Mwa Kuteakenya Bipindi bya Befundi ku Masomo

KIPINDI ne kipindi kya ku masomo i mukenga wa kwendelela kumeso. Wielele’ko bya binebine, nabya ne kwendelela kobe nako kukamweka bityebitye ku meso obe ne ku meso a bakwabo. (1 Tem. 4:15) Masomo akakukwasha utamije bwino bobe’nka ne pa mfulo.

Lelo utuyukanga shi abakupe bya kukanena ku meso a kipwilo? Kino ke kyenipo, nansha shi kodi mwilembeje ku ano masomo mu bula bwa kitatyi kampanda. Ino kudi bintu bikokeja kukukwasha utūkije’ko mutyima oselanga kūlu. Ku njibo, ikala na kibidiji kya kutanga divule na diwi ditunduke. Mu kupwila kwa pa kipwilo, londolola divulevule, kadi shi wi musapudi, tambila kitatyi ne kitatyi mu mwingilo wa budimi. Kulonga namino kukakupa bupotolodi bwa kunena ku meso a bantu bakwabo. Ne kadi, teakanya bipindi byobe bya bu mwifundi senene, kumeso kwa kitatyi, kadi pituluka’mo na diwi ditunduke. Vuluka amba usa kukesamba ku meso a bemvwaniki balunda nobe. Ne kadi, kumeso kwa kukanena mwisambo o-onso, lombela kudi Yehova. Aye upānanga na nsangaji mushipiditu sandu ku bengidi bandi bamulomba’o.​—Luka 11:13; Fid. 4:6, 7.

Ikala na milangwe myenzankane pa bintu byosaka kufikila’po. Kwikala muneni mupotolole myanda kadi mufundiji wa bwino kwiyanga mungya mafuku. (Mika 6:8) Shi ukidi mupya ku masomo, kokilanga amba usa kubwanya kusheteka biyampe mwisambo obe panopano kala. Ino ingidila pa mwanda umo wa madingi a buneni ku lwendo lumo. Wifunde kipindi kyobesambila’po mu dino dibuku. Shi bibwanika, longa byobanene mu kwiibidija kobaletele’po. Kino kikakupa bupotolodi bwa myanda yobanene mu madingi a buneni kumeso kwa kupityija kipindi kyobe mu kipwilo. Bine, kukabulwepo kwendela kumeso.

Mwa Kuteakenya Kipindi kya Butangi

Kuteakanya butangi bwa ku meso a bantu kulombanga kulonga bivule, ke’nkapo’tu kutela bishima bidi mu kipindi kyobakupele, mhm. Ino ufwaninwe kulonga buninge bwa kwivwanija senene buluji bwa myanda ikupelwe. Shi abakupe kipindi, tanga’kyo kinondanonda na penepa, koku ulamine kino kitungo mu ñeni yobe. Tompa kwivwanija mwanda unenwe mu musemwa ne musemwa ne mulangwe wisambilwa’po mu musango ne musango umone mwa kulupwila milangwe ya bine, na malango mendele’mo. Shi bibwanika, kimba bishima bikomo mu dibuku dishintulula bishima uyuke mwa kwibitelela biyampe. Yuka biyampe myanda ikupelwe. Bambutwile bakokeja kukwasha babo bana pa uno mwanda.

Lelo i bakupe kutanga kipindi kampanda kya mu Bible nansha misango ya mu kishinte kya mu Kiteba kya Mulami? Shi kudi mabande a kasete mu ludimi lwenu, akakukwasha shi wivwana butangi bwao ne kukwata’mo myanda pala pala, kimfwa mutelelo wa bishima, mutyibilo wa misemwa, mutyityijijo, ne muleulwilo wa diwi. Kupwa tompa kutweja ino ngikadilo mu butangi bobe.

Shi ubashilula kuteakanya kipindi kyobe, ta mutyima ku kwifunda na katentekeji kifundwa kisambila pa madingi a buneni obakakutadila’po. Shi bibwanika, pituluka’mo shi ubapu kutanga misunsa mivule, na diwi ditunduke myanda mine yobakupele. Wielele’ko kulonda bya binebine madingi alembelwe mu dino dibuku.

Kuno kwiibidija kukakukwasha mpata mu mwingilo obe. Potambilanga mu mwingilo wa budimi wikalanga na mikenga mivule ya kutangila bantu myanda. Kinenwa kya Leza kidi na bukomo bwa kwalamuna būmi bwa bantu, o mwanda i biyampe kutanga’kyo senene. (Bah. 4:12) Ino kokalanga amba ukabwanya bintu byonso bya mwa kutangila biyampe mu kipindi kimo nansha bibidi kete byokapityija. Mutumibwa Polo wātumine mukanda kudi mukulumpe mwine Kidishitu wa bwino bwa myaka mivule amba: ‘Endelela na kwiibidija butangi bwa ku meso a bantu.’​—1 Tem. 4:13.

Mwa Kuteakenya Mwanda ne Kutonga Kyaba

Shi abakupe kipindi kya ku masomo kilomba kyaba, le ukalonga’po namani?

Kudi bintu bisatu bikatampe bya kuta’ko mutyima: (1) Mwanda obakupele, (2) kyaba ne muntu osa kukesamba nandi, ne (3) mwanda wa madingi obakakutadila’po.

