Okutobala

Ka akabalilo kamo mukwiyivwa ukuti chakutamya ukwivwila? Umwene u Devedi momo akiyivwilagha, cho chifukwa akiputa kwa Chala ukuti: ‘Mumpe umoyo uwakulonda ukubivwila.’ (Sali. 51.12) U Devedi akamughana sana u Yehova. Napo vikaba bunubu loli akabalilo kamo chikaba chakutamya ukuti abe wakwivwila, nuswe bulo momo vingabela. Chifukwa buli? Ichabwandilo chakuti tukapyana umoyo uwakusita ukwivwila. Ichabubili chakuti u Satana akuyezya-yezya ukutupangisya ukuti tumusambukile u Yehova ngati mo umwene akabombela. (2 Koli. 11.3) Ichabutatu chakuti tukwikala muchisu cho “umuzimu umubibi yuyo akubomba imbombo losi ulu pakasi pa bantu babo batakumwivwila u Chala.” (Efe. 2.2) Tutakulondiwa ukubikapo umoyo pakulimbana bulo ni mbibi zyitu, loli tukulondiwa ukulimbana sona ni vintu vyo Umubibi ni chisu ichi, bakutukakamizya ukuti tutakabe bakwivwila. Tubaghiye ukubikapo umoyo ukumwivwila u Yehova na bantu bo abasalite ukuti batangililaghe. w23.10 6 ¶1

Nkimba tukumanyilako ichoni ukufuma ku chiswigho cho u Yesu akabomba pakusinta amizi ukuba we vinyo? Tukumanyilako ukwiyisya. U Yesu atakitukumula pa chiswigho cho akabomba sona atitukumuyepo na lumo-lumo pa chilichosi cho akabomba. Mumalo mwache, umwakwiyisya sona umwakupyanizya-pyanizya akapeleka ubuchindamu bosi nu muchizi kwa Baba wache. (Yoha. 5.19, 30; 8.28) Nanti tungamuyezya u Yesu umwakubukilila ukuba bakwiyisya, tutakwiza pakwitukumula ichifukwa cha vintu vyo twakwanisya ukubomba. Tutakituvye pa tweka, mumalo mwache twituvye mwa Chala witu umwiza, ichifukwa cha lusako lo atupiye ulwa kumubombela. (Yere. 9.23, 24) Tukulondiwa ukupeleka umuchizi gho ghumubaghiye. Ka chilipo ichintu cho tungabomba pa twebene ukusita ubutuli bwa Yehova? (1 Koli. 1.26-31) Nanti swe bakwiyisya, tutangalonda ukuti abantu batupale ichifukwa cha vintu ivyiza vyo twabombela abamwitu. Swe bakwikutisiwa chifukwa tukumanya ukuti u Yehova akwennya vyosi vyo tukubomba sona akupalizya sana vyo tukubomba. (Yanisya nu Matayi 6.2-4; Aba Hebe. 13.16) Naloli, tukumuhobosya nkani u Yehova nanti tukumweghelela u Yesu nu kuba bantu bakwiyisya.—1 Pita. 5.6. w23.04 4 ¶9; 5 ¶11-12

Umutumiwa u Pabuli akabakazya Abakilisitu ukuti bennyanje abamwabo ukuti bakulondiwa. Ka tungabombezya buli-buli ifundo iyi nanti tuli pa nkomano? Tukumbukilaghe ukuti abamwitu bope bakulonda ukuti bamulaghepo ngati mo uswe tukwamulila. Inong’onela ichakubombiwa ichi. Nanti muli pakwangala na bamanyani binyu, ka munganenagha bulo mwebene ukusita ukubapako ulusako ulwakunenako? Awee! Ichifukwa chakuti mukulonda ukuti bope banenagheko. Umwakuyana bulo, nanti tuli pa nkomano tukulonda ukuti abamwitu bope bamulaghepo. Tungalangizya ukuti tukulonda ukubakazya abakamu na bayemba bitu nanti tukubapako ulusako ulwakunenapo izya lwitiko lwabo pa nkomano. (1 Koli. 10.24) Ivi vingavwa ukuti abanji bope bamulaghepo. Napo mungamula uansala umufupi, mutabaghiye pakunena ifundo izyinji pakabalilo koka. Nanti mukunena chilichosi mundime, inti mupangisye ukuti abamwinyu batakamulepo. w23.04 22-23 ¶11-13

Tukulondiwa ukumbukila ukuti ichintu ichakulondiwa hee, ko kubukilila ukwavwa abanji nkani-nkani ukwendela mumbombo iya kulumbilila. Tukulondiwa ukuba bololo, nanti tuli mubulumbilili. Abantu bo tukubalumbilila bakusubila ivintu ivyakupambana-pambana ivyakukwafannya nu Chala, sona bakufuma mu malo na kikalile akakupambana-pambana. Umutumiwa u Pabuli akaba mololo, sona nuswe tungamanyilako kukwache. U Yesu akamusala u Pabuli ukuba “mutumiwa pakasi pa bantu babo bate ba Yuda.” (Loma 11.13) U Pabuli akalumbililagha ku Bayuda, ku Bagiliki, ku bantu abakumanyila, ku bantu abamukaya, ku bo bakaba na mabudindo muboma na kubamwene. Ukuti abafike pa moyo abantu abakupambana-pambana aba, u Pabuli akaba ‘ivintu vyosi ku bantu aba inko zyosi.’ (1 Koli. 9.19-22) U Pabuli akinong’onelagha nkani ivyakukwafannya na ko abantu bakafumilagha sona vyo bakasubilagha. Nuswe bulo, tungabomba akiza mubulumbilili nanti twe bololo sona tukuyezya ukwinong’onela mo tungamutulila umuntu aliwesi paweka. w23.07 23 ¶11-12

