Fɛti ya Halloween eutá wapi?
Eyano ya Biblia
Biblia elobeli te fɛti ya Halloween, oyo ezali fɛti moko bato mingi básalaka na mpokwa ya mokolo ya 31/10 ya mobu nyonso. Kasi, mimeseno na yango ya kala mpe makambo oyo esalemaka na fɛti ya Halloween, eyokani te na mateya ya Biblia.
Na lisolo oyo tokolobela
Istware ya fɛti ya Halloween mpe mimeseno na yango
Samain: Buku moko (The World Book Encyclopedia) emonisi ete fɛti ya Halloween eutá na “bafɛti ya bapakano oyo ba-Celte bazalaki kosala eleki sikoyo mbula koleka 2 000. Bazalaki kokanisa ete na ntango ya fɛti yango bato oyo bakufá bakoki kotambola na kati ya bato ya bomoi. Na ntango ya Samain, bato oyo bazali na bomoi bakoki kokende kotala bato oyo bakufá.”—Talá “Mpo na nini ebengamaka Halloween?”
Bilamba ya Halloween, babɔmbɔ, mpe masɛki: Na kotalela buku moko, ba-Celte mosusu bazalaki kolata bilamba oyo ezalaki komonisa ete bazali bilimo, mpo bilimo oyo ezali koyengayenga “bakanisa ete bato yango baninga na bango” mpo basala bango eloko te. Bamosusu bazalaki kopesa biloko ya sukali mpo na kokitisa bilimo motema.a
Na siɛklɛ ya 5 tii ya 15, bankonzi ya lingomba ya Katatolike na mpoto, balandaki mimeseno ya bapakano yango, mpe bátindaki bandimi na bango balata bilamba ya kobangisa mpe kokende ndako na ndako kosɛnga mwa makabo.
Bilimo, bavampire, bambwa ya zamba, bandɔki, ná bazombi: Banda kala, biloko yango eyebanaki ete ezalaki biloko ya mokili ya bilimo. Buku (Halloween Trivia) elobeli bango lokola “bilimo mabe ya nguya” ebakisi ete bikelamu yango bazali na “boyokani makasi na liwa, bakufi to bobangi ya liwa.”
Mbuma ya citrouille oyo basalelaka na fɛti ya Halloween: Na eleko ya Moyen-Âge, na Angleterre, bato “bazalaki koleka ndako na ndako mpo bato bápesa bango biloko mpe bango bábondela mpo na bato oyo bakufá,” mpe bazalaki komema “mwinda basalá na mbumba ya navet oyo batɔbɔli mpe bazalaki kopelisa buji na kati, oyo ezalaki komonisa molimo ya moto oyo ekangami na epongelo.” (Halloween—From Pagan Ritual to Party Night) Bato mosusu balobaka ete bazalaki kosalela miinda yango mpo na kobengana bilimo mabe. Na bambula ya 1 800, na Amerika ya Nɔrdi, bakómaki kosalela mbuma ya citrouille na esika ya navet mpo mbuma yango ezalaki mingi mpe ezalaki mpasi te mpo na kotɔbɔla yango mpe kobongisa yango.
Koyeba ete fɛti ya Halloween eutá na bapakano ezali mpenza na ntina?
Ɛɛ. Atako bato mosusu bámonaka ete fɛti ya Halloween ezali na yango molulu mpamba, makambo oyo bato basalaka na molulu yango eyokani te na mateya ya Biblia. Fɛti ya Halloween elendisaka mateya ya lokuta oyo etali bakufi, bilimo oyo bamonanaka te to bademo.
Bavɛrsɛ oyo elandi emonisi ndenge oyo Nzambe atalelaka bindimeli oyo eyokani na fɛti ya Halloween:
“Moto akozuama kati na bino tɛ . . . moto na kobianga milimo, to moto na kosolola na bakufi.”—Kolimbola Mibeko 18:10-12, Biblia Haut-Fleuve.
Ndimbola: Nzambe alingaka te ete tosolola na bato oyo bakufá to koluka kosala makasi ya komeka kosolola na bato oyo bakufá.
“Bakufi bayebi ata eloko moko te.”—Mosakoli 9:5.
Ndimbola: Lokola bakufi bayebi eloko moko te, bakoki mpe te kosolola na bato oyo bazali na bomoi.
‘[Bosengeli te] kosangana na bademo. Bokoki te komɛla kɔpɔ ya Yehova mpe kɔpɔ ya bademo.’—1 Bakorinti 10:20, 21.
Ndimbola: Bato oyo bálingi ete bazala baninga ya Nzambe, basengeli koboya eloko nyonso oyo ekoki kotya bango na boyokani na bademo.
‘Tótɛlɛma ngwi liboso ya mayele mabe ya Zabolo; mpo tozali kobunda etumba . . . na mampinga ya bilimo mabe.”—Baefese 6:11, 12.
Ndimbola: Bakristo basengeli te kozala na eloko oyo ezali na boyokani na bilimo mabe to kosala lokola tozali kosepela elongo na bango.
a Talá buku Halloween: An American Holiday, an American History, lokosa 4.