ခရံာ်ဖိအတၢ်အိၣ်မူဒီး တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကၠိ ကၠိဖိလံာ်တၢ်မၤလိ အတၢ်ဂ့ၢ်ဘျးစဲ
လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၅–၁၁
တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤ | မးသဲ ၁၂–၁၃
“တၢ်အဒိလၢဘၣ်ဃးဒီး ဘုဒီးနီၣ်စံစၣ်”
(မးသဲ ၁၃:၂၄-၂၆) ပာ်လီၤတၢ်ကတိၤဒိအဂၤတမံၤလၢအမဲာ်ညါ, ဒီးစံးဝဲဒၣ်, တၢ်လၢမူခိၣ်အဘီအမုၢ်အံၤ, မၤသးဒ်ပှၤဖှံတၢ်ချံ ဂ့ၤလၢအစံာ်ပူၤတဂၤအသိးလီၤ. ၂၅ ဒီးဖဲပှၤမံသပ့ၤအဖၢမုၢ်ဒီး, အဒုၣ်အဒါတဂၤဟဲဖှံ နီၣ်စံစၣ်လၢဘုကျါ, ဒီးက့ၤက့ၤဝဲလီၤ. ၂၆ ဒီးတုၤတၢ်မဲထီၣ်ဒီးအသၣ်ပျိာ်ထီၣ်ဒီး, နီၣ်စံစၣ်အိၣ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.
တၢး၁၃ ၇/၁၅ ကဘျံးပၤ ၉-၁၀ အဆၢ ၂-၃
“ကွၢ်ကွၢ်, ယအိၣ်ဒိးသု ကိးမုၢ်နံၤမုၢ်နၤဒဲး”
၂ တၢ်အဒိအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးကပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်ဝဲ ဘုလၢဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်, ဒီးကမၤဝဲလၢကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘုတဖၣ်အံၤ ဒိလီၤဝဲပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ် လၢကပၢဃုာ်တၢ်ဒီးယ့ၣ်ၡူးလၢ ယွၤအဘီအမုၢ်အပူၤလီၤ. ပှၤဖှံလီၤတၢ်ချံစးထီၣ်ဝဲဖဲ ခ.န ၃၃ ဘူၣ်ယဲၢ်ဆံလီၤ. ဒီးတၢ်ကထၢဖှိၣ်အီၤကဝံၤ ဖဲခရံာ်ဖိလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤလၢ အအိၣ်တ့ၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢတဖၣ် ကဘၣ်တၢ်စဲပနီၣ်အီၤဒီး တၢ်ဟံးထီၣ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်ဆူမူခိၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. (မး. ၂၄:၃၁; လီၣ်. ၇:၁-၄) ဒ်ပှၤအိၣ်လၢ ကစၢၢ်ဒီခိၣ်တဂၤထံၣ်စိဃီၤ တၢ်လၢအဃၢၤဝးဝးအသိး တၢ်အဒိအံၤ ဒုးသ့ၣ်ညါ ပှၤတၢ်လၢကမၤအသးလၢ အနံၣ် ၂,၀၀၀ အတီၢ်ပူၤလီၤ. လၢပဆၢကတီၢ်အံၤ, တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ ဘၣ်ဃးဒီးဘီမုၢ်န့ၣ် ပထံၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်. တၢ်အဒိအံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဖှံလီၤတၢ်ချံ, ဘုဒိၣ်ထီၣ် ဒီးကူးဘုအကတီၢ်လီၤ. တၢ်မၤလိအံၤ ကပာ်ဖျါတၢ်ဂ့ၢ်အခိၣ်သ့ၣ် လၢအမ့ၢ်ကူးဘုအကတီၢ်လီၤ.
လၢယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ကဟုကယာ်အဖီလာ်
၃ တုၤလီၤလၢ ခံယၤဖှိၣ်အစိၤန့ၣ် “နီၣ်စံစၣ်အိၣ်ဖျါထီၣ်” ဖဲခရံာ်ဖိလၢအဘျၣ်တဖၣ် ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်အခါလီၤ. (မးသဲ ၁၃:၂၆) ဒီးတုၤလီၤကဒီးလၢ လွံၢ်ယၤဖှိၣ်အစိၤန့ၣ် ခရံာ်ဖိလၢအမ့ၢ်နီၣ်စံစၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဟဲအိၣ်ထီၣ်အါန့ၢ်ဒံး ခရံာ်ဖိလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်လီၤ. ဒ်တၢ်အဒိပာ်ဖျါဝဲအသိး တၢ်အကုၢ်အပှၤ ဃ့အခွဲးလၢ ကလဲၤထဲးထီၣ်ကွံာ်ဝဲ နီၣ်စံစၣ်တဖၣ်လီၤ. (မး. ၁၃:၂၈) အကစၢ်ကစံးဆၢက့ၤဝဲဒ်လဲၣ်.
(မးသဲ ၁၃:၂၇-၂၉) ဒီးဟံၣ်ကစၢ်အကုၢ်အပှၤ ဟဲဆူအအိၣ်, ဒီးစံးဘၣ်အီၤ, ကစၢ်ဧၢ, နဖှံတၢ်ချံဂ့ၤလၢနစံာ်ပူၤ, တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ. မၤသးဒ်န့ၣ်ဒီးအိၣ်ဒီးနီၣ်စံစၣ်ဒ်လဲၣ်. ၂၈ ဒီးအဝဲဒၣ်စံးဘၣ်အီၤ, မ့ၢ်တၢ်အဒုၣ်အဒါတဂၤမၤတၢ်အံၤလီၤ. ဒီးအကုၢ်အပှၤ စံးဘၣ်အီၤ, ပလဲၤထၢဖှိၣ်အီၤန့ၣ်, နသးအိၣ်စ့ၢ်ကီးဧါ. ၂၉ ဒီးအဝဲဒၣ်စံးဘၣ်အီၤ, တမ့ၢ်ဘၣ်. သုထၢဖှိၣ်နီၣ်စံစၣ်အဖၢမုၢ်ဒီး, သုကထဲးထီၣ်ကွံာ်ဘုဒီးအီၤဘၣ်ဖုးလီၤ.
တၢး၁၃ ၇/၁၅ ကဘျံးပၤ ၁၀ အဆၢ ၄
“ကွၢ်ကွၢ်, ယအိၣ်ဒီးသု ကိးမုၢ်နံၤမုၢ်နၤဒဲး”
၄ ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ ဘုဒီးနီၣ်စံစၣ် “ကဒိၣ်ထီၣ်ဃုာ်ဒၣ်ဝဲခံမံၤလၢာ်, တုၤကူးဘုအကတီၢ်ဘၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.” တၢ်ကတိၤအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဘုလၢအမ့ၢ်ခရံာ်ဖိလၢ အဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ စးထီၣ်လၢတၢယၤဖှိၣ်အစိၤ တုၤလၢပစိၤခဲအံၤလီၤ. ပသ့ၣ်ညါခီဖျိလၢ ယ့ၣ်ၡူးတဲဘၣ် အပျၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ “ယအိၣ်ဒီးသု ကိးမုၢ်နံၤမုၢ်နၤဒဲး, တုၤတၢ်အစိၤကတၢၢ်လီၤ.” (မး. ၂၈:၂၀) အဃိန့ၣ်ယ့ၣ်ၡူးကဒီသဒၢဝဲ ခရံာ်ဖိလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ် တုၤလၢတၢ်အကတၢၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခရံာ်ဖိလၢ အလီၤဂာ် နီၣ်စံစၣ်တဖၣ် ဒိၣ်ဘၢအဝဲသ့ၣ်အဃိ လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်ဖးယံာ်အတီၢ်ပူၤ ပနီၤဖး ပှၤလၢကမ့ၢ်ဘုတဖၣ်တသ့ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တချုးလၢ ကူးဘုအကတီၢ်စးထီၣ် ဆၢကတီၢ်စှၤနံၣ်အတီၢ်ပူၤ ပှၤလၢအမ့ၢ်ဘုတဖၣ် ဟဲအိၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲလီၤ. ဟဲအိၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.
(မးသဲ ၁၃:၃၀) ကဒိၣ်ထီၣ် ဃုာ်ဒၣ်ဝဲ ခံမံၤလၢာ်, တုၤကူးဘု အကတီၢ်ဘၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. ဒီးတုၤကူးဘုအကတီၢ်ဘၣ်ဒီး, ယကစံးဘၣ်ပှၤကူးဘုဖိတဖၣ်, ထၢဖှိၣ်ဆိနီၣ်စံစၣ်န့ၣ်, ဒီးဃ့ကဒိၣ်ဃာ်အီၤလၢ အကဘၣ်ဆူး ထီၣ်ကွံာ်လၢမ့ၣ်အူအပူၤတက့ၢ်. မ့မ့ၢ်ဘုဧိၤဟုဧိၤန့ၣ်, ဂၢ်ဖှိၣ်လၢယဖီပူၤတက့ၢ်.
တၢး၁၃ ၇/၁၅ ကဘျံးပၤ ၁၂ အဆၢ ၁၀-၁၂
“ကွၢ်ကွၢ်, ယအိၣ်ဒီးသု ကိးမုၢ်နံၤမုၢ်နၤဒဲး”
၁၀ အဆိကတၢၢ်, ထၢဖှိၣ်ဆိနီၣ်စံစၣ်. ယ့ၣ်ၡူးစံးဝဲဒၣ် “ဒီးတုၤကူးဘုအကတီၢ်ဘၣ်ဒီး, ယကစံးဘၣ်ပှၤကူးဘုဖိတဖၣ်, ထၢဖှိၣ်ဆိနီၣ်စံစၣ်န့ၣ်, ဒီးဃ့ကဒိၣ်ဃာ်အီၤလၢ အကဘၣ်ဆူး ထီၣ်ကွံာ်” အဂီၢ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၁၄ ဝံၤအလီၢ်ခံ မူခိၣ်ကလူးစးထီၣ် “ထၢဖှိၣ်” နီၣ်စံစၣ်လၢအမ့ၢ် ခရံာ်ဖိလၢအဘျၣ် ဒီးပာ်လီၤဆီအဝဲသ့ၣ်ဒီး ခရံာ်ဖိလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤလၢအမ့ၢ် “ဘီဖိမုၢ်ဖိ” လီၤ.—မး. ၁၃:၃၀, ၃၈, ၄၁.
၁၁ ဒ်ပှၤစးထီၣ်ထၢဖှိၣ်တၢ်အသိး ပှၤခံဒူၣ်န့ၣ် ပှၤသ့ၣ်ညါနီၤဖးအဝဲသ့ၣ်ဒံးယံာ်န့ၣ် ဒံးဆှဲထီၣ်လီၤ. (လီၣ်. ၁၈:၁, ၄) ဖဲ ၁၉၁၉ န့ၣ် ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်လီၤပှီၢ်ဝဲလီၤ. ခရံာ်ဖိလၢအမ့ၢ်အတီတဖၣ် လီၤဆီဒီးခရံာ်ဖိလၢအဘျၣ်တဖၣ်ဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်ဒၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလီၤ. ပှၤလၢအတီခိၣ်ရိၤမဲ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် သ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ကိးဂၤဒဲး ကဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်န့ၣ်လီၤ. အဒိဖဲ ၁၉၁၉ န့ၣ်ပှၤထုးထီၣ် လံာ်ဖိလၢအမ့ၢ် တၢ်မၤဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤလၢ မတၤတဂၤလဲၣ် (To Whom the Work Is Entrusted) န့ၣ်လီၤ. လံာ်အံၤ ဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ်ဝဲ ခရံာ်ဖိလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤခဲလၢာ် လၢကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တဟံၣ်ဘၣ်တဟံၣ်အဂီၢ်လီၤ. လံာ်အံၤပာ်ဖျါဝဲလၢ– “တၢ်မၤအံၤလီၤဂာ်လၢ ကဲထီၣ်တသ့ဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မၤအံၤမ့ၢ်ဒၣ် ကစၢ်အတၢ်မၤလီၤ. ပကမၤတၢ်မၤအံၤလၢ ကစၢ်အဂံၢ်အဘါလီၤ. နအိၣ်ဒီး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ နကမၤသကိးတၢ်လၢ တၢ်မၤအံၤအဂီၢ်လီၤ.” လံာ်စီဆှံ ကၠိဖိတဖၣ် ကမၤဝဲဒ်လဲၣ်. ၁၉၂၂ တၢးထီခိးတၢ် ပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤကၠိဖိတဖၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် အါန့ၢ်လၢညါလီၤ. တယံာ်တမီၢ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တဟံၣ်ဘၣ်တဟံၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်ပနီၣ်လၢ ခရံာ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ် ဒီးတုၤလၢမုၢ်မဆါတနံၤအံၤလီၤ.