Umuntu yo mololo vitakung’anamula ukuti ate na maka. Pa kabalilo ko twakomana ni ntamyo, tukulondiwa ukuba na maka ukuti tubukilile ukuba bakufwasa. Ubololo, nkalo yoka yo ‘umuzimu umuzelu ghukupeleka.’ (Gala. 5.22, 23) Ilizyu ilyakuti “bololo,” bakalibombezya imbombo pa kabalilo ko bakalongosolagha ifalasi iyakuteka. Napo ifalasi yikabanga yakufwasa, loli yikabanga yamaka. Nkimba uswe tungabomba ichoni ukuti tube bololo sona bamaka? Patwebene tutangakwanisya ukubomba ivi. Loli tukulondiwa ukulaba umuzimu uwa Chala ukuti ghutwavwe umwakuti tube ni nkalo inyiza iyi. Pali abantu abinji bo bakakwanisya ukumanyila ukuba bololo. Abakaboni abinji bakubukilila ukuba bololo nanti abantu bakubasusya pamo bakubanyoza.—2 Timo. 2.24, 25. w23.09 15 ¶3

Muchisetuka, umutumiwa u Yohani akennya abasongo 24 kumwanya ukuti bakumwiputa u Yehova. Bakamupalagha u Chala nu kunena ukuti weyo abaghiye ukupokela “ubuchindamu, nu muchizi na maka.” (Ubuvu. 4.10, 11.) Abantumi abasubaliwa bope bali ni vifukwa ivyinji ivyakumupalila nu kumuchindika u Yehova. Bakwikala nawe kumwanya sona bamumenye akiza sana. Bakuzimanya akiza inkalo izya Yehova ukwizila mu vintu vyo akubomba. Nanti bakwennya mo u Yehova akubombela ivintu, vikubapangisya ukuti bamupalaghe. (Jobu 38.4-7) Nuswe bulo tukulonda ukuti tumupalaghe u Yehova munyiputo zyitu, nanti tukumubuzya ivintu vyo tuvighanite ni chifukwa cho tukumuchindikila. Nanti mukubelenga nu kumanyila Ibayibolo, muyezye ukwennya inkalo zyo u Yehova ali nazyo zyo mukunyonywa ukuti numwe mube nazyo. (Jobu 37.23; Loma 11.33) Pisinda pache mumubuzye u Yehova mo mukwiyivwila ichifukwa cha nkalo zyache zyo mwamanyila. Tumupalaghe u Yehova ichifukwa chakuti akutwavwa sona akwavwa abakamu na bayemba bitu bosi.—1 Samu. 2.1, 2. w23.05 3-4 ¶6-7

Mu 1919, u Babeloni Umukulu akaleka ukubalamulila abantu aba Chala. Uwambombo “umusubiliwa nu wamahala” akanda ukubomba imbombo iyakwavwa abantu bo basubaliwa ukuti bande pakwenda pa ‘Izila iya Buzelu.’ (Mata. 24.45-47; Yesa. 35.8) Imbombo iyakuyannya umusebo gho abantu bamo bakabomba kwisinda, yavwa abantu abinji bo banda pakwenda mumusebo ughukulu ukumamnyila ivyinji ivyakukwafannya nu Yehova ni vintu vyo akulonda ukuti ize abombe. (Mbupi. 4.18) Yapangisya sona ukuti abantu abinji basinte ubumi bwabo ukuti bukolelane na vyo u Yehova akulonda. U Yehova atakulindilila ukuti abantu bache inti basinte ivintu vyosi pakabalilio koka. Mumalo mwache akubavwa abantu bache ukusinta panandi-panandi. Tukwiza pakuba bakuhoboka sana pa kabalilo ko swebosi tukwiza ukumuhobosya u Chala pa chilichosi cho tukubomba! Umusebo ghulighosi ghukulondiwa ukughuyannya kabili-kabili ukuti ghubukilile ukuba akiza. Ukwanda mu 1919, imbombo iyakuyannya umusebo uwa ‘Izila iya Buzelu’ yabukilila ukubombiwa umwakuti yavwe abantu abinji ukuti bafumemo mu Babeloni Umukulu. w23.05 17 ¶15; 19 ¶16

Akagulu Akakwenelezya kamanyisizye abavwilizyi abakuti bavwange mumakomiti aghakupambana-pambana agha Kagulu Akakwenelezya. Pa kabalilo aka abavwilizyi abasubaliwa aba bali ni vyakubomba ivyinji mu gulu lya Yehova. Bakwisengannya akiza ukubukilila ukupwelelela ing’ozi izya Kilisitu. Nanti abapakaziwa bosi biza babuka kumwanya kupipi ku bumalilo ubwa ntamyo inkulu, ukwiputa ukwa bwanaloli kukwiza pakubukilila pachisu ichapasi. Tukumupalizya sana umulongozi witu u Yesu Kilisitu ichifukwa chakuti abantu ba Yehova bakwiza pakubukilila ukumwiputa u Yehova umwabusubaliwa. Tukumanya ukuti pa kabalilo kala igulu ilya bantu aba mitundu yosi lyo likwitiziwa ukuti Gogi wa Magogi likwiza pakubanyamukila abantu ba Chala. (Eze. 38.18-20) Loli ukunyamukila kwabo kukwiza ukupotwa umwakuti kutakwiza pakulesya Abakilisitu ukumwiputa u Yehova. Tukusimikizya ukuti u Yehova akwiza pakubapoka. Muchisetuka, u Yohani akennya “ichilundilo ichikulu” icha ng’ozi izinji izya Kilisitu. Uwantumi akamubuzya u Yohani ukuti “ichilundilo ichikulu” ichi, “bo bantu babo bapona pakuvwimiwa ukukulu nkani.” (Ubuvu. 7.9, 14) Naloli tukumanya ukuti bakwiza ukuba bakufighililiwa! w24.02 5-6 ¶13-14

