KHANI YOFUNJEDA 48
NYIMBO 129 Tipitirizebe Kupirira
Kodi Buku la Yobu Linanikami-e Avi Nagumana na Mavuto?
“Vyoona, Mulungu kanapanga vyongo vyotakala.”— YOBU 34:12.
YOLINGA
Mukhanila ninokambilana mwemo buku la Yobu linanikami-eleathu vwechecha chifukwa iwa Mulungu unalola ira nigumanenga na mavuto, koma teto mwemo linanikami-eleathu ira nivilelenga nagumananga na mavuto.
1-2. Chifukwa n’ni pivyofuneya welenga buku la Yobu?
KODI muwelengavo buku la Yobu chineneveva? Buku la Yobu tilawale vinjinji, moi lalembiwe chaka 3 500 diviriledo. Bukuli ti limo-i mwa mabuku okami-a vinjinji vailambwela. Kafukufuku m’mo-iwa, oofotokoza ira bukuli lalembiwe moorucha vwa, koma teto mopangi-a chidwi, moi ootonyi-eda teto ira olembiwa ali “wazelu vinjinji.” Mose ngunoyo alembile bukuli, koma mulembi mulukulu wa bukuli ngu Yehova Mulungu. — 2 Tim. 3:16.
2 Buku la Yobu chi mbali imo-i yofuneya vinjinji ya Baibulo. Chifukwa n’ni ninaonga eno? Ninanonga eno, chifukwa yoi linofotokoza pama khani ilukulu ineyo Angelo koma teto athu kanakuziwanaathu, ineyo kuweli-a zina la Yehova Mulungu. Bukuli linonifunji-a teto vya makalelo odabwi-a a Yehova monga chikondi, chilungamo, zelu, koma teto kopolo. Mwaisazo, bukuli linomuromola Yehova ira “ngwakopolo detene” maulendo 31 iyana na mabuku amo-iwa a m’Baibulo. Enjedela veva bukuli linosomeda teto vyofuka vyofuneya vinjinji, tangani-avo yofuka ineyo athu anjinji kanafunaathu iziwa yosomeda iwa, yoi: Chifukwa n’ni Mulungu unalola ira athu kavuteyenga?
3. Kodi funjeda vyokuza buku la Yobu unanikami-e mundila dimo-i diivi?
3 Muthu unoyo uli vamwango, unokaana mwai oona iliyetene ineyo imurungunuwile. Mofwanafwana na vyevi, Buku la Yobu linonikami-a ona mavuto m’maganizo mwi-u, monga mwemo Yehova munaaonela liye. Mukhanila ninokambila mwemo Buku la Yobu linanikami-eleathu nagumana na mavuto. Moi ninoona mwemo khani ya Yobu yaakami-eleathu Aisaraeli amo-i, koma teto mwemo inanikami-eleathu malambwano. Ninofunjeda teto mwemo nina-indi-edele iyo chito buku la m’Baibuloli vokami-a athu amo-iwa.
MULUNGU OOLOLA IRA YOBU AGUMANE NA MAVUTO
4. Kodi Yobu na Aisaraeli anayo kakala wu Iguputo kana-iyana moi avi?
4 Vathawi ineyo Aisaraeli kavuteyaathu monga akapolo wu Iguputo, muthu m’mo-iwa oromoliwa ira Yobu akala wu Uzi. Wewo mwina wali umamawa Wailambo Yolonjeziwa vakwikwi na umpoto wailambo ya Arabia. Kangali wu Iguputowo, Aisaraeli koowambeela lambela mafano. Koma Yobu ali o-iyana vinjinji na aluwa, moi liye oomutumikela Yehova mororomeleya. (Yos. 24:14; Ezek. 20:8) Yehova oonga vyokuza Yobu ira: “Vailambo yavati kavali m’mo-iwa ofwanafwana na liye.”a (Yobu 1:8) Yobu ali muthu olemela vinjinji kwaranya athu etene, moi udela la umamawa Wailambo Yolonjeziwa kawali muthu unoyo alemekeziwa vinjinji kwaranya liye. (Yobu 1:3) Koma Satana oolunduwa angaonile muthu ofuneya vinjinjila koma teto ochukola atumikelanga Mulungu mororomeleya.
