Buku la Yobu Linokoza Nikami-a Nafunanga Peleka Malangizo

1-2. Kodi ti vuto liivi lelo afwae aralu a Yobu koma teto Elihu kagumanilenaathu?

KHANI ya Yobu yoofala ngati mulo wakopolo wa athu okala umamawa. Muthu ochuka koma teto olemela vinjinjila oolusa iliyetene. Afwae aralu a Yobu anayo kali Elifazi, Bilidadi na Zofari kangavwile vyevyo vyamuireele koodowa wu Uzi ira kamulimbikise. Koma kangafiile koodabwa kangaonile vyevyo vyamuireele Yobu.

² Kaganizelani vyevyo vyaireile. Muthawi yoyeva, Yobu oolusa vyetene vyevyo an’na liye. Viweto vyetene vyevyo an’na liye monga khosa, ng’ombe ngamila, abulu vyoophiwa koma teto biwa. A-imae etene kookhwa moi atumikae koophiwa. Moi nyumba ineyo a-ima a Yobu kakhweleathu yookala dembe. Vanduli vogumana na vyongo vyoopi-a vyetene vyevi, Yobu ooambeela bulela marenda alukulu. Thuthu lae letene lookaana mabala okaoka moi oovwa voreya vinjinji. Afwae aralu a Yobu kangali vandendai, koomuona angagaratile ekave va dora angali wachisoni vinjinji. Ndiye kodi kapangile n’ni? Aluwa kookala na Yobu wa malambo 7, moi vamalambo etene anala kataongile iliyetene wa Yobu ngakale koona ira unovwa voreya vinjinji. (Yobu 2:12, 13) Vathawi imo-iwa, muzombwe m’mo-i zina lae Elihu oofiya moi ookala vakwikwi. Vamapeto viwa Yobu ooambeela onga moi ootembelela dambo lelo abaluwe liye koma teto oolakalaka angakede khwa. (Yobu 3:1-3, 11) Vinakeda oneya ira Yobu oofuneya kami-iwa. Vyevyo athwayo kaongeathu koma teto mwemo kaongeleathu vyootonyi-eda akala kali afwae apama a Yobu koma teto akala kakuziwa na vyevyo vyaireya vamoywae.

3. Kodi sopano ninakambilana n’ni?

³ Yehova oomuwandela Mose ira alembe vyevyo afwae aralu a Yobu koma teto Elihu kaongileathu koma teto panga. Ninokoza panga pama umbuwela ira vimo-i mwa vyevyo Elifazi aongile liye eere wandeliwa na zimu otakala. Koma vyevyo Elihu aongile liye, eere wandeliwa na Yehova. (Yobu 4:12-16; 33:24, 25) Mbaona kaninadabwa ira ngakale ira m’ buku la Yobu munofwanyeya malangizo apama vinjinji, koma munofwanyeya teto malangizo amo-iwa otakala. Ngakale vili eno buku la Yobu linokoza nikami-a nafunanga peleka malangizo wa athu amo-iwa. Yowambeela, ninokambilana visazo vyotakala vya afwae aralu a Yobu. Vanduli viwa ninokambilana isazo yapama ya Elihu. Muisazo iliyetene, ninoona mwemo buku la Yobu laakami-eleathu Aisaraeli koma teto mwemo linanikami-eleathu malambwano.

MWEMO AFWAE ARALU A YOBU KAMUVA-ELEATHU MALANGIZO

4. Chin’ni ineyo yapangi-ile ira afwae aralu a Yobu kalepele mulimbikisa? (Onani teto ithuzithuzi.)

⁴ Baibulo linaonga ira afwae aralu a Yobu kangavwile koma teto ona vyotakala vyevyo vyamuireele, koodowa ira “kamumiyali-e Yobu nomulimbikisa.” (Yobu 2:11) Komave aluwa koolepela mulimbikisa. Chifukwa n’ni? Vikala vifukwa viralu. Yowambeela chi yoi, aluwa katana thawi yomuvuruwana Yobu ira kaiziwe mwemo vyongo vyaliliathu. Mwaisazo, aluwa kookaana maganizo olakweya oyi Yobu unalangiwa chifukwa ya machimo anayo apangile liye.a (Yobu 4:7; 11:14) Yanambili, malangizo etene anayo afwayale kamuva-ileathu kali ookami-a, ookaana chifundo koma teto ovoreya. Mwaisazo, vyongo vyetene vyevyo afwae aralwayo kaongileathu vinavweya ngati vyapama koma vyali vyookami-a olo vang’ono. (Yobu 13:12) Mookaana chifundo Bilidadi oomuwandela Yobu ndila mbiili ira oonga vinjinji. (Yobu 8:2; 18:2) Teto Zofari oomuerekezela Yobu na “muthu ookaana zelu.” (Yobu 11:12) Yanaralu, ngakale ira vevo kaongaathu na Yobu kaonga moogweli-a mawu, vyevyo kaongaathu koma teto mwemo kaongelaathu vyootonyi-eda ira koomuimba mulandu, katamulemekeza koma teto katamuomeliwana. (Yobu 15:7-11) M’malo momumiyali-a koma teto mulimbikisa, alombwanala koopitiliza mutonyi-eda Yobu ira ngochimwa.

5. Kodi malangizo anayo afwae a Yobu kamuva-ileathu kamukuzile avi?

⁵ Kai vyodabwi-a ira malangizo anayo afwae a Yobu kapelekileathu, kali ookami-a. Mawiwa koomuvoreya vinjinji Yobu. (Yobu 19:2) Mwina munowanda vwechecha chifukwa iwa Yobu aongile mawu otonyi-eda ira kaalakwile iliyetene. Vyevi vyoopangi-a ira asokonezeye maganizo koma teto aonge mooganiza pama. (Yobu 6:3, 26) Vyevyo afwae a Yobu kaongileathu kavyali vyogwilizana na maganizo a Yehova moi katamupangele vyongo mwachifundo. Vyo-arelavo viwa pivyoi, Satana oowa-indi-eda chito ira kamufooki-e Yobu. (Yobu 2:4, 6) Kodi vyevi vyakami-e avi athu awale, nanga vinanikami-e avi iyo malambwano?

6. Kodi andimuwa a wu Isaraeli kafunjede n’ni va visazo vyotakala vya afwae aralu a Yobu?

⁶ Mwemo khanila yaakami-eleathu Aisaraeli. Angasakulile tundu wa Aisaraeli, Yehova oosakula teto alombwana ofwanelela ira kaweluzenga tunduyo mogwilizana na makundwae olungama. (Doto. 1:15-18; 27:1) Alombwana anala kafuneya kavuruwanenga mosamala vinjinji kaanapeleke malangizo kapena igamulo. (2 Mbi. 19:6) Aluwa koofuneya teto fuka vyofuka m’malo moganiza ira kanoiziwa khani yetene. (Doto. 19:18) Enjedela vevo, andimuwa a Isaraeli kafuneya pewa onga mookaana chifundo wa athu anayo kaza ira kakami-iwe. Chifukwa n’ni? Chifukwa akala kaonge mootonyi-eda oma murima, vyookoza pangi-a ira muthu alepele onga vyevyo vyali m’murimani mwae. (Ekis. 22:22-24) Vyevi pi vyevyo andimuwa awu Isaraeli kafunjedeathu aakale ira koowelenga khani ya m’buku la Yobu.