Nkimba tungabomba ichoni ukuti tube nu muzimu umuzelu? Tungamulaba u Chala ukuti atupe umuzimu umuzelu, tumanyilaghe Amazyu agha Chala sona tukolelanaghe ni gulu ilya Yehova lyo likulongoziwa nu muzimu umuzelu. Nanti tukubomba bunubu inti vitwavwe ukuti tukuzye ‘iseke izya muzimu.’ (Gala. 5.22, 23) U Chala akubapa umuzimu abantu beka bo bali ni nyinong’ono inyiza sona bo bali ni nkalo inyiza. Atangabukilila ukutupa umuzimu wache nanti tukubukilila ukwinong’ona ivintu ivibibi nu kuvibomba. (1 Tesa. 4.7, 8) Ukuti mubukilile ukupokela umuzimu umuzelu, mukulondiwa sona ukuti “mutakaghasulaye amazyu agha bulaghuzi.” (1 Tesa. 5.20) Mu vesi ili “amazyu agha bulaghuzi” ghakung’anamula ubutenga bo u Yehova akutupa ukwendela mumuzimu umuzelu, ukongelezyapo ivyakukwafannya ni siku ilya Yehova na kabalilo ko tukwikalamo. Tutakinong’onaghe ukuti isiku ilya Yehova pamo Alamagedoni te vibombiwe pa kabalilo ko nchili indi nu bumi. Mumalo mwache tukulikumbukila, umwakubukilila ukutangwanika ukubomba ivintu vyo vikulangizya ukuti swe “bakumunyila u Chala” nu kubukilila ukuba ni nkalo inyiza.—2 Pita. 3.11, 12. w23.06 12 ¶13-14

Nkimba uswe pakuba Bakilisitu tungabomba ichoni nanti pa foni yitu pabonekela ichituzi ichakusikula umwakuchenusya bulo? Tukulondiwa ukuti umwalubilo tuleke ukuchennya. Chingaba chipepe sana ukuvikana mwalubilo ivituzi ivi, nanti tukukumbukila ukuti ubumanyani bwitu nu Yehova bwakulondiwa nkani. Pa kabalilo kamo ni vituzi bulo vyo vikuboneka ukuti te vya kusikula, vingatupangisya ukuti tube ni nyinong’ono izyakubomba ubwamalaya. Choni cho tutakulondiwa ukwenelezya ivituzi ivyakusikula? Ichifukwa chakuti tutakulonda ukwinong’ona ichintu chilichosi cho chingatupangisya ukuti tubombe ubwamalaya. (Mata. 5.28, 29) Umukamu yumo usongo uwa chipanga uwa ku Thailand, izina lyache u David akanena ukuti: “Nkwilalusya ukuti: ‘Ka ningamupala u Yehova nanti nkubukilila ukwennya ichituzi ichi napo chitakulangizya ivintu ivyakusikula?’ Ukuba ni nyinong’ono izi kukunavwa ukuti mbombaghe ivintu umwamahala.” Nanti tukunyila ukubomba ivintu vyo vingamukalalizya u Yehova, inti vitwavwe ukuti tubombaghe ivintu umwamahala. Ukumunyila u Chala ‘bwandilo’ ubwa mahala.’ w23.06 23 ¶12-13

‘Ivipinda vyitu ivyamukasi’ vingang’anamula ivipanga vyitu. U Yehova akutulayizya ukuti akwiza pakutufighilila nanti tukubukilila ukukolelana na Bakilisitu abamwitu. Pa kabalilo aka tukulondiwa ukubikapo umoyo pakubaghana abakamu na bayemba bitu. Nanti tukubomba bunubu popo tukwiza pakupona! ‘Isiku ilikulu ilya Yehova’ likwiza ukuba lyakutamya sana kwa muntu aliwesi. (Zefa. 1.14, 15) Abantu aba Yehova bope bakwiza pakutamiwa. Loli nanti pa kabalilo aka twisengannya, umoyo witu ghukwiza ukuba mumalo sona tukwiza pakwavwako na banji. Tukwiza pakujimba ku ntamyo yiliyosi yo tungize tukomane nayo. Nanti abakamu na bayemba bitu biza batamiwa, inti twize tubukilile ukubombe chilichosi cho tungakwanisya umwakubalangizya ichisa nu kubapa ivintu vyo bakulondiwa pa bumi. Nanti tukubalangizya ulughano abakamu na bayemba bitu pa kabalilo kano, vingatwavwa ukuti twize tubukilile ukubalangizya ulughano. Pabumalilo u Yehova akwiza pakutupa ubumi ubwa bwila na bwila muchisu cho mutakwiza pakuba intamyo yiliyosi.—Yesa. 65.17. w23.07 7 ¶16-17