၁၂ ခံထံၣ်တထံၣ်, ဂၢ်ဖှိၣ်ဘုဧိၤဟုဧိၤ. ယ့ၣ်ၡူးတဲဘၣ် မူခိၣ်ကလူးလၢ “မ့မ့ၢ်ဘုဧိၤဟုဧိၤန့ၣ်, ဂၢ်ဖှိၣ်လၢယဖီပူၤတက့ၢ်.” (မး. ၁၃:၃၀) စးထီၣ်ဖဲ ၁၉၁၉ န့ၣ်ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖှိၣ်အီၤဆူ ခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ဘၣ်တၢ်မၤကဆှီထီၣ်အီၤအပူၤလီၤ. ခရံာ်ဖိလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤ လၢအအိၣ်တ့ၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်စဲပနီၣ်အီၤကဝံၤဝဲဖဲ အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤ လၢမူခိၣ်န့ၣ်လီၤ.—ဒၤ. ၇:၁၈, ၂၂, ၂၇.
ခူၣ်ထီၣ်နီၢ်သးအတၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်
(မးသဲ ၁၂:၂၀) တပိၢ်တဘိလၢအသဘှံးန့ၣ်, တမၤတဲာ်ကွံာ်ဘၣ်ဝဲဘၣ်, ဒီးမ့ၣ်အူဒၢအပှံာ်လၢအခုၣ်, တမၤလီၤပံာ်ဘၣ်, တုၤလီၤလၢအမၤတၢ်စံၣ်ညီၣ် မၤနၢၤမၤဃၣ်တၢ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.
nwtsty တၢ်မၤနီၣ် မး. ၁၂:၂၀
မ့ၣ်အူဒၢအပှံာ်လၢ အခုၣ်– မ့ၣ်အူဒၢလၢပျၢၤန့ၣ် ပှၤမၤအီၤလၢဟီၣ်ခိၣ် ဒီးထၢနုာ် သ့ၣ်စၤယံးသိလၢအပူၤလီၤ. ဒီးမ့ၣ်အူဒၢအပှံာ် ဆူးထီၣ် သ့ၣ်စၤယံးသိအဃိ မ့ၣ်အူကဲၤထီၣ်ဝဲလီၤ. ကြံးအတၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “မ့ၣ်အူဒၢအပှံာ်လၢ အခုၣ်” န့ၣ်ကအဲၣ်ဒိးစံးဝဲ မ့ၣ်အူဒၢအပှံာ်ခုၣ်ထီၣ်ဖဲ မ့ၣ်အူလၣ်ဘူးကလီၤပံာ်ဝဲ မ့တမ့ၢ် မ့ၣ်အူပံာ်ဝဲအခါလီၤ. ယၡါယၤ ၄၂:၃ တဲဆိပာ်စၢၤဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်သးကညီၤအဃိ တမၤလီၤပံာ်ဝဲ ပှၤလၢအဆီၣ်လီၤသးဒီး အသူၣ်ဘၣ်ဖှီၣ်သးဘၣ်ဖှီၣ်တဖၣ် အတၢ်မုၢ်လၢ်လၢ အအိၣ်တ့ၢ်ထဲတစဲးဖိန့ၣ်ဘၣ်.
(မးသဲ ၁၃:၂၅) ဒီးဖဲပှၤမံသပ့ၤအဖၢမုၢ်ဒီး, အဒုၣ်အဒါတဂၤဟဲဖှံ နီၣ်စံစၣ်လၢဘုကျါ, ဒီးက့ၤက့ၤဝဲလီၤ.
မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါဧါ
မ့ၢ်နနာ်လၢ လၢညါန့ၣ် ပှၤတဂၤဂၤကလဲၤဖှံလီၤဝဲ နီၣ်စံစၣ်အချံလၢ ပှၤအဂၤတဂၤ အစံာ်ပျီပူၤဧါ
လၢ မးသဲ ၁၃:၂၄-၂၆ အပူၤန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးစံးဝဲ– “တၢ်လၢမူခိၣ်အဘီအမုၢ်အံၤ, မၤသးဒ် ပှၤဖှံတၢ်ချံဂ့ၤလၢ အစံာ်ပူၤတဂၤအသိးလီၤ. ဒီးဖဲပှၤမံသပ့ၤအဖၢမုၢ်ဒီး, အဒုၣ်အဒါတဂၤ ဟဲဖှံနီၣ်စံစၣ်လၢဘုကျါ, ဒီးက့ၤက့ၤဝဲလီၤ. ဒီးတုၤတၢ်မဲထီၣ်ဒီးအသၣ်ပျိာ်ထီၣ်ဒီး နီၣ်စံစၣ်အိၣ်ဖျါထီၣ် စ့ၢ်ကီးလီၤ.” ပှၤကွဲးလံာ်ဖိတနီၤဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ကတိၤအံၤ မ့ၢ်ထဲတၢ်အဒိဒီး တမ့ၢ်တၢ်ဟဲကဲထီၣ်အသးလၢညါနီၢ်ကီၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢ ရိမ့ၤ အတၢ်ကွဲးလၢပျၢၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒ်အံၤအိၣ်ဝဲလီၤ.
လံာ်စီဆှံ အလံာ်ခီယ့ၤ တဲဝဲလၢ လၢရိမ့ၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီအပူၤန့ၣ် နမ့ၢ်လဲၤဖှံလီၤ နီၣ်စံစၣ်အချံလၢ ပှၤအဂၤအဘုကျါန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအမၤကမၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီတခါလီၤ. တၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤ ဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်အီၤမ့ၢ်လၢ တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်ဒ်အံၤ ဟဲကဲထီၣ်သးအနီၢ်ကီၢ်အဃိလီၤ. သရၣ် အဲၤလဲစတၤ ခၢၤ တဲဝဲလၢ ခ.န ၅၃၃ အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ရိမ့ၤစီၤပၤ ကၠဲၤစထၢၤနံယၢၤ ထုးထီၣ်ရၤလီၤဝဲ လံာ်တဘ့ၣ် (Digest) လီၤ. အဝဲကွဲးဖျါထီၣ်ဝဲ ဘၣ်ဃး ရိမ့ၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်အဂ့ၢ်လီၤ. လၢလံာ်အံၤအပူၤ အဝဲပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အကဲထီၣ်အသးလၢ တၢယၤဖှိၣ်ဒီး သၢယၤဖှိၣ်အဘၢၣ်စၢၤလီၤ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲကွဲးဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ အီဖံၤယဲၤ လၢအမ့ၢ် ပှၤလၢအနၢၤတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ဖဲခံယၤဖှိၣ်အစိၤန့ၣ် ပှၤဖှံလီၤနီၣ်စံစၣ်အချံလၢ ပှၤဂၤအဘုကျါအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဖဲနီၣ်စံစၣ်ထီၣ်လၢ ပှၤအဂၤတဂၤအဘုကျါန့ၣ် အဘုန့ၣ် ဟဲထီၣ်တဂ့ၤလၢၤဘၣ်. ဒီးလၢအတၢ်ကွဲးအပူၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဘုကစၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ဒ်သိး ကအီၣ်လိးဝဲ ပှၤလၢအဟဲဖှံလီၤနီၣ်စံစၣ်လၢ အစံာ်ပူၤတဂၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢရိမ့ၤအစိၤန့ၣ် တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဟဲကဲထီၣ်အသးနီၢ်ကီၢ်အဃိ တၢ်အဒိလၢ ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်ဝဲန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအကဲထီၣ်အသး နီၢ်ကီၢ်သ့ဝဲလီၤ.
တၢ်ဖးလံာ်စီဆှံ
(မးသဲ ၁၂:၁-၂၁) အကတီၢ်ဖဲန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးလဲၤခီစံာ်ဧိၤပှဲၤဧိၤလၢမုၢ်အိၣ်ဘှံးအနံၤ, ဒီးအပျၢ်အဘီၣ်တဖၣ် တၢ်သၣ်ဝံၤအသး, ဒီးဒဲးသီဘုအစဲၤဒီးအီၣ်ဝဲဒၣ်လီၤ. ၂ ဒီးပှၤဖၤရံၤၡဲသ့ၣ်တဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ, ဒီးစံးဘၣ်အီၤ, ကွၢ်ကွၢ်, တၢ်တဂ့ၤမၤဘၣ်လၢ မုၢ်အိၣ်ဘှံးအနံၤအံၤ, နပျဲၢ်နဘီၣ်မၤမးလဲၣ်. ၃ ဒီးအဝဲဒၣ်စံးဘၣ်အီၤ, စီၤဒၤဝံးဒီးပှၤလၢ အသိးတဖၣ်, တုၤတၢ်သၣ်ဝံၤအသးဒီး, မၤတၢ်ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်, မ့ၢ်သုတဖးဘၣ်ဧါ. ၄ မ့ၢ်အလဲၤနုာ်ဆူယွၤအဟံၣ်ပူၤ, ဒီးအီၣ်တၢ်မဲာ်ညါအကိၣ်, လၢအကစၢ်ဒၣ်ဝဲမ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤလၢအအိၣ် ဒီးအီၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, တဂ့ၤအီၣ်ဘၣ်ဝဲဘၣ်, ဂ့ၤအီၣ်ထဲပှၤလုၢ်တၢ်အဒိၣ်တဖၣ်ဧိၤလီၤ. ၅ လၢမုၢ်အိၣ်ဘှံးအနံၤ, ပှၤလုၢ်တၢ်အဒိၣ်အိၣ်လၢ တၢ်လုၢ်အဟံၣ်ပူၤတဖၣ်န့ၣ်, လုၣ်သ့ၣ်ခါပတာ် မုၢ်အိၣ်ဘှံးအနံၤ, ဒီးအတၢ်ကမၣ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်, သုတဖးဘၣ်လၢ လံာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီအပူၤဘၣ်ဧါ. ၆ ဒီးယစံးဘၣ်တဲဘၣ်သုလၢ တၢ်ဒိၣ်န့ၢ်တၢ်လုၢ်အဟံၣ်အိၣ်မးဖဲအံၤတဂၤလီၤ. ၇ ဘၣ်ယသးလၢ တၢ်သူၣ်ကညီၤတၢ်သးကညီၤ, ဒီးတမ့ၢ်ဘၣ်လၢတၢ်လုၢ်တၢ်ပာ်ဘၣ်, စံးတၢ်န့ၣ်, သုနၢ်မ့ၢ်ပၢၢ်ဒီး, သုတစံၣ်ညီၣ်ဃၣ်ဘၣ်ပှၤလၢ အတၢ်ကမၣ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်ဘၣ်. ၈ အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ပှၤကညီဖိခွါအံၤ, မ့ၢ်မုၢ်အိၣ်ဘှံးအနံၤအကစၢ်လီၤ. ၉ ဒီးတုၤအဟးထီၣ်ကွံာ်ဖဲန့ၣ်ဒီး, လဲၤနုာ်ဆူအဝဲသ့ၣ် အဘူၣ်ဘျီၣ်ပူၤလီၤ. ၁၀ ဒီးကွၢ်ကွၢ်, ပှၤအစုဃ့ထီတခီ, အိၣ်ဝဲတဂၤလီၤ. ဒီးပှၤသံကွၢ်အီၤဒီးစံးဝဲဒၣ်, လၢမုၢ်အိၣ်ဘှံးအနံၤတဖၣ်, မၤဘျါက့ၤတၢ်ဆါဘၣ်ကဂ့ၤဧါ, ဒ်သိး အကဆှိးအီၤအဂ့ၢ်လီၤ. ၁၁ ဒီးအဝဲဒၣ်စံးဘၣ်အီၤ, ပှၤကညီလၢ သုကျါတဂၤလၢ အသိအိၣ်တဒု, ဒီးလၢမုၢ်အိၣ်ဘှံးအနံၤမ့ၢ်လီၤတဲာ်လၢတၢ်ပူၤဒီး, တဟံးန့ၢ်, ဒီးတထုးထီၣ်က့ၤဘၣ်အီၤန့ၣ်, မ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်. ၁၂ မၤသးဒ်န့ၣ်ဒီးမ့ၢ်ပှၤကညီတဂၤ, ဂ့ၤန့ၢ်သိတဒုဆံးဒိၣ်လဲၣ်. ဒ်န့ၣ်အသိး လၢမုၢ်အိၣ်ဘှံးအနံၤန့ၣ်, ပှၤဂ့ၤမၤတၢ်ဂ့ၤလီၤ. ၁၃ တုၤနုၤတစု, စံးဘၣ်ပှၤကညီတဂၤန့ၣ်, ယူာ်ထီၣ်နစုတက့ၢ်. ဒီးယူာ်ထီၣ်အစု, ဒီးအိၣ်ဆူၣ်ထီၣ်က့ၤဝဲ, ဒ်အဝဲတခီအသိးန့ၣ်လီၤ. ၁၄ ဒီးပှၤဖၤရံၤၡဲတဖၣ်န့ၣ် ဟးထီၣ်ကွံာ်, ဒီးကမၤဟးဂီၤအီၤ ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်, ကူၣ်ထီၣ်ဖးလီၤဝဲလီၤ. ၁၅ ဒီးယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲ, ဒီးဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲဖဲန့ၣ်, ဒီးပှၤဂီၢ်မုၢ်အါဂၤပိာ်ထီၣ်အခံ, ဒီးအဝဲဒၣ်မၤဘျါက့ၤအီၤ ခဲလၢာ်လီၤ. ၁၆ ဒီးမၤလိာ်အီၤဒ်သိး အသုတမၤဖျါထီၣ်အီၤတဂ့ၤလီၤ. ၁၇ မၤသးဒ်န့ၣ်ဒီး ဝံယၡါယၤအကလုၢ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲလီၤ. စံးဝဲဒၣ်, ၁၈ ကွၢ်ကွၢ်, ယခ့ယပှၤလၢ ယဃုထၢလံအီၤ, ပှၤလၢယအဲၣ်အီၤ, လၢအဘၣ်ယသးလၢအီၤတဂၤအံၤ, ယကပာ်ယသးလၢအလိၤ, ဒီးအဝဲဒၣ်ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ပှၤကလုာ်တဖၣ် လၢတၢ်စံၣ်ညီၣ်လီၤ. ၁၉ တဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်ဘၣ်, တကိးပသူထီၣ်ဘၣ်, ဒီးပှၤတနၢ်ဟူဘၣ် အကလုၢ် လၢကျဲပူၤနီတဂၤဘၣ်. ၂၀ တပိၢ်တဘိလၢအသဘှံးန့ၣ်, တမၤတဲာ်ကွံာ်ဘၣ်ဝဲဘၣ်, ဒီးမ့ၣ်အူဒၢအပှံာ်လၢ အခုၣ်, တမၤလီၤပံာ်ဘၣ်, တုၤလီၤလၢ အမၤတၢ်စံၣ်ညီၣ် မၤနၢၤမၤဃၣ် တၢ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ၂၁ ဒီးပှၤကလုာ်တဖၣ်န့ၣ်, ကမုၢ်လၢ်တၢ်လၢ အမံၤလီၤ.
လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁၂–၁၈
တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤ | မးသဲ ၁၄–၁၅
“စုစှၤခီ ဟ့ၣ်ဒုးအီၣ်ပှၤအါဂၤတၢ်အီၣ်”
(မးသဲ ၁၄:၁၆, ၁၇) ဒီးယ့ၣ်ၡူးစံးဘၣ်အီၤ, လဲၤတၢ်အလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်. ဟ့ၣ်အီၣ်အတၢ်သုဝဲတက့ၢ်. ၁၇ ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဖၣ် စံးဘၣ်အီၤ, ပတၢ်တအိၣ်ဘၣ်ဖဲအံၤဘၣ်, အိၣ်ထဲကိၣ်ယဲၢ်ဖျၢၣ်, ဒီးညၣ်ခံဘ့ၣ်ဧိၤလီၤ.
တၢး၁၃ ၇/၁၅ ကဘျံးပၤ ၁၅ အဆၢ ၂
စုစှၤခီ ဟ့ၣ်ဒုးအီၣ်ပှၤအါဂၤတၢ်အီၣ်
၂ ယ့ၣ်ၡူးထံၣ်ဝဲဒၣ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဒီး သးကညီၤဘၣ်ဝဲအဃိ လၢအဝဲသ့ၣ်အကျါအါဂၤ ယ့ၣ်ၡူးမၤဘျါက့ၤအီၤဒီး သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဃး ယွၤအဘီအမုၢ်အဂ့ၢ်အါမးလီၤ. ဘူးထီၣ်လၢတၢ်ကခံးလီၤန့ၣ် တၢ်မၢဖိတဖၣ် မၢယ့ၣ်ၡူးပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဒ်သိး ကက့ၤဆူဝ့ၢ်ဒီးကပှ့ၤတၢ်အီၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ယ့ၣ်ၡူးတဲဘၣ်အတၢ်မၢဖိတဖၣ်လၢ– “ဟ့ၣ်အီၣ်အတၢ်သုဝဲတက့ၢ်” အတၢ်ကတိၤအံၤ ဒုးကမၢကမၣ်တၢ်မၢဖိတဖၣ်အသး, မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် အတၢ်အီၣ်အိၣ်ဒၣ် ကိၣ်ယဲၢ်ဖျၢၣ်ဒီး ညၣ်ဖိခံဘ့ၣ်အဃိလီၤ.
(မးသဲ ၁၄:၁၈, ၁၉) ဒီးစံးဝဲဒၣ်, ဟဲစိာ်အီၤဆူယအိၣ်တက့ၢ်. ဒီးမၤလိာ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အကဆ့ၣ်နီၤလၢနီၣ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ၁၉ ဒီးဟံးန့ၢ်ကိၣ်ယဲၢ်ဖျၢၣ် ဒီးညၣ်ခံဘ့ၣ်န့ၣ်, ဒီးကွၢ်ထီၣ်တၢ်ဆူမူခိၣ်, ဒီးဆိၣ်ဂ့ၤတၢ်, ဒီးစိၢ်ဘျဲးဝဲ, ဒီးဟ့ၣ်လီၤကိၣ်န့ၣ်လၢ အပျဲၢ်အဘီၣ်, ဒီးအပျဲၢ်အဘီၣ်ဟ့ၣ်လၢပှၤဂီၢ်မုၢ်လီၤ.
တၢး၁၃ ၇/၁၅ ကဘျံးပၤ ၁၅ အဆၢ ၃
စုစှၤခီ ဟ့ၣ်ဒုးအီၣ်ပှၤအါဂၤတၢ်အီၣ်
၃ မ့ၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးသးကညီၤဝဲ ပှၤဂီၢ်မုၢ်အဃိ မၤဝဲတၢ်လီၤလးအံၤလီၤ. ဒီးတၢ်လီၤလးလၢအမၤဝဲအံၤ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါအီၤလၢ လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ်လွံၢ်ဘ့ၣ်လၢာ်အပူၤလီၤ. (မၢ်ကူး ၆:၃၅-၄၄; လူၤကၣ် ၉:၁၀-၁၇; ယိၤဟၣ် ၆:၁-၁၃) ယ့ၣ်ၡူးမၢတၢ်မၢဖိတဖၣ် ကတဲဘၣ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢကအိၣ်ဘှံးလၢနီၣ်ခိၣ် ဒ်ကရူၢ်အသိးလီၤ. တကရူၢ်န့ၣ်အဂၤ ၅၀ ဒီးအဂၤ ၁၀၀ လီၤ. ဖဲအစံးဘျုးစံးဖှိၣ်တၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ဘီးကၢ်ဝဲကိၣ်ဒီးနီၤလီၤဝဲညၣ်လီၤ. တချုးလၢအဟ့ၣ်လီၤတၢ်အီၣ်လၢ ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် အဆိကတၢၢ်အဝဲဟ့ၣ်လီၤကိၣ်လၢ “အပျဲၢ်အဘီၣ်, ဒီးအပျဲၢ်အဘီၣ်ဟ့ၣ်လၢ ပှၤဂီၢ်မုၢ်” လီၤ. လၢတၢ်လီၤလိၢ်လီၤလးအပူၤ ပှၤခဲလၢာ်အီၣ်ဘၣ်ဝဲဘျဲဘျဲ (လၢအီၣ်) လီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ်တက့ၢ်– ယ့ၣ်ၡူး ဒုးအီၣ်ဒုးအီဝဲ ပှၤအကထိတဖၣ် ခီဖျိအပျဲၢ်အဘီၣ်စှၤဂၤလီၤ.
(မးသဲ ၁၄:၂၀, ၂၁) ဒီးပှၤအီၣ်ဝဲခဲလၢာ်, ဒီးဘျဲးအီၣ်ဝဲလီၤ. ဒီးပှၤထၢဖှိၣ်က့ၤအဘျဲၣ်အစဲၢ်, ပှဲၤကုတဆံခံဒုလီၤ. ၂၁ ဒီးလၢပှၤပိာ်မုၣ် ဒီးဖိသၣ်အမဲာ်ညါန့ၣ် ပိာ်ခွါလၢအအီၣ်တၢ်အိၣ်ဝဲ ယဲၢ်ကထိဃၣ်ဃၣ်လီၤ.
nwtsty တၢ်မၤနီၣ် မး. ၁၄:၂၁
လၢပှၤပိာ်မုၣ် ဒီးဖိသၣ်အမဲာ်ညါ– ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လီၤလတခါအံၤန့ၣ် ထဲဒၣ်လံာ်မးသဲတဘ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပှၤပိာ်မုၣ် ဒီးဖိသၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်လီၤ. အဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပှၤနီၣ်ဂံၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးဒုးအီၣ်ဒုးအီအဝဲသ့ၣ်န့ၣ် ကအိၣ်ဝဲ ၁၅,၀၀၀ ဘျဲၣ်လီၤ.
တၢး၁၃ ၇/၁၅ ကဘျံးပၤ ၁၅ အဆၢ ၁
စုစှၤခီ ဟ့ၣ်ဒုးအီၣ်ပှၤအါဂၤတၢ်အီၣ်
ထံၣ်တမှံကွၢ်တၢ်ကဲထီၣ်အသး. (ဖး မးသဲ ၁၄:၁၄-၂၁ တက့ၢ်.) တၢ်မၤအသးအံၤ မ့ၢ်ဝဲဖဲ ခ.န ၃၂ တချုးဘူၣ်လဲၤကပာ်လီၤ. ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖုလၢ ပှၤပိာ်ခွါကအိၣ်အဂၤ ၅,၀၀၀ တကးဒံးဘၣ် ပိာ်မုၣ်ဒီးဖိသၣ်တဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးယ့ၣ်ၡူးဒီး အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဖဲ ကၤလံၤလါပီၣ်လဲၣ် အကလံၤစိးတခီ, တၢ်လီၢ်လၢအဘူးဒီး သဝီဘ့ၤသစဲဒၤန့ၣ်လီၤ.
ခူၣ်ထီၣ်နီၢ်သးအတၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်
(မးသဲ ၁၅:၇-၉) ပှၤလီတၢ်ဖိသ့ၣ်ဧၢ, စီၤယၡါယၤကတိၤတၢ်လၢ ဝံအကျိာ်လၢသုဂ့ၢ်ဘၣ်မးလီၤ. ဒီးစံးဝဲဒၣ်, ၈ ပှၤတကလုာ်အံၤ သုးဘူးအသးဒီးယၤလၢအထးခိၣ်, ဒီးယူးယီၣ်ယၤလၢအပျုၤလီၤ. မ့မ့ၢ်အသးန့ၣ် ယံၤဝဲဒီးယၤလီၤ. ၉ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ် သိၣ်လိတၢ်လၢပှၤကညီ အတၢ်မၤလိာ်လၢ တၢ်သိၣ်တၢ်သီအလီၢ်, ဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယၤ ကလီကလီလီၤ.
nwtsty တၢ်မၤနီၣ် မး. ၁၅:၇
ပှၤပာ်မၤအသး– ကြံးစ် အတၢ်ကတိၤ ဟၤဖိၤခြးစ် (hy·po·kri·tesʹ) အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိန့ၣ် အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ ပှၤဂဲၤဒိလၢကြံးစ် (ဒီး လၢခံ ရိမ့ၤ) အပျဲၢ်စီၢ်ခိၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် ဖျီၣ်ဃာ် တၢ်ကးဘၢမဲာ်လၢ အမၤဒိၣ်ထီၣ် ပှၤကလုၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံ တၢ်ကတိၤအံၤ ဘၣ်တၢ်သူအီၤလၢ ပှၤလၢအပာ်ခူသူၣ် အတၢ်အိၣ်မူအနီၢ်ကီၢ် ဒီးပာ်မၤအသးတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးကီးဝဲ ပှၤဖၤရံၤၡဲတဖၣ်လၢအမ့ၢ် ယူဒၤတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်တဖၣ်လၢ “ပှၤပာ်မၤအသး” လီၤ.—မး. ၆:၅, ၁၆.
