ETERNET djó kʉ ná Watchtower LIBRARY
Dzamu dhi Munara
ETERNET DJÓ KɄ NÁ LIBRARY
Baledha
  • BIBLIA
  • VICHAPO
  • NJUDHA
  • es25 paje 17-26
  • Bi 2

I sehema nǎ, tayari kʉ ná video ro nga

Dzodzo dhé, video ni telesharje ro ddikpa kosa banga.

  • Bi 2
  • Ddo ró le zø ná Andiko—2025
  • Rere lo djǒ
  • Zanji dyi, Bi 2 ddo 1
  • Yenga dyi, Bi 2 ddo 2
  • Wanzia dyi, Bi 2 ddo 3
  • Ronji dyi, Bi 2 ddo 4
  • Gbonji dyi, Bi 2 ddo 5
  • Thonji dyi, Bi 2 ddo 6
  • Mbʉnji dyi, Bi 2 ddo 7
  • Zanji dyi, Bi 2 ddo 8
  • Yenga dyi, Bi 2 ddo 9
  • Wanzia dyi, Bi 2 ddo 10
  • Ronji dyi, Bi 2 ddo 11
  • Gbonji dyi, Bi 2 ddo 12
  • Thonji dyi, Bi 2 ddo 13
  • Mbʉnji dyi, Bi 2 ddo 14
  • Zanji dyi, Bi 2 ddo 15
  • Yenga dyi, Bi 2 ddo 16
  • Wanzia dyi, Bi 2 ddo 17
  • Ronji dyi, Bi 2 ddo 18
  • Gbonji dyi, Bi 2 ddo 19
  • Thonji dyi, Bi 2 ddo 20
  • Mbʉnji dyi, Bi 2 ddo 21
  • Zanji dyi, Bi 2 ddo 22
  • Yenga dyi, Bi 2 ddo 23
  • Wanzia dyi, Bi 2 ddo 24
  • Ronji dyi, Bi 2 ddo 25
  • Gbonji dyi, Bi 2 ddo 26
  • Thonji dyi, Bi 2 ddo 27
  • Mbʉnji dyi, Bi 2 ddo 28
Ddo ró le zø ná Andiko—2025
es25 paje 17-26

Bi 2

Zanji dyi, Bi 2 ddo 1

Ma si ni rr rr.​—Yer. 29:12.

Pi Hezekia ngʉe dhe na bbo, ke nzingʉeri Yova kó ndi tsotso ndi gøgø d’e. Kedhó sala goti Yova ngʉngʉe gø ndi gø ke nari na. (2 Fa. 20:1-6) Ro, Mutume Paulo nzingʉeri Yova tu ndi “ndí nǎ kʉ ná kpele,” njaro føri ngʉe kedhó afya kʉ che ná saa na, ro Yova nzá singʉe kedhó kpakpalo ro ri. (2 Ko. 12:7-9) Anja mutume Yakobo ma, Petro ma na dhó loroji. Pi Herode ngʉ riji ndi ché kpa che. Kutaniko njingʉe sala Petro dho ndirigoti njaro Yakobo dho maddi. Nì mai ri ngʉe føro, Yakobo ke hwingʉe hwi, ro Petro i malaika gøngʉe ddù chulu. (Mdo. 12:1-11) Ko ka ko dhuri ko tsó, ‘Ká addudho Yova gøngʉe Petro ro Yakobo i nzá?’ Biblia nzá bbʉ fø jibu ro ri. Ko ka ko uri u nari kʉ Yova “nzɨ adi nga kʉ chø ná lo” ro nji ri. (Kum. 32:4) Nja saa na, nzá Yova ka ndi ngʉ kodhó sala goti ko e riddi nari bbai ri. Ro, ko uri u Yova adi ndi ji ná lo nji ndirigoti haki dhi lo nji nari dho, ko nanga ro nzɨ adi nunu ngbaribbai ma ke kodhó sala goti ngʉ nari djo ri.​—Yob. 33:13. w23.11 21 §6

Yenga dyi, Bi 2 ddo 2

Arø ro si ná nyodyu e . . . tayari ngarrdha dho.​—Yak. 3:17.

Roho dda chutso ndi dho ro Yakobo pongʉeri, nyodyu dhi ndrŭ e “tayari ngarrdha dho.” Addinga fø lo na mana ká kʉ addu ma nari djo. Ringani ko nanga jini ji ndirigoti ko é tayari ngarrdha dho bbobbonga Yova bbʉ dhó ná kpa dho. Bbʉbbʉ dhé, Yova nzɨ adi riji ko rrnga nzá gbani ndidhó yadha na ná lo po ko njí ná ke dho ri. (Mdo. 4:18-20) Njaro ko ka ko ddiri Yova dho ko ngarr nari kʉ sʉsʉ ndrŭ dho ko ngarr nari djolu. Føri djolu pli, Yova dhó chutsoddadha e ka ndi ka ro. (Zb. 19:7) Ro, bbobbonga na kʉ nari kʉ nzá kaka ná ndrŭ. Nì mai ri kʉ føro, kodhi ra nǎ Baba bbʉ ddikpa bbonga ro gø dhi ndrŭ ma, guvernema ma, wazee ma na dhó. (Mez. 6:20; 1 Te. 5:12; 1 Pe. 2:13, 14) Bbʉbbʉ dhé, ko di ngarr kpa dho ró, føri na ko ngarr Yova dho. w23.10 6 §2-3

Wanzia dyi, Bi 2 ddo 3

Fø lo kaka le u ndi u ndirigoti ri kʉ bbʉbbʉ.​—Ufu. 21:5.

Ko ka ko li kodhó udha kpakpa chulu nari kʉ Yova dhó kpakpanga djo ko ngaddi nari. Ke kʉ kpakpanga na ndi njí ndi tsoni djo ná ritsi krʉ njí. Ke kʉ krʉ ritsi na ka ná Mungu. (Yob 42:2; Mk 10:27; Efe. 3:20) Ke pongʉeri Abrahamu ma, Sara ma na dho kpa si kpetsi ngba ba ndima dhi ngó djó. (Mwa. 17:15-17) Føri kina ke pongʉeri Abrahamu dho ke nǎ gø dho Kanaani si che. Cho bí Abrahamu nǎ gø nji Misri nǎ no tsena nari kana, fø tsodha ka ndi njangʉeni nzá ka ndi njini nari bbai. Ro, ri vengʉe ra njini nji dhé. Ke pongʉeri Maria sie ndi nganga dzá ngba gø, ná føri na ke lingʉeri cho bí ndi njingʉe Edeni nǎ ná tsodha njini nji! (Mwa. 3:15) Ko di ngaddi Yova njingʉe ná tsodha ma, ngbaribbai ma ke njingʉe ri ró njí nari ma na djo ró, fø chulu ko adi ke kʉ kpakpanga na bbo nari famu. Føro kodhó udha si ngʉ kpakpa ø dz’ djo ke nji ná tsodha djo.​—Yos. 23:14; Isa. 55:10, 11. w23.04 28 §10-12

Ronji dyi, Bi 2 ddo 4

Ee Yova, arr madhó sala, arr ni ró ma ddoni ma tsotsokodha dho nari.​—Zb. 143:1.

Yova ngʉngʉe Daudi ngʉ rinzi ke gø ndi ná fø sala goti ngʉ. (1 Sa. 19:10, 18-20; 2 Sa. 5:17-25) Ko maddi ko ka ko u fø lo u. (Zb. 145:18) Njaro nzá Yova ka ndi ngʉ kodhó sala goti ko e ddi ná chu nǎ ri. Paulo nzingʉeri Mungu tso ke pʉ “kpelé ndi ndí nǎ ro.” Paulo nzingʉe nga fø kpakpalo djo gbo ina. Nde, Yova ká ngʉngʉe fø sala goti ngbà? Ngbao, ro nga Paulo ngʉ ddi ná chu nǎ ri. Kedhó kpakpalo ndi sié nari rɨngana, Yova bbʉngʉe kedhó lo u ná kpakpanga nja ke njinjí ndi dho chi ndi tøni ro d’e. (2 Ko. 12:7-10) Nja saa na kodhó sala goti ka ndi ngʉ nzá djo ko ddienga ná chulu. Ro ko ka ko uri u nari kʉ, Yova churie ngbaribbai ma ndi ka ndi kó ko tsotso bblo pli nari chu. Ke ka ndi nji ritsi ko dho “ko nzie inga ko e ddi nanga djolu maddi.” (Efe. 3:20) Føri dho, ke ka ndi ngʉ kodhó sala goti nzá djo ko ddienga ná saa na inga nzá ko ddie nari bbai. w23.05 8-9 §4-6

Gbonji dyi, Bi 2 ddo 5

No nga le no ná kabbuli nǎ kʉ ná ndrŭ krʉ si ke chu rr ná saa si nì ndirigoti ndrŭ si vʉvʉ.​—Yoh. 5:28, 29.

Ri kʉ bblo ko di ngaddi Biblia nji gosi ná saa dho gadha djo ná tsodha djo. Ká addudho? Dhonalo ko nzá chu che pli kʉ ná dhe ka ndi lø ko inga ko ró ji ko ji ná le ka ndi dhe ná saa ro ri. (Muh. 9:11; Yak. 4:13, 14) Gadha dhi ngab’odha ka ndi kó ko tsotso ko ve fø di ná kpakpalo tso. (1 Te. 4:13) Maandiko rid’ra ko dho nari kʉ, kodhi ra nǎ Baba jirie ko bbo ndirigoti ke churie ko bblo. (Lu. 12:7) Ringani Yova chu ko bblo pli ndiro ke si ko ga ko ngʉe na ná nyi ma, ko chungʉe ná lo ma na krʉ d’e. Yova jirie ko bbo ndirigoti ke liri ri kaka ko ba cho ró nŭnŭ di ná shinga, føri dzá lo dho njati ko dhedhe ma ró ke si ko gaga. Ko ká ka ko u gadha dhi tsodha addudho? Dhonalo ko uri u ke jiri ji ndirigoti ke kʉ kpakpanga na ndi njí ndi tsoni djo ná fø tsodha njí. w23.04 8-9 §2-4

Thonji dyi, Bi 2 ddo 6

[Yosefu ma, Maria ma na] ngʉ adi ra krʉ cho ró Yerusalemu na Pasaka dho.​—Lu. 2:41.

Yosefu ma, Maria ma na ngʉ adi njínji ddinga ndiro ndima li ndima kana kau kpakpa Yova na d’e. Kpa chungʉe Yova dho le njínji ddinga familia nǎ nari dhi faida chu. (Lu. 2:22-24; 4:16) Føri kʉ bblo pli kʉ ná loroji dza dhi ndrŭ dho njʉ! Yosefu ma, Maria ma na bbai, njati nidhó nzø é bí ró, ri ka ndi é kpakpa ni si njudha dhi ngana inga ni ba saa ibada ya familia dho. Njaro ri ka ndi si kpakpa maddi dza dhi ndrŭ dho ndima ba saa ndima né Biblia nǎ lonanga inga ndima njí sala ddinga. Ro, anonga nari kʉ ni di madha bbʉ Yova dho ddinga ná saa na, ni kana nga ka ndi ngʉ chøchø ke na ndirigoti ni ka ni jini bbo ni kana. Føri dho, Yova dho le madha bbʉ nari anili anziro. Ni ká ka ni njiri ngbǎ rie kpakpalo na ni bani nidhó ndoa kana ri ró? Njaro ddinga le le tso nju ibada ya familia dho nari nzá ka ndi tho ni nyǒ ri. Njati rie fø ró, aninga lo tso ddikpa sese lo na ndirigoti ngbà ka ndi tho ni nyǒ ná lo ró ro, ngbà ka ndi liri ni krʉ tilo ná lo ró ro. Føri ka ndi liri ni jini bbo ni kana ndirigoti ni bbʉ madha Yova dho ddinga. w23.05 22 §7-8

Mbʉnji dyi, Bi 2 ddo 7

Obadia ngʉ Yova do nji bbo.​—1 Fa. 18:3.

Obadia ngʉ adi Mungu do nji nari ká kongʉe ke tsotso ngbaribbai? Ya kwanza, føri lingʉeri ke é chi kʉ ná ke ndirigoti ngbà djo le ka le li le thí ná ke, føri dho pi lingʉe ke ndibbá dza nǎ ritsi djó nganjadha dho. (Anja Nehemia 7:2.) Obadia ngʉ adi Mungu do nji nari lingʉeri ke é nga nǎ do kʉ ná ke, føri i kʉ kedhó lo ungʉe ná sifa. Ke ngʉe che ngʉe ná Pi Ahabu dhó pidhinga tsena, “che pli ngʉe ná lo ndi njingʉe Yova nyo djó anziro ngʉe ná [pikpa] djolu ro.” (1 Fa. 16:30) Føri kina, Ahabu bbá le Yezebeli ndrongʉe Yova bbo, Baali ndi ngʉ adi má ro, le mbungʉeri ndi si bbʉbbʉ madha si ndidhó pidhinga nǎ arønga laidjó ro. Le chengʉe Yova dhó bí ngʉe ná bbanabi che. (1 Fa. 18:4) Yezebeli ngʉ rine ndi che Mungu dhó bbanabi ná saa na, Obadia dzingʉe 100 kʉ ná kpa ndirigoti ke rungʉe kpa dju na aro kʉ ná kikundi lu, “ddikpa kikundi nǎ kpa ngʉe 50 ndirigoti ke ngʉ adi mukati ma, dda ma na bbʉ kpa dho.” (1 Fa. 18:13, 14) Nga nǎ do ngʉe ná ke Obadia utso le d’ie d’i ró, le ka le hwie ke hwi. Bbʉbbʉ dhé, Obadia do ngʉ nji ndirigoti ke nzá jingʉeri ndi dhe ri. Ro, Obadia jingʉe Yova ma, ke dho njínji ná ndrŭ ma na pli ndi nganga dhó shinga djolu. w23.06 16 §9-10

Zanji dyi, Bi 2 ddo 8

Ma Yova, kʉ . . . chutso ddá ni dho ná ke.​—Isa. 48:17.

Yova ra anzi dhé njʉ chutso ndi ddá ndidzá ndrŭ dho nari na drrdrr ndi ngʉ rinji nari bbai. Ke adi rinji fø Biblia ma, ndidhi Dduna kutaniko djǒ ma na chulu. Ko njari wazi nari kʉ, Mungu ra anzi dhé ndrŭ chulu ndi chutso ddá njʉ nari na. Loroji na, addinga 1870 goti njingʉeni ná lo djo. Charles Taze Russell ma, ndidhó bbakau ma na famungʉeri nari kʉ 1914 kʉ bbo na mana kʉ ná cho Mungu dhó Pidhinga dho. (Da. 4:25, 26) Kpadhó fø utafiti dyʉngʉe ndi lu Biblia nǎ unabi ró. Nde, Yova ká ddangʉe chutso kpa ngʉ nji ná fø utafiti dho ngbà? Ngbao. Cho 1914 na njingʉeni ná lo dhongʉeri wazi nari kʉ, Mungu dhó Pidhinga nga pinyodha tso. Dz’ djolu gble dangʉe ná vita ya kwanza goti, nya ndi na nyá ná dhe ma, rɨ da nari ma, nyo tso vʉni nari ma na ndrɨngʉeni bbo. (Lu. 21:10, 11) Bbʉbbʉ dhé, Yova njingʉe njí fø Wakristo na nja ndima kó ndidzá ndrŭ tsotso d’e. w24.02 22 §11

Yenga dyi, Bi 2 ddo 9

Chølo dhi ke adi bani kpakpalo na bí, ro Yova adi ke gøgø ri krʉ nǎ ro.​—Zb. 34:19.

Yova dzá ndrŭ ko kʉ ro, ko churi chu nari kʉ, ke jirie ko ji ndirigoti ke jirieri ko é bblo kʉ ná maisha na. (Ro. 8:35-39) Føri kina ko uri nari kʉ, Biblia nǎ kanuni nǎ ro ko adi faida ba krʉ ddo ró njati ko di njínji ri na ró. (Isa. 48:17, 18) Nde, ko ká ka ko njiri ngbǎ njati ko bani nzá djo ko ddienga ná kpakpalo na ró? Loroji na, kodhó familia nǎ le ka ndi bʉ ko thí nja kʉ ná chu nǎ. Njaro ko ró kʉ ná dhe ka ndi liri nzɨ ko njinjí bbo Yova dho. Njaro ko ka ko bani chʉ adi ngaba ná lo na. Inga njaro ko nzani kodhó udha djotsina. Fø di ná kpakpalo na ko bani ná saa na ko ka ko di ridhu ko tso: ‘Fø lo ká njini ma ró addudho? Ma ká nji chelo ro maddi? Føri na mana ká kʉ Yova ma ronga lé nzɨ?’ Ni ká mburie ni ro føri bbai b’lo? Njati rie fø ró nzɨ bbari ni thí bʉni. Chi ngʉ tøni Yova dho ná njí dhi bí kʉ ná kpa ma mbungʉe ndima ro føri bbai ddi.​—Zb. 22:1, 2; Hab. 1:2, 3. w23.04 14 §1-2

Wanzia dyi, Bi 2 ddo 10

Ma vʉri ma rrnga nidzá yadha dho krʉ ddo ró.​—Zb. 119:112.

Njati ko di hwini chenga na ka ndi tsu ko ná lo tso ró ró, ko adi ko kana kau ka ndi sa Mungu na ná lo ma, ná ngaddidha ma na pʉ ko ró ro thei. Yova adi riji ko “rrnga ndi dho ko thí nǎ ro.” (Ro. 6:17) Kedhó chutsoddadha e krʉ ddo ró kodhi bblonga dho ndirigoti ko nzá ka ko ø kedhó sheria thika ro ri. (Isa. 48:17, 18; 1 Ko. 6:9, 10) Ibilisi adi ko nzá ko ndí ro ndirigoti kodhó akili ró ndiro nzɨ ko tøni chi ró. Ke adi riji ndi “chó ko chó” ndirigoti ndi sa ko kana kau Yova na. (1 Pe. 5:8) Karne ya kwanza nǎ Wakristo na ndrŭ ngʉ adi do tá, ndrŭ ngʉ adi kpa njinji ndirigoti kpa cheche kpa vʉngʉeri ndima tøni chi nari dho. (Mdo. 5:27, 28, 40; 7:54-60) Njʉ maddi Shetani adi ra anzi ndrŭ ndi nza nari na. Russie ma, nja ngø ma na nǎ ndrŭ adi le-djoi ma, le-vei ma na nzá ná føri fø lo dhǒ wazi ndirigoti dz’ djó krʉ kʉ ná ngalu wapinzani kpa nzá njonjo chu nǎ. Ko ndi nzá nari kina Shetani adi njínji “shasha dhi lo” na.​—Efe. 6:11. w23.07 15-16 §6-9

Ronji dyi, Bi 2 ddo 11

Akobbari jidha chulu ko dhidhi krʉ lo kana.​—Efe. 4:15.

