BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w10 10/1 pp. 18-20
  • Kufunjisha Baana Bulongo

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Kufunjisha Baana Bulongo
  • Kyamba kya Usopa—2010
  • Byambo Bipashako
  • Tendekai Kufunjisha Mwanenu Saka Akijitu Lukeke
    Kintu Kilengela Kisemi Kwikala kya Lusekelo
  • Bansemi, Zhikijilai Bunonshi Bwenu Bwanema
    Kyamba kya Usopa—2005
  • Funjishainga Baana Benu Kutemwa Yehoba
    Kyamba kya Usopa—2007
Kyamba kya Usopa—2010
w10 10/1 pp. 18-20

Bintu Bilengela Kisemi Kwikala Kya Lusekelo

Kufunjisha Baana Bulongo

George:a “Kimye kyonse mabanga waubanga kintutu kimo. Michael, mwanami wa myaka ina watayaikanga mu nzubo bintu byo akaishanga. Namwambilanga kwibitolaula saka akyangye kuya na kulaala. Bino, Michael wazhingilanga, kuzazuka ne kutwajijila na kuba bintu byatama. Kimye kimo namuzhingijilanga bingi Michael ne kumukajipila, bino kuba kino kwitulengelangatu kubula kumvwañana. Nakebanga kulaala saka nakasuluka. Onkao mambo, nalekele kumwambila, nawamishangatu amiwa mwine.”

Emily: Lukatazho lwatendekele kimye mwanami wamukazhi wa myaka 13 Jenny kyo ekatazhanga na mufunjishi wanji wamukazhi pa mambo a kubula kulondela bintu byo bamubulanga kuba. Juba jimo, Jenny byo afumine ku sukulu wapwishishe jiola jimo na kujilatu. Namutundaikile kuya na kwisamba na mufunjishi wanji pa sukulu, bino Jenny wakaine’mba kechi ukeba kwisamba nanji ne, mambo mufunjishi wanji washinchile. Kino kyandengejile kuzhingila ne kuya pa sukulu na kukajipila mufunjishi. Nalangulukile’mba kafwako wafwainwa kunkabishishanga mwanami ne.”

NANCHI ne anweba kimye kimo mumvwa byonka biumvwine ba George ne Emily nyi? Byonka byajinga bano bansemi, bavula kechi bomvwa bulongo kumona mwanabo saka amanama nangwa kubula kusangalala ne. Nsemi yense ukeba kuzhikijila baana banji. Nangwa byonkabyo, bintu byamwekejile baana bo baambapo peulupo byafwainwe kulengela bansemi babo kwibafunjisha mwakubila na makatazho. Ibyo kuba’mba bintu bya kufunjisha mwana wa myaka 4 byakonsha kupusana na byobya byo bakonsha kufunjisha wa myaka 13.

Pano bino, kishinka ke kya kuba’mba kechi mukatanwanga nabo kimye kyonse pa kuba’mba mwibamuneko ku makatazho abo ne. Mu kuya kwa moba mwana ukasha bashanji ne bainanji ne ‘kusenda bisendwa byanji mwine.’ (Ngalatiya 6:5; Ntendekelo 2:24) Pa kuba’mba baana bayuke bya kwilama bene bulongo, bansemi bafwainwa kwibafunjisha kubula lwiso, kuta muchima bantu ne kuyuka bya kwikala bulongo na bantu umvwe bakoma. Kuba bino kechi kyapela ne!

Pano bino, bansemi baji na wakumwenako Yesu ye bafwainwa kufunjilako ku byo aubanga na baana banji ba bwanga. Yesu kechi wajinga na baana bakwisemena ne. Bino, nkebelo yanji ya kusala ne kufunjisha baana banji ba bwanga yajinga ya kwibabula bya kwingila mwingilo ye atendekele kuba’mba bakatwajijile kumwingila. (Mateo 28:19, 20) Byaubile Yesu bijitu pamo na bikeba bansemi kufunjisha baana babo kuba’mba bakekalenga ne kwingila bulongo umvwe bakoma. Akimonai mashinda asatu Yesu mo aubijile bintu byafwainwa kulondela bansemi.

Shilai Baana Benu mwa “Kulondela” Saka akyangye kufwa, Yesu waambijile baana banji ba bwanga amba: “Amiwa nemushila mwa kulondela, amba ne anweba mubenga monka mo nemubila.” (Yoano 13:15) Bansemi nabo bafwainwa kulumbulula bintu ne kwibyuba pa kuba’mba baana babo bakayuke bya kwikala bulongo umvwe bakoma.