5. Chifukwa n’ni Yehova alolile ira Yobu avuteye? (Yobu 1:20-22; 2:9, 10)
5 Satana aongile ira Yobu ookoza iya mutumikela Yehova akala unagumane na mavuto. (Yobu 1:7-11; 2:2-5) Ngakale ira Yehova oomuomeliwana vinjinji Yobu, vyevyo Satana aongile liyevi vyoowambeeli-a vyofuka vyofuneya vinjinji. Eno Yehova oolola ira Satana amuyese nayolinga yoi vyoona viwa vioneele. (Yobu 1:12-19; 2:6-8) Satana oopangi-a ira liye aluse viweto vyae vyetene, moi oopha a-imae 10 koma teto oopangi-a ira akaena mabala thuthu letene. Moi athu koo-iya mulemekeza. Liye oopanga vyetene vyevi, nayolinga yofuna mupangi-a ira a-iye mutumikela Yehova. (Welengani Yobu 1:20-22; 2:9, 10.) Koma vangavirile thawi Yehova oomuchili-a. Moi oomuva-a chuma injinji, oomuva-a a-ima amo-iwa 10 koma teto athu koowambeela mulemekeza nawili. Oopangi-a ira akaena moyo chaka dimo-idiwa 140. Nayodabwi-a inela vyoopangi-a ira aone vizuulu vya azuulwae. (Yobu 42:10-13, 16) Kodi khani ya Yobwila yakami-e avi atumiki a Yehova a mundulimu, nanga inanikami-e avi iyovano malambwano?
6. Kodi khani ya Yobu yaakami-e avi Aisaraeli iziwa chifukwa iwa Mulungu unalola ira nivuteyenga? (Onani teto ithuzithuzi.)
6 Mwemo khanila yaakami-eleathu Aisaraeli. Moyo wa Aisaraeli wu Iguputo wali orucha vinjinji. Mwaisazo,Yoswa na Kalebe kookala wa chaka dinjinji kangali akapolo. Vanduli viwa, kookala wa chaka 40 kaendaendanga muipululu chifukwa yoi Aisaraeli amo-iwa katamuvwele Yehova. Khani ya Yobu koma teto mwemo Yehova mwaakami-ele liye, yookoza akami-a Aisaraelala koma teto Aisaraeli amo-iwa anayo kaze kakaena moyo vanduli viwa. Aluwa kooiziwa ira Satana ngunoyo unaambeeli-a mavuto moi kooza kaiziwe chifukwa iwa Yehova ulolile ira athu kagumanenga na mavuto, koma teto mwemo munadalisela liye athu anayo kanapitilizave kala ororomeleya ngakale kagumananga na mavuto.
Aisaraeli anayo kakalile thawi indendai wu ukapolo wu Iguputo, kookoza funjedavo yongo va vyevyo vyamuireele Yobu. Na-iyene teto ninokoza funjedavo yongo malambwano (Onani ndima 6)
7-8. Kodi buku la Yobu linakami-e avi athu anayo kanagumana na mavuto? Pelekani isazo.
7 Vyevyo ninafunjedevo iyo. Pivyovwi-a chisoni ira athu anjinji malambwano, koo-iya muroromela Mulungu chifukwa katinavwechecha ira chifukwa n’ni athu apama kanagumana na mavuto! Isazo vakhanila ngu muthu m’mo-iwa wau Rwanda zina lae Hazel.b Liye angali sikana oomuroromela Mulungu. Koma vanduli viwa vyongo vyoochenja vamoywae. Banja la makolwae loomala moi oowambeela kala na ababae omufwanya anayo kamuzuzumi-a. Koma teto muthu m’mo-iwa oomu-indela. Vanduli viwa liye oodowa uchalichi ineyo apempela liye ira kamulimbikise, koma katamukami-ile. Vangavirile thawi, oomulembela Mulungu kalata. Liye aongile ira: “Mulungu, ndikala ndipempelanga wa nyo, moi ndiesaesa panga vyongo vyapama, koma nyo mundipangele vyongo vyotakala m’malo mwa vyapama. Chifukwa ya vyevi kandinafuna iziwa vya nyo, moi ndinapangenga vyongo vyevyo ndinaona miyo ira vinerenga ndipangi-a ira ndikalenga osangalala.” Pivyovwi-a chisoni ira athu anjinji monga Hazel, koowandeliwa vyonama vyokuza Mulungu moi kanororomela ira Mulungu ngunoyo unapangi-a ira athu kagumanenga na mavuto.