Biblia nǎ lo ni chu bbo nari bbai, nidhó jidha maddi si dhi bbo Yova djo. Fø jidha adi ni ronga cho ni njinjí ni chu ná lo na ndirigoti ni vʉ lonanga bblo Biblia nǎ kanuni ró ro. Ni adi nidhó ngaddidha ma, nidhó nyi ma na thika ø dhonalo ni jiri ni bbʉ hwè Mungu dho. Ddiddi rengba adi ndidzá ji dhi gø dhi ndrŭ dyø nari bbai, ni nidzá ra nǎ Baba dyø (Efe. 5:1, 2). Ko ka ko dhuri ko tsó: ‘Madhó jidha ká dhi Yova djo bbʉbbʉ Mukristo ma ngʉngʉe ná saa djo ri ngʉe ná nga djolu? Batiso ma ba ná nga djó ro, madhó ngaddidha ma, ma nji ná lo ma na tso ká gbani Yova ji ná lo na ngbà, jidha ma dhǒ ma djoi ma, ma vei ma na dho nari chulu?’ Njati “rie anziro ni ngʉe na ná jidha” djødjø ri ró, nzɨ bbari ni thí bʉni. Fø di lo ro njingʉeni karne ya kwanza nǎ ngʉe ná Wakristo ró maddi. Yesu nzá bbangʉe kpa ro ri ndirigoti ko ro ma nzɨ ddi ke bba ri. (Ufu. 2:4, 7) Ke churi nari kʉ bbʉbbʉlo ko chungʉe ná saa na ko ngʉe na ná jidha ki ka ndi ngʉ ngbà. w23.07 8 §2-3

Gbonji dyi, Bi 2 ddo 12

Ni Yova, ni kʉ bblo ndirigoti tayari ndrŭ zø njidha dho.​—Zb. 86:5.

Yesu dhe nari njí kuna mutume Petro njingʉe kosa bí, ná føri lingʉeri ke njí bbò chenga. Ya kwanza Petro ngʉ ndi thí li bbo ndi djo ndirigoti ke ngʉ ndi ngbe ɨ ndi ripo nari na, nja mitume bbá Yesu bbá ma ró, ndi nzɨ bba ke ro ri. (Mk. 14:27-29) Føri goti thei Gethsemane dhi í na, Petro tsonga kere ndima di Yesu na nari gʉngʉe gʉ. (Mk. 14:32, 37-41) Ndirigoti birobiro kʉ ná ndrŭ singʉe Yesu lø ná saa na Petro bbangʉe ke bba. (Mk. 14:50) Ya mwisho, Petro gʉngʉe Yesu gbo ina, ndirigoti ke tsongʉeni tso nari kʉ ndi nzá chu Yesu ro ri. (Mk. 14:66-71) Ndi njingʉe ná fø chenga dzá bbonga djo ndi ddinga ro, ká Petro njingʉeri ngbǎ? Ke thí bʉngʉeni bbo ndirigoti ke dzzngʉe dzz. (Mk. 14:72) Petro dhó kosa djó ndi oé ke na nari rɨngana, Yesu pongʉeri ke sie bbo pli kʉ ná bbonga na. (Yoh. 21:15-17) Petro chungʉe ndi nji bbò chenga nari chu, føro mai ke rangʉe anzi dhé bblo lo ndi nji nari na. Ká addudho? Dhonalo ke chungʉeri chu nari kʉ, ndidzá Bboke Yesu nzá d’i ji ro ndi ró ro ri. Petro dhó loroji nǎ ro ká ko ka ko ba ngbá somo? Yova jiri ko uri nari kʉ ndi ji ko ji ndirigoti ke adi ko zø njinji.​—Ro. 8:38, 39. w24.03 18-19 §13-15

Thonji dyi, Bi 2 ddo 13

Le chengʉe ná ndrŭ kʉ bí.​—Mez. 7:26.

Uasherati adi do pá, ri adi rili le mbu le ngana mana kʉ ri, ri adi rili le ba nzá le ji ná lɨnga ndirigoti ri adi familia sasa. Bbʉbbʉ dhé, ri kʉ nyodyu dhi lo nzɨ ko si rrchu ná isɨle ko nzǐ ná ngana, nzɨ ko tsu le bbá “dza” na. Føri kina uasherati adi ko kana kau sasa Yova na, uasherati nji ná bí kʉ ná ndrŭ adi ba ná dhe adi kpa hwi tse. (Mez. 7:23) Mezali sura 9 mustari 18 dya lo tso ɨ: “Le ró lʉ krʉ kʉ kabbuli nǎ.” Nde, bí kʉ ná ndrŭ ká adi ra fø le nzi ndima ná ngana addudho? (Mez. 9:13-18) Fø lo nǎ adi le tsu bí ina nari kʉ pornografia mai. Nja ndrŭ adi riddi pornografia le nja nari ro nga kʉ che ri. Ro, pornografia e che bbo ndirigoti ri adi rili le vi ledhó heshima ma, nja ndrŭ dhó ri ma na vi ndirigoti ritso bbadha e kpakpa bbo. Nga kʉ bblo ná ji tuni le djǒ nǎ ro nari e kpakpa bbo. Føri kina, pornografia nzɨ adi ngono dyu sisi ri; ro ri adi ri ki ndrindri. (Kol. 3:5; Yak. 1:14, 15) Bbʉbbʉ dhé, pornografia nja ná bí kʉ ná ndrŭ adi ra uasherati nji. w23.06 23 §10-11

Mbʉnji dyi, Bi 2 ddo 14

Ke si ri nanga dr’idr’i ndirigoti ke si fø pidhinga krʉ tso d’ød’ø ndirigoti ri ddiro dhé si tøni cho ró nŭnŭ.​—Da. 2:44.