Ishikishai anwe bene’mba: ‘Nanchi jonse ñambapo pa mingilo yami mu jishinda jitundaika bantu bakwabo kwiingila nyi? Abya ñambapo pa bintu byawama bifuma mu kwingijila bakwetu nyi? Nangwa’mba, nanchi natemwa kwijizhanya ne kukeba kwiesakanya na bantu bamweka kwikala bulongo nyi?’

Kwambatu kine, kafwako waoloka ne. Atweba bonse, bimye bimo tukankalwa kupwisha makatazho. Pano bino, bintu byo muba byo bilengela baana kuyuka buneme bwa kwikala na byubilo byawama umvwe bakoma.

ESEKAI KUBA BINO: Umvwe kyakonsheka, kyawama kwingijila pamo na mwanenu ne kumubula byo muba pa kuba’mba mumwene ba mu kisemi mali. Ingijilainga pamo na mwanenu pa kukwasha bantu bakajilwa. Panyuma ya kwingila, isambaipo pa buwame bufuma mu kwingijila bakwetu.—Byubilo 20:35.

Yukai Bintu byo Bakonsha Kuba Yesu wayukile’mba pakapita kimye pa kuba’mba baana banji ba bwanga bakayuke bya kwingila mingilo yo ebapele. Kimye kimo wibambijile’mba: “Amiwa nji na bintu byavula bya kwimubula, bino kechi mwakonsha kwibitambula katataka ne.” (Yoano 16:12) Yesu kechi wafikenejiletu ponkapo kwambila baana banji ba bwanga kwingila mingilo bunke bwabo ne. Aye waikalanga nabo saka ebafunjisha bintu byavula. Byo amwene’mba baana banji ba bwanga bafunda mingilo, Yesu po po ebalekele kuba’mba bengilenga bunke bwabo.

Po pamotu ne lelo, kechi kyawama bansemi kutendeka kupa baana babo mingilo yafwainwa kwingila bakulumpe ne. Nangwatu baana bakoma, bansemi bafwainwa kwibasajila mingilo yo bafwainwa kwingila. Kyakumwenako, bansemi bafwainwa kufunjisha baana babo kwikala ba butooto, kuwamisha mu kibamba mo balaala, kutako muchima pa kuba bintu ne bya kwingijisha mali bulongo. Umvwe mwana watwela sukulu, bansemi bafwainwa kukwasha mwana kumona mingilo ya ku sukulu amba yanema kabiji wafwainwa kutako muchima kwiingila.

Bansemi kechi bafwainwa kupelelatu mu kupa mwanabo mingilo ya kuba ne. Bafwainwa ne kumukwasha bya kwiingila bulongo. Nsemi waambiwapo ku ntendekelo, aye George, waishile kuyuka’mba kintu kikwabo kyalengelanga Michael kuzhingila ke na mambo a kuba’mba bintu byo amwambilanga kutolaula byamuvujilanga mwananji. George waambile’mba: “Mu kifulo kya kukajipila Michael kuba’mba atolaule bintu byo akaishanga, namufunjishe jishinda jawama ja kwibitolawilamo.”

Pano wamufunjishe byepi? George waambile’mba: “Patanshi nasajile kimye kyafwainwa mabanga kya kutolawilamo bintu byo akaishanga. Kabiji natolawilanga pamo ne Michael bintu byo ashanga mu bibamba pa bimye byapusana pusana. Twaubanga kino nobe tubena kukaya saka twibekya amba tumone usakutoola bukiji byavula. Twaubanga kino kimye kyonse saka tukyangye kuya na kulaala. Namwambilanga Michael amba inge upwishe bukiji kutolaula bintu, nsakukutangila jishimikila jikwabo saka ukyangye kuya na kulaala. Pano inge wabula kupwisha bukiji, namwambilanga’mba jishimikila nsakwijipipisha.”