(မးသဲ ၁၅:၂၆) ဒီးစံးဆၢတၢ်ဒီးစံးဝဲဒၣ်, တၢ်လၢဖိတဖၣ် အတၢ်အီၣ်တၢ်အီန့ၣ် တဂ့ၤဟံးန့ၢ်ဒီး ကွံာ်လီၤလၢ ထွံၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်.
nwtsty တၢ်မၤနီၣ် မး. ၁၅:၂၆
ဖိတဖၣ် . . . ထွံၣ်တဖၣ်– လၢစီၤမိၤၡ့ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအပူၤန့ၣ် ထွံၣ်န့ၣ်မ့ၢ် ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတကလုာ်လၢ အတကဆှီဘၣ်တကလုာ်အဃိ လံာ်စီဆှံသူဝဲ တၢ်ကတိၤအံၤ လၢတၢ်လၢအလၤကပီၤတအိၣ်ဘၣ်အဂီၢ်လီၤ. (၃ မိၤ. ၁၁:၂၇; မး. ၇:၆; ဖံလံး. ၃:၂; လီၣ်. ၂၂:၁၅) ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်ကွၢ် ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ကတိၤဖဲ မၢ်ကူးအတၢ်ကွဲး (၇:၂၇) ဒီးမးသဲ အတၢ်ကွဲးအပူၤ အဝဲသူဝဲ တၢ်ကတိၤလၢ အခီပညီမ့ၢ် “ထွံၣ်” ဖိ မ့တမ့ၢ် “ထွံၣ်လၢပှၤဘုၣ်အီၤလၢဟံၣ်” န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ကတိၤလၢ ပှၤဒိကနၣ်အီၤမုာ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးသူဝဲ တၢ်ကတိၤလၢ ထွံၣ်ဖိအံၤန့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်ကတိၤလၢ ပှၤလၢအတမ့ၢ်ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ် ကိးဝဲဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလၢ အဘုၣ်ကွၢ်ကီဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူး ထိၣ်သတြီၤဝဲ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်လၢ “ဖိတဖၣ်” ဒီးပှၤလၢတမ့ၢ် ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်လၢ “ထွံၣ်” န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်အဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါဝဲလၢ ကဘၣ်ပာ်ဆိဝဲ ဖဲလဲၣ်တခါလၢညါလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဟံၣ်တဖျၢၣ်လၢ အိၣ်ဒီးဖိသၣ် ဒီးထွံၣ်န့ၣ် ပှၤကဒုးအီၣ်ဆိဖိသၣ်တၢ်အီၣ် လၢထွံၣ်အမဲာ်ညါလီၤ.
တၢ်ဖးလံာ်စီဆှံ
(မးသဲ ၁၅:၁-၂၀) တုၤနုၤတစု, ပှၤဖၤရံၤၡဲဒီး ပှၤကွဲးလံာ်လၢ ယရူၤၡလ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဟဲဆူယ့ၣ်ၡူးအအိၣ်ဒီးစံးဝဲဒၣ်. ၂ ပမှံၤပပှၢ် အတၢ်စံးစိၤတဲစိၤန့ၣ်, ဘၣ်မနုၤလၢ နပျဲၢ်နဘီၣ် လုၣ်သ့ၣ်ခါပတာ်အီၤလဲၣ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, တုၤအအီၣ်တၢ်ဒီး, တသ့ကွံာ်ဘၣ်အစုဘၣ်. ၃ ဒီးအဝဲဒၣ် စံးဆၢတၢ်ဒီးစံးဘၣ်အီၤ, ဘၣ်မနုၤလၢ သုလုၣ်သ့ၣ်ခါပတာ်စ့ၢ်ကီး ယွၤအတၢ်မၤလိာ်လၢ သုတၢ်စံးစိၤတဲစိၤလဲၣ်. ၄ အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ယွၤမၤလိာ်တၢ်ဒီးစံးဝဲဒၣ်, ယူးယီၣ်နမိၢ်နပၢ်တက့ၢ်. ပှၤလၢ အကတိၤအၢအမိၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, အပၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, သံဒီးမ်အသံတက့ၢ်. ၅ မ့မ့ၢ်သုဝဲသ့ၣ်အံၤ, သုစံး, ဖဲဒၣ်ပှၤလၢ အစံးဘၣ်အမိၢ်အပၢ်, ဖဲဒၣ်တၢ်လၢ နဂ့ၤန့ၢ်ဘၣ် လၢယၤတမံၤမံၤအံၤ, မ်အကဲထီၣ်တၢ်မၤဘူၣ်တက့ၢ်န့ၣ်, ဒီးတဘၣ်ယူးယီၣ်ဘၣ် အမိၢ်အပၢ်ဘၣ်. ၆ ဒီးမ့ၢ်သု စံးစိၤတဲစိၤတၢ်သတးဒီး, သုမၤဟးဂီၤ ယွၤအတၢ်မၤလိာ်လီၤ. ၇ ပှၤလီတၢ်ဖိသ့ၣ်ဧၢ, စီၤယၡါယၤကတိၤတၢ်လၢ ဝံအကျိာ်လၢသုဂ့ၢ်ဘၣ်မးလီၤ. ဒီးစံးဝဲဒၣ်, ၈ ပှၤတကလုာ်အံၤ သုးဘူးအသးဒီးယၤလၢအထးခိၣ်, ဒီးယူးယီၣ်ယၤလၢအပျုၤလီၤ. မ့မ့ၢ်အသးန့ၣ်ယံၤဝဲဒီးယၤလီၤ. ၉ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ် သိၣ်လိတၢ်လၢပှၤကညီ အတၢ်မၤလိာ်လၢ တၢ်သိၣ်တၢ်သီအလီၢ်, ဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယၤ ကလီကလီလီၤ. ၁၀ ဒီးကိးန့ၢ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ် ဆူအအိၣ်ဒီးစံးဘၣ်အီၤ, ဒိကနၣ်ဒီးနၢ်ပၢၢ်တၢ်တက့ၢ်. ၁၁ တမ့ၢ်ဘၣ်တၢ်လၢ အလဲၤနုာ်လၢ ပကိာ်ပူၤမၤဘၣ်အၢပှၤကညီဘၣ်. မ့ၢ်တၢ်လၢ အဟဲထီၣ်လၢပကိာ်ပူၤ, အဝဲန့ၣ် မၤဘၣ်အၢပှၤကညီလီၤ. ၁၂ တုၤနုၤတစုအပျဲၢ်အဘီၣ်ဟဲဆူအအိၣ် ဒီးစံးဘၣ်အီၤ, နသ့ၣ်ညါလၢ ပှၤဖၤရံၤၡဲ နၢ်ဟူတၢ်ကတိၤတထံၣ်န့ၣ်ဒီး, အသးဆါဝဲစ့ၢ်ကီးဧါ. ၁၃ ဒီးစံးဆၢတၢ်ဒီးစံးဝဲဒၣ်, ကယဲၢ်သ့ၣ်လၢ ယပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ် တသူၣ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်, ကဘၣ်တၢ်ထဲးထီၣ်ကွံာ်အီၤလီၤ. ၁၄ ကအိၣ်ဒၣ်ဝဲတက့ၢ်. မ့ၢ်ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်လၢ အဒုးနဲၣ်ကျဲလၢ ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်လီၤ. ဒီးပှၤမဲာ်ဘျီၣ် မ့ၢ်ဒုးနဲၣ်ကျဲလၢ ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်ဒီး, ကလီၤတဲာ်လၢ တၢ်ပူၤခံဂၤလၢာ်လီၤ. ၁၅ ဒီးစီၤပ့းတရူးစံးဆၢတၢ် ဒီးစံးဘၣ်အီၤ, တၢ်ကတိၤဒိတထံၣ်န့ၣ် စံးဘၣ်တဲဘၣ်ပှၤတက့ၢ်. ၁၆ ဒီးယ့ၣ်ၡူးစံးဝဲဒၣ်, သုသူၣ်ဆးသးဆးတအိၣ်ဒံးဘၣ်ဧါ. ၁၇ ကယဲၢ်တၢ်လၢ အလဲၤနုာ်လၢ ပကိာ်ပူၤန့ၣ်, လီၤဘၣ်ဝဲလၢ ပဟၢဖၢပူၤဒီး ဘၣ်တၢ်ကွံာ်တ့ၢ်အီၤ လၢအ့ၣ်ဆါအလီၢ်န့ၣ်, သုနၢ်တပၢၢ်ဒံးဘၣ်ဧါ. ၁၈ မ့မ့ၢ်တၢ်လၢအဟဲထီၣ်လၢ ပကိာ်ပူၤတဖၣ်န့ၣ်, မ့ၢ်အဟဲထီၣ်လၢ ပသးကံၢ်ပူၤဒီး, မၤတကဆှီဘၣ်ပှၤကညီလီၤ. ၁၉ အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, တၢ်ကူၣ်အအၢအသီ, တၢ်မၤသံပှၤကညီ, တၢ်အဲၣ်ဘံးအဲၣ်ဘၢ, တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါ, တၢ်ဟုၣ်တၢ်ဘျၣ်တၢ်, တၢ်အုၣ်အသးကဘျံးကဘျၣ်, တၢ်ဒုၣ်ဒွဲၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်, ဟဲထီၣ်လၢပသးကံၢ်ပူၤလီၤ. ၂၀ အန့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤဘၣ်အၢ ပှၤကညီလီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤအီၣ်တၢ်ဒီး အစုလၢ အတသ့ကွံာ်ဘၣ်န့ၣ်, တမၤတကဆှီဘၣ်ပှၤကညီဘၣ်.
လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁၉–၂၅
တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤ | မးသဲ ၁၆–၁၇
“နဆိကမိၣ်တၢ်ဒ် မတၤတဂၤ အသိးလဲၣ်”
(မးသဲ ၁၆:၂၁, ၂၂) လၢအကတီၢ်န့ၣ်လံၤလံၤ, ယ့ၣ်ၡူးဒုးနဲၣ်အပျဲၢ်အဘီၣ်လၢ အကဘၣ်လဲၤဆူယရူၤၡလ့ၣ်, ဒီးဘၣ်တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အါမံၤလၢ ပှၤသူၣ်က့သးပှၢ်, ဒီးပှၤလုၢ်တၢ်အခိၣ်, ဒီးပှၤကွဲးလံာ်သ့ၣ်တဖၣ်အစုပူၤ, ဒီးဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤ, ဒီးဘၣ်တၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်က့ၤလၢ သၢနံၤတနံၤလီၤ. ၂၂ ဒီးစီၤပ့းတရူးဟံးန့ၢ်အီၤ, ဒီးသိၣ်ဃီၣ်အီၤ, ဒီးစံးဝဲဒၣ် ကစၢ်ဧၢ, မ်တၢ်သးကညီၤနၤတက့ၢ်. တၢ်အံၤတဘၣ်ဘၣ်နၤ လ့ၤတက့ၤဘၣ်.
တၢး၀၇ ၂/၁၅ ကဘျံးပၤ ၁၆ အဆၢ ၁၇
ဝၤတဖၣ်—ဒိးပၢအသးလၢ ခရံာ်အဖီလာ်
၁၇ ယ့ၣ်ၡူးတဲနၢ်ပၢၢ်ဝဲအတၢ်မၢဖိလၢ “အကဘၣ်လဲၤဆူယရူၤၡလ့ၣ်, ဒီးဘၣ်တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အါမံၤလၢ ပှၤသူၣ်က့သးပှၢ်, ဒီးပှၤလုၢ်တၢ်အခိၣ်, ဒီးပှၤကွဲးလံာ်သ့ၣ်တဖၣ်အစုပူၤ, ဒီးဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤ, ဒီးဘၣ်တၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်က့ၤလၢ သၢနံၤတနံၤလီၤ.” ဝံၤအလီၢ်ခံ, စီၤပ့းတရူး ကိးအီၤလၢတၢ်ကပၤဒီးသိၣ်အီၤ ဒီးတဲအီၤလၢ “ကစၢ်ဧၢ, မ်တၢ်သးကညီၤနၤတက့ၢ်. တၢ်အံၤတဘၣ်ဘၣ်နၤ လ့ၤတက့ၤဘၣ်.” ဖျါလၢစီၤပ့းတရူး အတၢ်တူၢ်ဘၣ် လုၢ်ဘၢကွံာ်အတၢ်ဆိကမိၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးဘှီဘၣ်အတၢ်ဆိကမိၣ်ဒီးတဲအီၤလၢ “ဒုၣ်ဒါဧၢ, ဟးထီၣ်ကွံာ်ဆူယလီၢ်ခံတက့ၢ်, နမ့ၢ်ယလီၤဃံၤအလီၢ်လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, နသးတအိၣ်ဘၣ်ယွၤအတၢ်ဘၣ်. မ့ၢ်နသးအိၣ် ပှၤကညီအတၢ်လီၤ.”—မးသဲ ၁၆:၂၁-၂၃.
(မးသဲ ၁၆:၂၃) ဒီးအဝဲဒၣ်ဃၣ်ဃီၤအသး ဒီးစံးဘၣ်စီၤပ့းတရူး, ဒုၣ်ဒါဧၢ, ဟးထီၣ်ကွံာ်ဆူယလီၢ်ခံတက့ၢ်, နမ့ၢ်ယလီၤဃံၤအလီၢ်လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, နသးတအိၣ်ဘၣ်ယွၤအတၢ်ဘၣ်. မ့ၢ်နသးအိၣ် ပှၤကညီအတၢ်လီၤ.