Amazyu gha Chala ghakubalongosola abantu abasubaliwa ukuti bamaka. Loli te kabalilo kosi po bakiyivwanga ukuti bamaka. Umwakufwanikizya, pa vyakubombiwa vimo Umwene u Devedi akiyivwanga ukuti ali ‘na maka ngati lighamba,’ loli pa vyakubombiwa vimo akiyivwa ukuti ‘ate na maka sona akoghopagha.’ (Sali. 30.7) Napo u Samusoni akaba na maka ichifukwa chakuti akaba nu muzimu wa Chala, loli akamanyagha ukuti ukusita umuzimu wa Chala nge ‘ataba na maka ngati mo abantu bosi babeleye.’ (Balo. 14.5, 6; 16.17) Abantu abasubaliwa aba bakabanga na maka ichifukwa chakuti u Yehova weyo akabapanga. Umutumiwa u Pabuli wepe akamanya ukuti akalondiwanga amaka aghakufuma kwa Yehova. (2 Koli. 12.9, 10) Umutumiwa u Pabuli wepe akatamiwanga nu bubine ngati mo nuswe bulo tukutamiliwa. (Gala. 4.13, 14) Akabalilo kamo u Pabuli akatamiwanga ukuti abombe chicho chiza. (Loma. 7.18, 19) Akabalilo kamo sona akapasyanga ichifukwa cha vintu vivyo angakomana navyo pa bumi. (2 Koli. 1.8, 9) Loli umutumiwa u Pabuli pa kabalilo ko akiyivwanga ukuti ate namaka po po akabanga na maka. Ka vikabombiwanga buli-buli? U Yehova weyo akamupanga amaka gho akasobelwanga ukuti ajimbe ku ntamyo zyo akakomanagha nazyo. w23.10 12 ¶1-2

Nanti akabalilo kamo tukwiyivwa ukuti te swe bakulondiwa, tukumbukilaghe ukuti u Yehova akatughusila kukwache. (Yoha. 6.44) Akennyamo ivyiza mwa uswe vyo uswe tutangavyennya sona aghumenye akiza umoyo witu. (2 Syambu. 6.30) Po tungamusubila nanti akunena ukuti swe bapamwanya sana. (1 Yoha. 3.19, 20) Bamo aba uswe po tukaba ukuti tuchili pakumanyila ubwanaloli, tukabombagha ivintu vyo pa kabalilo aka tuchili tukwiyipa inongwa. (1 Pita. 4.3) Nabo bamubombela u Yehova umwabusubaliwa ukwa kabalilo akatali, bachili bakwiyipa inongwa. Nkimba momo vibeleye na kwa umwe? Nanti vili bunubu mungasangalusiwa pakumanya ukuti ababombi abasubaliwa bamo aba Yehova bope bakiyivwanga umwakuyana bulo. Umwakufwanikizya umutumiwa u Pabuli akiyivwanga ukuti te wakulondiwa nanti akwinong’onelapo pa vyo akabombagha. (Loma 7.24) Napo vikaba bunubu loli u Pabuli akaba ukuti apindukite ku mbibi zyache nu koziwa. Loli akiyennyanga ukuti umwene “munandi nkani pa batumiwa bosi” sona ukuti “mubibi ukuchilapo.”—1 Koli. 15.9; 1 Timo. 1.15. w24.03 27 ¶5-6

Ichintu choka cho tukumanyilako kwa Mwene u Yehowashi chakuti, tukulondiwa ukusala abamanyani abiza bo bamughanite u Yehova sona bakulonda ukumuhobosya. Abamanyani aba bangatwavwa ukuti tubombaghe ivintu ivyiza. Tungaba pa bumanyani na bantu bo basongo pamo bo banandi ukuchila uswe. Mukumbuke ukuti u Yehowashi akaba munandi sana ukuchila umumanyani wache u Yehoyada. Nanti mukulonda ukusala abamanyani mungilalusya ukuti: ‘Nkimba banganavwa ukughomya ulwitiko lwane mwa Yehova? Ka bangankazya ukuti nendelaghe ifundo izyapamwanya izya Chala? Nkimba bakunena ivya Yehova nu bwanaloli bwache? Ka bakuchindika ifundo izyapamwanya izya Yehova? Nkimba bakumbuzya bulo ivintu vyo nkulonda ukuti nivwange pamo bakumpa ubulongozi nanti napuvya ivintu?’ (Mbupi. 27.5, 6, 17) Ubwanaloli bwakuti, nanti abamanyani binyu batamughanite u Yehova, te bakulondiwa. Loli nanti muli na bamanyani bo bamughanite u Yehova, mubaleme akiza chifukwa inti babavwe akabalilo kosi!—Mbupi. 13.20. w23.09 9-10 ¶6-7

Amazyu aghakuti alefa ghabwandilo mu afabeti iya Chigiliki, sona aghakuti omega ghabumalilo. Pakubombezya amazyu aghakuti, “Alefa nu Omega,” u Yehova akulangizya ukuti nanti anda pakubomba ichintu chimo akubukilila mupaka achimalizye. U Yehova akati apela u Adamu nu Eva, akababuzya ukuti: ‘Mupapane nu kubala, mwizuzye ichisu ichapasi nu kuchipota.’ (Ubwa. 1.28) Pa kabalilo kala u Yehova akaba ngati anena ukuti “Alefa” ichifukwa chakuti akaba ukuti anda bulo pakubomba ubwighane bwache. Akabalilo kakwiza pakukwana ko abizukulu abasubaliwa aba Adamu nu Eva bakwiza pakwizula ichisu ichapasi nu kuchisinta ukuba we Paladayiso. Pa kabalilo ko ubwighane bwache bwiza bwabombiwa, u Yehova akwiza ukuba ngati anena ukuti “Omega.” U Yehova akati amala pakupela ‘kumwanya ni chisu ichapasi na vyosi vyo vilimo,’ akanena vimo vyo vikulangizya ukuti ubwighane bwache bukwiza pakukwanilisiwa naloli. Akati amala pakupela ivintu, akasala isiku ilya nambala 7 ukuba lisiku ilya kutuzya. Ivi vikulangizya ukuti ubwighane ubwa Yehova ku bantu ni chisu ichapasi bukwiza pakukwanilisiwa kubumalilo ubwi siku ilya nambala 7.—Ubwa. 2.1-3. w23.11 5 ¶13-14