ESEKAI KUBA BINO: Salaipo mingilo imo yo mwamona’mba yakonsha kwingila baana benu ne kulengela bonse mu kisemi kwikala balusekelo. Ishikishai anwe bene’mba, ‘Nanchi kujipo mingilo imo yo mbena kwingijila baana bami yo bakonsha kwiingijila bene nyi?’ Umvwe ibyo, ingijilai pamo na baana benu yoyo mingilo kufikatu ne kimye kyo mukamona’mba bakonsha kwiingila bunke bwabo. Babulai’mba mu kwingila yoyo mingilo mwakonsha kufuma byawama nangwa byatama, kwesakanatu na monka mwayila ñingijilo yabo. Umvwe kyaikala bino, mwakonsha kwibakwasha po babena kubula kuba bulongo ne kwibasanchila umvwe bauba bulongo.

Babulainga bya Kuba Byonka byayuka bafunjishi bavula, Yesu wayukile kuba’mba muntu pa kuyuka kintu kyo abena kufunda, wafwainwa kwikyuba. Kyakumwenako, Yesu byo amwene’mba baana banji ba bwanga bafikilamo, wibatumine ‘babiji babiji kutangilako palutwe ku mizhi yonse ne kuntu konse ko asakile kufika aye mwine.’ (Luka 10:1) Nangwa byonkabyo, kechi wibalekeletu kwakubula kwibabula bya kuba ne. Saka akyangye kwibatuma, wibapele mikambizho yonse yo bafwainwe kulondela. (Luka 10:2-12) Baana banji ba bwanga byo babwelele ne kumubula byo baingijile, Yesu wibatakaikile ne kwibatundaika. (Luka 10:17-24) Wibaketekejile ne kusumininwa’mba bakonsheshe kwingila mingilo bunke bwabo.

Umvwe baana benu batalañana na bintu byakatazha, muba byepi? Nanchi mulamawizha baana benu ku bintu byo bachiina ne kwibazhikijila’mba bakeya kusebana nangwa kukankalwa kuba byobyo bintu nyi? Kintu kitanshi kyakonsha kwiya mu milanguluko yenu ke kukeba “kumuzhikijila” mwanenu nangwa kumubila byobyo bintu.

Pano bino, akilangulukai pa kino: Kyakonsha kulumbulula ka umvwe kimye kyonse kemukebetu “kwibengijilako” mingilo yabo? Nanchi mukamwesha’mba mwibaketekela ne kusumininwa’mba bakonsha kwingila mingilo bunke bwabo nyi? Nangwa abya kikalumbulula’mba mukibamona kwikala balukeke bakonsha kukankalwa kwiingijila bintu abo bene nyi?

Kyakumwenako, nga Emily waambiwapo ku ntendekelo waubile byepi na lukatazho lwa mwananji wamukazhi? Mu kifulo kya kuya na kumwambilako, wafuukwilepo kumuleka mwananji Jenny kwisamba mwine na mufunjishi. Ba Emily ne Jenny banembejile pamo mepuzho a kuba’mba Jenny akepuzhe mufunjishi wanji ku sukulu. Besambilepo ne pa kimye kyo afwainwe kwisambilamo na mufunjishi. Kabiji bapitulukilemo mu byo afwainwe kwisamba nanji. Emily waambile’mba: “Jenny wakosele ne kuya na kwisamba na mufunjishi wanji kabiji mufunjishi wamutakaikile pa byo aubile. Jenny waumvwine bulongo pa byo aubile kabiji ne amiwa nasekejile bingi.”

ESEKAI KUBA BINO: Nembai bintu bibena kukatazha mwanenu. Nembai ne byo mwakonsha kukwasha mwanenu kupwisha lukatazho kwakubula anweba “kumukwashako.” Pitulukaimo na mwanenu byo akonsha kuba na lukatazho lo aji nalo. Muketekelai mwanenu amba wakonsha kuba bino.

Inge kimye kyonse kemwibakwashetu mu makatazho abo onse, ko kuba’mba mukebalengela kubula kuyuka bya kuba na makatazho a mu bwikalo. Mu kifulo kya kwibakwashanga kimye kyonse, bafunjishainga baana benu kuba’mba bayuke mwakubila na bintu. Kwibafunjisha mu jino jishinda ke kintu kyanema bingi kyo mwakonsha kwibobila.

[Tubyambo twa mushi]

a Mazhina apimpulwa.

ISHIKISHAI ANWE BENE AMBA . . .

▪ Nanchi nayuka bintu baana bami byo bakonsha kuba nyi?

▪ Nanchi ndumbulwila baana bami bintu ne kwibyuba pa kuba’mba bakayuke bya kwikala bulongo umvwe bakoma nyi?

▪ Nanchi kimye ka kyo namusanchijilepo nangwa kumutundaika mwanami?

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu