Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo
BƐŊGUFƆNƆƆ 2-8
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSƆDƆƆ 39-40
“Mi Muuse Tual Nɛila Chɔmaalaŋ Kɔɔli Nyɛkɛndɛi”
(Ɛsɔdɔɔ 39:32) O koŋ, mi Isɔluɛiya a chii wali o wali nda aa nɔ le tosaa le tɛndii chɔm maa Mɛlɛka Yaawɛɛ o cho a nya latulu wo taŋgullo. Nyɛ o nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimul Muuse le ma tosa, ma chii ndu tosa kpou.
w11-E 9/15 27 ¶13
Baa Chɛhowa Sina Num Pa?
13 Kɛ, Muuse ndu “wana tusiaŋndo pila o wa ni. O chieeŋndo choo kpou, wana o wana ve mi ndu oo tusiŋ maa ndu le.” (Nɔm. 12:3) Mbo chɔm maa wana tusiaŋndo o wa ni a mɛɛ ndoo chɛl a kɔl ndɔɔ kpou le nɛi chɔmaa Chɛhowaa tolɔɔ kɔɔli yɛ. (Ɛsɔ. 7:6; 40:16) Naa o naa cho o Baabuiyo niŋ o chɔm maa mi Muuse ndoo kiisaŋ a mɛɛ Chɛhowa tosa sɔɔŋ yɛ ɔɔ mbo tambu kɔl le nɛila chɔmaala Chɛhowa yɔŋgu laŋ tolɔɔ kɔɔli le. Le taamaseliiyo, mɛɛ Chɛhowa dimul Muuse le tɛndiiyo taŋgullo, mbo tɛɛsial ndu sɔɔŋ vɛ vɛ. Mbo chɔm ndu mɛɛ sooŋndaŋ laa nɔ mi la wa bolle pilɛ o kolala nda wa handɔɔ o tɛndiiyo choo laŋ, vɛlɛ a fuŋii yɛ yɛi ndaa nɔ ma soliŋ kpeku ve le kolala laŋ toosiaa. (Ɛsɔ. 26:1-6) Teleŋndaŋ lapum, miŋ tambu kɔl te wanaa chua chilaŋ o kɔɔna Chɛhowaa niŋnda yɔŋgu naa pɛ nɛi chɔmaa, nduyɛ ma hiu naa sɔɔŋ tɛɛsial vɛ vɛ. Kɛ, Chɛhowa ndu cho maa waŋchieeya le. Mbo yɔŋgu buɛiyaa nduaa waltaŋ le tosaa a kɔllo kpou, nduyɛ o tiindaŋ nda. Lelaŋ, o nɔ sabu sɔviɔɔ le naa sɔɔŋ tɛɛsiallo vɛ vɛ. Kɛsiŋ o kɔl maa, Muuse dounuŋ tumbe a Chɛhowa le mɛɛ o hiu sɔɔŋ tɛɛsiaa vɛ vɛ yɛ le. Nduyɛ o yiyaŋ maa Chɛhowa cho ndu chuaa chɔdɔ ɔɔ o cho ndu kɔɔli kpɛlɛ kpɛlɛ a mɛɛ o nɔ mbo tosa wali ndɔɔ yɛ le. Kɛ mi Muuse tosa a sabu mi wanaa wa taŋgullo wa tosa “nyɛ o nyɛ” Chɛhowa ndoo dimul ndu le tosaa. (Ɛsɔ. 39:32) Nuawɔ se tusiŋ bɛndu! Mi Muuse sina kɛsɛ maa wali Chɛhowaa wa koŋ ni, nduyɛ maa ndu Chɛhowa wa soliŋndo kpeku ni le wali kalaa tosaa.
(Ɛsɔdɔɔ 39:43) Mɛɛ Muuse mɛɛndiaŋ wali o wali waŋnda Isɔluɛi a tosa, mbo cha maa nyɛ o nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimul nda le tosaa, maa ndu nda tosa koŋ ni, o koŋ mbo duau nda sala.
(Ɛsɔdɔɔ 40:1, 2) O koŋ kɔɔli, mi Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimul Muuse aa, 2 “La nɔ mi la simi niko tɛndii chɔm maa Mɛlɛka Yaawɛɛ cho a nya latulu wo. Paŋgii tasei o wɔsioo niŋ, lɔma lepilɛ, paale leŋ nya nɔ ni mi la simi tɛndiiyo hoo.
(Ɛsɔdɔɔ 40:16) Mi Muuse o tosa nyɛ o nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimul ndu le tosaa.
w05-E 7/15 27 ¶3
A Cho Pa Sakpo o Sɔɔŋ Niŋ Kpou?
3 Hibuluiya 3:5 dimi maa “Muuse ndu wa mawaa buɛiyo o tosa wallo o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ sakpo wo.” Yɛɛ tosa yɛ mi Muuse wa wana sakpo? Teleŋ nda wa tɛndii Mɛlɛkaa taŋgullo wo, “mi Muuse o tosa nyɛ o nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimul ndu le tosaa.” (Ɛsɔdɔɔ 40:16) Naa buɛiyaa Chɛhowaa chɔm maa ŋ cho sakpo, te ŋ diikuŋ ndu pɛ nduyɛ miŋ hiou lachi a ndu piɛiyo. Hei sim ni, lo lechoo wo chɔmndo o Chɛhowa lo o yɔŋ bɛɛ mi tɔɔndaŋnda kala kalaŋ la komal naa. Kɛ, batiuwaa sɔlaa le tɔɔndaŋnda kala kalaŋ biuwɔŋndo chɔm naa maa ŋ cho sakpo le. Mi Chiisu dimi aa: “Wana o wana wa sakpo o sɔɔŋ pɔmbɔŋ niŋ pɛ, o nɔla mbo wa sakpo o sɔɔŋ bana banaŋ niŋ. Kɛ, wana o wana ve sakpo o sɔɔŋ pɔmbɔŋ niŋ te, o ve sakpo o sɔɔŋ bana banaŋ niŋ te.” (Luku 16:10) Ŋ nɔ miŋ wa sakpo hali o sɔɔŋ pɔmbɔŋ niŋ bɛɛ.
Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
(Ɛsɔdɔɔ 39:30) O koŋ kɔɔli, ma toosiaa nyɔɔ fɛɛdɛɛ a koolii kɛndɛ kɛndɛi, le waa o mɔsil vilɛiyo. Ma kiŋi kiŋi poonyiaa lechoo mɛɛ nda kiŋi kiŋi nuaa poonyiaa o tambueiyo choo yɛ aa, “Wana cho o yɔŋgaŋ le kpeku Mɛlɛka Yaawɛɛ wo wo.”
w01-E 2/1 14 ¶3
A Cho Pa Loo o Buŋgɛi Ŋ Chua ve Choo?
3 Ŋ che kpendekele o bolle Baabuileŋ niŋ maa yɔŋgɔŋndo o Mɛlɛka lo cho suɛi lapisul te. Hei sim ni maa waŋndo yɔŋguŋ o Mɛlɛka lo a kɔl ndɔɔ kpou le mbo simnuŋ buɛi ndɔɔ, nduyɛ mi kaala ndɔlaŋ la wa la diandaa. Lelaŋ, ŋ nɔla miŋ che le sabu Pitɛ miŋgi sondoo o diomnda Chɛhowalaŋ cho wo mɛɛ o dimi aa: “La wa wanaa diandaa mɛɛ ya I cho wana diandaa yɛ.” (Pitɛ Tasoo 1:15, 16) Naa Kilisiɔŋaa yɔŋguŋ o Mɛlɛka lo wa nɔ kalaŋ lusulɛiyo le miŋ lo o buŋgɛi naŋ chua ve choo, nduyɛ miŋ lo o tiindaŋ naa choo tei mi mɛɛlulaŋ la fuuluu. Yɛɛ yɔŋgɔŋndo o Mɛlɛka lo sim yɛ le Kilisiɔŋnda?—Lɛvitikɔɔ 19:2; Maatiu 24:13.
(Ɛsɔdɔɔ 40:34) O koŋ kɔɔli, mi yumbu yumbu ikpuŋgbaa o tual tɛndiiyo hoo choo. O koŋ, mi paŋgele bɛndu chɔm naŋɔɔ bɛndu Mɛlɛka Yaawɛɛ wo wo o tiu o tɛndiiyo hoo niŋ silɔ.
w15-E 7/15 21 ¶1
Nɛɛ Nɔ yɛ Mbo Sina a Wali Ŋ Cho Tosaa wo Okɔɔ?
Mɛɛ nda chii tɛndiiyo taŋgul, “mi yumbu yumbu ikpuŋgbaa o tual tɛndiiyo hoo choo. O koŋ, mi paŋgele bɛndu chɔm naŋɔɔ bɛndu Mɛlɛka Yaawɛɛ wo wo o tiu o tɛndiiyo hoo niŋ silɔ.” (Ɛsɔ. 40:34) Nuawɔ se mɛɛ hei ndii chɔm kpendekele maa Chɛhowa ndoo hini kɔl a wali nda tosa wo yɛ! Vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ maa kɔllo wa Bɛsalɛɛ nda Oholiabi? Mi che bɛɛ a poonyiaa diola ndalaŋ o nyɛm nda toosiaa woŋ choo le, kɛ ma naŋ kɔl tau le sinaa maa sala Chɛhowaa wa o wali nda tosa wo choo. (Pulɔ. 10:22) A wa vɛlɛ a kɔl kɛndɛ mɛɛ nda che waŋnda hiouwɔɔ lachi a nyɛm nda toosiaa woŋ soliŋndo kpeku o wali Chɛhowaa niŋ le wɔsiŋ bɔɔbɔɔ. Te Bɛsalɛɛ nda Oholiabi huŋ miiŋgu pɛ yoomu o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ, a cho wa a kɔl kɛndɛ tau le sinaa maa mi Isɔluɛiya hiau lachi a tɛndii koŋ soliŋndo kpeku o piɛile tonyaleŋ niŋ le wɔsilaŋ 500.
Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ
(Ɛsɔdɔɔ 39:1-21) O koŋ kɔɔli, ma toosiaa domala [diandaalaŋ,] le mi Elɔŋ wounuŋ, le wallo tosaa o fondaŋ [diandaa] maa wana soliaa lasala, mɛɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimul Muuse yɛ. Domalaŋ ndaŋ, ma toosiaa laŋ a fuŋii yɛ yɛi, fuŋii buliiye, a fuŋii bɔɔlɛi, a fuŋii siaŋɛi, nduyɛ ma bɛɛndiaa laŋ nyɛ kɛndɛ kɛndɛ. 2 O koŋ kɔɔli, mbo toosiaa doma biŋgi wana soliaa lasalaa a kola kɛndɛ kɛndɔɔ, nduyɛ mbo keeku fuŋii buliiye, a fuŋii bɔɔlɛi, a fuŋii siaŋɛi a fuŋii kooliiye leniŋ. 3 Mɛɛ nda chɔu kooliiye a hamɛiyo, ma kili kili ndi maa lakɛi, ma keeku ndi o kola wa o toosiaa a fuŋii kpeendɛi, mbo nɔ fuŋii buliiye, a fuŋii bɔɔlɛi, a fuŋii siaŋɛi yo niŋ. Nduyɛ ma huau nyɛm kɛndɛ kɛndɔŋ lechoo kpou. 4 O koŋ kɔɔli, ma toosiaa yuei lachoŋguei o doma biŋgioo hoo, i ŋiiŋ ŋiiŋ o choŋgulaŋ vellaa velle, le ndu yiiyo o choŋgulaŋ. 5 Nduyɛ, ma soli kola ipɛŋgɔɔ o kola kɛndɛ kɛndɛ nda toosiaa koŋ a fuŋii kpeendɛi, mbo nɔ fuŋii buliiye, a fuŋii bɔɔlɛi, a fuŋii siaŋɛi, a fuŋii kooliiye leniŋ ndo, le kandaŋndo o domaa hoo choo, mɛɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimul Muuse yɛ. 6 O koŋ kɔɔli, ma bɛɛndiaa pouta ɔnɛsilaŋ la tiɔɔŋ, ma wou laŋ o nyɛla nda toosiaa a kooliiye laŋ niŋ. Poutaŋ ndaŋ, ma tuuliaa diola puaa tɔ a a ŋiɔɔŋnda Isɔluɛi lechoo. 7 O koŋ kɔɔli, ma chua poutaŋ ndaŋ ma hol laŋ o domaa hoo yuei nduɛi lachoŋguei vellaa velle, kpeŋgei hei o pilɛ, kpeŋgei hei o pilɛ. Poutaŋ ndaŋ, la wa mawaa nyɛ loonaŋ Mɛlɛka a yuŋgula tɔ a la tiɔɔŋ ndaŋ Isɔluɛi. Nduyɛ, lende Mɛlɛka Yaawɛɛ ndu oo dimul Muuse le tosaa ni. 8 O koŋ kɔɔli, ma toosiaa nyɛ wanaa soliaa lasalaa a yiinuŋ o takpa le Mɛlɛka diomndo nyunaa wo. Kola nda toosiaa doma biŋgi wana soliaa lasalaa, o toosiaa a fuŋii kpeendɛi, ma keeku fuŋii yɛ yɛi leniŋ, fuŋii kooliiye, a fuŋii buliiye, a fuŋii bɔɔlɛi, a fuŋii siaŋɛi yo, a kola pilɛ koŋ koni, nda toosiaa nyɔɔ hoo ni. 9 Nduyɛ nyɔɔ hoo, ma tuu ndu tɛɛŋ. Bandei ni, buoo ni, o wa iŋchisiilaŋ la ŋɔmahiɔɔlu. 10 Nduyɛ ma holi pouta baa kala laŋ o nyɔɔ hoo, pulaŋ ma hiɔɔlu. Pouta wa o pulale taseleŋ ndaŋ la cho laŋ ni. Lɔbi, a topasi, a kanɛɛti. 11 La wa o pulale diiŋ ndɔleŋ ndaŋ, la cho laŋ ni. Ɛmɔluadi, a safaluɛ, a daamɔŋnde. 12 La wa o pulale yaa ndɔleŋ ndaŋ, la cho laŋ ni. Tɔkuɛsi, a aketi, a amɛtisi. 13 La wa o pulale hiɔɔluleŋ ndaŋ, la cho laŋ ni. Bɛluii, a kaniliaŋ, a chasipa. Pouta tɔ a la tiɔɔŋndaŋ ndaŋ, ma wou laŋ o nyɛ wa o bɛɛndiaa a kooliiye mbo nɔ tɛɛŋgulaŋ ndo niŋ. 14 Nduyɛ, pouta tɔ a la tiɔɔŋndaŋ ndaŋ, laŋ la aa sim le yuŋgula tɔ a la tiɔɔŋndaŋ Isɔluɛi ni. Yuŋgu o yuŋgu, diola ndɔlaŋ la wa la poonyiaa o pouwo o pilɛ choo, mɛɛ nda tuuliaa nuaa nyɔɔ o tambueiyo choo yɛ. 15 Nduyɛ, ma toosiaa yɔlɔŋ a koolii kɛndɛ kɛndɛi maa yoole kpeendaa, le baa o nyɛ wana soliaa lasalaa o yiinuŋ o takpaa wo. 16 O koŋ kɔɔli, ma toosiaa kpɛɛlaŋ la tiɔɔŋ, a kelaŋ ŋkooliiyoŋ ŋ muuŋ, ma handu muŋ o nyɛ wana soliaa lasalaa o yiinuŋ koŋ o takpaa wo kpeŋgoŋ vellaa velle maluaŋ, le yuei lachoŋguei baa. 17 Nduyɛ, ma baa yɔlɔŋ ŋkooliiŋ nda toosiaa woŋ o kelaŋ muŋ, le waa maa yuei lachoŋgu. 18 Nduyɛ, ma chua yɔlɔŋ muŋ ma baa muŋ o kelaŋ cho o doma biŋgi wana soliaa lasalaa choŋgulaŋ vellaa velle woŋ. 19 O koŋ kɔɔli, ma toosiaa vɛlɛ kelaŋ ŋ muuŋ a kooliiye, ma wou muŋ o nyɛ wana soliaa lasalaa o yiinuŋ koŋ le Mɛlɛka diomndo nyunaa wo, o kpeŋgoŋ lebɛŋgu vellaa velle. Doma biŋgi wana soliaa lasalaa o woonuŋ ndo, o doma koŋ choo kelaŋ muŋ ŋ hini ni. 20 O koŋ kɔɔli, ma toosiaa vɛlɛ kelaŋ ŋ muuŋ a kooliiye, ma baa muŋ o doma biŋgi wana soliaa lasalaa kpeŋgoŋ vellaa velle lebɛŋgu, o kola ipɛŋgɛ cho o toosiaa a fuŋii yɛ yɛi le kandaŋndo o domaa choo wo choo. 21 Nduyɛ, ma toosiaa yoole buliileŋ, ma mɔsɔŋa doma biŋgi koŋ yii a nyɛ cho hoo o domaa hoo takpaa wo latulu, le mbo bii nyɛ kɛndɛi, yɔŋi o timbiŋ. Mɛɛ nda baa yuei o kelaŋ cho o domaa hoo kpeŋgoŋ vellaa velle woŋ, ma yii yuei keŋ o kelaŋ cho o nyɛ cho o takpaa woŋ vellaa velle, o koŋ, mi nyɛ koŋ o chal o kola ipɛŋgɛ o kandaŋ o domaa choo wo choo. Nduyɛ lende Mɛlɛka Yaawɛɛ ndu oo dimul Muuse ni.
BƐŊGUFƆNƆƆ 9-15
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | LƐVITIKƆƆ 1-3
“Le Sabu Ndaa Soli Salalaŋ Ndo”
(Lɛvitikɔɔ 1:3) Te o wa pɛ maa chɔluaa numnda o pilɛ ŋ hiŋ sala luamaa solioo ni, chɔlu piaandoo o nɔ sɔŋ o sɔŋ te wo ndu ŋ huŋ ni. Nduyɛ te a hiŋ a ndu pɛ, o dio tɛndii chɔm maa Mɛlɛka Yaawɛɛ cho a nya latulu wo ŋ yɔŋgu ndu ni, koŋ tosa ni mi bii sala num koŋ.
(Lɛvitikɔɔ 2:1) Mi Mɛlɛka hiau lachi a suɛi, mbo dimi aa, “Te waŋndo o wa hunɔɔ a tɔlɔɔ kullo le salaa solioo o ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lo pɛ, wana koŋ o nɔ mbo bɛɛndiaa tɔlɔɔ kul koŋ mbo toosiaa ndu kolo toosiaa beedii kɛndɛ kɛndɛ. O koŋ kɔɔli, mbo taaliaa chuɛima ɔlifiiyaŋ lechoo mbo muuliaŋ, nduyɛ mbo handu nyɛm chuŋ kɛndɔŋ lechoo.
(Lɛvitikɔɔ 2:12) La huŋ a tɔlɔɔla nyala tasela nya keenduu o chiɔɔŋ nyaaŋ niŋ iwɔsi o iwɔsi laŋ o ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lo maa lake, kɛ o ve le laŋ lomɔɔ o maaŋ choo le. Kelaŋ ndaŋ te chuŋ ndɔɔ komal la pɛ, I hini kɔl nyɛ kɛndɛ kɛndɛ.
it-2-E 525
Salalaŋ
Salala luamaa laŋ. Te waŋnda ndaa wa pɛ chɔluaa salala luamaa laŋ solioo, mi ndaa yɔŋgu nda kpou o Mɛlɛka lo. Faluŋ chɔluaa kaŋ ipilɛ bɛɛ ndii lo nda o ba le. (Tuuwɔ Chɔɔchiaa 11:30, 31, 39, 40.) Salala luamaa laŋ la wa le Chɛhowa kɔllo dɛɛniaa le mbo chɛl sala faŋa yɔŋ wɔɔŋndo wo. Salaa hoo ndaa soli lepum latulu ni a salala luamaa laŋ. Maa “sala luamaa,” mi Chiisu bɛɛ yɔŋguŋ kpou o Mɛlɛka lo.
it-2-E 528 ¶4
Salalaŋ
Sala tɔlɔɔ kullo. Te Isɔluɛiya ndaa wa pɛ tɔlɔɔ kullo salaa solioo o Mɛlɛka lo, mi ndaa soli ndu latulu a salala kɔl nyulu laŋ, salala luamaa laŋ, salala faŋa yɔŋ wɔɔŋndo laŋ, nduyɛ mi ndaa soli ndu vɛlɛ maa sala tɔlɔɔ tase. Kɛ teleŋ ndaŋ lapum, la pilɛŋ pilɛŋ ndaa soli laŋ ni. (Ɛs 29:40-42; Lɛvi 23:10-13, 15-18; Nɔ 15:8, 9, 22-24; 28:9, 10, 20, 26-28; bolle 29) Mi Isɔluɛiya ndaa soli salalaŋ ndaŋ le Mɛlɛka balikaa mello le mɛɛ ndoo dɔu nda sala ma sɔla nyɔɔŋ tau yɛ. Teleŋnda bɔɔbɔɔ, a chuɛiyaŋ vɛlɛ a nyɛm chuŋ kɛndɔŋ ndaa muuliaŋ salala laŋ solioo ni. Mi ndaa soli tɔlɔɔ kullo salala laŋ o nɛila yɛ yɛlaŋ niŋ. Mi ndaa toosiaa ndu kolo luamaa beediiyo, mi ndaa tuɛi ndu, mi ndaa toosiaa ndu kato fɛkpɛdɛɛwo, okoŋ mi ndaa toŋ ndu o kpɛɛnɛi niŋ. Te Isɔluɛiya ndaa wa pɛ tɔlɔɔ kullo salaa solioo, mi ndaa lom o tiŋ o bandu luamaa lasalaa choo, o tiŋ yɛ mi wanaa soliaa lasalaa ndaa de. Kɛ te ndoo wa pɛ salala kɔl nyulu laŋ ndaa kuɛ solioo ni, mi wanaa ndaa kuɛ le laŋ solioo wa bɛɛ ndaa de laŋ. (Lɛvi 6:14-23; 7:11-13; Nɔ 18:8-11) Salala ndaa soli a tɔlɔɔ kullo laŋ, o kɛ kɛ ndoo nɔ mbo nɔ yiisiiyo ɔɔ malɛ leniŋ te, yɔŋii laa hindu pɔfuu.—Lɛvi 2:1-16.
(Lɛvitikɔɔ 3:1) “Te waŋndo yeema le sala kɔl nyuloo solioo o ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lo a nauwo pɛ, o soli sala koŋ a nau tooyoo, ɔɔ a nau laandoo. Kɛ o nɔ mbo nɔ sɔŋ o sɔŋ te.
it-2-E 526 ¶1
Salalaŋ
Salala kɔl nyulu laŋ. Salala kɔl nyulula Chɛhowa ndoo hini kɔltaŋ la wa chɔmndo maa, wanaa kuɛ laŋ solioo wa, wa o kɔl nyulu niŋ a ndu. Mi wana ndoo wa sala koŋ solioo wo, a yuŋgu ndɔɔ ndaa de salaa hoo. (A mɛɛ naamu ndaa ndoo wa yɛ, ma taŋgul bafɛilaŋ chɛ chɛ o tɛndii Mɛlɛkaa ikɛi. Nduyɛ o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ bɛɛ, fondaŋnda diaa nyɛdiaalaŋ la wa loŋ.) Mi wana soliaa lasala ndoo soli sala koŋ ndo ndoo sɔla kundaa o ndɔɔ, nduyɛ mi wanaa soliaa lasala ndaa wa bɛɛ o tuuloo le walta cheleŋ tosaa wa ndaa sɔla kundaa o ndaa. O dimi niŋ, mi Chɛhowa ndoo naŋ kɔl te ndoo tuei pɛ chuɛima chɔlu ndaa luam maŋ ndaŋ chuŋ. Mi ndaa yɔŋgu kooma chɔlu ndaa dii wo o Chɛhowa lo kanifuule kooma maŋ maa sim le yoomu chɔlu koŋ ni. O dimi niŋ, mi wanaa soliaa lasalaa, a wanaa ndaa kua salala laŋ solioo wa ndaa de nyɛdiaa latulu a Chɛhowa, le chɔmndo maa a wa o kɔl nyuloo niŋ a ndu. Wana o wana ndoo de pɛ salaa hoo mbo ve o diandaa le, ɔɔ mi ndoo de visiŋ chɔlu koŋ a teleŋ ndoo nɔ mi ndoo de muŋ te wo, ndoo nɔ mi ndoo sɔla piɔmndo. Te waŋndo ndoo wa pɛ o nɔɔlɛi ɔɔ mi ndoo de visiŋ muŋ niŋ Chɛhowa o hɔl te woŋ, mɛɛ ndoo nɔɔliaa sala koŋ, nduyɛ ndoo chɔm maa ndoo nɔ lebɛɛ le sɔɔŋ cho a Mɛlɛka okɔɔ woŋ kposoŋ te.—Lɛvi 7:16-21; 19:5-8
Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
(Lɛvitikɔɔ 2:13) O koŋ kɔɔli, sala o sala kulu te la wa ndu salaa solioo o ya lo pɛ, la nɔ mi la dɔu hɛlle leniŋ, fondole, hɛlle ndi sim le kpema ya Mɛlɛka yii a nya waŋnda Isɔluɛi wo ni. Lelaŋ, la soli sala o sala kulu o ya Mɛlɛka lo mi la kɛɛ hɛlle dɔwɔɔ leniŋ te.
(Isikiaa 43:24) La hiŋ a nda ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lachi.Te la hiŋ a nda pɛ, wanaa soliaa lasalaa a dii, a chuchu nda hɛlle lechoo, a soli nda sala luamaa o ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lo.
w04-E 5/15 22 ¶1
Yaandiaa le Nyɛ Yau Lɛvitikɔɔ wo Dimi Wo
2:13—Le sabu yɛɛ hɛlle ndii nɔ yɛ mi ndii wa o ‘sala kɛ kɛ’ niŋ? O Cho le yeelaa chɔɔloo le ndaa duau hɛlle o salalaŋ te. O chieeŋndo choo kpou, mi waŋnda wou hɛlle o nyɔɔŋ pum yɔŋii ŋ keleŋa tambu. Mi Isɔluɛiya ndaa wou hɛlle o salala ndalaŋ kanifuule, ndii sim maa salala laŋ la ve la nɔɔlɛi le, nduyɛ laa se le.
(Lɛvitikɔɔ 3:17) Isɔluɛinɔ o Isɔluɛinɔ, o nɔ mbo de chuɛima chɔloo, kɛlɛŋgaa kooma nduaŋ te. Sawa ya I dou nya hoo wo, sawaa o cho le nya le fɛɛŋ a fɛɛŋ ni, mbo kuɛ lende kɛ a chuauwaa nyaa, ba o ba nya wa ichali pɛ.”
w04-E 5/15 22 ¶2
Yaandiaa le Nyɛ Yau Lɛvitikɔɔ wo Dimi Wo
3:17. Le mɛɛ chuɛima chɔloo ma wa nyɛ sɔvɛ bɛndu yɛ, mi Chɛhowa dimul Isɔluɛiya maa a dia maŋ te. Kanifuule, nyɛ o nyɛ cho nyɛ sɔviɔɔ, Chɛhowa nɔ ni. (Chɛnɛsee 45:18) Hei loonuŋ naa maa ŋ nɔ miŋ ke Chɛhowa nyɛ hiou wa o sɔvɛ le naa wo.—Pulɔwaa 3:9, 10; Kolosiaŋnda 3:23, 24.
Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ
(Lɛvitikɔɔ 1:1-17) Mi i yɔnuŋ, Muuse wa o tɛndii Mɛlɛka Yaawɛɛ wo niŋ, mi Mɛlɛka Yaawɛɛ o veelu ndu mbo suaa naa ndu chua. Mbo dimul ndu aa, 2 “Dimul waŋnda Isɔluɛi maa ya Mɛlɛka Yaawɛɛ dimi maa, wana o wana te a wa hunɔɔ sala chɔloo solioo o ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lo pɛ, nau num num pilaa ɔɔ saa numndo, ɔɔ chuiŋ num num pilaa kɛsɛ kɛsɛ ndu ŋ huŋ ni. 3 Te o wa pɛ maa chɔluaa numnda o pilɛ ŋ hiŋ sala luamaa solioo ni, chɔlu piaandoo o nɔ sɔŋ o sɔŋ te wo ndu ŋ huŋ ni. Nduyɛ te a hiŋ a ndu pɛ, o dio tɛndii chɔm maa Mɛlɛka Yaawɛɛ cho a nya latulu wo ŋ yɔŋgu ndu ni, koŋ tosa ni mi bii sala num koŋ. 4 Te a wa chɔloo hoo yɔŋgoo pɛ a handu ndu baa o lebol. O koŋ, sala luamaa koŋ o cho biilu, mi mal num le yɔŋnda numnda wɔɔŋndaŋ. 5 Te a yɔŋgu chɔloo hoo o tɛndii ya Mɛlɛka Yaawɛɛ wo dio pɛ, a lo o koŋ a dii chɔloo hoo loŋ. O koŋ kɔɔli, puaa Elɔŋ nda a cho wanaa soliaa lasalaa wa a chua kooma chɔlu koŋ a fasaŋiaa maŋ o maaŋ cho o tɛndii nuu dio wo kpeŋgoŋ vellaa velle. 6 O koŋ kɔɔli, num wana kuɛ sala luamaa koŋ solioo wo, a soli chɔlu koŋ yauwo a sɛŋ, a kili kili ndu kpou. 7 O koŋ, mi puaa Elɔŋ nda a cho wanaa soliaa lasalaa wa a dɔu yɔmnde o maaŋndo choo ma kiisuu yiŋndeŋ. 8 O koŋ kɔɔli, ma chua visiŋ chɔlu koŋ latulu a bolleŋ, nduyɛ a chuɛima nduaaŋ ma yɛɛmbuu o yɔmii keŋ choo. 9 Puluŋ chɔlu koŋ ni, a peluŋ ndɔŋ kpou, num kuɛ sala koŋ solioo wo, a nɔ ma tɔɔ muŋ a mɛŋndaŋ, le mi wanaa soliaa lasalaa a lom chɔlu koŋ kpou maa sala luamaa o maaŋndo choo. Salaa hoo, te chuŋ ndɔɔ o komal la pɛ, ya Mɛlɛka Yaawɛɛ I hini kɔl nyɛ kɛndɛ kɛndɛ. 10 Te chuiŋndo kɛlɛŋgaa saa waŋndo hiŋ le sala luamaa solioo ni, chɔlu koŋ o nɔ mbo wa o piaandoo o nɔ sɔŋ o sɔŋ te wo. 11 Te wana koŋ o hiŋ a chɔloo hoo pɛ, o dii ndu Mɛlɛka lachi o maaŋ ndo kpeŋgei ba luaŋndo. Te o dii ndu pɛ, puaa Elɔŋ nda a cho wanaa soliaa lasalaa wa a fasaŋiaa kooma chɔloo hoo o maaŋndo kpeŋgoŋ vellaa velle. 12 O koŋ kɔɔli, mi wana koŋ o sɛŋ chɔlu koŋ mbo kili kili ndu kpou. Te o sɛŋ ndu pɛ, wanaa soliaa lasalaa a chua visiŋ muŋ a bolleŋ latulu, nduyɛ a chuɛima chɔlu koŋ a yɛɛmbuu o yɔmii cho o maaŋndo choo ve choo. 13 Puluŋ chɔlu koŋ ni, a peluŋ ndɔŋ kpou, wana kuɛ sala koŋ solioo wo, o nɔ mbo tɔɔ muŋ a mɛŋndaŋ. O koŋ, mi wana soli salaa wo o hiŋ a muŋ kpou mbo lom muŋ o yiŋ o maaŋndo choo. Salaa hoo, te chuŋ ndɔɔ o komal la pɛ, ya Mɛlɛka Yaawɛɛ I hini kɔl nyɛ kɛndɛ kɛndɛ.” 14 Mi Mɛlɛka Yaawɛɛ hiau lachi a suɛi maa, “Te youwo waŋndo o yeema le sala luamaa solioo naa ya Mɛlɛka Yaawɛɛ chua ni, you koŋ o nɔ mbo wa piiŋndo kɛlɛŋgaa kaŋgbo fɔŋndɔɔ. 15 Wana soliaa lasalaa o nɔ mbo hiŋ a you koŋ o maaŋndo, mbo nyumbu ndu kɛsei mbo suŋgu ndu bolleŋ. Te o suŋgu pɛ, o lom bolle leŋ o maaŋndo choo, o koŋ kɔɔli, o tosa kooma you koŋ ma yueinuŋ kpou o maaŋndo holnɔŋndo. 16 O koŋ kɔɔli, mi wana soliaa lasalaa o soli you koŋ yɔɔyɔɔ, a nyɛ o nyɛ cho ndu niŋ mbo viou, o maaŋndo kpeŋgei pilɛi kumbu paaleŋ le chaŋndo, naa nda viau pultaŋ nda. 17 Mbo lo o koŋ mbo saa you koŋ kumbaŋndaŋ vellaa velle mbo tɛnda ndu tɛɛŋ, kɛ o kilu kpali le. Mbo chua niko you koŋ, mbo handu ndu o yɔmii cho keŋ o maaŋndo choo ve choo, mbo lom ndu o yiŋ maa sala luamaa. Salaa hoo, te chuŋ ndɔɔ o komal la pɛ, ya Mɛlɛka Yaawɛɛ I hini kɔl nyɛ kɛndɛ kɛndɛ.”
BƐŊGUFƆNƆƆ 16-22
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | LƐVITIKƆƆ 4-5
“Ke Chɛhowa Nyɛ Hiou Wa o Sɔvɛ le Numndo”
(Lɛvitikɔɔ 5:5, 6) Sɔɔŋ muŋ kinɛi te wana o wana o tosa i pilɛ bɛɛ pɛ, wana koŋ o nɔ mbo chɔɔmuu nyɛ o tosa koŋ ndo waŋnda o hɔl maa yɔŋ wɔɔŋndo o tosa ni. 6 Nduyɛ wana koŋ o nɔ mbo bii saa fɔŋndɔ laandoo kɛlɛŋgaa chuiŋndo o chɔluaa nduaa tɛɛŋ mbo hiŋ a ndu o wana soliaa lasalaa lo, mi wana soliaa lasalaa o soli chɔlu koŋ salaa o ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lo le yɔŋ wɔɔŋ wana koŋ o tosa koŋ ndo.
it-2-E 527 ¶9
Salalaŋ
Salala yɔŋ wɔɔŋndo. Mi Isɔluɛiya ndaa soli vɛlɛ salala yɔŋ wɔɔŋndo te waŋndo ndoo tosa pɛ hakioo. O sawala Muuselaŋ bɛŋgu, mi hakioo ndoo tosa mi waŋndo simnuŋ wana yɔŋ wɔɔŋ. Salalaŋ ndaŋ la wa le hakila kpeekpeilaŋ lapum. Teŋgeŋ pɔmbɔ wa salala Isɔluɛiya ndaa soli le yɔŋ wɔɔŋndo laŋ tɛɛŋ a la ndaa soli le hakioo laŋ. Mi waŋndo ndoo soli sala yɔŋ wɔɔŋndo te ndoo tosa pɛ sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ Chɛhowa o hɔl ɔɔ mi ndoo tosal wana cheleŋ suɛi wɔɔŋnde. Sala yɔŋ wɔɔŋndo wa le Chɛhowa Mɛlɛka kɔllo dɛɛniaa, ɔɔ le mi wana ndoo mulul yɔŋ ndɔ wɔɔŋndo kɔɔ wo ndoo miiŋgu sɔɔŋ tosaa o yoomu ndɔɔ niŋ maa paandu, nduyɛ mbo kpakpala fulamakɔɔlila wɔɔŋnda ndoo sɔla niŋ le haki ndɔɔ wo.—Tuuwɔ Ai 53:10.
(Lɛvitikɔɔ 5:7) Kɛ te wana koŋ o nɔla dɔɔ saa fɔŋndɔɔ sɔla kposoŋ te, o huŋ vɛlɛ a piiŋnda a ŋiɔɔŋ ɔɔ kaŋgbuaa a ŋiɔɔŋ o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo, mɛɛ tɔŋndo piondɔɔ cho koŋ ni, le yɔŋ wɔɔŋ o tosa wo. Youwaa ŋiɔɔŋnda haa, mi o pilɔɔ sim le sala faŋa yɔŋ wɔɔŋndo wo, mi o pilɔɔ sim le sala luamaa.
w09-E 6/1 26 ¶3
Chɛhowa Sina Nyɛ Naŋ Tiuba le Tosaa le Wo
Le mɛɛ Chɛhowa nɔ nyiɛɛye a sinapɛŋgoo le wanaa nduaa yɛ, mi sawaa dimi aa: “Kɛ te wana koŋ o nɔla dɔɔ saa fɔŋndɔɔ sɔla kposoŋ te, o huŋ vɛlɛ a piiŋnda a ŋiɔɔŋ ɔɔ kaŋgbuaa a ŋiɔɔŋ o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo, . . . le yɔŋ wɔɔŋ o tosa wo. Youwaa ŋiɔɔŋnda haa, mi o pilɔɔ sim le sala faŋa yɔŋ wɔɔŋndo wo, mi o pilɔɔ sim le sala luamaa.” (Sɔɔŋ 7) Diomndo hoo “te wana koŋ o nɔla . . . sɔla” le sim vɛlɛ ni “te wana koŋ o fuulaŋ laba le.” Te Isɔluɛinɔɔ ndoo tiuba saa sɔla kposoŋ te, mi Mɛlɛka ndoo wa a kɔl kɛndɛ le chɛlɔɔ nyɛ ndoo tiuba le sɔlaa wo. Piiŋnda a ŋiɔɔŋ ɔɔ kaŋgbuaa a ŋiɔɔŋ.
(Lɛvitikɔɔ 5:11) Kɛ te wana koŋ o nɔla piiŋaa ŋiɔɔŋ nda kɛlɛŋgaa kaŋgbuaa ŋiɔɔŋ nda sɔla le, o hiŋ a kolo nda toosiaa beediiyo wo o kɛndɛ kɛndɔɔ paŋndaŋ la tiɔɔŋ, le sala yɔŋ wɔɔŋ o tosa wo solioo. Nduyɛ, te o wa hunɔɔ a koloo hoo pɛ, o duau chuɛima ɔlifiiyaŋ kɛlɛŋgaa nyɛ o nyɛ chuŋ kɛndɛ lechoo le. Kani fuule, sala cho le yɔŋ wɔɔŋndo faŋaa wo o cho ni.
w09-E 6/1 26 ¶4
Chɛhowa Sina Nyɛ Naŋ Tiuba le Tosaa le Wo
Ɔɔ niŋ te waŋndo ndoo tiuba le youwaa ŋiɔɔŋnda haa bɛɛ sɔlaa le? Mi sawaa dimi aa: “Kɛ te wana koŋ o nɔla piiŋaa ŋiɔɔŋ nda kɛlɛŋgaa kaŋgbuaa ŋiɔɔŋ nda sɔla le, o hiŋ a kolo nda toosiaa beediiyo wo o kɛndɛ kɛndɔɔ . . . le sala yɔŋ wɔɔŋ o tosa wo solioo.” (Sɔɔŋ 11) Le wanaa wa o tambii wɔɔŋ wɔɔŋnde niŋ nda, mi Chɛhowa kɛɛsiaa le ma wa salalaŋ solioo le yɔŋnda ndala wɔɔŋ ndaŋ mbo ve bɛɛ a chɔluaa le. O Isɔluɛi niŋ sindɛ, bala fondolaŋ laa nɔ mi laa kuuna wana o wana salalaŋ solioo ɔɔ kɔl nyuloo tosaa a Mɛlɛka le.
Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
(Lɛvitikɔɔ 5:1) “Te o wa pɛ ma veelu waŋndo le mbo tɛnda seileŋ o toŋgo kɔɔsɔɔ niŋ le suɛi o tuei nduyɛ mbo cha ve, kɛ mi wana koŋ o kɛɛ le seileleŋ tɛndaa pɛ, mɛɛ yɔŋ wɔɔŋndo o tosa koŋ ni, o nɔ mbo sɔla dɛnɛ palaa.
Pɛɛku a Wanaa Chɔm lo Lechoo wo o Chɛhowa lo Wa Okɔɔ
14 Num bɛɛ, o Chɛhowa lo fɛŋ ŋ nɔ ma chɔm lolechoo wo vɛlɛ a acheleŋnda a mɛɛ ŋ wa wana kɛndɛ yɛ. Le tamaseliiyo, naapum ma sina maa puaapilɛnɔɔ tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo. A yeema le lolechoo wo chɔmndo o ndu lo, o biimakala fau wana nya cho o chaŋyɛi niŋ kpɛɛluŋndo ɔɔ waŋndo o yuŋgu numndo niŋ. Kɛ a sina vɛlɛ maa lolechoo wo chɔmndo o Chɛhowa lo cho nyɛ sɔvɛ hiou kpou wo ni. Lelaŋ maa Netaŋ, diikuŋ Chɛhowa nduyɛ ma wa wana kɛndɛ o puaapilɛnɔ numndo lo. Dimul ndu maa o nyuna bɛnduaa kundaa le ma mala ndu nduyɛ o keleŋa nda dimul. Te o dimul nda le, numpila kɔ dimul nda. Hei tosaa chɔm maa a chɔm lolechoo wo o Chɛhowa lo. Nduyɛ a chɔm vɛlɛ maa a cho wana kɛndɛ le puaapilɛnɔ numndo kanifuule bɛnduaa cho ndu mala mbo miiŋgu vɛlɛ o chaŋyɛi kɛndɛi niŋ nda Chɛhowa. Bɛnduaa cho ndu sila o nɛi lebɛɛ kɛndɛ kɛndɔɔ niŋ.—Nuawɔ Lɛvitikɔɔ 5:1; Kaleesiaŋnda 6:1.
(Lɛvitikɔɔ 5:15, 16) “Nyɛ o nyɛ nɔ le yɔŋgɔŋndo o ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lo, te waŋndo puɛɛnuŋ le ndu yɔŋgoo pɛ, wana koŋ o nɔ mbo bii saa fɔŋndɔɔ, o nɔ sɔŋ o sɔŋ te wo o chɔluaa nduaa tɛɛŋ, mbo huŋ soli ndu salaa o ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lo. Sala wana koŋ o nɔ mbo soli le puɛɛŋ nda ndɔla laŋ ndo, ndu cho koŋ ni. Nduyɛ, chɔloo hoo baa ndɔɔ o nɔ mbo wa mɛɛ baa chɔloo o cho o chɛlaŋ nya tɛɛŋ yɛ. 16 Nduyɛ nyɛ wana koŋ ndu oo nɔ koŋ le yɔŋgoo kɛ mbo puɛɛŋ ndo, o nɔ mbo yɔŋgu ndu kaŋgalaŋ. Nduyɛ te o wa niŋ nyɛ koŋ yɔŋgoo pɛ, te nyɛ koŋ o wa kɛmɛ pɛ, o nɔ mbo handu lechoo la ŋuɛɛnu. O koŋ kɔɔli, mbo chua niko saa fɔŋndɔ o nɔ le yɔŋgoo le salaa wo, mbo ke wana soliaa lasalaa. Mi wana soliaa lasalaa o soli sala koŋ le puɛɛŋ nda wana koŋ. O koŋ mi wana koŋ sɔla malɔɔ le puɛɛŋ nda ndɔla laŋ.
it-1-E 1130 ¶2
Diondɔɔyɛi
Chɔluaa a Yɔmii Kuamɛi. Chɔluaa tasiaa chuiŋnda a saa ndaa kuam nda wa a diandaa Chɛhowa o hɔl, nduyɛ Isɔluɛiya ndaa nɔ ma baŋa nda le. Ndaa nɔ ma soli chɔluaa haa salaa, nduyɛ mi wanaa soliaa lasalaa bɛɛ ndaa sɔla kundaa o ndaa. (Nɔ 18:17-19) Kɔmnde tasele tɔlɔɔla ndalaŋ laa kuam ndaŋ bɛɛ la wa la diandaa Chɛhowa o hɔl. Laŋ bɛɛ mi ndaa soli laŋ salalaŋ nduyɛ mi ndaa ke wanaa ndaa tosa wallo o chiɛi Mɛlɛkaa niŋnda latiŋ. (Ɛs 28:38) Nyɛm wa ŋ diandaa le Chɛhowa woŋ, le ndu kinɛi muŋ nɔ ni miŋ wa. Nduyɛ, wana o wana ndoo nɔ mbo chua muŋ nyɛm lapisul ɔɔ mbo nɔɔliaa muŋ o nɛi o nɛi niŋ te. Taamaseliiyo cho sawa ndoo ke nda a kelaŋ yɔŋgoo okɔɔ wo ni. Te waŋndo ndoo kɛɛsiaa pɛ le tɔlɔɔ ndɔɔ yɔŋgoo maa ke, kɛ mi ndu ɔɔ wana pilɛ o ndulo chiɛiniŋ soliŋ ndu kpeku mbo ve bɛɛ o sina choo le, mɛɛ wana koŋ o tɛɛmbuu sawa Mɛlɛka dɔu a nyɛm diandaŋ okɔɔ wo. Mi sawaa dimi maa te wana koŋ ndoo wa niŋ nyɛ ndoo kɛɛsiaa wo yɔŋgoo pɛ, ndoo nɔ mi ndoo handu o cheleŋ lechoo. O faŋaŋ okoŋ kɔɔli, ndoo nɔ vɛlɛ mi ndoo bii saa fɔŋndɔɔ o chɔluaa nduaa tɛɛŋ le ndu salaa solioo. Hei chɔm ni maa wana o wana ndoo nɔ mi ndoo nɔ bɛɛleŋ le nyɛm wa ŋ diandaa Chɛhowa o hɔl loŋ.—Lɛvi 5:14-16.
Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ
(Lɛvitikɔɔ 4:27–5:4) Te o wa pɛ mi nya waŋnda Isɔluɛi wana pilɛ o tosa nyɛ ya Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul nya maa la tosa le wo, kɛ nduyɛ mbo sina le, koŋ bɛɛ I chua ndu maa yɔŋ wɔɔŋndo o tosa ni. 28 Lelaŋ te o sina dɔɔ pɛ maa o tosa yɔŋ wɔɔŋ waa lende, o nɔ mbo hiŋ a chuiŋ laandoo o nɔ sɔŋ o sɔŋ te wo mbo soli ndu salaa le yɔŋ wɔɔŋ o tosa koŋ ndo. 29 Te waŋndo hoo o hiŋ a chuiŋndo hoo le salaa solioo le le yɔŋ ndɔ wɔɔŋndo pɛ, o handu ndu baa o lebol, o koŋ kɔɔli, a dii chuiŋndo hoo o fondaŋ nda dii chɔloo le salala luamaalaŋ solioo wo. 30 O koŋ kɔɔli, mi wana soliaa lasala o yiŋ suei o kooma chɔloo hoo niŋ ma tiŋ, mbo kɔ suii maŋ o nyɛla cho o maaŋ luamaa lasala koŋ sɔŋgilaŋ maa lalee laŋ. O koŋ kɔɔli, kooma tɔ ma cho lo waŋ, o chua maŋ o tala maŋ o maaŋ koŋ bɛŋgu. 31 O koŋ kɔɔli, chuɛima cho chuiŋ koŋ niŋ ndaŋ kinɛi, mbo soli maŋ mbo lom maŋ mɛɛ nda soli nuaa chuɛima chɔlu sala kɔl nyuloo yɛ. O koŋ, te wana soliaa lasalaa o lom maŋ o maaŋndo choo pɛ, mi chuŋ koŋ o komal la, ya Mɛlɛka Yaawɛɛ I hini kɔl nyɛ kɛndɛ kɛndɛ. Mɛɛ nuaa wana soliaa lasalaa o nɔ ni mbo soli salaa hoo, le mi wana koŋ sɔla malɔɔ le yɔŋ ndɔ wɔɔŋndo. 32 Te saa fɔŋndɔɔ wana koŋ o yeema le salaa solioo le yɔŋ ndɔ wɔɔŋ koŋ ni, saa koŋ o nɔ mbo wa o laandoo, nduyɛ o nɔ sɔŋ o sɔŋ te. 33 Nduyɛ te wana koŋ o hiŋ a saa koŋ pɛ o handu ndu baa o lebol, o koŋ, a dii saa koŋ o fondaŋ nda dii chɔloo le salala luamaalaŋ solioo wo. 34 O koŋ kɔɔli, mi wana soliaa lasala o yiŋ suei o kooma cho maŋ le sala faŋa yɔŋ wɔɔŋndo wo waŋ niŋ, mbo kɔ suii maŋ o nyɛla cho o maaŋ luamaa lasalaa sɔŋgilaŋ maa lalee laŋ. O koŋ kɔɔli, kooma tɔ ma cho lo waŋ, o chua maŋ o tala maŋ o maaŋ luamaa lasala koŋ bɛŋgu. 35 O koŋ kɔɔli, chuɛima cho saa fɔŋndɔ koŋ niŋ ndaŋ kinɛi, mbo soli maŋ mɛɛ nda soli nuaa chuɛima chɔlu sala kɔl nyuloo yɛ. O koŋ, mi wana soliaa lasalaa o lom maŋ o maaŋ nda soli salalaŋ o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo wo choo. Mɛɛ nuaa wana soliaa lasalaa o nɔ mbo soli salaa hoo ni, le mi wana koŋ sɔla malɔɔ, le yɔŋ ndɔ wɔɔŋndo.”
5 “Te o wa pɛ ma veelu waŋndo le mbo tɛnda seileŋ o toŋgo kɔɔsɔɔ niŋ le suɛi o tuei nduyɛ mbo cha ve, kɛ mi wana koŋ o kɛɛ le seileleŋ tɛndaa pɛ, mɛɛ yɔŋ wɔɔŋndo o tosa koŋ ni, o nɔ mbo sɔla dɛnɛ palaa. 2 Te o wa pɛ mi waŋndo o pilaŋ nyɛ cho o diandaa ya Mɛlɛka o hɔl te wo, o wa chɔlu vilɛi, o wa visi vilɛi, ɔɔ nyɛ o nyɛ yoomaa sasuŋ lɛŋ o dembe ndɔɔ choo, a yɔŋ bɛɛ mi wana koŋ o sina le, koŋ bɛɛ yɔŋ wɔɔŋndo o cho ni, simnɔŋndo o simnuŋ o nɔɔlɛi ya o hɔl ni. 3 Ɔɔ mi waŋndo pilaŋ dɔɔ idial o idial o dialluŋ wana chioo, i cho i diandaa ya o hɔl te ve, nduyɛ mbo sina le, kɛ dimioo nuaa mbo sina a ndi okɔɔ, mɛɛ o tosa yɔŋ wɔɔŋndo. 4 Te o wa pɛ mi waŋndo chua buŋgɛi le isɔɔ tosa, o wa i kɛndɛ o wa i wɔɔŋ ni, nduyɛ mbo mɛnaŋ maa o cho buŋgɛi keŋ peelu, kɛ mbo loonuŋ a ndi okɔɔ le, o mɛɛlulaŋ dimioo nuaa mbo sina maa o nɔ le ndi tosaa pɛ, mɛɛ o tosa yɔŋ wɔɔŋndo.
BƐŊGUFƆNƆƆ 23-29
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | LƐVITIKƆƆ 6-7
“Salalaŋ le Mɛlɛka Balikaa Mello”
(Lɛvitikɔɔ 7:11, 12) O koŋ kɔɔli, mi Mɛlɛka hiau lachi a suɛi mbo dimi aa, “Salala kɔl nyulula waŋnda nɔ ma soli o ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lo laŋ kinɛi, sawala cho a salala laŋ okɔɔ laŋ, laŋ la cho laŋ ni. 12 Te waŋndo o wa hunɔɔ a sala balikaa o ya Mɛlɛka lo pɛ, wana koŋ o nɔ mbo hiŋ a beediila yɛ yɛlaŋ o ba, beedii nda toosiaa a dou yiisii le, nduyɛ ma muuliaŋ kolo ndɔɔ a chuɛima ɔlifiiyaŋ ndo, a beedii fɛfɛdɛɛ nda toosiaa a dou yiisii le, te a toosiaa ndu pɛ a suu chuɛima Ɔlifiiyaŋ lechoo wo, a o nda toosiaa a kolo kɛndɛ kɛndɔɔ ma muuliaŋ ndu a chuɛima ɔlifiiyaŋ ndo.
Nyɛ Naŋ Pɛɛku o Yau Lɛvitikɔɔ Wo Niŋndo
9 Nyɛ diiŋ ndɔ naŋ pɛɛku wo: Balika melaa nyindu naa ni le Chɛhowa piɛiyo. Le hei biyɔɔ bila, ŋ yaasiaŋndɔ a salala kɔl nyulu Isɔluɛiya ndaa soli sindɛ laŋ okɔɔ. O yau Lɛvitikɔɔ wo niŋ, ŋ pɛɛku maa mi Isɔluɛinɔɔ ndoo soli sala kɔl nyuloo le Chɛhowa “balikaa” mello. (Lɛvi. 7:11-13, 16-18) Salala kɔl nyululaŋ ndaŋ la ve Isɔluɛiya kuee kposoŋ te. Kɛ kaala waŋndo ndoo nɔ le Mɛlɛka ndɔɔ Chɛhowa wo, ndoo tosa ni mbo yɔŋguŋ a kɔl ndɔɔ wulee le salaa hoo solioo. Mi wana ndoo wa sala koŋ solioo wo, yuŋgu ndɔɔ, a wanaa soliaa lasalaa ndaa de visiŋ chɔlu nda soli koŋ salaa wo. Kɛ faloŋ pum o visi nda soli koŋ salaa wo niŋ, Chɛhowa kinɛi ndaa yɔŋgu muŋ ni. Faluŋ kuɛɛ wa yɛ muŋ?
(Lɛvitikɔɔ 7:13-15) Te waŋndo o wa hunɔɔ a sala kɔl nyuloo hoo le ya Mɛlɛka balikaa mello pɛ, o nɔ mbo hiŋ a beedii fɛfɛdɛɛ nda toosiaa a dou yiisii leniŋ te wo. 14 Beediila yɛ yɛlaŋ ndaŋ o kɛ o kɛ o nɔ mbo yɔŋgu kpuŋgbɛi pilɛ o ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lo maa ke. O koŋ kɔɔli, chɔlu nda cho diyɔɔ le salaa hoo solioo wo, wana soliaa lasala cho kooma chɔlu koŋ fasaŋiaa o maaŋndo wo, ndu nda nɔ ni ma ke beedii koŋ. 15 Nduyɛ chɔlu nda cho koŋ diyɔɔ le sala kɔl nyuloo solioo le Mɛlɛka balikaa mello wo, visiŋ ndɔŋ a nɔ ma de muŋ paale leŋ kpou, ŋ nɔ mi ŋ lɔl kuya le.
w00-E 8/15 15 ¶15
Salala Nɛŋi Mɛlɛka Kɔllo laŋ
15 Sala cheleŋ waŋndo ndoo kɛɛsiaŋ o kɔl le yɔŋgoo wo wa “sala kɔl nyuloo” ni. Nduyɛ mi Lɛvitikɔɔ bolle 3 suaa a ndu okɔɔ. Diomndaŋ ndaŋ “kɔl nyuloo” o Hibuluiye niŋ sim ko le waa o fondaŋ chɔu cho le wo, ɔɔ o fondaŋ waŋnda paaliaŋ num te wo le. Mi yau pilɛ dimi aa, “O Baabuiyo niŋ, diomndaŋ ndaŋ la sim le chaŋyɛi kɛndɛi naŋ nɔ a Mɛlɛka ve, batiuwaa sɔlaa, a waa a kɔl kɛndɛ.” Hei chɔm maa o cho le waa o kɔl nyulu niŋ a Mɛlɛka le waŋnda ndaa soli salala kɔl nyulu laŋ te. Kɛ le balika melaa chɔmndo ɔɔ le chɔmndo maa a cho a kɔl kɛndɛ le mɛɛ nda cho o chaŋyɛi kɛndɛi niŋ a Mɛlɛka nduyɛ mbo hini kɔl a nda yɛ. Mi wanaa soliaa lasalaa a wana wa salaa solioo wo ndaa de visiŋ muŋ, te ndaa chii pɛ chuɛiyaŋ a kooma visi koŋ salaa soli o Chɛhowa lo. (Lɛvitikɔɔ 3:17; 7:16-21; 19:5-8) Mɛɛ o dimiŋ niŋ, mi wana wa salaa solioo wo, wanaa soliaa lasalaa, a Chɛhowa ndaa de nyɛdiaa koŋ diompilɛ, le chɔmndo chaŋyɛi kɛndɛi wa nda tɛɛŋnde.