8 Buku la Yobu linonifunji-a ira Mulungu kai unoyo unapangi-a mavuto, koma linaonga ira unapangi-a ngu Satana. Bukuli teto linonifunji-a ira kaniganizenga ira athu anayo kanagumana na mavuto kanakala ira kana-anda vyevyo kazalileathu. Baibulo linaonga ira “thawi yasoka koma teto vyo-oembekezeleya” vinokoza muireela muthu uliwetene, vathawi iliyetene. (Nam. 9:11; Yobu 4:1, 8) Khani ya Yobu inonifunji-a ira napitiliza kala ororomeleya, ninoteteza mbili ya Yehova, koma teto ninokami-a someda vyevyo Satana unamunamedela liye. Vyevi vinokami-a ira zina la Yehova liweli-iwe. (Yobu 2:3; Miya. 27:11) Moi vinonikami-a iyovano, koma teto vinokami-a athu amo-iwa kagumana na mavuto, moi ninoyamikela vinjinji chifukwa yoiziwa vyevi. Vangavirile thawi, Hazel oowambeela funjeda Baibulo na Mboni da Yehova moi oovwechecha ira Mulungu kai unoyo apangi-ile ira agumanenga na mavuto. Moi aongile ira: “Ndoopempela nawili wa Mulungu, moi ndoomuwandela vyetene vya m’murimani mwanga. Ndoomuwandela Yehova ira vevo ndaonga miyo ira kandinafuna iziwa vya liye, kandaiziwa ineyo ndaonga miyo. Ndoonga vyevyo chifukwa vathawi ineyo, ndali ndaanamuiziwe paama Yehova. Vathawiila ndinoiziwa ira Yehova unondiomeliwana, moi ndinokoza onga ira ndili muthu osangalala vinjinji.” Iyo nili osangalala vinjinji chifukwa yoi niiziwa chifukwa iwa Mulungu unalola ira nigumanenga na mavuto. Sopano tiyemoni nione mwemo khani ya Yobu inanikami-eleathu nagumananga na mavuto.
KODI KHANI YA YOBU INANIKAMI-E AVI IRA NIVILELENGA?
9. Kodi munafotokoze avi mwemo Yobu mwavuteela liye? Nanga apangile n’ni? (Yakobo 5:11)
9 Kaerekezelani ira munamuona Yobu avuteyanga. Thuthu lae letene likaana mabala, moi ugaratile ekave vadora avwanga voreya vinjinji. Thuthu lae letene lili lodimba chifukwa ya marendayo moi uonda vinjinji. Chifukwa yogoma novoreya, liye unaaviwanga vo-indi-eda chito liphali, wu adandaulanga chifukwa ya mavutwae. Koma liye kaakede kaana moyo, koma oovilela. (Welengani Yakobo 5:11.) Kodi chin’ni ineyo yamukami-a ira avilelenga?