Ufwaninwe kukongakanya myanda ikwatañene na mwanda obakupele. Ino pokwaendele kulampe, ta bidi mutyima bya binebine ku kyaba ne ku muntu okesamba nandi, mwanda bino bintu byo bikayukanya muswelo wa myanda yokanena ne mokeipityijija. Le i kyaba’ka kyokengidija? Lelo i kulombola muswelo wa kusapula bubinebine ku muntu oyukile’ni? Nansha i kulombola mwa kulongela shi ubetana na muntu musunsa umbajinji? Le mwine okesamba nandi’wa i mukukudile’ni nansha i mwanuke kodi? Le ukamona namani mwanda osaka kwisamba nandi? Mobimwekela, i bintu binga byayukile kala pa uno mwanda? I kitungo’ka kyosaka kufikila’po mu mīsambo yenu? Kuyuka malondololo a bino bipangujo kukakupa bulombodi bwa mvubu mpata bokalonda.

Ino i kwepi kokatana myanda isambila pa mwanda obakupele? Pa paje wa 33 kutūla ku wa 38 wa dino dibuku padi mwisambo ulombola “Mwa Kulongela Bukimbi.” Tanga’o, kupwa ingidija bingidilwa bya bukimbi byodi nabyo. Divule, ukatana lubilo lonka myanda kapwila ikoma ne mwa kwiinenena yonso. Tanga’yo bya binebine mwa kuyukila milangwe yoiselele. Ino polonga namino, lama mu ñeni kyaba kyokengidija mu mwisambo obe ne muntu mwine okesamba nandi. Tūla tuyukeno pa myanda miyampe kwingidija.

Kumeso kwa kulongolola kipindi kyobe ne kutonga myanda mityemitye ya mfulo ya kutweja’mo, witūdile’ko kitatyi kya kutanga mwanda wa madingi obakakutadila’po. Bubinga bumo bukatampe bobakupedile kipindi kyobe i kulonda ano madingi.

Wivwane upwe kunena myanda yonso mu kitatyi kikupelwe, ukaloelelwa pa kuleta mvuyo ya mwanda obe, ke-pantu shi kitatyi kyobakupele kibapu, bakakudyumuna na kayukeno kampanda. Inoko mu mwingilo wa budimi, kulonda kitatyi kekudipo divule na mvubu mikatampe. O mwanda shi kowiteakanya, ta mutyima ku bula bwa kitatyi kyobakupele, ino imanina mpata pa bufundiji bulumbuluke.

Madingi pa Mwanda Utala Kyaba. Bandaula byaba bidi pa paje 82, kupwa tonga’po kyokya kibwanya kukwitaba biyampe mu mwingilo, kikupa muswelo wa kwingidija senene myanda yobakupele kunena. Shi kodi mupite ku masomo mu bula bwa kitatyi kampanda, mona bino byaba bu mukenga wa kufikila ne kutamijija’ko bwino bukwabo bwa kwingidija mu mwingilo obe.

Shi mutadi wa Masomo a Mwingilo wa Kiteokratike wakupe kyaba, itabija kino kiselwa. Byaba bivule bimanine pa busapudi. Shi kwasapwile kashā mu ngikadilo yobakupa’ya, ipangula basapudi ke basapule’mo nobe uboile’ko ñeni. Shi bibwanika, tompa kupitulukila kipindi kyobakupele mu kyaba kidingakene na kyokya kyokengidija ku masomo. Kino kikakukwasha ufikile pa kitungo kikatampe kya bufundiji bobakufundija.

Shi Mwisambo Obe Ukapityijibwa bu Dishikulu

Shi wi mwana-mulume, bakokeja kukupa dishikulu dīpi dya kunena ku meso a kipwilo. Myanda mikatampe ya kubandaula pa kuteakanya bipindi bya uno muswelo i imo yonka na yotwapwa kala kunena pa mwanda utala bipindi bya befundi bya kupityija bu bya kumwena’ko. Kwishila kukatampe kudi’po i bemvwaniki ne mupityijijo wabyo kete.

Mungya buluji, i biyampe kuteakanya milangwe senene mwanda wa umo ne umo wa mu bemvwaniki nandi amwene’ko. Bavule mu boba batanwa ponena bayukile kala bubinebine bwa kyalwilo bwa mu Bible. Padi bayukile biyampe mwanda opelwe kwisambila’po’wa. Ta mutyima ku milangwe yobayukile kala pa uno mwanda. Kupwa longa buninge bwa kwibamweja byabuyabuya kampanda mu mwisambo obe. Wiipangule amba: ‘Nsa kwingidija uno mwanda namani mone mwa kuningishisha mutyima wami ne wa bemvwaniki bami tuyuke amba bine Yehova i muntu? I kika kidi’mo kiketukwasha tunañune kiswa-mutyima kya Leza? Lelo ino myanda ikokeja kwitukwasha namani tutyibe mbila miyampe mu ino ntanda itādilwe na bilokoloko bya ngitu?’ (Ef. 2:3) Pa kutana malondololo mafike’po ku bino bipangujo palomba bukimbi. Poingidija Bible, kokatanga’nka mavese kete, mhm. Languluka pa bisonekwa byotanga, lombola ne mobiletela bukwashi buboilwa’ko ñeni. (Bil. 17:2, 3) Kokasaka kunena myanda mivulevule. Ino pityija myanda yobe mu muswelo upēla kuvuluka’yo.

Kuteakanya i ne kuta mutyima ku mupityijijo wa kipindi kyobe. Kokeupēleka. Pituluka na kunena kishinte kyobe na diwi ditunduke. Bukomo bolonga pa kwifunda ne kwingidija madingi pa mishetekelo pala pala ya buneni bukapēlakanya kwendelela kumeso kobe. Wikale muneni mupya nansha mupotolole myanda, witeakanye biyampe mwa kunenena na kikulupiji ne na malango mafwaninwe senene myanda yobe. Ponso popityija kipindi kampanda ku masomo, lama mu ñeni kitungo kyobe kya kwingidija kyabuntu kya kunena kikupele Yehova Leza mwanda wa kumutendela.​—Mit. 150:6.