(Lɛvitikɔɔ 7:20) Kɛ sala kɔl nyulu nda cho hoo soli o ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lo wo, visiŋ salaŋ muŋ, wanaa soliaa lasalaa o kɛ kɛ te o ve o diandaa le mbo de visioŋ muŋ pɛ, la tou ndu mbo fula wanaa nduaa tɛɛŋ po.
w00-E 8/15 19 ¶8
Salala Nɛŋi Mɛlɛka Kɔllo laŋ
8 Le yɛɛ ndaa soli yɛ salalaŋ ndaŋ? Mi Sawaa dimi maa te waŋndo ndoo wa hunɔɔ Chɛhowa lachi pɛ, ndoo nɔ mbo wa o diandaa nduyɛ ndoo nɔ mbo nɔ sɔŋ o sɔŋ te. Te waŋndo ndoo tosa pɛ hakioo, mɛɛ mbo soli fɛŋ salaa le yɔŋ wɔɔŋ ndoo tosa wo. Hei ndii tosa mbo wa o diandaa Chɛhowa o hɔl, nduyɛ mi ndoo chɛl sala kɔl nyulu o wa solioo wo. (Lɛvitikɔɔ 5:1-6, 15, 17) Lelaŋ, i cho bɔɔ suɛi sɔvɛ le miŋ hiou lachi a chaŋyɛi kɛndɛi nɔɔ a Chɛhowa. Le mi Mɛlɛka chɛl piɛile naaleŋ, ŋ nɔ miŋ wa chɔ chɔ le sɔɔŋ naŋ tɛɛmbuu a Mɛlɛka woŋ toosiaa. Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ wa chɔ chɔ le nɛila Chɛhowa soliŋ kpeku le naa malaa laŋ chɛlɔɔ. Nɛilaŋ ndaŋ la cho yɛ “laŋgbaa kalla wanaa laalaŋnda tɛɛŋ” a Chiisu Kiliti ‘wana faŋa yɔŋnda naala wɔɔŋndaŋ ndo’ ni.—Chemisi 5:14; Chɔŋ Tasoo 2:1, 2.
Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
(Lɛvitikɔɔ 6:13) Le teleŋ o teleŋ yiŋndeŋ le nɔ mi le wa sandei o maaŋndo hoo choo, le nɔ mi le nyum te.
it-1-E 833 ¶1
Yiŋndeŋ
Mɛɛ ndaa soliŋ ndeŋ kpeku o tɛndiiyo niŋ a o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ yɛ. Mi ndaa soliŋ yiŋndeŋ kpeku le Mɛlɛka piɛiyo o tɛndiiyo niŋ. Idiiyo o idiiyo a ichɔl o ichɔl, mi masa wanaa soliaa lasalaa ndoo lom nyɛm chuŋ kɛndɔŋ o bandu luamaa lasalaa choo. (Ɛs 30:7, 8) Mi sawa Mɛlɛkaa dimi maa, yiŋndeŋ lee nɔ mi le wa sandei o bandu luamaa lasalaa choo teleŋ o teleŋ. (Lɛvi 6:12, 13) Chuuwa ndaa laalaŋ maa, Mɛlɛka ndoo tosa kaamaa ni le mi yiŋndeŋ lee hiou lachi a sandei o bandu koŋ choo. Mi che bɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ ndaa nɔ laalaŋndo hoo, kɛ Baabuiyo toolu hei le. Mi Chɛhowa dimul Muuse o tasela ndɔ maa, puaa Elɔŋ nda nɔ ma ‘dɔu yɔmnde o bandoo choo ma kiisuu yiŋndeŋ,’ okoŋ ma lom salaa. (Lɛvi 1:7, 8) A hɛli fɛŋ Elɔŋ nda puaa nduaa le waa wanaa soliaa lasalaa, okoŋ ma soli salala nda hɛli ndalaŋ o bandoo choo, malaŋ Chɛhowa yɔŋ yiŋndeŋ fulaa o yumbu yumbu ikpuŋgba wa o tɛndiiyo choo wo mi le huŋ lom sala koŋ. O hei niŋ, yiŋnde Chɛhowa ndoo yɔŋndeŋ lee hiŋ ni “mi le huŋ lom sala luamaa a chuɛima wa” o bandu luamaa lasalaa choo waŋ. Kɛ o cho kaamaa le ndoo yɔŋnuŋ le mi yɔmii ndii wa o bandoo choo ve bii le. Yiŋnde wa o bandoo choo leŋ le muuliaŋ a le Mɛlɛka yɔŋ ndeŋ ni mi le hiau lachi a biyɔɔ. (Lɛvi 8:14–9:24) O nɛi pilɛ koŋ choo, mi Chɛhowa tosa kaamaa mbo yɔŋ yiŋndeŋ le mi le huŋ lom salala waŋnda ndaa soli o ndu lo laŋ, mɛɛ Sɔlɔmɔŋ chii ndɔɔ piɛileŋ le chiɛi Mɛlɛkaa kumbioo.—2Ko 7:1; tofa vɛlɛ Chɔɔchiaa 6:21; 1Ma 18:21-39; 1Ko 21:26 le chɔɔ taamaseliilaŋ a mɛɛ Chɛhowa tosa kaamaa mbo yɔŋ yiŋndeŋ le salala buɛiyaa nduaa chɛlɔɔ yɛ.
(Lɛvitikɔɔ 6:25) “Dimul Elɔŋ nda puaa nduaa maa sawala ya Mɛlɛka dɔu a salala faŋa yɔŋ wɔɔŋndo okɔɔ laŋ, laŋ la cho laŋ ni. Chɔlu nda nɔ le sala faŋa yɔŋ wɔɔŋndo wo, a nɔ ma dii ndu ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lachi, naa chɔlu cho le sala luamaa wo o nɔ le diinɔŋ ndo wa. Kani fondole, sala nda cho hoo soli a chɔloo hoo wo, sala diandaa hiou kpou wo o cho ni
si-E 27 ¶15
Yau Yaa Ndɔɔ o Baabuiyo Niŋ—Lɛvitikɔɔ
15 (3) Ndaa nɔ ma soli salalaŋ o Mɛlɛka lo te ndaa tosa pɛ hakioo ma sina le, ɔɔ te ndaa tosa pɛ biondɔŋndo. Chɔluaa ndaa soli kaŋ salalaŋ le hakila ndalaŋ nda ndaa nɔ ma wa nyɛ pilɛ le. A wanaa soliaa lasalaa, a waŋnda kpou ndaa soli wa, a waŋ bɛnduaa ndaa soli wa, vɛlɛ a a wanaa cheleŋnda ndaa soli wa ve nyɛ pilɛ kposoŋ te. Salala laa faŋa yɔŋ wɔɔŋndo laŋ la wa nda kuee le solioo, kɛ salala luamaa ndaa kɛɛsiaŋ o kɔl le yɔŋgoo laŋ, a la ndaa soli le kɔl nyuloo laŋ, la ve nda kuee le.—4:1-35; 6:24-30.
Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ
(Lɛvitikɔɔ 6:1-18) Mi Mɛlɛka Yaawɛɛ hiau lachi a suɛi naa Muuse chua, mbo dimul ndu aa, 2-3 “Te o wa pɛ mi waŋndo chaaŋ ndɔ o ke ndu nyɔɔ le kɛsioo, kɛ mbo dimi choolaŋ maa a chiimbuu ndu nyɛ koŋ o ba. Ɔɔ mi waŋndo chaaŋ ndɔ lendul ndu nyɔɔ o ba, kɛ mbo de nyɛ koŋ a lediɔɔmu. Ɔɔ mi waŋndo chiimbuu nyɛ chaaŋ ndɔɔ, ɔɔ mbo de nyɛ pilaa a lediɔɔmu. Ɔɔ mi waŋndo nyɛ chaaŋ ndɔɔ o lo, nduyɛ mbo saaluŋ nyɛ koŋ, kɛ te a nyuna ndu pɛ o viinuŋ maa o chue nyɛ koŋ te, o koŋ o mɛnaŋ sendi sɔŋ choo wo. Ɔɔ mi waŋndo chua buŋgɛi i kala kala ya Mɛlɛka o hɔl, kɛ mbo peelu buŋgɛi keŋ te. 4 Sɔɔŋ muŋ kinɛi, te waŋndo tosa muŋ pɛ, o sɔla yaalaa maa yɔŋ wɔɔŋndo o tosa ni. Te nyɔɔ nda ke ndu kɛsioo ni, ɔɔ mi nyɛ pilaa o lo mbo saaluŋ, kɛ mbo viinuŋ, o nɔ mbo miŋgi nyɛ koŋ sɔŋgɔɔ. 5 Nyɛ o nyɛ o bii waŋndo o ba kɛ mbo mɛnaŋ sendi sɔŋ choo wo, o nɔ mbo miŋgi nyɛ koŋ sɔŋgɔɔ. Te o wa pɛ maa nyɛ koŋ kɛmɛ o cho ni, o nɔ mbo handu bidiiŋ lechoo. Nduyɛ wana nyɔɔ o ba kpeekpei o nɔ ni mbo miŋgi nyɛ koŋ sɔŋgɔɔ. Paale o nɔ le salaa solioo le yɔŋ ndɔ wɔɔŋ koŋ ndeŋ, paale leŋ kpeekpei o nɔ ni mbo miŋgi nyɛ pila koŋ sɔŋgɔɔ. 6-7 Wana koŋ o nɔ mbo bii saa fɔŋndɔɔ o nɔ sɔŋ o sɔŋ te wo chɔluaa nduaa tɛɛŋ, mbo hiŋ a ndu o wana soliaa lasalaa lo, mi wana soliaa lasalaa o soli saa koŋ salaa le yɔŋ wɔɔŋ wana koŋ o tosa koŋ o sina le wo. O koŋ mi ya Mɛlɛka mal wana koŋ le yɔŋ wɔɔŋ o tosa mbo wa o yaalaa ya Mɛlɛka o hɔl le dɛnɛ palaa sɔlaa wo. Nduyɛ chɔloo hoo baa ndɔɔ o nɔ mbo wa mɛɛ baa chɔloo o cho o chɛlaŋ nya tɛɛŋ yɛ.” 8 O koŋ kɔɔli, mi Mɛlɛka Yaawɛɛ hiau lachi a suɛi naa Muuse chua mbo dimul ndu aa, 9 “Dimul Elɔŋ nda puaa nduaa maa sawala ya Mɛlɛka dɔu a sala luamaa okɔɔ laŋ, la cho laŋ ni. Te la wa sala luamaa solioo o maaŋndo choo pɛ, sala luamaa koŋ o nɔ mbo wa o maaŋndo tɛɛŋ kpeekpei mi yiŋndeŋ le lo lebɛŋgu haa mi paaleŋ le sɛ diima ndɔɔ. 10 Te paaleŋ le sɛ pɛ, wana soliaa lasalaa o woonuŋ nyɛla ndɔla soliaa lasalalaŋ, te o wounuŋ pɛ doma lebɛŋgoo o wounuŋ doma vilɛiyo lechoo. O koŋ kɔɔli, o kɔ koondiaa pulta sala luamaa koŋ o maaŋndo choo o dii laŋ o maaŋndo ikɛi loŋ. 11 Te o dii laŋ loŋ pɛ, o soli nyɛla cho ndu laŋ lekɔɔ laŋ, o wounuŋ nyɛla cheleŋ, o koŋ kɔɔli, o kɔndu pulta laŋ o kuɛ a laŋ o dɔɔŋgɔ nya cho koŋ ndo daŋgala o fonda diandaa o cho teŋgeleŋ ndo. 12 Yiŋnde cho o maaŋndo hoo choo leŋ le nɔ mi le nyum te, le nɔ mi le wa sandei le teleŋ o teleŋ. Lelaŋ idii o idii wana soliaa la salaa o nɔ mbo chɔɔlu yɔmnde dɔwɔɔ o yiŋ, o koŋ kɔɔli, mbo bɛɛndiaa salala luamaala nɔ mi la soliŋ paale leŋ ndaŋ o maaŋndo choo. O koŋ kɔɔli, chɔlu cho diinɔŋ le sala kɔl nyuloo solioo wo, mbo lom chuɛima chɔlu koŋ o maaŋndo choo. 13 Le teleŋ o teleŋ yiŋndeŋ le nɔ mi le wa sandei o maaŋndo hoo choo, le nɔ mi le nyum te.” 14 Mi Mɛlɛka hiau lachi a suɛi mbo dimi aa, “Sawaa a sala nyɛ diaa kullo okɔɔ ndu cho hoo ni. Puaa Elɔŋ nda a cho wanaa soliaa lasalaa wa, nda nɔ ni ma soli salaa hoo o maaŋndo lachi o ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lo. 15 Wana cho wa salalaŋ solioo a teleŋ koŋ ndo, o nɔ mbo kɔndu kolo tana koŋ baa cha, o cho koŋ o muuliaŋ a chuɛima ɔlifiiyaŋ ndo, mbo lom ndu o maaŋndo choo latulu a nyɛm chuŋ kɛndɛŋ muŋ kpou. Te chuŋ sala koŋ o komal la pɛ, ya Mɛlɛka Yaawɛɛ I hini kɔl nyɛ kɛndɛ kɛndɛ. 16 Te wana soliaa lasalaa o soli kolo ba cha koŋ salaa pɛ, o tɔ cho lo wo, Elɔŋ nda puaa nduaa nyɛ nda diaa cho koŋ ni. Nduyɛ te a wa koloo hoo bɛɛndiaa pɛ, a duau yiisii o yiisii leniŋ te. Nduyɛ, a nɔ ma de nyɛ diaa hoo o fonda [diandaa] o lau balu Tɛndii chɔm maa Mɛlɛka Yaawɛɛ cho a nya latulu wo. 17 Koloo hoo te a wa ndu bɛɛndiaa pɛ, a nɔ ma dɔu yiisii o yiisii leniŋ te. Sala luamaa nda soli o ya Mɛlɛka lo wo, o ndaa cho koŋ ni, o ya I ke nda wo. Nduyɛ o ya I ke koŋ Elɔŋ nda puaa nduaa wo, ndu cho sala [diandaa] kpeekpeiyo ni, mɛɛ i cho nuaa a sala cho le yɔŋ wɔɔŋndo faŋaa, a sala biondɔŋndo yɛ koni. 18 Puaa fula o pulale Elɔŋ ndeŋ choo wa kinɛi, chɔŋ a teleŋndo hoo mbo kuɛ a yuŋgula ndalaŋ lachi kɛ, nda koni nɔ ni ma de nyɛ diaa sala kullo hoo. Kani fondole, sala nyɛ diaa kul nda luam o Ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lo wo, o tɔ lo wo o ndaa cho koŋ ni. Nduyɛ o fula o puaa Elɔŋ nda kɔɔli, wana o wana pilaŋ nyɛ diaa sala nda cho koŋ yɔŋgu le nda wo pɛ, mɛɛ o tɛɛmbuu sawaa ya Mɛlɛka o hɔl.”