တၢး၁၅ ၅/၁၅ ကဘျံးပၤ ၁၃ အဆၢ ၁၆-၁၇
ပလီၢ်သုသးတက့ၢ် စၤတၣ် အဲၣ်ဒိးယူၢ်လီၤသုလီၤ
၁၆ ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်ဒၣ်လဲာ် မုၣ်ကီၤလံၢ်လီန့ၢ် အဝဲသ့ၣ်သ့စ့ၢ်ကီးလီၤ. အဒိ ဆိကမိၣ်ကွၢ် ဖဲယ့ၣ်ၡူးစံးဘၣ် အပျဲၢ်အဘီၣ်လၢ တယံာ်လၢၤဘၣ် ပှၤကမၤသံအီၤအခါန့ၣ် တၢ်မၤအသးဒ်လဲၣ်. တၢ်မၢဖိ စီၤပ့းတရူးအဲၣ်ယ့ၣ်ၡူး ဒီးစံးဝဲလၢ “မ်တၢ်သးကညီၤနၤတက့ၢ်. တၢ်အံၤတဘၣ်ဘၣ်နၤလ့ၤတက့ၤဘၣ်.” ယ့ၣ်ၡူးစံးဘၣ် စီၤပ့းတရူးလၢ “မုၣ်ကီၤလံၢ်ဧၢ, ဟးထီၣ်ကွံာ်ဆူယလီၢ်ခံတက့ၢ်.” (မး. ၁၆:၂၂, ၂၃, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) ဘၣ်မနုၤအဃိ ယ့ၣ်ၡူးကိး စီၤပ့းတရူးလၢ “မုၣ်ကီၤလံၢ်” လဲၣ်. မ့ၢ်လၢယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါ တၢ်လၢကဟဲကဲထီၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. တယံာ်လၢၤဘၣ် ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် ကဘၣ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အသးသမူ ဒ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤအသိး ဒီးကပာ်ဖျါထီၣ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်မ့ၢ် ပှၤလၢအလံၣ်အီၣ်လီအီၣ်တၢ်တဂၤလီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအဂီၢ် ဒီးတမ့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးကဘၣ် “သးကညီၤ” လီၤအသးဘၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူး မ့ၢ်တပလီၢ်သူၣ်ပလီၢ်သးဘၣ်န့ၣ် မုၣ်ကီၤလံၢ်ကသးကခုဝဲလီၤ.
၁၇ ပအိၣ်မူဘၣ်လၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်အကီအခဲ မ့ၢ်လၢတၢ်အကတၢၢ်ဘူးထီၣ်ဝဲအဃိန့ၣ်လီၤ. စၤတၣ် အဲၣ်ဒိးလၢပက “သးကညီၤ” လီၤက့ၤပသးဒ်သိးပသးကစၢၢ်ဆၢ လၢဟီၣ်ခိၣ် အတၢ်ထူးတၢ်တီၤန့ၣ်လီၤ. မုၣ်ကီၤလံၢ် အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပကသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ်လၢ ပအိၣ်မူဘၣ်လၢ မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်အဆၢကတီၢ် ဒီးဒ်သိးပသုတအိၣ်ဒီး တၢ်ပလီၢ်သူၣ်ပလီၢ်သးတဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. တဘၣ်ပျဲတၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီးနၤ ဒ်န့ၣ်တဂ့ၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် “ဆိးသီတက့ၢ်.” (မး. ၂၄:၄၂) နတဘၣ်နာ် မုၣ်ကီၤလံၢ် အတၢ်လံၣ်တၢ်လီလၢအမ့ၢ် တၢ်အကတၢၢ်န့ၣ် တဘူးထီၣ်ဒံးဘၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်အကတၢၢ်တဟဲလၢၤဘၣ်န့ၣ်တဂ့ၤ.
(မးသဲ ၁၆:၂၄) တုၤနုၤတစု ယ့ၣ်ၡူးစံးဘၣ်အပျဲၢ်အဘီၣ်, ပှၤမ့ၢ်မိၣ်ပိာ်အသးလၢ ယခံတဂၤဂၤန့ၣ်, မ်အညိကွံာ်အသးဒၣ်ဝဲ, ဒီးဟံးန့ၢ်အထူၣ်စုညါ, ဒီးပိာ်ယခံတက့ၢ်.
တၢး၀၆ ၄/၁ ကဘျံးပၤ ၂၃ အဆၢ ၉
“လဲၤဒုးကဲထီၣ် ပှၤအကလုာ်တဖၣ်ခဲလၢာ်လၢ ယပျဲၢ်ယဘီၣ် . . . ဒီးဘျၢအီၤ”
၉ ပကကွၢ်လိမၤဒိးယ့ၣ်ၡူးအဒိအတဲာ် လၢပကမၤယွၤအတၢ်ဘၣ်သးန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီးမနုၤလဲၣ်. ယ့ၣ်ၡူးတဲဘၣ်အပျဲၢ်အဘီၣ်လၢ “ပှၤမ့ၢ်မိၣ်ပိာ်အသးလၢ ယခံတဂၤဂၤန့ၣ်, မ်အညိကွံာ်အသးဒၣ်ဝဲ, ဒီးဟံးန့ၢ်အထူၣ်စုညါ [သ့ၣ်တၢၣ်, nwt], ဒီးပိာ်ယခံတက့ၢ်.” (မးသဲ ၁၆:၂၄) ဖဲအံၤပာ်ဖျါန့ၣ်ပှၤ တၢ်သၢမံၤလၢပကဘၣ်မၤလီၤ. တၢတခါ ပကဘၣ် “ညိကွံာ်” ပသးလီၤ. ပမ့ၢ်ဘၣ်တဲလၢ ကျဲအဂၤတဘိန့ၣ် ပတလူၤပိာ်ထွဲပနီၢ်ကစၢ်ဒီး ပတၢ်သူၣ်လီသးကွံတဖၣ် အခံလၢၤဘၣ်, ပကဒိကနၣ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် ဒီးအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ခံမံၤတမံၤန့ၣ် ပကဘၣ် “ဟံးန့ၢ်အထူၣ်စုညါ [သ့ၣ်တၢၣ်, nwt]” လီၤ. လၢယ့ၣ်ၡူးအစိၤန့ၣ် သ့ၣ်တၢၣ် မ့ၢ်တၢ်ပနီၣ်လၢ တၢ်မၤမဲာ်ဆှးဒီး တၢ်မၤဆူးမၤဆါပှၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်ပမ့ၢ်ခရံာ်ဖိအသိး ပဘၣ်တူၢ်ဆါပသးလၢ တၢ်သးခုကစီၣ်တၢ်မၤအဂီၢ်လီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၁:၈) ပှၤမ့ၢ်ဒုၣ်ဒွဲၣ်စံးအၢပှၤ ဒီးပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်လၢပလိၤဒၣ်လဲာ် ဒ်ပမ့ၢ်ခရံာ်ဖိအသိးပ “ပာ်တၢ်မဲာ်ဆှးလၢ တၢ်နီတမံၤဘၣ်” လီၤ. မ့ၢ်လၢပသ့ၣ်ညါလၢ ပမ့ၢ်မၤဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ပမၤ တၢ်ဘၣ်ယွၤအသးအဃိလီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၂) ဒီးသၢခါတခါန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပကဘၣ် ပိာ်ယ့ၣ်ၡူးအခံထီဘိလီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၃:၂၆; ၁၁၉:၄၄; ၁၄၅:၂.
ခူၣ်ထီၣ်နီၢ်သးအတၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်
(မးသဲ ၁၆:၁၈) ဒီးယဲဒၣ်အံၤ ယစံးဘၣ်တဲဘၣ်နၤ, လၢနမ့ၢ်ပ့းတရူး, ဒီးယကပာ်လီၤ ယတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢလၢၢ်အံၤအဖီခိၣ်, ဒီးပျုၤပူၤအပဲတရီတဖၣ် တမၤနၢၤမၤဃၣ်ဘၣ်အီၤဘၣ်.
nwtsty တၢ်မၤနီၣ် မး. ၁၆:၁၈
နမ့ၢ်ပ့းတရူး, ဒီး . . . လၢၢ်အံၤအဖီခိၣ်– မ့မ့ၢ်လၢ ပှၤပိာ်ခွါအဂီၢ် ကြံး (စ်) အတၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် ဖဲးထရိၤ (peʹtros) န့ၣ်အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ “လၢၢ်ဖးဒိၣ် တက့, လၢၢ်တဖျၢၣ်” လီၤ. စီၤၡံမိၣ်န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးကိးအမံၤလၢ ကြံးကျိာ် (ပ့းတရူး) လီၤ. (ယိၤ. ၁:၄၂) မ့မ့ၢ်လၢ ပိာ်မုၣ်အဂီၢ် တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် ဖဲးထရၤ (peʹtra) န့ၣ်အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ “လၢၢ်ဖးဒိၣ်” ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကမ့ၢ်လၢၢ်အခီၣ်ထံး, လ့ကပၤ မ့တမ့ၢ် လၢၢ်တပူၣ်လီၤ. ဒီးကြံး (စ်) အတၢ်ကတိၤအံၤ ပထံၣ်ဘၣ်အီၤဖဲ မး. ၇:၂၄, ၂၅; ၂၇:၆၀; လူၤ. ၆:၄၈; ၈:၆; ရိ. ၉:၃၃; ၁ ကရံၣ်. ၁၀:၄; ၁ ပ့း. ၂:၈ အပူၤလီၤ. ဖဲ ၁ ပ့း. ၂:၄-၈ န့ၣ်စီၤပ့းတရူးကွဲးဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် “လၢၢ်တၢ်ခီၣ်ထံး အသနၢၣ်” လၢအဘၣ်တၢ်တဲဆိပာ်စၢၤအီၤ ဒီးယွၤဃုထၢထီၣ်အီၤလၢ အနီၢ်ကစၢ်လီၤ. အဃိ ဖျါတြၢၢ်ကလာ်လၢ စီၤပ့းတရူး တဆိကမိၣ်လီၤအသးလၢအမ့ၢ် လၢၢ်လၢယ့ၣ်ၡူး ကသူၣ်ထီၣ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ အဖီခိၣ်န့ၣ်ဘၣ်. ဒ်န့ၣ်အသိး စီၤပီလူးစ့ၢ်ကီးတဲဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် “တၢ်အခီၣ်ထံး” ဒီး “လၢၢ်ဘၣ်ဃးဒီးသး” လီၤ. (၁ ကရံၣ်. ၃:၁၁; ၁၀:၄) အဃိ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်လၢၢ်တဖျၢၣ်အံၤ ဒီးအတၢ်ကတိၤန့ၣ် အခီပညီမ့ၢ် ‘ယကိးနၤလၢစီၤပ့းတရူး, လၢၢ်ဖးဒိၣ်တက့, ပှၤလၢအသ့ၣ်ညါလၢခရံာ်မ့ၢ် “လၢၢ်” လၢအမၤတၢ်ဒ် ခရံာ်ဖိအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိန့ၣ်လီၤ.’
တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်– မ့ၢ်ဝဲ ကြံး (စ်) အတၢ်ကတိၤ အဲးကလံးစံယၤ (ek·kle·siʹa) ဒီး ပှၤထံၣ်ဘၣ်အီၤ အဆိကတၢၢ်တတီၤလီၤ. တၢ်ကတိၤအံၤ ဟဲလၢကြံး (စ်) အတၢ်ကတိၤခံဖျၢၣ်, အဲး (ek) အခီပညီမ့ၢ် “တၢ်ချၢ” ဒီး ကလံအိၤ (ka·leʹo) အခီပညီမ့ၢ် “ကကိးတၢ်အဂီၢ်” လီၤ. အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ ပှၤတကရူၢ်လၢ အဘၣ်တၢ်ကိးပာ်ဖှိၣ်အီၤ မ့တမ့ၢ် ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤတပူၤဃီ လၢတၢ်တိာ်ပာ် မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤတမံၤမံၤအဂီၢ်လီၤ. (See Glossary.) ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်အဖီခိၣ်ဒီး အဖီလာ်န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးတဲဆိပာ်စၢၤဝဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ် ခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂ့ၢ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်အီၤလၢ “လၢၢ်မူတဖၣ်” လၢအမ့ၢ် ခရံာ်ဖိလၢ ဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် “ကဲထီၣ်ဟံၣ်ဘၣ်ဃးဒီးသူၣ်ဒီးသး” လီၤ. (၁ ပ့း. ၂:၄, ၅) လၢလံာ်စဲးထူးကၠ့း Septuagint အပူၤ ကြံးအတၢ်ကတိၤအံၤလၢ ဘၣ်တၢ်သူအီၤခဲအံၤခဲအံၤန့ၣ် အခီပညီလီၤဂာ်ဒီးဧ့ၤဘြံၤအတၢ်ကတိၤ ဒီးအအဲၣ်ဒိးစံးဝဲ “တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်” လီၤ. “တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်” အံၤဒိလီၤဝဲ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤခဲလၢာ်လီၤ. (၅ မိၤ. ၂၃:၃; ၃၁:၃၀) ဖဲ မၤတၢ် ၇:၃၈ အပူၤ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်လၢ အဟဲက့ၤဟးထီၣ်ဘၣ်ဆူ ကီၢ်အဲၤကူပတူးန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ “တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်” လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ခရံာ်ဖိတဖၣ်လၢအဘၣ်တၢ် ‘ကိးန့ၢ်အီၤလၢတၢ်ခံးဆူတၢ်ကပီၤ’ ဒီးဘၣ်တၢ် ‘ဃုထၢအီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်’ န့ၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ “ယွၤအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်” လီၤ.—၁ ပ့း. ၂:၉; ယိၤ. ၁၅:၁၉; ၁ ကရံၣ်. ၁:၂.