7. Enjedela va andimuwa a wu Isaraeli, kodi mba athu amo-iwa aavi anayo kapeleka malangizo, nanga khani ya Yobu yaakami-e avi? (Miyambo 27:9)

⁷ Pivyoona ira kai andimuwa oka anayo kafuneya peleka malangizo wu Isaraeli. Muthu uliwetene wa Isaraeli, kaya ngu m’ng’onong’ono kapena mulukulu, lombwana kapena iyana ookoza peleka malangizo wa fwae unoyo afuneya chenja ikalelo imo-iwene kapena enjedela vyoira volambela wae Yehova. (Sal. 141:5) Peleka malangizo mo-ovira m’mbali unotonyi-eda ira nili fwiwa wapama vinjinji. (Welengani Miyambo 27:9.) Visazo vyotakala vya afwae aralu a Yobu vyookoza akami-a Aisaraeli iziwa vyoofwanelela onga koma teto panga vopeleka malangizo.

8. Kodi ninafuneya pewa vyongo viivi napelekanga malangizo? (Onani teto vithuzithuzi.)

⁸ Mwemo khanila inanikami-eleathu. Monga Akristu ninofuna akami-a abali na arongoli-u kagumana na mavuto. Ira nikwakwani-e panga vyevi ninafuneya pewa vyevyo afwae aralu a Yobu kapangileathu. Yowambeela, ninafuneya iziwa khani yetene naanapeleke malangizo. Yanambili, malangizwi-u katikalenga ogwilizana na mwemo ninaonela iyo ngati mwemo Elifazi mwapangela liye thawi dinjinji. Koma m’malo mwiwa kakalenga okumela m’mawu a Mulungu. (Yobu 4:8; 5:3, 27) Yanaralu, nipewenga onga mookaana chifundo koma teto mookaana ulemu. Umbuwelani ira, Elifazi koma teto afwayale koonga vyongo vimo-i vyevyo vyali vyoona. Moi vimo-i vyevyo kaongileathu vyoo-indi-ediwa chito na muthu m’mo-iwa unoyo awandeliwe ira alembe Baibulo. (Erekezelani na Yobu 5:13 na 1 Akorinto 3:19.) Komave vyongo vinjinji vyevyo kaongileathu vyokuza Yehova, vyali vyonama moi vyoomuvoreya Yobu. Eno Yehova oonga ira vyevyo kaongileathuvyo vyali vyonama. (Yobu 42:7, 8) Malangizo apama katinapangi-a athu amo-i ona ira Yehova ngokwimi-a vyongo kapena pangi-a atumikae vivwa ira katinakondiwa. Sopano tiyemoni nikambilane vyevyo ninafunjede iyo va isazo ya Elihu.

MWEMO ELIHU MWAPELEKELE LIYE MALANGIZO WA YOBU

9. Fotokozani chifukwa iwa Yobu afuneela likami-edo afwae kangaiile onga koma teto mwemo Yehova mwamukami-ele liye.

⁹ Yobu na afwae aralwale kookangana wa thawi indendai. Aluwa koonga vyongo vinjinji moi vyookwakwana ma chaputala 28 a m’Baibulo, moi vinjinji vyevyo kaongileathu vinatonyi-eda ira kali kangalunduwile koma teto kangakumudwile. Pivyookaiki-a ira Yobu oopitiliza vwa voreya. Liye oofuneya miyali-iwa koma teto kami-iwa. Ndiye kodi Yehova amukami-ile avi? Liye oo-indi-eda chito Elihu ira amuva-e malangizo. Chifukwa n’ni Elihu adedi-ile aanaambeele onga? Liye aongile ira: “Miyo ndili mwana,moi nyo alombwana muli andimuwa. Mbaona mwaulemu ndakalile phee.” (Yobu 32:6, 7) Elihu ooiziwa likundo lelo athu anjinji kanaliiziwaathu loi: Thawi dinjinji athu okalamba kanokaana zelu chifukwa kookaana moyo wa thawi indendai koma teto koogumana na vyongo vinjinji va moywiwa kwaranya azombwe. Koma angavuruwanile moleza murima vyevyo Yobu na afwayale kaongileathu, liye oona ira afuneya ongavo. Moi aongile ira: “Kai chaka doka dedo dinapangi-a ira muthu akale wazelu, moi kai athu okalamba oka anayo kanaiziwa vyongo vyofwanelela.” (Yobu 32:9) Ndiye kodi Elihu vanduli viwa aongile n’ni, nanga aviongile moi avi?