BƐŊGUFƆNƆƆ 30–YINDIMIIYO 6
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | LƐVITIKƆƆ 8-9
“Nyɛ Chɔm Maa Sala Chɛhowaa Wa Kunda Wanaa Soliaa Lasalaa Choo Wo”
(Lɛvitikɔɔ 8:6-9) O koŋ kɔɔli mi Muuse o huŋ a Elɔŋ nda puaa nduaa waŋnda lachi, mbo pulu nda le ma simnuŋ a diandaa Mɛlɛka o hɔl. 7 Mi Muuse o lo o koŋ mbo wou Elɔŋ doma vilɛi wanaa soliaa lasalaa a woonuŋ lebɛŋgu wo, mbo chua yaule kolaleŋ mbo yii lechoo ndu o chaŋ. Mbo muliŋ mbo wou ndu doma vilɛi nɔ mbo wa o doma koŋ choo, a doma biŋgi nda woonuŋ o doma lechoo koŋ choo le Mɛlɛka diomndo nyunaa wo. Mɛɛ o wou ndu doma biŋgi koŋ, mbo yii ndu kolala ipɛŋgɛla wa o doma koŋ la toosiaa a pataŋnda kɛndɛ kɛndɛlaŋ o chaŋ. Mi domaa o wa Elɔŋ o yiyaa lekɔɔ lende. 8 Mi Muuse o lo o koŋ mbo chua nyɛ wa wanaa soliaa lasalaa o takpaa o domaa choo wo, mbo baa Elɔŋ. Mbo chua nyɛla nda nyuna Mɛlɛka diom a laŋ ndaŋ, Yuluim a Tumim mbo wou ndu o yifɔ nyɛ koŋ niŋ. 9 Mbo chua mɔsil vilɛiyo, mbo wou ndu, o koŋ kɔɔli, mbo chua nyɛ nda toosiaa a kooliiye wo, o chɔm maa waŋndo o cho o yɔŋgaŋ o Mɛlɛka lo le kpeku Mɛlɛkaa wo, mbo handu Elɔŋ o mɔsil vilɛi o wou ndu koŋ ndo lachi, mɛɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimul ndu yɛ.
(Lɛvitikɔɔ 8:12) O koŋ kɔɔli, mbo tala vɛlɛ Elɔŋ chuɛima maŋ ma tiŋ o lebol le ndu dindioo Mɛlɛka Yaawɛɛ o hɔl le kpeku Mɛlɛkaa.
it-1-E 1207
A Hɛli Kunda Wanaa Soliaa Lasalaa
Mi Muuse pulu Elɔŋ nda puaa nduaa Nadabi, Abihu, Ɛliaasa, a Itamaa (ɔɔ mbo dimul nda le ma puluŋ) o hɛŋgɛi bɛndu nda toosiaa a bulɔŋsiiye wo, o wa o lau tɛndii Mɛlɛkaa wo. Nduyɛ mi Muuse wou Elɔŋ doma vilɛi wanaa soliaa lasalaa a wounuŋ lebɛŋgu wo. (Nɔ 3:2, 3) Doma kɛndɛ Muuse ndoo wou Elɔŋ ndo wa chɔmndo walta sɔvɛla ndoo nɔ le tosaa le salalaŋ solioo wo. Mi Muuse chua chuɛima nda tala waŋndo o lebol le ndu hɛlioo waŋ, mbo fasaŋiaa maŋ o tɛndiiyo choo a nyɛ o nyɛ wa leniŋ. Mbo fasaŋa vɛlɛ chuɛima maŋ o bandu luamaa lasalaa choo, a wolɔɔla nda tosa wallo o bandoo laŋ, nduyɛ a hɛŋgɛi bɛndu mamɛŋndo a nyɛ o nyɛ ndaa soliŋ kpeku le wallo tosaa, le laŋ dindioo Mɛlɛka o hɔl. Nyɛlaŋ ndaŋ laa nɔ mi laa wa la kɛsiaa teŋgeŋ le wali Mɛlɛkaa tosaa. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi Muuse tala Elɔŋ chuɛiyaŋ o lebol le ndu pɔyaa.—Lɛvi 8:6-12; Ɛs 30:22-33; Sam 133:2.
(Lɛvitikɔɔ 9:1-5) Mɛɛ palɛi ŋɔmmɛu Elɔŋ nda puaa nduaa nda aa nɔ le dindioo sɔlaa ve i hiou, o ŋɔmaa wo, mi Muuse veelu Elɔŋ nda puaa nduaa a waŋ bɛnduaa Isɔluɛi naa pilɛ. 2 Mi Muuse o dimul Elɔŋ aa, “Bii nau tooye fɔŋndɔɔ, o nɔ sɔŋ o sɔŋ te wo ma soli ndu salaa o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo le mi Mɛlɛka mal num le yɔŋ num wɔɔŋndo, nduyɛ ma bii vɛlɛ saa kondoo o nɔ sɔŋ o sɔŋ te wo ma soli ndu sala luamaa o Mɛlɛka lo. 3 O koŋ kɔɔli, ma dimul waŋnda Isɔluɛi ma bii chuiŋ tooyoo o nɔ sɔŋ o sɔŋ te wo ma soli ndu salaa o Mɛlɛka lo le ma sɔla malɔɔ le yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ, nduyɛ o koŋ kɔɔli, ma bii vɛlɛ nau tooye fɔŋndɔ chii wɔsioo o pilɛ wo, a saa laandu chii wɔsioo o pilɛ wo, a nɔ sɔŋ o sɔŋ te wa ma soli nda sala luamaa o Mɛlɛka lo. 4 O koŋ kɔɔli, ma dimul vɛlɛ nda, ma bii nau tooye fɔŋndɔɔ, a saa kondoo le ma soli nda sala kɔl nyuloo o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo, latulu a sala nyɛ diaa kullo o nda muuliaŋ kolo ndɔɔ a chuɛima ɔlifiiyaŋ le ndu bɛɛndiaa wo. Dimul nda ma soli salalaŋ ndaŋ kpou o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo, kani fondole, Mɛlɛka Yaawɛɛ o cho nda chɔmnɔŋ paale hauleŋ ndeŋ.” 5 O koŋ, mi waŋnda Isɔluɛi a huŋ a nyɛ o nyɛ Muuse dimul nda, o tɛndii chɔm maa Mɛlɛka cho a nda latulu wo sondoo. Nduyɛ nda kpou ma naŋnuŋ kpɛɛluŋ ma sim Mɛlɛka Yaawɛɛ lachi.
it-1-E 1208 ¶8
A Hɛli Kunda Wanaa Soliaa Lasalaa
Mɛɛ Muuse chii kunda wanaa soliaa lasalaa hɛli, o paale ŋɔmaaleŋ choo, ma soli salala ndala taselaŋ o Mɛlɛka lo le mbo mal kaaleŋ Isɔluɛi haki (nduyɛ Muuse mala nda le). Salala nda soli laŋ ndaŋ la ve ko le mɛɛ Isɔluɛiya wa wanaa lahaki yɛ le, kɛ la wa vɛlɛ le Chɛhowa kɔllo dɛɛniaa le mɛɛ Isɔluɛiya ndaa tɛɛmbuu ndu kɔl ma kɛɛ ndu diikɔŋndo, okoŋ ma toosiaa nau ŋkooliiyo ma sooluu ndu yɛ. (Lɛvi 9:1-7; Ɛs 32:1-10) Mɛɛ kunda wanaa soliaa lasalaa wa chiiyo salala ndala taselaŋ solioo, mi Chɛhowa yɔŋ yiŋndeŋ fulaa o yumbu yumbu ikpuŋgbaa niŋ, mi le huŋ lom salala nda wa laŋ solioo laŋ la tɔla lo laŋ, le chɔmndo maa o hini kɔl a nda.—Lɛvi 9:23, 24.
(Lɛvitikɔɔ 9:23, 24) Mɛɛ o tol, ndu ni, Muuse ni, ma luɛi o tɛndii chɔm maa Mɛlɛka Yaawɛɛ cho a nda latulu wo niŋ. Mɛɛ nda fula, ma huŋ dɔu waŋnda sala. O koŋ kɔɔli, mi paŋgele chɔm maa Mɛlɛka Yaawɛɛ cho a nda latulu wo, o chɔmnuŋ waŋnda kpou. 24 O le pilɛ niŋ kpe, mi Mɛlɛka Yaawɛɛ yɔŋ yiŋndeŋ mi le huŋ lom sala luamaa, a chuɛima wa o maaŋndo choo waŋ. Mɛɛ waŋnda che nyɛ yɔnuŋ ndo, nda kpede ma deŋi, ma baŋ wulaŋ ma fuuluu hɔlla lɛŋ mɛɛ.