(မးသဲ ၁၆:၁၉) ဒီးယကဟ့ၣ်လီၤနၤလၢ မူခိၣ်အဘီအမုၢ်အနီၣ်ဝံာ်, ဒီးဖဲဒၣ်နစၢဃာ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢတမံၤမံၤန့ၣ်, ကဘၣ် တၢ်စၢဃာ်အီၤလၢမူခိၣ်, ဒီးဖဲဒၣ်နဃ့ၣ်လီၤတၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢတမံၤမံၤန့ၣ်, ကဘၣ်တၢ်ဃ့ၣ်လီၤအီၤလၢ မူခိၣ်လီၤ.
nwtsty တၢ်မၤနီၣ် မး. ၁၆:၁၉
မူခိၣ်အဘီအမုၢ်အနီၣ်ဝံာ်– လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ ပှၤလၢဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤ နီၣ်ဝံာ် အနီၢ်ကီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, အဒိမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢ အိၣ်ဒီးတၢ်န့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤဒီး ပှၤနာ်န့ၢ်အီၤသ့န့ၣ်လီၤ. (၁ ကွဲး. ၉:၂၆, ၂၇; ၡါ. ၂၂:၂၀-၂၂) တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “နီၣ်ဝံာ်” န့ၣ်အခီပညီလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး တၢ်န့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤ မ့တမ့ၢ် မူဒါလီၤ. စီၤပ့းတရူးသူဝဲ “နီၣ်ဝံာ်” လၢဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤတဖၣ်အံၤ ဒီးအိးထီၣ်န့ၢ်ဝဲ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ် (မၤတၢ်. ၂:၂၂-၄၁), ပှၤၡမၤရံဖိတဖၣ် (မၤတၢ် ၈:၁၄-၁၇) ဒီးပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိတဖၣ် (မၤတၢ် ၁၀:၃၄-၃၈) ကျဲဒ်သိး အဝဲသ့ၣ် ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်သးစီဆှံ ဒီးကလဲၤနုာ်ဘၣ်ဆူ မူခိၣ်အဘီအမုၢ်အပူၤအဂီၢ်လီၤ.
တၢ်ဖးလံာ်စီဆှံ
(မးသဲ ၁၆:၁-၂၀) ဒီးပှၤဖၤရံၤၡဲ ဒီးပှၤစးဒူၤကဲသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲဆူအအိၣ် ဒီးလ့ပစီအီၤ, ဒီးဃ့ဝဲ, ဒ်သိးအကဒုးနဲၣ်အီၤလၢ တၢ်ပနီၣ်လီၤလးတမံၤလၢ မူခိၣ်လီၤ. ၂ ဒီးအဝဲဒၣ်စံးဆၢတၢ် ဒီးစံးဘၣ်အီၤ, တုၤမုၢ်ဟါလီၤဒီး, သုစံး, တၢ်ကယီၤထီၣ်လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, မူခိၣ်ဆှုၣ်ဂီၤဝဲလီၤ. ၃ ဒီးလၢမုၢ်ဂီၤန့ၣ်, သုစံး, ကလံၤမုၢ်ကဟဲလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤလီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, မူခိၣ်ဂီၤအုးသကျုာ်လီၤ. ပှၤလီတၢ်ဖိသ့ၣ်ဧၢ, မူခိၣ်မူလိၤအဂ့ၢ်န့ၣ်, သုသ့ၣ်ညါနီၤဖးအဆၢသ့လီၤ. မ့မ့ၢ်တၢ်အဆၢအကတီၢ်န့ၣ်, သုသ့ၣ်ညါနီၤဖးအဆၢ တသ့ဘၣ်န့ၣ်, မ့ၢ်အဘၣ်မနုၤလဲၣ်. ၄ ပှၤလၢအအၢအသီဒီး အဲၣ်ဘၢတၢ်တစိၤအံၤ, ဃုတၢ်ပနီၣ်လီၤလးတမံၤ, ဒီးတၢ်တဒုးနဲၣ်ဘၣ်အီၤလၢ တၢ်ပနီၣ်လီၤလးနီတမံၤဘၣ်. ကဒုးနဲၣ်ထဲစီၤယိၤနါ အတၢ်ပနီၣ်လီၤလးတမံၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးဟးသဒၣ်အီၤ, ဒီးလဲၤဝဲလီၤ. ၅ ဒီးအပျဲၢ်အဘီၣ်လဲၤဆူဝၢ်ဘးခီ, ဒီးသးပ့ၤနီၣ်လၢ အကဟံးန့ၢ်ကိၣ်လီၤ. ၆ ဒီးယ့ၣ်ၡူးစံးဘၣ်အီၤ, တိၢ်သုသး, ဒီးပလီၢ်သုသး, လၢပှၤဖၤရံၤၡဲ, ဒီးပှၤစးဒူၤကဲ အကိၣ်မံၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. ၇ ဒီးအဝဲသ့ၣ် ကတိၤလိာ်အသးသကိးသကိး, ဒီးစံးဝဲဒၣ်, မ့ၢ်ပတဟံးန့ၢ်ဘၣ်ကိၣ်အဂ့ၢ်လီၤ. ၈ ဒီးယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲ, ဒီးစံးဝဲဒၣ်, ပှၤလၢအနာ်တၢ်စှၤသ့ၣ်ဧၢ, ဘၣ်မနုၤလၢ သုကတိၤလိာ်သုသး လၢသုတဟံးန့ၢ်ဘၣ် ကိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လဲၣ်. ၉ သုနၢ်တပၢၢ်ဒံးဘၣ်ဧါ. ကိၣ်ယဲၢ်ဖျၢၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤယဲၢ်ကထိ ဒီးသုထၢဖှိၣ်န့ၢ် ကုပှံၤဒုပှံၤဒု, ၁၀ ဒီးကိၣ်နွံဖျၢၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤလွံၢ်ကထိ, ဒီးသုထၢဖှိၣ်န့ၢ် နာ်ပှံၤဖျၢၣ်ပှံၤဖျၢၣ်လဲၣ်န့ၣ်, သုတသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ဘၣ်ဧါ. ၁၁ ယစံးဘၣ်သု, ပလီၢ်သုသးလၢ ပှၤဖၤရံၤၡဲဒီးပှၤစးဒူၤကဲသ့ၣ်တဖၣ် အကိၣ်မံၣ်န့ၣ်, ယတစံးဘၣ်သုလၢ ကိၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤဘၣ်န့ၣ်, ဘၣ်မနုၤလၢ သုနၢ်တပၢၢ်ဘၣ်လဲၣ်. ၁၂ တုၤနုၤတစုအဝဲသ့ၣ်နၢ်ပၢၢ်လၢ တမ့ၢ်ဘၣ်အစံး, ပလီၢ်သုသးလၢ ကိၣ်အကိၣ်မံၣ်န့ၣ်ဘၣ်. မ့ၢ်လၢပှၤဖၤရံၤၡဲဒီး ပှၤစးဒူၤကဲအတၢ်သိၣ်တၢ်သီလီၤ. ၁၃ ဒီးယ့ၣ်ၡူးဟဲဝဲဆူ ဖံးလံးပူးကဲၤစါရံၤအကီၢ်ပူၤ, ဒီးသံကွၢ်အပျဲၢ်အဘီၣ် ဒီးစံးဝဲဒၣ်, ပှၤကညီဖိခွါယၤအံၤ, ယမ့ၢ်မတၤမတၤလဲၣ်န့ၣ်, ပှၤကညီစံးဝဲဒ်လဲၣ်. ၁၄ ဒီးအဝဲသ့ၣ်စံးဝဲဒၣ်, ပှၤတနီၤနီၤစံးဝဲ, မ့ၢ်ပှၤဘျၢတၢ် စီၤယိၤဟၣ်, ဒီးအဂၤတနီၤနီၤစံးဝဲ, မ့ၢ်စီၤအ့ၤလံယၤ, ဒီးအဂၤတနီၤနီၤစံးဝဲ, မ့ၢ်စီၤယံးရမံယၤ, မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီး မ့ၢ်ဝံတဂၤဂၤလီၤ. ၁၅ ဒီးစံးဘၣ်အီၤ. မ့မ့ၢ်သုဝဲသ့ၣ်အံၤ, သုစံးလၢယမ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်. ၁၆ ဒီးစီၤၡံမိၣ်ပ့းတရူး ကတိၤဆၢတၢ်ဒီး စံးဝဲဒၣ်, နဲဒၣ်အံၤ, နမ့ၢ်ခရံာ်, ယွၤလၢ အမူဝဲတဂၤအဖိခွါလီၤ. ၁၇ ဒီးယ့ၣ်ၡူးကတိၤဆၢတၢ် ဒီးစံးဘၣ်အီၤ, စီၤၡံမိၣ်ဘၢ်ယိၤနါဧၢ, နဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤနဲလီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, တၢ်ညၣ်ဒီးတၢ်သွံၣ်န့ၣ် တလီၣ်ဖျါဘၣ်ဝဲလၢ နၤဘၣ်, မ့ၢ်ယပၢ်အိၣ်ဝဲလၢ မူခိၣ်လီၤ. ၁၈ ဒီးယဲဒၣ်အံၤ ယစံးဘၣ်တဲဘၣ်နၤ, လၢနမ့ၢ်ပ့းတရူး, ဒီးယကပာ်လီၤ ယတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢလၢၢ်အံၤအဖီခိၣ်, ဒီးပျုၤပူၤအပဲတရီတဖၣ် တမၤနၢၤမၤဃၣ်ဘၣ်အီၤဘၣ်. ၁၉ ဒီးယကဟ့ၣ်လီၤနၤလၢ မူခိၣ်အဘီအမုၢ်အနီၣ်ဝံာ်, ဒီးဖဲဒၣ်နစၢဃာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢတမံၤမံၤန့ၣ်, ကဘၣ် တၢ်စၢဃာ်အီၤလၢမူခိၣ်, ဒီးဖဲဒၣ်နဃ့ၣ်လီၤတၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢတမံၤမံၤန့ၣ်, ကဘၣ်တၢ်ဃ့ၣ်လီၤအီၤလၢ မူခိၣ်လီၤ. ၂၀ တုၤနုၤတစု မၤလိာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်ထံထံဆးဆး, ဒ်သိးအသုတစံးဘၣ်တဲဘၣ်ပှၤ, လၢအမ့ၢ်ခရံာ်န့ၣ် နီတဂၤတဂ့ၤလီၤ.
လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၆–လါမၢ်ၡး ၄
တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤ | မးသဲ ၁၈–၁၉
“ပလီၢ်နသးဒ်သိးနသုတကဲထီၣ် တၢ်လီၤဃံၢ်လၢပှၤဂၤဒီး နနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်တဂ့ၤ”
(မးသဲ ၁၈:၆, ၇) မ့မ့ၢ်ဖဲဒၣ်ပှၤလၢအဒုးလီၤဃံၤပှၤအဆံးလၢ အနာ်က့ၤယၤတဖၣ်အကျါ တဂၤဂၤန့ၣ်, ဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ် မ့ၢ်ဘၣ်စၢထီၣ်လၢအကိာ်, ဒီးအဝဲဒၣ်ဘၣ်တ့ၢ်လီၤလၢ ပီၣ်လဲၣ်အတၢ်ယိာ်ပူၤဒီး, ဂ့ၤဒၣ်တၢ်လၢအဂီၢ်လီၤ. ၇ မ့ၢ်တၢ်လီၤဃံၤအလီၢ်တဖၣ်ဒီး, ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိဘၣ်အဖှီၣ်လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, တၢ်လီၤဃံၤအလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီး, အိၣ်တသ့ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး, ပှၤလၢအဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်လီၤဃံၤအလီၢ်တဂၤန့ၣ်, ဘၣ်အဖှီၣ်လီၤ.
nwtsty တၢ်မၤနီၣ် မး.၁၈:၆, ၇
ဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ် ဘၣ်တၢ်တရံးအီၤလၢ ကသ့ၣ်ယီၤ– မ့တမ့ၢ် “ဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်.” “ကသ့ၣ်ယီၤအဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ်.” ဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ်ဒ်သိးအံၤတဖျၢၣ်န့ၣ် ကလဲၢ်ဝဲ ၁.၂-၁.၅ မံထၢၣ် (၄-၅ ပ့ၣ်) ဒီး ဃၢဒိၣ်မးအဃိ ဒ်သိးပှၤကဂူာ်တၢ်လၢ ဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ်အံၤအဂီၢ် ပှၤဘၣ်သူ ကသ့ၣ်ယီၤလီၤ.