Danieli tingʉe lo djo ná sanamu nǎ ro ko ka ko chu bbo na mana kʉ ná bbʉbbʉlo. Ro, ko ka ko chu lo bbo pli fø sanamu kó djo. Ya kwanza, Dz’ djolu Gble pinyo ná Pidhinga, Anglo-Américaine dhongʉe ndi kʉ kpakpanga na nari nja kʉ ná chu nǎ. Loroji na, États-Unis ma, Britanique ma na ngʉe si singʉe Dz’ djolu gble dangʉe ná ya kwanza Vita ma, ya pili ri ma na djolu ná ngø kana. (Da. 2:34, 35, 44, 45) Danieli dhó unabi tilo chuma ma, teketeke kʉ ná nzz ma na na teni ná le kó djo ná føri kʉ bbʉbbʉ nari ká ni uu? Njati rie uo ró, fø lo ni ka ni dhǒ nidhó maisha nǎ ni nji ná lo chulu. Ni nzá ka ni ne mbø inga kimwili nǎ ritsi bbo ri, dhonalo ni churi chu karrnga goti che kʉ ná i dz’ ma, ndi nǎ kʉ ná ritsi ma na krʉ si sani sa. (Lu. 12:16-21; 1 Yo. 2:15-17) Føri kina, fø unabi ni famu nari ka ndi kó ni tsotso ni nja lod’radha ma, longaddidha dhi njí ma na bbo na mana kʉ ri. (Mt. 6:33; 28:18-20) B’lo ni jifunza fø unabi nari goti adhuri ni tso, ‘Madhó lonangavʉdha ká ridho nì nari kʉ, ma uri u karrnga goti Mungu dhó Pidhinga si ndrŭ dhó pidhinga krʉ tso d’ød’ø?’ w23.08 11 §13-14

Zanji dyi, Bi 2 ddo 15

Ko kana nja ke ddiro si ndi djó lo nanga tu Mungu njí.​—Ro. 14:12.

Kiasi na, auri nari kʉ nidhó cho ma, afya ma, ni kʉ nǎ ná hali ma na ka ndi liri ní ji ni njí ná lo é ndi dhi mupaka na. Barzillai bbai, anyi nja kʉ ná pendeleo nyi njati nidhó afya inga nidhó cho liri nzɨ ni njí nja kʉ ná njí ró. (2 Sa. 19:35, 36) Musa bbai, ane ni tsotsokodha ndirigoti abbʉ nja kʉ ná pendeleo nja ndrŭ dho rie ngbà ri ka ró. (Kut. 18:21, 22) Njati ni é nyenyenga na ró, ni nzá ka ni cho njí tso krʉ ni dhona ri, dhonalo føri ka ndi liri ni njeni nje. Ko nzá ka ko vʉ lonanga ro nja ndrŭ dho ri; inga ko cho kpa vʉ lonanga bblo nzá nari nǎ ro si ná matokeo tso ro ri. Loroji na, ddikpa kpetsi ngba inga singba ngba ka ndi vʉri ndi bbá Yova dho ndi njínji nari tso bbá. Fø lonangavʉdha ka ndi bbʉ njedha bbo gø dhi ndrŭ dho. Nì mai ri kʉ føro, kosa nji ri di ndima nja ndima dhi ngba vʉ lonanga bblo nzá nari dho ná gø dhi ndrŭ li o ná no li ndima djo. Føri nga kʉ Yova ji kpa d’ú ná no ri. w23.08 29 §11-12

Yenga dyi, Bi 2 ddo 16

[Samsoni] jingʉe ná ddikpa isɨle . . . ró dho ngʉe Dalila.​—Amu. 16:4.

Samsoni ngʉe nzá kaka ná ke ko bbai, føri dho nja saa na nzɨ ke ngʉ adi lonangavʉ bblo ri. Ke vʉngʉe nanga ná ddikpa lo lingʉeri ke ba che bbo kʉ ná matokeo. B’lo Samsoni njingʉe lod’idha dhi njí ro nari goti, ke “jingʉe Soreki dhi Djǎ nǎ Delila ró dho kʉ ná le.” Anziro Samsoni jingʉeri ndi kø ufilisti nǎ ddikpa le, ro Yova bbangʉeri ke njiri fø nja ke ba chu ndi hwini Wafilisti tso ró d’e. Luti Samsoni rangʉe di Wafilisti bbá ddikpa ndumba bba Gaza na. Fø saa na, Mungu bbʉngʉe kpakpanga Samsoni dho ndiro ke tu fø vile ró dzaitso ndiro ke si fø vile ró kpakpanga d’e. (Amu. 14:1-4; 16:1-3) Ro, Delila dhó lo ngʉe njonjo fø lo ró ro dhonalo njaro le ngʉe mwisraeli. Delila ungʉe mbø tso bbo Wafilisti dhó ro nja ndi dzi Samsoni nanga kpa na d’e. w23.09 5 §12-13

Wanzia dyi, Bi 2 ddo 17

Lo utsod’idha na kʉ ná ke nanga nzɨ adi kani tsé ri.​—Mez. 19:11.

Lo utsod’idha ka ndi kó ko tsotso ko é djø djøni ná ndrŭ. Lo utsod’idha na kʉ ná ke adi ndi ronga tso chocho kpakpalo na ndi bani ndidhó udha djó ná saa na. Bí ina ndrŭ di ngadhu ko tso ró, ndrŭ nzɨ adi nga ndima dhu dho ná sababu nganga ro d’rari. Føri dho, logoti ko ngʉ nari njí ringani ko chu nari kʉ, ko nzá ka ko chu addudho ma ddikpa le ngadhu ko tso nari ro ri. (Mez. 16:23) Akonja ngbaribbai ma Gideoni ngʉngʉe Efraimu nǎ kpa dhó logoti nari. Ka ndima nanga kani ro kpa dhungʉeri ke tso, ke ká nzie ndima nzá addudho ndiro ndima rá là nji Waisraeli dhó mbubai tso ró d’e. Nde, kpa nanga ká kangʉeni fø ngatsi addudho? Rie ngbaribbai ma lo ngʉe ri ró, Gideoni dhongʉeri ndi kʉ lo utsod’idha na. Ke nengʉeri ndi famu addudho ma lo kani kpa lu fø ngatsi nari ndirigoti ke ngʉngʉe logoti kpa dho nyenyenga na. Biblia pori ko dho nari kʉ, føri bbai ke ngʉ logoti nari goti “kpa jotso kongʉe ko.”​—Amu. 8:1-3. w23.09 16 §8-9

Ronji dyi, Bi 2 ddo 18

Ma ngʉe bbo ke ji ná ke krʉ ddo ró.​—Mez. 8:30.

Yova ma kana nga ngʉe chøchø bbo Yesu na ddiddi ngba dzá baba ma kana nga ka ndi é ngba na nari bbai. Yova thí bangʉe njedha bbo ndidzá Ngba ndrŭ ngʉ nzá ndirigoti ndrŭ ngʉ ke be pá ná saa na. B’lo dzá ngba dhe ná gø dhi ndrŭ chu ngbaribbai ma le adi le mbu ledzá ngba dhe ró nari chu. Ko e kpakpa kʉ ná udha na gadha djo, ro føri nzɨ adi ko thí ka ndi ba vodha nari tso ro cho ri ko vi kodhi ji ko ji ná le ná saa na. Fø loroji ko tsotso kó ko famu ngbaribbai ma Yova mbungʉe ndi ndidzá Ngba ngʉ nzani nari ndi nja ndirigoti ke dhe nari ndi nja cho 33 na Y.G.G. ná saa na. (Mt. 3:17) Kpadjonga djó ro kpø Ukumbudho si ná nga djo, anji kpakpanga ni ne lonanga bbo le ødha dhi be djo funzo la pekee inga ibada ya familia dhi saa djo. Ndirigoti Ukumbudho ddo dyi nǎ, nzɨ vi bbʉtsonga dhi pekee kʉ ná ibada dhi programu ni nja nari nga. Njati ko tayarisha ko thí ngbà Ukumbudho dho ró, ri ka ndi kaka ko kó nja ndrŭ tsotso maddi ndiro kpa ma ba faida ddi d’e.​—Ezr. 7:10. w24.01 11 §10-12

Gbonji dyi, Bi 2 ddo 19

Ke si ni li kpakpa.​—1 Pe. 5:10.

Yova dhó kpakpanga ko ka ko ba ná ddikpa chu kʉ nga ko nzǐ ke tso nari. Yova ka ndi ngʉ kodhó sala goti “dada kawaida e ná kpakpanga djolu ná kpakpanga” ndi bbʉ ko dho nari chulu. (2 Ko. 4:7) Godhé ko ka ko ba kpakpanga Biblia ko zø ndirigoti bbo ko ngaddi ri djo nari chulu. (Zb. 86:11) Yova bbʉ ko dho Biblia nǎ ná imba “kʉ kpakpanga na.” (Ebr. 4:12) Ni di nganzi Yova tso ndirigoti ni di kedzá lo zø ná saa na, ni ka ni ba nidhó lo u ná kpakpanga ndiro ni ve ngatso, ni b’o nidhó hwè ronga inga ni njí nidhó bbʉni ná kpakpa kʉ ná njí d’e. Anja ngbaribbai ma Yova lingʉe nabi Yona kpakpa nari. Yona dhó lo ungʉeri ndi é nga nǎ do ro. Ke do ngʉ nji ndi ra Yova cho ndi ná nanga nari dho, ke nyingʉe nga d’i ngana. Føri dho ke ma, bbú nǎ ke ma ngʉe na ná kpa ma na tsengʉe tse bbò vʉvʉ ndima che nari ró. Bbú nǎ ngʉe ná kpa bungʉe ke dda na ná saa na, ddikpa bbò kʉ ná bbè chongʉe ke. Yona rangʉe ndi ba mbitɨ ná ngana ddikpa bbò bbè zz na. Yona ká njingʉe addu ndiro ndi ba kpakpanga bbè zz nǎ ndi ngʉe ná saa na d’e? Ke njingʉe sala.​—Yon. 2:1, 2, 7. w23.10 13 §4-6

Thonji dyi, Bi 2 ddo 20

Krʉ kʉ ná ritsi dzá mwisho kʉ chøchø.​—1 Pe. 4:7.

Ngbà mai Petro ndingʉe fø barua ndidhó saa na ngʉ di ná Wakristo dho ro, Yova bbari fø barua ndini Biblia nǎ maddi. Føri dho, njʉ maddi ko ka ko ba faida fø barua nǎ ro. (Ro. 15:4) Ko di kana nari kʉ nzá u Biblia nǎ unabi ná ndrŭ. Kodhó wapinzani ka ndima be ko pá dhonalo ko d’rarie i dz’ si ndidzá mwisho nǎ nari bicha b’lo. Nja ndrŭ adi ripo føri ro nzá ka ndi njini ri. (2 Pe. 3:3,  4) Njati ko rr fø di ná lo, lo ko d’ra dho ná ndrŭ dhó ro inga ko lai njí dhi ndrŭ dhó ro inga kodhó familia dhó ro ró, fø lo ka ndi liri kodhó udha ngʉ aluti. Petro d’rangʉe ko tsotso ka ndi kó ná lo d’ra. Nja ndrŭ ka ndima di riddi Yova rɨni rɨ che kʉ ná i dz’ tso ndi d’øe nari na. Petro ndingʉe ná lo ka ndi kó ko tsotso dhonalo ri ngano ko dho nari kʉ Yova dhó nganjadha kʉ njonjo bbo saa djo ndrŭ dhó ri ró ro. (2 Pe. 3:8, 9) Yova dho cho elfu ddi kʉ ddiddi ddikpa cha nga bbai. Yova kʉ ngatsovedha na ndirigoti ke nzá jiri ddikpa le ro ma sani ddi ri. Ro, kedhó ddo sisi b’lo ná dyí i dz’ tso si kʉ d’ød’ø. w23.09 26-27 §2-5

Mbʉnji dyi, Bi 2 ddo 21

Ri kʉ føri dho i, kodho ringani ko chini kpakpa ko rrngʉe ná lo na ri, ndiro nzɨ ko vivi ró.​—Ebr. 2:1.