10. Kodi chin’ni ineyo inatonyi-eda ira Yobu oomasuwa mufotokozela Yehova mwemo mwavwela liye? Fotokozani.
10 Yobu ali vausamwali wapama na Yehova, moi chifukwa ya vyevi oomasuwa muwandela Yehova mwemo mwavwela liye. (Yobu 10:1, 2; 16:20) Mwaisazo, chaputala 3 inotonyi-eda ira Yobu oodandaula chifukwa ya mavuto anayo agumanana liye moi aganiza ira Yehova ngunoyo unapangi-a mavutwayo. Vanduli viwa afwae aralu koomuwandela moweli-edaweli-eda ira unalangiwa na Mulungu chifuwa ya vyongo vyotakala vyevyo apangile liye. Koma Yobu oopitiliza onga vamaso va Yehova ira ali ororomeleya. Vyongo vimo-i vyevyo Yobu aonga liye, vyootonyi-eda ira liye ooviona ira ali olungama vinjinji kwaranya Mulungu. (Yobu 10:1-3; 32:1, 2; 35:1, 2) Muchaputala 31, liye oomuvepa Yehova ira aonge vyoi kaali ofwanelela langiwa. (Yobu 31:35) Pivyoona ira Yobu oolakwi-a vomuvepa Yehova ira amuwandele chifukwa iwa liye avuteya. Moi oosomedela ekave ira oonga “mooganiza pama” vofuna tonyi-eda ira ali olungama. — Yobu 6:3, 26.
11. Kodi Yehova amusomedile avi Yobu?
11 Naona vyevyo vyaireile na Yobu, ninovwechecha ira liye oonga mwatundu unola chifukwa yoi ali vausamwali olimba na Yehova. Moi oororomela na murimae wetene ira Yehova unomuweluza mwachilungamo. Vevo Yehova amusomedile liye, kamufotokozele vifukwa vyetene vyevyo vyapangi-a ira avuteyenga. Koma teto liye kamuimbile mulandu chifukwa yodandaula kapena yovioni-eda ira ngolungama. M’malomwiwa, oomulangiza mwachilungamo ngati mwemo baba wachikondi munapangela liye na mwanae, moi inela yali ndila yapama vinjinji yomukami-ela Yobu. Chifukwa vyoomukami-a somedela moviyevi-a ira kaaiziwa iliyetene moi oolapa chifukwa yoonga mooganiza pama. (Yobu 31:6; 40:4, 5; 42:1-6) Kodi khani ya Yobu yaakami-e avi athu awale, nanga inanikami-e avi malambwano?
12. Kodi khani ya Yobu yakami-e avi Aisaraeli amo-iwa?
12 Mwemo khanila yaakami-eleathu Aisaraeli. Aisaraeli kookoza funjeda vinjinji va vyevyo vyamuireele Yobu. Mwaisazo, tiyemoni nione vyevyo Mose afunjede liye. Monga sogoleli wa Isaraeli, liye afuneya limbana na mavuto koma teto vyokumudwi-a vinjinji. Mo-iyana na Aisaraeli oovwela, anayo kadandaula vya Yehova kagumana na mavuto, Mose oopempela wa Yehova ira amukami-e agumana na mavuto. (Ekis. 16:6-8; Num. 11:10-14; 14:1-4, 11; 16:41, 49; 17:5) Koma teto Mose afuneela vilela vevo ava-iwe liye malangizo okumela wa Yehova. Mwaisazo, Aisaraeli kangali wu Kadesi, mwina muchaka ya 40 muipululu, Mose oonga “mooganiza pama” moi oolepela peleka ulemelelo wa Yehova. (Sal. 106:32, 33) Chifukwa ya vyevi, Yehova kaalolile ira Mose avolowe Muilambo Yolonjeziwa. (Doto. 32:50-52) Ilango inela inaoneya ira yali yovoreya vinjinji wa Mose, komave ngakale vyali eno liye oosomedela moviyevi-a. Khani ya Yobu yookoza teto kami-a Aisaraeli amo-iwa ausogolo ira kavilelenga kagumananga na mavuto. Ganizela khanila ookoza akami-a ira kamufotokozelenga Yehova mwemo kanavwelaathu koma moovi-elela unduli. Koma teto koofunjeda ira kasomedelenga ilango yokumela wa Yehova moviyevi-a.