Nyɛ Naŋ Pɛɛku o Yau Lɛvitikɔɔ Wo Niŋndo
13 Nyɛ hiɔɔlu ndɔ naŋ pɛɛku wo: Chɛhowa cho kumbuii kɔɔna ndɔ cho o chieeŋndo choo wo salaa dɔwɔɔ. Tofawɔ nyɛ ndoo yɔŋnuŋ o wɔsi 1512 tuupa mi Chiisu huŋ, mɛɛ Isɔluɛiya chii tɛndii Mɛlɛkaa taŋgul o Pembii Saanaive bɛŋgu. (Ɛsɔ. 40:17) Mɛɛ nda chii ndu taŋgul, mi Muuse yulu Elɔŋ a puaa nduaa iso le ma wa wanaa soliaa lasalaa. Mi Isɔluɛiya kpou huŋ diompilɛ le ma che wanaa soliaa lasalaa kaŋ salala taselaŋ solioo o Mɛlɛka lo. (Lɛvi. 9:1-5) Vɛɛ Chɛhowa ndoo chɔm yɛ maa o hini kɔl a wanaa soliaa lasalaa ndaa yulu kaŋ iso wa? Mɛɛ Elɔŋ nda Muuse wa waŋnda salaa dɔwɔɔ, mi Chɛhowa yɔŋ yiŋndeŋ mi le huŋ lom sala nda wa koŋ solioo o bandu luamaa salaa wo choo kpou.—Nuawɔ Lɛvitikɔɔ 9:23, 24.
Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
(Lɛvitikɔɔ 8:6) O koŋ kɔɔli mi Muuse o huŋ a Elɔŋ nda puaa nduaa waŋnda lachi, mbo pulu nda le ma simnuŋ a diandaa Mɛlɛka o hɔl.
w14 11/15 13 ¶6
Sabu Naŋ Nɔ Miŋ Wa A Diandaa Wo
6 Diondɔɔ ŋdial ndoo yeemaŋ le kunda wana soliaa salaa wo cho nyɛ sɔvɛ le wanaa Chɛhowaa hau. Wanaa naŋ pɛɛku Baabuiyo wa cho chɔɔ mɛɛ fondala naala lepiɛilaŋ la cho la diandaa yɛ, vɛlɛ a mɛɛ naŋ cho a diandaa o chuɛɛnɔŋ naa niŋ yɛ. Diondɔɔyɛi kunda wanaa soliaa salaa mala naa le sinaa maa wana o wana wa pɛ pembii Chɛhowɛi cho filioŋnde helɔɔ le ndu piɛiyo, “kɔl ndɔɔ nɔ mbo wa o diandaa.” (Nuawɔ Sam 24:3, 4; Aisaya 2:2, 3, NWT). Yiyaŋnda naalaŋ, a kɔlta naalaŋ la nɔ mi la wa la diandaa o wali naŋ cho tosaa le Mɛlɛka wo niŋ. Nduyɛ dialuŋ naŋ bɛɛ nɔ miŋ wa ŋ diandaa. Hei chɔm maa ŋ nɔ miŋ wa naapila mɛɛndaŋndo lɔɔlɔɔ. Waŋnda apum nɔ ma tosa siŋgaŋnda sɔvɛlaŋ le ma wa a diandaa o Mɛlɛka piɛiyo niŋ. (2 Kɔliŋ. 13:5) Le tamaseliiyo, te wana yiŋ niŋndo tofa pɛ fotueila tum fondolaŋ a siɛlɛi fondo fuu, o nɔ mbo nyunaŋ aa, ‘I cho pa yapila kɛsioo o diandaa?’ O hei niŋ, o nɔ mbo sɔla malaa le kaa wɔɔŋ koŋ malɔɔ.—Chemi 5:14.
(Lɛvitikɔɔ 8:14-17) O koŋ kɔɔli, mi Muuse o huŋ a nau tooye nda aa nɔ le salaa solioo le yɔŋnda wɔɔŋndaŋ faŋaa wo. Mi Elɔŋ nda puaa nduaa a handu nauwo hoo balaŋ o lebol. 15 O koŋ, mi Muuse o dii nau koŋ, mbo chua kooma nau koŋ ma tiŋ, mbo yiŋ suei leniŋ mbo suu maŋ o nyɛla wa o maaŋndo sɔŋgilaŋ maa lalee laŋ, le maaŋndo dindioo Mɛlɛka o hɔl. Mbo chua kooma tɔma lo waŋ, mbo tala maŋ o maaŋndo bɛŋgu. Mɛɛ o nɛiyo hoo niŋ mbo tosa mi maaŋndo o simnuŋ o diandaa Mɛlɛka o hɔl. 16 O koŋ kɔɔli, mi Muuse o chua chuɛima wa nau koŋ niŋ ma holnaŋ o puloŋ ndaŋ kpou, a yemii hɔlle, nduyɛ a bɔŋguŋ muuŋ ndoŋ, latulu a chuɛima holnuŋ bɔŋguŋ muŋ ndaŋ, mbo luam kpou o maaŋndo choo. 17 Kɛ nau koŋ yau ndɔ ni, visiŋ ndɔ ni, a poola ndɔlaŋ kpou, mbo chua mbo kɔ lom o dɔɔŋgɔ nda wa wo daŋgala, mɛɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimul ndu yɛ.
it-2-E 437 ¶3
Muuse
Mi Chɛhowa yulu Muuse iso le mbo wa ndu tɛɛŋ a Isɔluɛiyaa wa o Sawa Kpemaa bɛŋgu wa. O faŋaŋ o Chiisu Kiliti kɔɔli o cho kpema sɛnɛiyo tɛɛŋ ndo, wana o wana sɔla wɔ foofo waa naa Mɛlɛka o ba le. Mi Muuse chua kooma chɔluaa ndoo soli salaa waŋ mbo fasaŋiaa o yau sawaa choo. Mi Muuse sim kpeŋgei ipilɛi sɔŋgɔ Chɛhowaa, mi laŋgbaa kalla Isɔluɛi bɛɛ sim kpeŋgei ipilɛi sɔŋgɔ Isɔluɛiya. Okoŋ mi Muuse veelul nda diomndaŋ o yau sawaa niŋ. Ma muli aa: “Nyɛ o nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimul naa ŋ tuei, nduyɛ ŋ cho ndu tosa.” (Ɛs 24:3-8; Hibu 9:19) Le mɛɛ Muuse wa Isɔluɛiyaa wa o Sawa Kpemaa bɛŋgu wa tɛɛŋ a Mɛlɛka yɛ, mi Chɛhowa ke ndu wallo le mbo chua chilaŋ le tɛndii Mɛlɛkaa taŋgullo a nyɛ o nyɛ ndoo nɔ le waa leniŋ, mɛɛ o mɛɛ Mɛlɛka ndoo chɔm ndu o tuulaa yɛ. Mi Chɛhowa dimul vɛlɛ Muuse le hɛlioo kunda wanaa soliaa lasalaa, mbo tala Elɔŋ chuɛima teŋgeŋ ndaŋ o lebol le ndu pɔyaa, nduyɛ mbo chua chuɛiyaŋ maŋ ma tiŋ mbo fasaŋiaa maŋ o tɛndiiyo choo. Okoŋ mbo chua chilaŋ le waltaŋ tosaa le kunda wanaa soliaa lasala ndoo hɛli sɛnɛiya.—Ɛs bolle 25-29; Lɛvi bolle 8, 9.
Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ
(Lɛvitikɔɔ 8:31–9:7) O koŋ kɔɔli, mi Muuse o dimul Elɔŋ nda puaa nduaa aa, “Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimul la maa num nya puaa numnda la nɔ mi la yau visiŋ tɔŋ muŋ o tɛndii chɔm maa Mɛlɛka Yaawɛɛ cho a nya latulu wo sondoo, mi la de muŋ loŋ latulu a beedii cho o kambɛiyo niŋ ma soli salaa a ndu le waŋndo hɛlioo wo. 32 Nduyɛ visioŋ muŋ a beedii koŋ latulu, o kɛ kɛ lo pɛ, la nɔ mi la lom ndu. 33 Nduyɛ la faŋaŋ o tɛndii chɔm maa Mɛlɛka Yaawɛɛ cho a nya latulu wo sondoo le, la lo loŋ le palɛi i ŋɔmmɛu haaa mi palɛi nya nɔ le dindioo sɔlaa ve i chuu. 34 Nyɛ o nyɛ tosaŋ hoo nanuŋ, Mɛlɛka Yaawɛɛ pila ndu dimi ni maa lende nyɛ o nyɛ nɔ ni mbo tosaŋ, le yɔŋnda nyala wɔɔŋndaŋ faŋaa. 35 La nɔ mi la wa o tɛndii chɔm maa Mɛlɛka Yaawɛɛ cho a nya latulu wo sondoo idii a ichɔl le palɛi i ŋɔmmɛu, nduyɛ mi la tosa nyɛ o nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimul nya le tosaa. Te la soli Mɛlɛka diom pɛ, mi la tosa nyɛ ya i dimul hoo nya wo le, la cho piɔmndo sɔla. Lelaŋ nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul la le nya dimullo wo cho koŋ ni.” 36 O koŋ kɔɔli, mi Elɔŋ nda puaa nduaa a tosa nyɛ o nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul Muuse le nda ma tosa.
9 Mɛɛ palɛi ŋɔmmɛu Elɔŋ nda puaa nduaa nda aa nɔ le dindioo sɔlaa ve i hiou, o ŋɔmaa wo, mi Muuse veelu Elɔŋ nda puaa nduaa a waŋ bɛnduaa Isɔluɛi naa pilɛ. 2 Mi Muuse o dimul Elɔŋ aa, “Bii nau tooye fɔŋndɔɔ, o nɔ sɔŋ o sɔŋ te wo ma soli ndu salaa o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo le mi Mɛlɛka mal num le yɔŋ num wɔɔŋndo, nduyɛ ma bii vɛlɛ saa kondoo o nɔ sɔŋ o sɔŋ te wo ma soli ndu sala luamaa o Mɛlɛka lo. 3 O koŋ kɔɔli, ma dimul waŋnda Isɔluɛi ma bii chuiŋ tooyoo o nɔ sɔŋ o sɔŋ te wo ma soli ndu salaa o Mɛlɛka lo le ma sɔla malɔɔ le yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ, nduyɛ o koŋ kɔɔli, ma bii vɛlɛ nau tooye fɔŋndɔ chii wɔsioo o pilɛ wo, a saa laandu chii wɔsioo o pilɛ wo, a nɔ sɔŋ o sɔŋ te wa ma soli nda sala luamaa o Mɛlɛka lo. 4 O koŋ kɔɔli, ma dimul vɛlɛ nda, ma bii nau tooye fɔŋndɔɔ, a saa kondoo le ma soli nda sala kɔl nyuloo o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo, latulu a sala nyɛ diaa kullo o nda muuliaŋ kolo ndɔɔ a chuɛima ɔlifiiyaŋ le ndu bɛɛndiaa wo. Dimul nda ma soli salalaŋ ndaŋ kpou o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo, kani fondole, Mɛlɛka Yaawɛɛ o cho nda chɔmnɔŋ paale hauleŋ ndeŋ.” 5 O koŋ, mi waŋnda Isɔluɛi a huŋ a nyɛ o nyɛ Muuse dimul nda, o tɛndii chɔm maa Mɛlɛka cho a nda latulu wo sondoo. Nduyɛ nda kpou ma naŋnuŋ kpɛɛluŋ ma sim Mɛlɛka Yaawɛɛ lachi. 6 Mi Muuse o lo o koŋ mbo dimul nda aa, “Nyɛ o nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul nya le tosaa, te la tosa ndu pɛ, la cho paŋgele chɔm maa Mɛlɛka Yaawɛɛ cho a nya latulu wo chɔ.” 7 O koŋ kɔɔli, mi Muuse o dimul Elɔŋ aa, “Sɔɔŋguu o maaŋndo ikɛi ma soli sala faŋa yɔŋ wɔɔŋndo wo, a sala luamaa le yɔŋnda numnda wɔɔŋnda faŋaa. O koŋ kɔɔli, ma soli vɛlɛ salalaŋ le yɔŋnda wɔɔŋnda waŋnda Isɔluɛi faŋaa, mɛɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimul num yɛ.”