Mutume Paulo ká ndingʉe barua addudho Yudea nǎ ngʉ di ná Wakristo dho? Ri njani nari kʉ fø lo ke ndingʉe dho ná lo kʉ aro nari bbai. Ya Kwanza, ke ngʉ riji ndi li kpa kpakpa. Wakristo kpa ngʉ nari njí, kpa kana bí kʉ ná kpa ngʉe Wayaudi bbá dini nǎ. Njaro anziro kpa ngʉe nǎ ná dini nǎ bbobbonga ngʉ kpa be pá kpa ngʉ Wakristo nari dho. Ká addudho? Dhonalo Wakristo dhó nga ngʉe madha ndima ka ndima bbʉ nǎ ná hekalu ma, Mungu dho ndima ka ndima bbʉ bbʉdha djó ná mazabahu ma na ro ri, ndirigoti kpa tsotso ka ndi kóe ná bbakuhani ro ma nga ddi ngʉe ri. Fø lo ka ndi bʉe Kristo unakpa thí bʉ ndirigoti føri ka ndi lieri kpadhó udha djødjø. (Ebr. 3:12, 14) Njaro kpa kana nja kpa ka ndima ddieri ndima ngʉngʉ Wayaudi dhó dini na. Ya pili, Paulo d’rangʉeri Waebrania kʉ ná fø Wakristo dho kpa njí kpakpanga ndiro kpa famu ø mafundisho inga li tso o ná mafundisho, føri kʉ Mungu dzá lo nǎ kʉ ná “kpakpa nyo.” (Ebr. 5:11-14) Kpa kana nja kpa ngʉe go ndima njínji Musa dhó Sheria na ro. w23.10 24-25 §3-4

Zanji dyi, Bi 2 ddo 22

[Anjini] jadda isɨ ndrŭ na le-vei bbai, tsetse ná nyi na.​—1 Ti. 5:2.

Nja isɨ ndrŭ vʉri nzɨ ndima chi ndoa. (Mt. 19:10-12) Auri u nari kʉ Yova ma, Yesu ma na nzɨ adi ni nja nga na mana kʉ ri ni chi ndoa nzá nari djotsina ri. Dz’ djolu gble nzá chi ndoa ná le-vei kʉ bblo kʉ ná loroji kutaniko nǎ. Kpa jirie nja ndrŭ ji ndirigoti kpa adi ngaddi nja ndrŭ djo nari dho, kpa kʉ ddiddi le-vei ndirigoti mama bbai bí kʉ ná ndrŭ dho. (Mk. 10:29, 30) Nja isɨ ndrŭ nga krʉ saa ró ndima njínji Mungu dho nari tso. Dz’ djolu gble bbo adi lod’ra nari kʉ le-vei. (Zb. 68:11) Ni ká ka ni kperi ngbà ni ngá krʉ saa ró ni njinjí Mungu dho nari tso? Ni ka ni é painia ma, ni ra njínji Pidhinga dzá dza le chi ná ngana ma inga ni rá Beteli na ma. Adi nganzi nidhó muradi djo. Atilo b’lo tso si fø muradi ro djó ná ndrŭ na ndirigoti aneri ni chu fø muradi djo ni tso si d’e ni ka ni njí ná lo. Ni tso si nidhó muradi djo ró, føri si chutso klo ni dho ni njí bí kʉ ná bblo pli kʉ ná njí Yova dzá njí kana. w23.12 22 §16-17

Yenga dyi, Bi 2 ddo 23

Ri ngani krʉ kʉ ná lo njí hwè lo-i d’rani.​—Mk. 13:10.

Bbò mbudha kʉ chøchø nari bbai, ri kʉ bbo na mana kʉ ná lo ko rrnga lod’radha dhi njí djo le bbʉ ná yadha dho. Nì mai ri kʉ føro, njaro ri ka ndi si kpakpa ko li ko thí lod’radha dhi njí djo njati ko di bani mbø badha dhi kpakpalo na inga upinzani na lod’radha dhi njí kana ró. Nde, ko tsotso ká addu ka ndi kó ndiro ko li Pidhinga dzá njí anziro d’e? Ringani ko uri u nari kʉ “bbasødda dhi Yova” kʉ nì ko laidjó. Ke si ko tsotso koko njati ko di Pidhinga li anziro ró. Føro, ko nji do ná ritsi ro nga ka ndi é ri. (Hag. 2:4) Yova adi riji ko li ko thí ndrŭ dhó shinga adi gø ná njí djo, føri kʉ longaddidha dhi njí. Hagai jangʉeri Yova dzá ndrŭ dho kpa njiri ndima ki é bidii na vi ndiro kpa nga hekalu chidha tso ki d’e. Njati kpa njieri fø ró, Yova tsongʉeni ndi si “ledha cho kpa djo.” (Hag. 2:18, 19) Ko maddi ko ka ko uri u nari kʉ Yova si kodhó kpakpanga ronga lele njati ko li kodhó ke bbʉ ná njí anziro ngbà ró. w23.11 16 §8; 17 §11

Wanzia dyi, Bi 2 ddo 24

Krʉ kʉ ná ndrŭ nji chenga.​—Ro. 3:23.

Mutume Paulo ndingʉe Waroma dho ná barua nǎ, ke pongʉeri krʉ kʉ ná ndrŭ kʉ chenga dhi ndrŭ. Nde, føro ká ndrŭ ka ndima é chølo dhi ndrŭ, nga nǎ kosa kʉ ná ndrŭ ndirigoti ndima tso uni Mungu na ngbaribbai? Nja ndi kó Bbʉbbʉ Wakristo krʉ tsotso ndima ba fø logoti d’e, Paulo njingʉe njí Abrahamu dhó loroji na. Yova nzingʉe Abrahamu chølo dhi ke go ke ngʉe Kanaani nǎ ro. Nde, Yova ká nzingʉe Abrahamu chølo dhi ke addudho? Ri ká kʉ ke ngʉ adi ngarr kaka nari bbai Musa dhó yadha dho nari dho? Ri nga kʉ føri. (Ro. 4:13) Yova nzingʉe Abrahamu chølo dhi ke nari goti b’lo cho da 400 ro i ke vengʉe fø yadha bbʉ Waisraeli dho. Nde, Mungu ká nzingʉe Abrahamu chølo dhi ke addudho? Yova dhongʉe nzá tso ka ndi kó le djo ná zølo Abrahamu dho nari dho i ke nzingʉe ke chølo dhi ke kedhó udha djotsina.​—Ro. 4:2-4. w23.12 3 §4-5

Ronji dyi, Bi 2 ddo 25

Anji ni thí nǎ kʉ ná lo krʉ. ​—1 Ny. 17:2.