13. Kodi khani ya Yobu inanikami-e avi ira nivilelenga? (Aheberi 10:36)
13 Mwemo khanila inanikami-eleathu malambwano. Moyo wa malambwano ngozaala na mavuto, eno ninofuneela kopolo ira nivilelenga. (Welengani Aheberi 10:36.) Mwaisazo, amo-i kanobulela marenda alukulu, kapena kanolimbana na nkhawa, mavuto alukulu am’banja, koma teto chisoni chifukwa yokhweliwa. Moi thawi dimo-i vyoonga koma teto vyopanga vya athu amo-i, vinokoza pangi-a ira vikalenga vyorucha ira kavilelenga. (Miya. 12:18) Koma ngakale vili eno, khani ya Yobu inonifunji-a ira ninokoza muwandela Yehova mavuto anayo ninagumana iyo koma teto mwemo ninavwela iyo nororomelanga ira Liye unonivuruwana. (1 Yoh. 5:14) Liye kanaza aniweluza kapena niimba mulandu akala thawi dimo-i niongile “mooganiza pama” ngati mwemo Yobu mwapangele liye. M’malomwiwa Mulungu unoza aniva-e kopolo koma teto zelu ira nikwakwani-enga vilela. (2 Mbi. 16:9; Yak. 1:5) Thawi dimo-i ninokoza funeya va-iwa malangizo kapena ilango akala vanafuneya panga eno ngati mwemo vyaliliathu na Yobu. Buku la Yobu linonifunji-a mwemo ninapangele iyo nawachela malangizo okumela wa Yehova ozela m’Mawae, okumela mugulu lae kapena okumela wa Akristu afwi-u olimba mwauzimu. (Aheb. 12:5-7) Yobu oodalisiwa vinjinji chifukwa yosomedela moviyevi-a vevo ava-iwe liye malangizo. Na-iyene teto ninoza nidalisiwe akala ninasomedela moviyevi-a malangizo anayo ninawachela iyo. (2 Akor. 13:11) Onga vyoona nifunjeda makundo anjinji ookami-a a m’buku la Yobu. Sopano tiyemoni nikambilane mwemo nina-indi-edele iyo chito khani ya Yobu vokami-a athu amo-iwa.
MU-INDI-EDENGA CHITO BUKU LA YOBU VOKAMI-A ATHU AMO-IWA
14. Nalaleelanga kodi ninafotokoze avi chifukwa iwa ninagumana na mavuto?
14 Kodi moogumanavo na muthu mulaleelanga unoyo aufukileni ira chifukwa n’ni athu kanavuteya? Kodi mwamusomedile avi? Mwina moomusomeda vowambeela mufotokozela vyevyo Baibulo linaongaathu vyokuza vyevyo vyaireile m’munda wa Edeni. Kapena moowambeela mufotokozela ira Satana, unoyo ngu ngelo otakala, ooawandela athu owambeela yonama ineyo yapangi-ile ira katimuvwele Mulungu. (Gen. 3:1-6) Vanduli viwa, moomufotokozela ira chifukwa yoi Adamu na Hava katamuvwele Mulungu, athu vailambo yetene koowambeela vuteya koma teto khwa. (Arom. 5:12) Vogomi-eda viwa moomuwandela ira, Mulungu ulola ira vavire thawi yokwakwanela vofuna kami-a uliwetene iziwa ira vyevyo Satana aongile liye pivyonama, koma teto ira alengeze uthenga wapama oyi vachineneveva mavuto etene anayo athu kanagumananaathu kanoza kamale, moi ninoza nisangalalenga na moyo mpakana walewale. (Chiv. 21:3, 4) Inela chi ndila yapama vinjinji ineyo ikami-ile athu anjinji iziwa chifukwa iwa ninagumana na mavuto.
15. Kodi nina-indi-ede chito avi buku la Yobu vokami-a muthu vwechecha chifukwa iwa ninagumana na mavuto (Onani teto vithuzithuzi.)