တၢ်လီၤဃံၤအလီၢ်တဖၣ်– ကြံး (စ်) အတၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် စခဲဒၤလိၤ (skanʹda·lon,) “တၢ်လီၤဃံၤအလီၢ်” န့ၣ်အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ ထု ဒီးပှၤတနီၤနီၤ တဲဝဲလၢအမ့ၢ် နီၣ်က့တဘိလၢ အိၣ်လၢထုအပူၤ ဒီးပှၤဘျးလီၤတၢ်အဆၣ် ဒ်သိးပှၤဒိးတၢ်ကန့ၢ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီးလၢခံ တၢ်ကတိၤအံၤ ဘၣ်တၢ်သူအီၤလၢ တၢ်လၢအမၤဘၣ်တိၢ်ပှၤခီၣ် ဒ်သိးပှၤကလီၤဃံၢ်အဂီၢ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် မ့ၢ်တၢ်ကတိၤဒိတခါလၢ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤတခါခါ မ့တမ့ၢ် တၢ်အိၣ်အသးလၢ ကဆှၢပှၤတဂၤဆူ ကျဲလၢအတကြၢးတဘၣ် ဒ်သိးကမၤဘၣ်တိၢ်, မၤလီၤဃံၢ် မ့တမ့ၢ် မၤဒ်သိးပှၤကမၤတၢ်ဒဲးဘးတမံၤမံၤအဂီၢ်လီၤ. မး. ၁၈:၈, ၉ အပူၤတၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် စခဲဒၤလံၤစိၤ (skan·da·liʹzo) န့ၣ်ဘၣ်တၢ်ကွဲးကျိာ်အီၤလၢ “ဒုးလီၤဃံၤ” လီၤ. အဃိတၢ်ကတိၤအံၤ ပှၤကွဲးကျိာ်ထံအီၤလၢ “ကဲထီၣ်ပျံၤသကွီၤ လၢပှၤကမၤတၢ်ဒဲးဘး” အဂီၢ်သ့ဝဲစ့ၢ်ကီးလီၤ.
nwtsty မံဒံယါ
ဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ်
ဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ်န့ၣ် ပှၤသူအီၤလၢ ပှၤကဂူာ်ဘုဒီး သ့ၣ်စၤယံး ဒ်သိးအကန့ၢ်သ့ၣ်စၤယံးအသိအဂီၢ်လီၤ. ဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ်တနီၤနီၤန့ၣ် ဆံးအဃိ နဂူာ်အီၤလၢ နစုသ့, ဘၣ်ဆၣ်တနီၤနီၤန့ၣ် ဒိၣ်အဃိပှၤဘၣ်ဂူာ်အီၤလၢ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလီၤ. ဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ်လၢအဒိၣ်အံၤန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကမ့ၢ်ဒ်သိးဒီး ဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ်လၢ ပှၤဖလ့ၡသးဖိတဖၣ် မၢဝဲစီၤၡံၡိၣ်ဂူာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. (စံၣ်ညီၣ်. ၁၆:၂၁) ဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ်လၢ ပှၤဂူာ်အီၤလၢ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိန့ၣ် ပှၤသူအီၤလၢ အံၣ်စရ့လးအထံအကီၢ်ပူၤတကးဒံးဘၣ် ပှၤသူအီၤလၢ ရိမ့ၤအဘီအမုၢ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.
ဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ်ဒီး လၢၢ်လၢဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ်အဖီလာ်
ဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ်လၢ အဒ်သိးဒီး ပှၤတ့ဃာ်အီၤလၢတၢ်ဂီၤအံၤအပူၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဂူာ်အီၤလၢ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလၢ ပှၤဘုၣ်အီၤလၢဟံၣ် ဒ်သိးဒီး ကသ့ၣ်ယီၤ, ဒီးပှၤဂူာ်ဘုဒီး သ့ၣ်စၤယံးလီၤ. ဒီးဆၢၣ်ဂူာ်လၢၢ်လၢ အဖီခိၣ်တဘ့ၣ်န့ၣ် ကလဲၢ်ဝဲ ၁.၅ မံထၢၣ် (၅ ပ့ၣ်) ဒီးပှၤဘၣ်ဂူာ်အီၤလၢ လၢၢ်လၢအဒိၣ်န့ၢ်အီၤတဘ့ၣ်အဖီခိၣ်လီၤ.
(မးသဲ ၁၈:၈, ၉) ဒီးနစုမ့ၢ်ဂ့ၤ, နခီၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, မ့ၢ်ဒုးလီၤဃံၤနၤဒီး, ဒီၣ်တဲာ်ကွံာ်အီၤ, ဒီးကွံာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤလၢ နအိၣ်တက့ၢ်. နလဲၤနုာ်လၢတၢ်မူအပူၤ, လၢနစုဟးဂီၤ, နခီၣ်ဟးဂီၤ, နစုတူာ်နခီၣ်တူာ်န့ၣ်, ဂ့ၤန့ၢ်နဘၣ်တၢ်တ့ၢ်လီၤကွံာ်နၤအိၣ်ဒီး နစုခံခီ, နခီၣ်ခံခီ, ဆူမ့ၣ်အူလီၤထူလီၤယိာ် အပူၤတက့ၢ်လီၤ. ၉ ဒီးနမဲာ်မ့ၢ်ဒုးလီၤဃံၤနၤဒီး, အူခွဲးထီၣ်ကွံာ်အီၤ, ဒီးကွံာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤလၢ နအိၣ်တက့ၢ်. နလဲၤနုာ်လၢတၢ်မူအပူၤ အိၣ်ဒီးနမဲာ်တခီဒ့ဧိၤန့ၣ်, ဂ့ၤန့ၢ်ဘၣ်တၢ်တ့ၢ်လီၤကွံာ်နၤ အိၣ်ဒီးနမဲာ်ခံခီလၢာ်ဆူ လရာ်မ့ၣ်အူပူၤန့ၣ်တက့ၢ်လီၤ.
nwtsty တၢ်မၤနီၣ် မး. ၁၈:၉
ကဟဲနၢ်– တၢ်ကတိၤအံၤဟဲလၢ ကြံး (စ်) အတၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် ကဟ့ၣ်နိၣ် (geh hin·nomʹ) ဒီးအခီပညီမ့ၢ်ဝဲ “ကစၢၢ်ကဆူး ဟံၣ်နိၣ်” လီၤ. ဒီးတၢ်လီၢ်အံၤအိၣ်လၢ လၢပျၢၤဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ် မုၢ်နုာ်ကလံၤထံးတကပၤလီၤ. (ကွၢ် App. B12, map “Jerusalem and Surrounding Area.”) လၢယ့ၣ်ၡူးအစိၤန့ၣ် တၢ်လီၢ်အံၤကဲထီၣ်ဝဲတၢ်လီၢ်လၢ ပှၤဒွဲၣ်အူထီၣ်တၢ်ကမှံၤအလီၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “ကဟဲနၢ်” န့ၣ်ပတဲလၢအခီပညီမ့ၢ် တၢ်မၤဟးဂီၤလီၤထူလီၤယိာ်န့ၣ် ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲလီၤ.
nwtsty Glossary
ကဟဲနၢ်
ပှၤကြံး (စ်) ဖိတဖၣ်ကိးဝဲ ကစၢၢ်ကဆူးဟံၣ်နိၣ်န့ၣ်လၢ ကဟဲနၢ်ဒီး တၢ်လီၢ်အံၤအိၣ်ဝဲဖဲ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ် မုၢ်နုာ်ကလံၤထံးတခီလီၤ. (ယံး. ၇:၃၁) မ့ၢ်ဝဲတၢ်လီၢ်လၢ ဝံတဲဆိပာ်စၢၤဝဲလၢ ပှၤသံအစိၣ်တဖၣ် ကဘၣ်တၢ်ကွံာ်လီၤအီၤဖဲန့ၣ်လီၤ. (ယံး. ၇:၃၂; ၁၉:၆) တၢ်အုၣ်အသးလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ မ့တမ့ၢ် ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် ဘၣ်တၢ်တ့ၢ်လီၤအီၤမူဒံး မ့တမ့ၢ် ဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤနး မူဒံးအီၤလၢ ကဟဲနၢ်အပူၤန့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. အဃိ ကဟဲနၢ်န့ၣ်တအဲၣ်ဒိးဒိလီၤဝဲ တၢ်လီၢ်လၢ ပှၤကဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤနးပှၤ လၢမ့ၣ်အူလီၤထူလီၤယိာ် လၢအမ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢ ပထံၣ်ဖျါအီၤတသ့န့ၣ်ဘၣ်. ဒီးယ့ၣ်ၡူးဒီး အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် သူဝဲတၢ်ကတိၤအံၤလၢ ကပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်စံၣ်ညီၣ်လီၤထူလီၤယိာ်လၢအမ့ၢ် “တၢ်သံလၢအပှဲၤထီၣ်ခံစုတစု” ဒီးအခီပညီမ့ၢ်ဝဲ တၢ်မၤဟးဂီၤလီၤထူလီၤယိာ်, လၢာ်စီပျီန့ၣ်လီၤ.—လီၣ်. ၂၀:၁၄; မး. ၅:၂၂; ၁၀:၂၈.
(မးသဲ ၁၈:၁၀) ဒ်သိးသုသုတမၤ တရီတပါပှၤလၢ အဆံးတဖၣ်အံၤ အကျါနီတဂၤတဂ့ၤဒီး, ပလီၢ်သုသးတက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ယစံးဘၣ်တဲဘၣ်သုလၢ အဝဲသ့ၣ်အကလူးလၢမူခိၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကွၢ်ဘၣ်ယပၢ် အိၣ်လၢမူခိၣ် အမဲာ်တထံၣ်ဃီလီၤ.
nwtsty တၢ်မၤနီၣ် မး. ၁၈:၁၀
ကွၢ်ဘၣ်ယပၢ် အိၣ်လၢမူခိၣ် အမဲာ်– မ့တမ့ၢ် “လဲၤနုာ်ဘၣ်လၢ ယွၤအမဲာ်ညါ.” ထဲဒၣ်မူခိၣ်ကလူးတဖၣ်န့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဝဲကစၢ်ယွၤအမဲာ်သ့ ခီဖျိလၢအဝဲသ့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကအိၣ်ဘၣ်လၢယွၤအမဲာ်ညါအဃိန့ၣ်လီၤ.—၂ မိၤ. ၃၃:၂၀.
တၢး၁၀ ၁၁/၁ ကဘျံးပၤ ၁၆
ပှၤနီၢ်သးဖိတဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤပှၤ မ့တမ့ၢ် မၤဘၣ်ဒိပှၤသ့ဒ်လဲၣ်
ယ့ၣ်ၡူးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ မူခိၣ်ကလူးတဖၣ် အိၣ်ဒီးမူဒါလၢ ကကွၢ်ထွဲယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် လၢနီၢ်သးတခီလီၤ. ဖဲယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်ပလီၢ် အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤလီၤဃံၤပှၤဂၤအခါ အဝဲတဲဝဲလၢ “ဒ်သိးသုသုတမၤ တရီတပါပှၤလၢ အဆံးတဖၣ်အံၤ အကျါနီတဂၤတဂ့ၤဒီး, ပလီၢ်သုသးတက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ယစံးဘၣ်တဲဘၣ်သုလၢ အဝဲသ့ၣ်အကလူးလၢမူခိၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကွၢ်ဘၣ်ယပၢ် အိၣ်လၢမူခိၣ် အမဲာ်တထံၣ်ဃီလီၤ.” (မးသဲ ၁၈:၁၀) ယ့ၣ်ၡူးတအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဂၤစုာ်စုာ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးအမူခိၣ်ကလူးလၢ ကကွၢ်ထွဲအီၤန့ၣ်ဘၣ်. အဝဲအဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ မူခိၣ်ကလူးတဖၣ်လၢ အမၤသကိးတၢ်ဒီး ကစၢ်ယွၤဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ဝဲ ခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လီၤ.