Nabi Natani tingʉe lo Pi Daudi dho ná dyí kuna, Yova pongʉeri Natani dho Daudi nzɨ chi hekalu ro ndi dho ri. (1 Ny. 17:3, 4, 11, 12) Daudi ká njingʉeri ngbǎ fø lo ndi rrngʉe ná saa na? Ke ngangʉe mbø ma, hekalu chidha dhi nja ritsi ma na tso njudha ndiro ndidhi dduna Sulemani si na fø njínji d’e. (1 Ny. 29:1-5) Daudi nzá ka ndi chi hekalu ndi dho ri nari ndi d’ra nari goti thei, Yova njingʉe ddikpa koddo ke na. Yova tsongʉeni nari kʉ Daudi nǎ gø kana ddikpa ke si pinyo theinga dho. (2 Sa. 7:16) Ø dz’ djó, cho elfu ddi kana Daudi sie hwè na bbo ke si richu Pi Yesu singʉe ndi nǎ gø nǎ ro nari dho! Fø lo ngaddi ko dho nari kʉ, njati rie nzá ma ko nji ko e ji ko njí Yova dho ná lo krʉ ri ró, kodhi Mungu ka ndi bbʉ nzá djo ko ddienga ná bblo pli kʉ ná nja ritsi ngbà dhé ko dho. w23.04 16 §8-10

Gbonji dyi, Bi 2 ddo 26

Yova nzɨ si ndidzá ndrŭ ro bba ri.​—Zb. 94:14.

Biblia nǎ nja kʉ ná sehemu ro ni zø nari ka ndi pɨ ni iso bbo pli do di ni nji ná saa na. Loroji na, ni ka ni ba kpakpa ka ndi li ni ná lo Yobu nǎ, Zaburi nǎ, ndirigoti Mezali nǎ inga Yesu pongʉe Matayo sura 6 nǎ ná lo nǎ. Ni di nganzi Yova tso ndirigoti ni di kedzá lo zø ró, ni si kedzá le isopɨdha ba. Ko ka ko uri u nari kʉ Yova sie ni dhé ko na kpakpalo na ko bani maisha nǎ ná saa na. Ko ro nga sie ddiro ri. (Zb. 23:4) Yova tsoni ndi b’o ko ronga b’o, ndi liri ko jotso koko, ndi ko ko tsotso ko ndirigoti ndi pɨ ko iso pɨ. Yova djo, Isaya 26:3 pori ɨ: “Ni si ni djo ndima thí li ná ndrŭ ronga b’ob’o; ni si nzɨ nanga ro d’ini ná ngoi bbʉ kpa dho dhonalo kpa li ndima thí ni djó.” Føri dho ali ni thí Yova djo ndirigoti aba faida ke adi bbʉ ni dho ná le tsotsokodha nǎ ro. Njati ni njiri fø ró, ni si kpakpanga ki ba vi kpakpalo na ni bani ná saa na. w24.01 25 §16-17

Thonji dyi, Bi 2 ddo 27

Ni tso ró ndrŭ thɨ là njidha dho ná ritsi krʉ ro nzɨ si si ni djolu ri.​—Isa. 54:17.

Roho ddangʉe chutso dho ná njʉnga dhi i andiko kʉ nji ndi njini njʉ ro. Kpakpa ka ndi li le ná i lo ma njini nji ddi njʉ: “Ni ddui krʉ dho Yova si longaddi ndirigoti ni ddui sie ngoi na bbo. Ni si tøni kprɨ chø kʉ ná lo ni nji nari kana. . . . Ni nzɨ si ddikpa ritsi do ro ma nji ddi ri ndirigoti do ni ka ni njí dho ná lo ro nga sie ri dhonalo ri nzɨ si ndrɨni chøchø ni ro ri.” (Isa. 54:13, 14) “I dz’ djó mungu” Shetani ma nzá ddi ka ndi cho Yova dzá ndrŭ longaddi ke djo ndrŭ dho nari tso ro ri. (2 Ko. 4:4) Mungu dzá ndrŭ Mungu má ke jiri nari bbai ndirigoti tsetse ná madha nanga ka ndi ngbʉ ná ritsi ki ro nga kʉ ri. Føri na mana kʉ ndrŭ si kʉ Mungu ma theinga dho. Ko tso ró ndrŭ thɨ là njidha dho ná ritsi krʉ ro nzɨ si si ko djolu ri! w24.02 4 §10

Mbʉnji dyi, Bi 2 ddo 28

Ddikpa le ji ndidzá baba inga ndidzá mama ma djolu pli ró, fø le nzá ka ma dho ri.​—Mt. 10:37.

Wakristo ko kʉ ro, ko adi Yova dho ko bbʉ ko ro, ko njingʉe ná tsodha nja mana na bbo. Føri ka ndi lø ko vʉ nanga ná lo ronga ma, kodhó familia laidjo ko nji ná lo ma na. Ko adi njínji kpakpanga na ndiro ko gba kodhó familia dhó lo tso d’e, ro ko nzɨ adi kodhó familia ji ná lo li anziro Yova nzi ko tso ná lo djolu ri. (Mt. 10:35, 36; 1 Ti. 5:8) Nja saa na ko vʉ nanga ná lo nzá ka ndi bbʉ hwè kodhó familia nǎ ndrŭ dho ri, ro Yova dho i ngbà. Yova kʉ familia tso nga ná ke ndirigoti ke jiri ko é hwè na familia nǎ. (Efe. 3:14, 15) Njati ko jiri ko é bbʉbbʉ hwè na ró, ringani ko njí Yova ji ko njí ná lo. Auri u nari kʉ ni di njinjí Yova dho nì ni nidhó familia dhó lo tso gba ro ndirigoti jidha ma, heshima ma na ni bbʉ kpa dho ro ró, Yova adi føri nja mana na bbo.​—Ro. 12:10. w24.02 18 §11, 13

    Bbaledha nǎ Vichapo (2015-2025)
    Avʉvʉ
    Atsu
    • Baledha
    • Ando ri
    • Ji le ji nari
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Njí le nji na nalo
    • Ruruni nalo ronga le b'o nari
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Atsu
    Ando ri