10. Kodi Elihu apangile n’ni aanapeleke malangizo wa Yobu? (Yobu 33:6, 7)

¹⁰ Elihu aanapeleke malangizo wa Yobu, oonechecha ira vyongo vili pama. Kodi apangile avi vyevi? Yowambeela, oonechecha ira murimae uli m’malo. Kodi ninaiziwa avi vyevi? Ninoiziwa vyevi chifukwa Baibulo linaonga ira voambeela Elihu oolunduwa. (Yobu 32:2-5) Ngakale ira liye ookumudwa, kaamuongele Yobu mookaana chifundo ngakale ndila imo-i. M’malo mwiwa oonga momulimbikisa. Mwaisazo, liye oomuwandela Yobu ira: “Miyo ndili ofwanafwana na nyo vamaso va Mulungu oona.” (Welengani Yobu 33:6, 7.) Vanduli viwa Elihu oomuwandela Yobu ira oomuvuruwana mosamala moi aanamuva-e malangizo ooweli-eda makundo alukulu anayo Yobu aongile liye. (Yobu 32:11; 33:8-11) Elihu oopanga teto chimozimozi vathawi imo-iwa vevo amuva-a liye malangizo Yobu. — Yobu 34:5, 6, 9; 35:1-4.

11. Kodi Elihu apangile avi vyongo vomuva-a malangizo Yobu? (Yobu 33:1)

¹¹ Vevo apeleka liye malangizo wa Yobu, Elihu oopanga vyongo mundila yotonyi-eda ira oomulemekeza muthu ororomeleyola. Mwaisazo, Elihu oo-indi-eda chito zina la Yobu, koma vinaoneya ira alombwana aralwale katapangile vyevyo. (Welengani Yobu 33:1.) Mwina voumbuwela ira liye teto oofuna ongavo vevo Yobu na afwae aralwale kakanganaathu, Elihu oomuva-a mwai Yobu ira aongevo vevo amuva-a liye malangizo. (Yobu 32:4; 33:32) Elihu oomuchenjeza teto Yobu opi-a wa vyongo vimo-i vyevyo aonga liye, koma teto mooma murima oomuumbucha vya makalelo a Yehova monga zelu, kopolo, chilungamo na chikondi yororomeleya. (Yobu 36:18, 21-26; 37:23, 24) Mookaikela malangizo apama anayo Elihu amuva-ile liye Yobu, koomukami-a ira akozeele wachela malangizo okumela wa mulengi-u Yehova. (Yobu 38:1-3) Kodi isazo ya Elihu yaakami-e avi athu awale, nanga inanikami-e avi malambwano?

12. Kodi Yehova a-indi-eda chito avi anamaongela vokami-a athwae, nanga isazo yapama ya Elihu yaakami-e avi?

¹² Kodi khanila yaakami-e avi Aisaraeli? Thawi dinjinji, Yehova oo-indi-eda chito anamaongela ira kapeleke malangizo nofunji-a Aisaraeli. Mwaisazo, muthawi ya oweluza Yehova oo-indi-eda chito namaongela wa-iyana Debora ira apeleke malangizo wa athwae. (Owel. 4:4-7; 5:7; 1 Sam. 3:19, 20) Yehova oomu-indi-eda teto chito Samuweli ira apelekenga malangizo ambeela angali m’ng’onong’ono. Koma teto muthawi ya mamwene, Yehova oopitiliza peleka anamaongela na yolinga yoi kakhami-enga Aisaraeli pitiliza mulambela mundila yosomedeleya koma teto ira kapelekenga malangizo wa athu anayo ka-iile lambela owela. (2 Sam. 12:1-4; Vyo. 3:24) Isazo yapama ya Elihu ineyo ili m’buku la Yobu yookami-a alombwana na a-iyana ororomeleyala iziwa vyofwanelela onga kapelekanga malangizo wa athu amo-iwa koma teto mwemo kapangeleathu vyevyo mwachikondi.