ခူၣ်ထီၣ်နီၢ်သးအတၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်
(မးသဲ ၁၈:၂၁, ၂၂) တုၤနုၤတစု, စီၤပ့းတရူးဟဲဃီၤဆူအအိၣ်ဒီးစံးဝဲဒၣ်, ကစၢ်ဧၢ, ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်မ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်ယၤဒီး, ယဘၣ်ပျၢ်အတၢ်န့ၣ်ပှံၤစုလဲၣ်. တုၤအပှဲၤထီၣ်နွံစုဧါ. ၂၂ ဒီးယ့ၣ်ၡူးစံးဘၣ်အီၤ, ယတစံးဘၣ်, တုၤအပှဲၤထီၣ်နွံစုဘၣ်, မ့ၢ်တုၤအပှဲၤထီၣ်နွံစုအဘျီနွံဆံလီၤ.
nwtsty တၢ်မၤနီၣ် မး. ၁၈:၂၂
၇၇ ဘျီ– “နွံစုအဘျီနွံဆံ.” မ့မ့ၢ်လၢ ကြံး (စ်) အတၢ်ကတိၤန့ၣ် ပနၢ်ပၢၢ်အီၤလၢ “၇၀ ဒီး ၇” (၇၇ ဘျီ) မ့တမၢ် “၇၀ အဘျီ ၇ ဘျီ” (၄၉၀ ဘျီ) သ့ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဃးဒီး ကြံး (စ်) အတၢ်ကတိၤတဖျၢၣ်ဃီဒီး တၢ်ကတိၤအံၤန့ၣ် လၢလံာ်စဲးထူးကၠ့း (Septuagint) အပူၤ ၁ မိၤၡ့ ၄:၂၄ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “၇၇ ဘျီ” လီၤ. အဃိပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ တၢ်ကတိၤအံၤန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကအဲၣ်ဒိးစံးဝဲ “၇၇ ဘျီ” လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ခီဖျိလၢ နီၣ်ဂံၢ်နွံ ဟဲအါထီၣ်ကဒီးတဖျၢၣ်အဃိ အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ “အကတၢၢ်တအိၣ်ဘၣ်.” ဖဲစီၤပ့းတရူးတဲဝဲ ၇ ဘျီ ဒီးယ့ၣ်ၡူးတဲအါထီၣ်ဝဲလၢ ၇၇ ဘျီအခါန့ၣ် အဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် တကြၢးပာ်ပနီၣ်ဝဲလၢ ကဘၣ်ပျၢ်ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ် ပှဲၤဘျီပှဲၤဘျီလဲၣ်န့ၣ်ဘၣ်. မ့မ့ၢ် ဘ့ၤဘံၤလိၤနံယၤ ထါလမိး (Babylonian Talmud) (Yoma 86b) န့ၣ်တဲဝဲလၢ– “ပှၤတဂၤ မ့ၢ်မၤကမၤတၢ် တဘျီ, ခံဘျီ, သၢဘျီန့ၣ် ကဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်အီၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် မ့မ့ၢ်လွံၢ် ဘျီတဘျီန့ၣ် အတၢ်ကမၣ်တပျၢ်လၢၤဘၣ်.”
(မးသဲ ၁၉:၇) ဒီးအဝဲသ့ၣ်စံးဘၣ်အီၤ, မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဒီးဘၣ်မနုၤလၢ စီၤမိၤၡ့မၤလိာ်လၢပှၤကဟ့ၣ်လံာ်လီၤဖှၣ်တဘ့ၣ်, ဒီးပာ်မၢ်အီၤလဲၣ်.
nwtsty တၢ်မၤနီၣ်လၢ မး. ၁၉:၇
လံာ်လီၤဖှၣ်– မ့တမ့ၢ် “လံာ်အုၣ်သးလၢ တၢ်မၤကတၢၢ်ကွံာ် တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီအဂီၢ်” (certificate of divorce) ပှၤပိာ်ခွါတဂၤ လၢအဲၣ်ဒိးမၤလီၤဖးအသးဒီးအမါန့ၣ် စီၤမိၤၡ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအိၣ်လၢ အဝဲကဘၣ်ကတဲာ်ကတီၤဝဲ လံာ်လီၤဖှၣ်လၢ အလီၤပလိာ်ဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီ, ဒီးလဲၤတဲသကိးတၢ်ဒီး ပှၤသးပှၢ်တဖၣ်အဃိ တၢ်ဆၢကတီၢ်အိၣ်လၢ အဝဲကဆိကမိၣ်က့ၤဝဲ အတၢ်ဆၢတဲာ်လၢအရ့ဒိၣ်အံၤအဂီၢ်လီၤ. စီၤမိၤၡ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ တြီဝဲ တၢ်မၤကတၢၢ်တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီညီညီဖိ ဒီးဒီသဒၢဝဲ ပှၤပိာ်မုၣ်တဖၣ်လီၤ. (၅ မိၤၡ့ ၂၄:၁) ဘၣ်ဆၣ် လၢယ့ၣ်ၡူးအစိၤန့ၣ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်တဖၣ် မၤကတၢၢ်န့ၢ်ပှၤတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီ ညီညီဖိလီၤ. ပှၤကွဲးတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤလၢ တၢယၤဖှိၣ်အစိၤ ကၠိစံဖးန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤဖၤရံၤၡဲလၢ အမၤကတၢၢ်အတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီ ဒီးအဝဲပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤမၤကတၢၢ်ကွံာ် တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီသ့လၢ “တၢ်ဂ့ၢ်တခါဂ့ၤတခါဂ့ၤ (တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ပှၤပိာ်ခွါတဖၣ် မၤဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ)” အဃိလီၤ.
nwtsty မံဒံယါ
လံာ်လီၤဖှၣ်
လံာ်လီၤဖှၣ်တဘ့ၣ်အံၤ မ့ၢ်လံာ်လီၤဖှၣ်လၢ ခ.န ၇၁ မ့တမ့ၢ် ၇၂ ဒီးပှၤကွဲးအီၤလၢ ပှၤအၤရၣ်ဖိအကျိာ်လီၤ. ပှၤထံၣ်န့ၢ်အီၤလၢ ထံကျိဃ့ထီ ဝဲဒံၤ မၠူရၢဘၤ (Wadi Murabbaat) လၢအအိၣ်လၢ ယူဒၤအမဲးမုၢ်ခိၣ် အကလံၤစိးတခီလီၤ. လံာ်လီၤဖှၣ်အံၤအပူၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဖဲပှၤယူဒၤဖိတဖၣ် ပူထီၣ်တၢ် ဃုနံၣ်တနံၣ်န့ၣ် နဲးစၤ (Naqsan) အဖိခွါ စီၤယိၤသး မၤကတၢၢ်ကွံာ် အတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီဒီး စီၤယိနၤသၣ်လၢအအိၣ်ဖဲ မၤစၤဒၤ (Masada), အဖိမုၣ် နီၢ်မံးရယၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဖးလံာ်စီဆှံ
(မးသဲ ၁၈:၁၈-၃၅) ယစံးဘၣ်တဲဘၣ်သုတီတီအံၤ, ဖဲဒၣ်တၢ်လၢသုစၢဃာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢတမံၤမံၤန့ၣ်, ကဘၣ်တၢ်စၢဃာ်အီၤလၢမူခိၣ်လီၤ. ဒီးဖဲဒၣ်တၢ်လၢသုဃ့ၣ်လီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢတမံၤမံၤန့ၣ်, ကဘၣ်တၢ်ဃ့ၢ်လီၤအီၤလၢမူခိၣ်လီၤ. ၁၉ မၤကဒီးတစု, ယစံးဘၣ်တဲဘၣ်သု, ပှၤလၢသုကျါခံဂၤ, အသးမ့ၢ်ဒ်သိးလိာ်အသးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအံၤလၢတၢ်တမံၤမံၤအဂ့ၢ်လၢအဃ့ဝဲန့ၣ်ဒီး, ကကဲထီၣ်လၢအဂီၢ်လၢ ယပၢ်လၢအအိၣ်လၢမူခိၣ်လီၤ. ၂၀ အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ဖဲခံဂၤသၢဂၤအိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်လၢ ယမံၤအဃိန့ၣ်, ယအိၣ်လၢအကျါဖဲန့ၣ်လီၤ. ၂၁ တုၤနုၤတစု, စီၤပ့းတရူးဟဲဃီၤဆူအအိၣ်ဒီးစံးဝဲဒၣ်, ကစၢ်ဧၢ, ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်မ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်ယၤဒီး, ယဘၣ်ပျၢ်အတၢ်န့ၣ်ပှံၤစုလဲၣ်. တုၤအပှဲၤထီၣ်နွံစုဧါ. ၂၂ ဒီးယ့ၣ်ၡူးစံးဘၣ်အီၤ, ယတစံးဘၣ်, တုၤအပှဲၤထီၣ်နွံစုဘၣ်, မ့ၢ်တုၤအပှဲၤထီၣ်နွံစုအဘျီနွံဆံလီၤ. ၂၃ အကူၢ်မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဒီး, မူခိၣ်အဘီအမုၢ်မၤသးဒ်စီၤပၤတဂၤလၢ အသးအိၣ်လၢအကဟံးန့ၢ် အကုၢ်တဖၣ်အမံၤအသၣ် အသိးန့ၣ်လီၤ. ၂၄ ဒီးဟံးန့ၢ်အကုၢ်တဖၣ် အမံၤအသၣ်အဖၢမုၢ်ဒီး, ပှၤဟဲစိာ်ဆူအအိၣ်ပှၤလၢ အကမၢ်အိၣ်စ့အတၤလၣ် တကလးတဂၤလီၤ. ၂၅ ဒီးမ့ၢ်အတၢ်တအိၣ်ဘၣ်လၢ အကလိးက့ၤဝဲဒီး, အကစၢ်မၤလိာ်လၢတၢ်ကဆါကွံာ်အီၤ, ဒီးအဖိအမါ, ဒီးအဖိအလံၤ, ဒီးကယဲၢ်တၢ်အိၣ်ဒီးအီၤခဲလၢာ်, ဒီးလိးက့ၤတၢ်လီၤ. ၂၆ မၤသးဒ်န့ၣ်ဒီး, အကုၢ်တဂၤထိၣ်လီၤပှီၤအသးလၢ အမဲာ်ညါ, ဒီးဘါထီၣ်အီၤဒီးစံးဝဲဒၣ်, ကစၢ်ဧၢ, ဝံသးစူၤဒၣ်ကလိာ်ယၤတက့ၢ်. ဒီးယကလိးက့ၤ နတၢ်ခဲလၢာ်လီၤ. ၂၇ ဒီးကုၢ်တဂၤန့ၣ် အကစၢ်သးကညီၤအီၤ, ဒီးမၤထူၣ်ဖျဲးအီၤ, ဒီးပျၢ်လီၤတူာ်ကွံာ်အကမၢ်န့ၣ်လီၤ. ၂၈ ဒီးကုၢ်တဂၤန့ၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ်, ဒီးထံၣ်န့ၢ်ကုၢ် သကိးကုၢ်ဒီးအီၤတဂၤ, လၢအကမၢ် အိၣ်ဝဲဒီးအီၤ, လၢစ့ဒန့ၤရံၤတကယၤ, ဒီးစှီၤဃာ်အကိာ်, ဒီးစံးဝဲဒၣ်, နကမၢ်အိၣ်ဒီးယၤန့ၣ်, လိးက့ၤယၤတက့ၢ်. ၂၉ မၤသးဒ်န့ၣ်ဒီး, ကုၢ်သကိးကုၢ်ဒီးအီၤတဂၤန့ၣ်, ထိၣ်လီၤပှီၤအသးဒီး ဃ့ကညးအီၤဒီးစံးဝဲဒၣ်, ဝံသးစူၤဒၣ် ကလိာ်ယၤတက့ၢ်, ဒီးယကလိးက့ၤနတၢ်ခဲလၢာ်လီၤ. ၃၀ ဘၣ်ဆၣ်ဒီး, တအဲၣ်ဘၣ်ဝဲဘၣ်, ဒီးလဲၤတ့ၢ်လီၤအီၤဆူဃိာ်ပူၤ, တုၤအကလိးက့ၤအကမၢ်လီၤ. ၃၁ ဒီးတုၤကုၢ်သကိးကုၢ်ဒီးအီၤတဖၣ် ထံၣ်တၢ်မၤအသးန့ၣ်ဒီး, အသူၣ်အုးအသးအုးဒိၣ်မး, ဒီးလဲၤဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါအကစၢ်လၢ တၢ်မၤအသးန့ၣ်ခဲလၢာ်လီၤ. ၃၂ တုၤနုၤတစု, အကစၢ်ကိးက့ၤအီၤဆူအအိၣ် ဒီးစံးဝဲဒၣ်, ကုၢ်အၢတဂၤဧၢ, မ့ၢ်နဃ့တၢ်လၢယၤဒီး, ယပျၢ်နကမၢ်ခဲလၢာ်လီၤ. ၃၃ ဒ်ယသးကညီၤနၤအသိး, ဂ့ၤလၢနသးကညီၤ ကုၢ်သကိးကုၢ်ဒီးနၤတဂၤန့ၣ် တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ. ၃၄ ဒီးအကစၢ်အသးဒိၣ်ထီၣ်, ဒီးဟ့ၣ်လီၤကွံာ်အီၤလၢ ပှၤမၤနးမၤဖှီၣ်တၢ်တဖၣ်အစုပူၤ, တုၤအကလိးက့ၤ အကမၣ်ခဲလၢာ်လီၤ. ၃၅ ဒီးသုမ့ၢ်တပျၢ်ကွံာ်ဘၣ် သုဒီပုၢ်ဝဲၢ်အတၢ်ကမၣ်လၢ သုးသးကံၢ်ပူၤစုာ်စုာ်ဘၣ်ဒီး, ယပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ်န့ၣ်, ကမၤသုဒ်န့ၣ်အသိးစ့ၢ်ကီးလီၤ.