15 Kaonani ndila imo-iwa yokambilana na athu koma vo-indi-eda chito buku la Yobu. Munokoza ambeela muyamikela muthuyo, voonga ira inela chiyofuka yapama vinjinji. Vanduli viwa fotokozani ira muthu m’mo-iwa unoyo ali Mtumiki wa Mulungu ororomeleya zina lae Yobu, oofuka yofuka inela. Moi liye aganiza ira Mulungu ngunoyo apangi-a mavuto anayo agumanana liye. (Yobu 7:17-21) Vyevi vinokoza mukami-a muthuyo ona ira yofuka inela yoofukiwavo chaka dinjinji mundulimu. Vanduli viwa munokoza mufotoozela ira ngu Satana unoyo apangi-a ira Yobu avuteyenga ookala Mulungu. Mwina munokoza enjedela ira ngakale ira kai Mulungu unoyo apangi-a mavuto anayo Yobu agumanana liye, liye akede lola ira avuteye votonyi-eda ira unororomela ira atumikae kanokoza mutumikelangave ngakale kagumananga na mavuto. Vogomi-eda, munokoza mufotokozela ira Mulungu oomudalisa Yobu chifukwa yokalave ororomeleya. Mwandila inela ninokoza amiyali-a athu vowasimikizela ira mavuto anayo ninagumanana iyo kai Yehova unoyo unaapangi-a.
Kodi munokoza indi-eda chito buku la Yobu vowasimikizela athu amo-iwa ira Mulungu kanapanga vyotakala? (Onani ndima 15)
16. Pelekani isazo yotonyi-eda ira buku la Yobu linokoza kami-a athu anayo kanagumana na mavuto.
16 Kaonani mwemo buku la Yobu lamukami-eleathu muthu m’mo-iwa zina lae Mario. Dambo limo-i muchaka ya 2021, murongola m’mo-iwa alaleelanga vafoni oomuimbela liye. Vaulendo owambeela, murongoloyo oomuwelengela Mario vesi la m’Baibulo loonga ira Mulungu kanakeda nilonjeza vya sogolo lapama koma teto vyongo vyapama, koma unovuruwana mapempelwi-u. Murongoloyo angamufukile mario maganizwae, liye oonga ira vathawi ineyo murongoloyo amuimbela liye foni, alemba kalata yosazika chifukwa afuna aviphe. Moi aongile ira: “Ndinororomela Mulungu, koma mamawa kavirilala ndoowambeela ganiza vyoi liye undi-iya.” Vaulendo wanambili, murongoloyo ookambilana na liye vya mavuto anayo Yobu agumanilena liye. Eno Mario ooganiza vyoi awelenge buku letene la Yobu. Vanduli viwa murongoloyo oomutumizela linki ya Baibulo la Dziko Latsopano la Malemba Opatulika. Kodi vyo-arelavo viwa vyali vyoi avi? Mario oosomedela ira afunjedenga Baibulo, moi oosangalala funjeda vinjinji vyoi Mulungu ngwachikondi koma teto unomuona ira ngofuneya.
17. Kodi munavwa avi chifukwa yoi Yehova oolola ira buku la Yobu lilembiwe m’Baibulo? (Yobu 34:12)
17 Onga vyoona, Mawu a Mulungu kokaana kopolo dokami-a athu tangani-avo anayo kanagumana na mavuto. (Aheb. 4:12) Ninomuyamikela vinjinji Yehova, chifukwa yoi oolola ira khani ya Yobu ilembiwe m’Baibulo. (Yobu 19:23, 24) Buku la Yobu linonisimikizela ira “Mulungu kanapanga vyotakala.” (Welengani Yobu 34:12.) Linonifunji-a teto chifukwa iwa Mulungu unalola ira athu kavuteyenga koma teto vyevyo ninapange iyo ira niavilelenga mavutwayo. Moi linonikami-a ira nilimbikisenga athu anayo kanagumana na mavuto. Mukhani yo-arela, ninoza nikambilane mwemo buku la Yobu linanikami-eleathu nafunanga peleka malangizo.
NYIMBO 156 Ndi Maso a Chikhulupiro
a Vinaoneya ira Yobu okaana moyo vathawi ineyo mtumiki ororomeleya Yosefe akhwile liye (mu 1657 B.C.E.) Za fiya thawi ineyo Mose a-eliwe liye kala sogoleli wa Aisaraeli (ya m’ma 1514 B.C.E.). Mwina chithawi inela, vevo Yehova akambilana liye na Satana vyokuza Yobu koma teto chithawi ineyo Yobu agumanile liye na mavuto.
b Mazina amo-i kochenjiwa.