Ubulendo ubwakufuma ku Babeloni ukuya ku Izilayeli bukaba bwakutamya sona bukaba bwakwenda imyezi 4, loli u Yehova akalayizya ukuti akwiza pakwefyapo chilichosi cho chingapangisya ukuti ukunyokela kwabo kube kwakutamya. Abayuda abasubaliwa bakamanya ukuti ukunyokela ku Izilayeli, kukaba kwakulondiwa nkani ukuchila ichintu chilichosi. Ulusayo lo nge bakaba nalo, ko kumwiputa u Chala. Mu Babeloni mutakaba itempeli nalimo-limo ilya Yehova. Mutakabamo ni chighemo na chimo-chimo cho nge Abaizilayeli bakapelekaghapo isembe ukuyana ni Ndaghilo izya Mozesi sona mutakaba uwa sembe aliwesi yo nge akapelekagha isembe zyabo. Mu Babeloni mukaba sona abantu abinji bo bakiputagha aba chala ababumyasi ukuchila bo bakiputagha u Yehova mu bwanaloli pamo ukukonka indaghilo zyache. Abayuda amasawuzani aminji bo bakamwiputagha u Yehova bakalondagha ukuti banyokele kukwabo ukuti baye banyosezyepo ukwiputa ukwa bwanaloli. w23.05 14-15 ¶3-4

Tukulondiwa ukuti u Chala atwavwange nu muzimu wache umuzelu umwakuti tubukilile ukwikala ngati “bantu babo bakwikala mu lukozyo.” Chifukwa buli? Ichifukwa chakuti te chipepe ukuti tubukilile ukuba ni nkalo inyiza muchisu ichibibi ichi. (1 Tesa. 4.3-5, 7, 8) Umuzimu umuzelu ghungatwavwa ukuti tutakegheleleko akinong’onele aka muchisu ichi ko kakupambana sana na mo u Yehova akwenezya ivintu. Ghungatwavwa sona ukuti tubombaghe ivintu “vyosi vivyo vyiza, ni vigholosu.” (Efe. 5.9) Izila yoka yo tungapokelela umuzimu umuzelu ko kumulaba u Chala. U Yesu akanena ukuti u Yehova ‘akubapa umuzimu umuzelu abantu bo bakumulaba.’ (Luka 11.13) Tukupokela sona umuzimu umuzelu nanti tukumupala u Yehova pankomano zyitu izyachipanga. (Efe. 5.19, 20) Umuzimu umuzelu ghungatwavwa ukuba ni nkalo zyo zingatwavwa ukubukilila ukwikala muzila iyakumuhobosya u Chala. w24.03 23-24 ¶13-15

Ka mukulondiwa ukubukilila ukuba bafisalyoyo? Nanti vili bunubu, mwipute ukuti mubukilile ukuba nabo. Paseke izya muzimu, ubufisalyoyo bope bulipo. (Gala. 5.22, 23) Tungalaba kwa Yehova ukuti atupe umuzimu umuzelu gho ghutwavwa ukuba bafisalyoyo. Nanti mwakomana ni ntamyo yo yingaghela ubufisalyoyo bwinyu, “mulabaye” umuzimu umuzelu ukuti ghubavwe ukuba bafisalyoyo. (Luka 11.13) Tukulondiwa sona ukumulaba u Yehova ukuti atwavwe ukwennya ivintu ngati mo akuvyenezya. Pisinda pakuti twiputa, tukulondiwa ukubomba chilichosi cho tungakwanisya ukuti isiku lililyosi tubanje bafisalyoyo. Nanti tukubukilila ukulaba ukuti tube bafisalyoyo nu kuyezya-yezya ukubombapo zimo, u Yehova akwiza pakutwavwa ukuti tube bafisalyosyo. Ukwinong’onelapo sona ivifwanikizyo ivya mu Bayibolo kope kungatwavwa. Mu Bayibolo muli ivifwanikizyo ivya bantu abinji bo bakaba bafisalyoyo. Nanti tunginong’onelapo inkani izya mu Bayibolo zingatwavwa ukumanya izila izya mo tungalangizizya ubufisalyoyo. w23.08 22 ¶10-11

U Yesu akamubuzya umutumiwa u Pitala umwakusimikizya ukuti u Yehova inti amwavwe. U Yesu akati azyuka, akabomba sona ichiswigho ichamwabo umwakumwavwa u Pitala na batumiwa abamwabo ukukola iswi umwakuswighisya. (Yoha. 21.4-6) Tutakukayikila ukuti ichiswigho ichi chikamwavwa u Pitala ukumanya ukuti chipepe kwa Yehova ukumupa ivintu vyo akulondiwa. Lumo ivi vikamupangisya ukuti akumbukile amazyu gho u Yesu akanena ukuti “mulondaghe tasi Ubumwene ubwa Chala” po u Yehova akwiza pakubapa vyo mukulondiwa. (Mata. 6.33) Ivi vikamwavwa u Pitala ukuti abike imbombo iyakulumbilila pabwandilo mumalo mwakubika ibizinesi yache iya swi pabwandilo. Akalumbilila umwabujivu pa Pentekositi 33 C.E, umwakuti akavwa abantu amasaghuzani aghinji ukwitikizya amazyu amiza. (Imbo. 2.14, 37-41) Pisinda pache, akabavwa Abasamaliya na bantu bo batakaba Bayuda ukuti bamwitike u Yesu. (Imbo. 8.14-17; 10.44-48) U Yehova akamubombezya u Pitala muzila iyapamwanya ukuti abavwe abantu abamaluko ghosi ukwiza muchipanga. w23.09 20 ¶1; 23 ¶11

