo lwa bintu byawama biji kulutwe. Kino kiketulengela kukosesha luketekelo lwetu mu bino bintu. Mutumwa Paulo byo byo aubile pa kutundaika bena Kilishitu bakwabo. Byambo byanji bibakwashishe kulanguluka pa byo kikekala ku mpelo ya Bukalama bwa Kilishitu bwa Myaka Kiumbi. Esekai kufwanyikizha mwatala byambo bya kwa Paulo biji mu 1 Kolinda 15:24, 25, 28.—Tangai.
17, 18. (a) Mu ñanyi jishinda Yehoba mo aikejile “bintu byonse ku bantu bonse” ku ntendekelo ya bwikalo bwa bantu? (b) Yesu ukoba byepi pa kuba’mba abwezhe lukwatankano ne buumo?
17 Kimye ‘Lesa kyo akekala bintu byonse ku bantu bonse’ kikekala kimye kya lusekelo lukatampe lwa kukankalwa ne mwa kwilulumbulwila. Nga kino kilumbulula ka? Akilangulukai pa kimye kya mu Edena ba Adama ne Evwa kyo bajinga balumbuluka, kabiji saka baji lubaji lwa kisemi kya Yehoba kya bilengwa byonse kya mutende kabiji kyakwatankana. Yehoba, aye Mfumu wa Bilengwa Byonse, walaminenga bilengwa byanji byonse, ko kuba’mba bamalaika ne bantu pamo. Besambanga nanji bene, kumupopwela kabiji wibapeshanga. Wajinga “bintu byonse ku bantu bonse.”
18 Luno lukwatankano beluchibikizhe kimye bantu kyo bebajimbaikile kwi Satana, ne kusatukila bumfumu bwa Yehoba. Nangwa byonkabyo, kutendeka mu 1914, Bufumu bwa Bumesiasa bubena kwingijila pa kubwezha luno lukwatankano ne buumo bwajingapo. (Efi. 1:9, 10) Mu Bukalama bwa Myaka Kiumbi, tukamona bintu byawama “byo tubula kumona” pa kino kimye. Kepo buno Bukalama bukafika “ku mpelo.” Ki ka kikalondelapo? Nangwa kya kuba Yesu bamupa “lūsa lwa . . . bintu byonse bya mwiulu ne bya pano pa ntanda,” aye kechi ukeba kwitumbijika ne. Kabiji kechi ukeba kwesakana pamo na Yehoba ne. Onkao mambo, ukepelula ne ‘kulubula bufumu kwi Lesa wanji kabiji Shanji.’ Ukengijisha kifulo kyanji kikatampe “mu kumuletela lukumo Lesa.”—Mat. 28:18; Fili. 2:9-11.
19, 20. (a) Nga bangikazhi ba mu Bufumu bamwesha byepi kuba’mba baswa kutundaika bumfumu bwa Yehoba? (b) Ñanyi bintu byawama byo tubena kutengela?
19 Pa kikye kimye, bangikazhi ba mu Bufumu bakekala balumbuluka. Bakepelula byonka biji Yesu ne kutundaika bumfumu bwa Yehoba. Kabiji bakekala na jishuko ja kumwesha kino kupichila mu kushinda lweseko lukapelako. (Lum. 20:7-10) Panyuma ya bino, bantu bonse nangwa bamalaika bakasatuka, bakebonauna myaka ne myaka. Kino kikekala kimye kya lusekelo lukatampe. Bilengwa byonse bikatakainga Yehoba na lusekelo, kabiji ukekala “bintu byonse ku bantu bonse”.—Tangai Salamo 99:1-3.
20 Nanchi bintu byawama bikaleta Bufumu byakonsha kwimulengela kwibikako ne kuta muchima pa kuba kyaswa muchima wa Lesa nyi? Abya mwakonsha kuchinuzhuka kulabikwa na bintu bikabula kubiwa ne bintu bya kwa Satana biji mu ino ntanda nyi? Nanchi mwakosesha mulanguluko wenu wa kutundaika bumfumu bwa Yehoba nyi? Lekai byubilo byenu bimweshanga’mba mukeba kubanga bino myaka yonsetu. Kepo mukeyowa mutende ne bintu byawama pa myaka kiumbi ne myaka yonse.
[Bipikichala pa peja 11]
Byo akapwisha mingilo yanji ya Bumfumu, Yesu ukalubula Bufumu bwanji kwi Bashanji