13. Kodi Akristu amalambwano kanalimbikise avi Akristu afwiwa?

¹³ Mwemo khanila inanikami-eleathu. Monga Akristu, na-iyene teto ninowakami-a athu iziwa vyevyo Mulungu unafuna liye naawandelanga vyevyo vili m’Baibulo. Ndila imo-i ineyo ninapangela iyo vyevi ku-indi-eda chito mawu apama vomiyali-a koma teto limbikisa Akristu afwi-u. (1 Akor. 14:3) Simbwasimbwa andimuwa kanafuneya kala osamala ira ‘kaongenga molimbikisa’ wa abali na arongola ngakale anayo kanaoneya ira koosokonezeya maganizo moi ‘kanaonga mooganiza pama.’ — 1 Ates. 5:14; Yobu 6:3.

14-15. Kodi andimuwa kanasazi-ede avi isazo ya Elihu kafunanga peleka malangizo wa muthu m’mo-iwene?

¹⁴ Kaganizelani isazo ila: Nierekeze ira m’bali unoyo ngu ndimuwa uiziwa ira murongola m’mo-iwa mupingo mwiwa unaavuteya na nkhawa. Ndimuwoyo limo-i na m’bali m’mo-iwa koodowa wa murongoloyo ira kamulimbikise. Vowaleda na liye murongoloyo unaafotokoza nkhawa dedo un’na liye ira ngakale ira unodowa umisonkano koma teto muutumiki, kanasangalala kwenikweni. Kodi ndimuwoyo unapange avi?

¹⁵ Vinakeda oneya ira yowambeela unokoza esaesa vwechecha vifukwa vyevyo vinamupangi-a murongoloyo vivwa eno. Ira akwakwani-e panga vyevi, unafuneya muvuruwana moleza murima. Ndimuwoyo unokoza vifuka ira: Kodi mwina unaakaikela vyoi Yehova unomuomeliwana? Kodi mwina unalimbana na “nkhawa da moyo”? (Luka 21:34) Ndimuwoyo unafuneya muyamikela murongoloyo chifukwa ya vyapama vyevyo unapanga liye. Mwaisazo unokoza muyamikela chifukwa yopitiliza panga tindi volowa muutumiki koma teto sonkana ngakale ira kai vyokweya wa liye. Ndimuwoyo avwechecha mwemo vyongo vililiathu va moywae koma teto vifukwa vyevyo vinamupangi-a ira akale okumudwa, unokoza indi-eda chito Baibulo ira amusimikizele vyoi Yehova unomuomeliwana. — Agal. 2:20.

PITILIZANI FUNJEDA MAKUNDO OKAMI-A ANAYO KALI M’BUKU LA YOBU

16. Kodi ninapange avi ira buku la Yobu lipitilizeve nikami-a?

¹⁶ Onga vyoona vikala vyongo vinjinji vyevyo ninafunjede iyo kumela m’buku la Yobu. Mukhani ivirilele, noofunjeda kumela m’buku la Yobu chifukwa iwa Mulungu unalola ira nivuteyenga koma teto vyevyo ninapange iyo ira nipitilizeve kala ororomeleya wa Yehova nagumananga na mavuto. Moi mukhanila niona ira etene iyene ninokoza kwakwani-a peleka malangizo apama akala ninapewe landela visazo vyotakala vya afwae aralu a Yobu, nolandelanga isazo yapama ya Elihu. Akala usogolo munaze mufuneele peleka malangizo wa muthu m’mo-iwene, munokoza panga pama ganizela malangizo anayo mufunjedile nyo m’buku la Yobu mwaanapeleke malangizwayo. Akala vavirile thawi mwaanawelenge buku losangalasa la Yobuli, munokoza panga pama liwelenga vachineneeva. Moi munoza muone ira tilokami-a teto malambwano ngati mwemo laliliathu vathawi ineyo lalembiwaathu.