Imyaka yibili ukufuma pa kabalilo ko aba Babeloni bakamongolela u Yelusalemu, Umwene uwa Babeloni u Nebukadinezala akalota ivyakukwafannya ni chifwani ichikulu ichakoghofya. U Nebukadinezala akanena ukuti inti aghoghe umwanavuli aliwesi uwamahala poka nu Daniyeli nanti bapotwa ukunena vyo akalota sona vyo ichilota chikang’anamulagha. (Dani. 2.3-5) U Daniyeli akalondiwanga ukuti abombepo zimo mwalubilo ichifukwa nanti atakabombagha bunubu, nge abantu abinji bakafwa. U Daniyeli ‘akingila nu kumulaba umwene ukuti amupe akabalilo akakuti ize ang’anamulile ichilota chache.’ (Dani. 2.16) Ukubomba bunubu, kukalondiwanga ubujimvu nu lwitiko. Ichifukwa chakuti pa kabalilo aka u Daniyeli akaba ukuti atang’anamuliyepo lumo ivilota. Akababuzya abamanyani bache ukuti ‘bipute kwa Chala uwakumwanya umwakuti abapelele ichisa pakubavumbulila ichisisi.’ (Dani. 2.18) U Yehova akamula inyiputo zyabo. Nu butuli ubwa Chala, u Daniyeli akakwanisya ukung’anamulila ichilota icha Nebukadinezala. Ivi vikavwa ukuti u Daniyeli na bamanyani bache batakaghoghiwe. w23.08 3 ¶4

Inong’onela amapindu gho ghakubapo nanti swe bafisalyoyo. Nanti swe bafisalyoyo, tukuba bakuhoboka sona abakufwasa. Cho chifukwa ubufisalyoyo bungatwavwa ukuti twinong’onaghe akiza sona tubanje nu bumi ubwiza. Nanti tukubomba ivintu umwabufisalyoyo na banji, tukuba nabo pa bumanyani ubwiza. Sona tukuba bakukolelana muchipanga. Tutakukalala lubilo nanti umuntu yumo atukalalizya, ivi vikwavwa ukuti intamyo yitakakule nkani. (Sali. 37.8, Mbupi. 14.29) Loli ukuchila vyosi, tukumuyezya u Baba witu uwa kumwanya sona tukupalamila nkani kukwache. Ukunena ubwanaloli, ubufisalyoyo nkalo inyiza sana yo aliwesi angapindula nayo! Te chipepe akabalilo kosi ukuba bafisalyoyo, loli nu butuli ubwa Yehova tungabukilila ukuba ni nkalo iyi. Sona po tukulindilila ichisu ichipya mubufisalyoyo, tungaba nu lusubilo ulwakuti ‘amaso agha Yehova ghakwennya bo bakumoghopa, bo bakulindilila ulughano lwache ulusubaliwa.’ (Sali. 33.18) Nge twebosi twabikapo umoyo ukuti tubanje bafisalyoyo. w23.08 22 ¶7; 25 ¶16-17

U Yakobo akanena ukuti umuntu anganena ukuti ali nu lwitiko, loli ka imbombo zyache zikulangizya ukuti ali nu lwitiko? (Yako. 2.1-5, 9) U Yakobo akanena sona ivya muntu yumo yo akumwennya umukamu wache akusobelwa ivyakuvwala pamo ivyakulya loli atakumwavwa. Napo umuntu uyu wepe anganena ukuti ali nu lwitiko loli imbombo zyache zikulangizya ukuti ate nu lwitiko. (Yako. 2.14-17) U Yakobo akamutambula u Lahabu ukuba chifwanikizyo ichiza pa nkani iyakulangizya ulwitiko mu mbombo zyache. (Yako. 2.25, 26.) Akivwapo ivya Yehova sona akamanya ukuti weyo akabatulagha Abazilayeli. (Yoswa 2.9-11) Akalangizya ulwitiko mu mbombo zyache umwakubafighilila Abaizilayeli babili bo bakaba batendezi pa kabalilo ko ubumi bwabo bukaba pangozi. Ifundo apa yakuti, u Lahabu nu Abulahamu bosi babili bakaneniwa ukuba bagholosu napo bakaba bambula ukufikapo sona batakakonkagha Indaghilo izya Mozesi. Kwa Lahabu tukumanyilako ukuti chakulondiwa sana ukulangizya ulwitiko ukwendela mu mbombo zyitu. w23.12 5-6 ¶12-13

Pakuba swe Bakilisitu tutakulondiwa ukwivwisya bulo ivimanyisyo ivyakwanda ivya mu Bayibolo. Nu butuli ubwa muzimu umuzelu uwa Chala, tukukaziwa ukuti tumanyilaghe “inyinong’ono inyibizu izya Chala.” (1 Koli. 2.9, 10) Ka mutanganda ukumanyila pamwebene vyo vingabavwa ukuti mupalamile kwa Yehova? Umwakufwanikizya, mungamanyila mo u Yehova akalangizizyanga ulughano ku babombi bache abakale vyo vingabasimikizya ukuti numwe bulo abaghanite. Mungamanyila ukuti mumanye mo u Yehova akalondelagha ukuti Abaizilayeli bamwiputilaghe nu kuyanisya mo akulondela ukuti tumwiputilaghe amasiku ghano. Pamo mungamanyila umwakubikapo umoyo amabulaghuzi gho u Yesu akakwanilisya pa bumi bwache na mubulumbilili po akaba pachisu ichapasi. Nanti mungabombezya Buku Lakupenjera Nkhani la Ŵakaboni ŵa Yehova, mungahoboka ukumanyila zimo mwa nkani izi. Ukumanyila Ibayibolo umwakubikapo umoyo, kungabavwa ukughomya ulwitiko lwinyu sona ‘mungagha amahala agha Chala.’—Mbupi. 2.4, 5. w23.10 18-19 ¶3-5

Ilizyu lyo umutumiwa u Pitala akabombezya imbombo ilyakuti “ulwakufikapo,” likung’anamula “ukugholosya” ichintu. Ichigaba ichabubili icha vesi ili chikunena vyo tungabomba nanti tuli nu lughano ulwakufikapo ku banji. Ulughano ulwakufikapo lukutwavwa ukuti tuzikupikile imbibi inyinji izya Abakilisitu abamwitu. Tungafwanikizya ifundo iyi ni chifwanikizyo ichi: Inong’onela itebulo lyo lipalikite, libendeye, sona litakuboneka akiza. Chikuba chipepe ukusenda umwenda nu kukupikilapo pitebulo ukuti lyande pakuboneka akiza. Tutakukupikila ichintu choka bulo cho chikomanikite pamo vibili awe loli tukuba ukuti twakupikila ivintu vyosi vyo vite akiza pitebulo. Umwakuyana bulo, nanti tuli nu lughano ulwakufikapo ku bakamu na bayemba bitu, tungakupikila ivintu vyosi vyo bakutunangila. Tutangabahobokela ichintu choka bulo pamo vibili loli tungabahobokela “imbibi inyinji nkani.” Nanti tukubaghana nkani Abakilisitu abamwitu, tungabahobokela vyo batunangila napo chingaba chipala ukubomba bunubu. (Kolo. 3.13.) Nanti tukubahobokela abanji tukulangizya ukuti tuli nu lughano ulwakughoma sona tungalangizya ukuti tukulonda ukumuhobosya u Yehova. w23.11 11-12 ¶13-15

Pa kabalilo ko akaba ni myaka 26, Umwene u Yosiya akanda imbombo iyakuyannya itempeli. Po bakabombagha imbombo iyi, bakalyagha ‘ibuku ilya Ndaghilo izya Yehova zyo zikapelekiwa ukwendela mwa Mozesi.’ Umwene akati ivwa vyo vikasimbiwa, mwalubilo akasinta nu kwanda ukwivwila vyo vikaba mwibuku ili. (2 Syambu. 34.14, 19-21) Ka mwighanite ukubelenga Ibayibolo akabalilo kosi? Nanti mukuyezya ukubelenga Ibayibolo akabalilo kosi, ka vikwenda akiza? Ka mukusunga amavesi gho ghangabavwa pamweka? Pa kabalilo ko u Yosiya akaba ni myaka 39, akabomba ivintu vyo vikapangisya ukuti aghoghiwe. Akisubila weka mumalo mwakumulaba u Yehova ukuti amulongozye. (2 Syambu. 35.20-25) Pa nkani iyi tukumanyilapo zimo. Vite ni mbombo ukuti swe basongo pamo tukanda pabutali ukumanyila Ibayibolo, loli tukulondiwa ukubukilila ukumulondelezya u Yehova. Ivi vikongelezyapo ukwiputa akabalilo kosi, ukumanyila Amazyu ghache nu kupindula nu bulongozi ubwakufuma ku Bakilisitu abakughoma mwabuzimu. Ivi vingatwavwa ukuti tutakapuvyange ivintu sona tungaba bakuhoboka.—Yako. 1.25. w23.09 12 ¶15-16

Ibayibolo likutambula abakolo abinji bo bakamughanagha u Yehova sona bakamubombelagha. Bakaba “ni nkalo inyiza” sona bakaba “basubiliwa muvintu vyosi.” (1 Timo. 3.11) Mwe bayemba abachilindu mungamanyilako sona ku bayemba abakughoma mwabuzimu bo chifwanikizyo ichiza muchipanga chinyu. Mwe bayemba abachilindu, mwinong’onele ivya bayemba abakughoma mwabuzimu bo mubamenye aba chifwanikizyo ichiza bo mungamanyilako. Mwennye inkalo inyiza zyo bali nazyo, pisinda pache mwinong’onele mo numwe bulo mungalangizizya inkalo izi. Ichintu ichakulondiwa sana kwa Mukilisitu uwakughoma mwabuzimu, ko kwiyisya. Nanti umukolo wakwiyisya, akuba pabumanyani ubwiza nu Yehova na banji. Umwakufwanikizya, umukolo yo amughanite u Yehova, umwakwiyisya akukonka ubulongozi ubwakukwafannya nu mutu bo Ubaba wache uwakumwanya apelekite. (1 Koli. 11.3) Ubulongozi ubu bukubomba umwakuyana bulo pa ndondomeko iya muchipanga na mumbumba. w23.12 18-19 ¶3-5

U Yehova akulindilila ukuti umulume amughane umuchi wache, amupe ivyakulondiwa pa bumi, ukuba mumanyani wache umwiza sona ukumwavwa ukuti abe pa bumanyani ubwiza nu Yehova. Ukuba na kinong’onele akiza, ukuchindika abakolo sona ukuba musubaliwa vikwiza pakubavwa ukuti mube umulume umwiza. Nanti wasenda ungize ube we baba. Ka mungamanyilako ichoni kwa Yehova pa nkani iyakuba we baba umwiza? (Efe. 6.4) U Yehova akamubuzya umwana wache u Yesu pabuzelu ukuti amughanite sona akuhoboka nawe. (Mata. 3.17) Nanti wiza waba we baba ukenelezyanje ukuti ukubasimikizya abana bako kabili-kabili ukuti ubaghanite. Ukabapalizyange pa vintu vyo babomba akiza. Aba baba bo bakukonka ichifwanikizyo icha Yehova bakubavwa abana babo ukuti bize babe bakolo sona banavuli aba Chikilisitu abakughoma mwabuzimu. Mungisengannya akiza ubudindo ubu, umwakubukilila ukulangizya ulughano ku ba mumbumba yinyu na muchipanga nu kubabuzya ukuti ubaghanite sona bakulondiwa sana.—Yoha. 15.9. w23.12 28-29 ¶17-18

Pakuba swe babombi ba Yehova abasubaliwa, tukukomana ni ntamyo izyakupambana-pambana zyo abantu bosi bakukomana nazyo. Sona akabalilo kamo tukujimba ku bantu abakususya pamo ukupinyiwa na bantu bo bababengite abantu ba Chala. Napo u Yehova atakutufighilila ku ntamyo zyo tukukomana nazyo loli akutulaghizya ukuti inti atwavwe. (Yesa. 41.10) Nubutuli bwache tungabukilila ukuba bakuhoboka, ukupanga ivyakusala ivyiza sona ukubukilila ukuba basubaliwa kukwache na mukabalilo ko tukukomana ni ntamyo. U Yehova Alayizizye ukutupa “umutende uwakufuma kwa Chala.” (Filipi 4.6, 7) Umutende ughu ghukwiza pakwikazya umoyo pasi sona ukufighilila inyinong’ono nu moyo witu ichifukwa chakuti tuli nawe pa bumanyani ubwiza. Umutende ughu, “ghuchilite akivwisizye kosi” umwakuti wakuhobosya sana ukuchila akinong’onele kalikosi ko tungaba nako. Nkimba mukiputa lumo kwa Yehova umwakuti pa bumalilo mukiyivwa ukuti muli nu mutende? Nanti momo mukiyivwila, gho gho “mutende uwakufuma kwa Chala.” w24.01 20 ¶2; 21 ¶4

Abantu bo bamughanite u Chala, bakulonda ukulipala izina lyache nu moyo wabo ghosi. Umwene u Devedi akamanya ukuti nanti tukulipala izina lya Yehova vikuyana bulo nu kumupala u Yehova. Nanti twivwa izina ilyakuti Yehova tukwinong’onelapo ubuntu bo ali nabo, inkalo inyiza zyo ali nazyo sona ivintu ivyapamwanya vyo abombite. U Devedi akalondagha ukulizelufya izina ilya Baba wache nu kulipala. Akalonda ukubomba bunubu ‘ni vintu vyosi ivya mukasi mwache’ nu moyo wache ghosi. Umwakuyana bulo, Abalevi bope bakatangililagha pakumupala u Yehova. Umwakwiyisya bakitikizya ukuti amazyu ghabo ghatangakwanisya ukulipala izina izelu ilya Yehova. (Nehe. 9.5) Tutakukayikila ukuti ukwiyisya nu kumupala u Yehova ukufumila pasi pa moyo kukapangisya ukuti umoyo uwa Yehova ghuhoboke. w24.02 9 ¶6

U Yehova atakwiza pakubennya ngati mwe bakupotwa ichifukwa chakuti mwapotwa ukukwanilisya ichintu cho mukalondagha ukubomba. (2 Koli. 8.12) Mumanyileko ku vintu ivyakunyosezya kwisinda vyo mwakomana navyo. Bukilila ukwinong’onelapo pa vintu vyo mwakwanisya ukubomba. Ibayibolo likunena ukuti “u Chala mugholusu, sona atakwiza pakuluvya imbombo zyinyu.” (Hebe. 6.10) Mutakaluvyanje ivintu vyo mwakwanisya ukubomba. Inong’onelapo ivyakwibikila vyo mukwanilisizye kale ivintu ngati, ukuba pa bumanyani nu Yehova, ukubabuzyako abantu ivyakukwafannya nu Yehova pamo ukoziwa. Ngati mo mukakwanilisizya ukubomba ivintu ivya buzimu vyo mukibikila kwisinda, pakabalilo aka pope mungabukilila ukuyezya-yezya ukuti mukwanilisye cho mukulonda ukubomba. Nu butuli ubwa Yehova, mungakwanilisya vyo mukulonda ukubomba. Akabalilo kosi muyezyanje ukwennya mo u Yehova akubatulila, ivi vingabavwa ukuti mube bakuhoboka po mukubomba ivintu vyo vingabavwa ukukwanilisya ichakwibikila. (2 Koli. 4.7) Nanti tutakuwa amaka, tukwiza pakupokela ivisayo ivyinji.—Gala. 6.9. w23.05 31 ¶16-18

U Yehova akulangiza ukuti abaghanite abantu bache sona akuhoboka nabo. U Yehova akamubuzya u Yesu ukuti Mwana wache umughaniwa pa vyakubombiwa vibili. (Mata. 3.17; 17.5) Ka mungahoboka pakwivwa ukuti u Yehova akubasimikizya ukuti akuhoboka numwe? U Yehova atakunena nuswe ukufuma kumwanya loli ukwendela mu Bayibolo. ‘Tungivwa’ amazyu gha Yehova aghakulangizya ukuti akuhoboka nuswe, nanti tukubelenga amazyu agha lughano gho u Yesu akababuzyanga abamanyili bache. U Yesu akeghelela ubuntu ubwa Baba wache umwakufikapo. Nanti tukubelenga mo u Yesu akalangizizya ukuti akuhoboka na bamanyili bache abasubaliwa bo bakaba bambula ukufikapo, vikutupa ichituzi icha mo u Yehova akunenela amazyu agha kwa uswe. (Yoha. 15.9, 15) Nanti tukukomana ni ntamyo, chitakung’anamula ukuti u Chala aleka ukuhoboka nuswe. Mumalo mwache tukuba nu lusako ulwakulangizya ukuti tumughanite u Yehova sona tukumusubalila.—Yako. 1.12. w24.03 28 ¶10-11