Kukinga Būmi bwa Bantu ku Mobo a Bulopwe mu Kitatyi kya COVID-19

“Kitango Kyendeji kibakwata butyibi bwa amba, kushilwila mu yenga wa difuku 1 Kweji 4 tukankamika bipwilo byonso kushilula kwibungila pamo mpala na mpala, poso amba komushikete balupusa i bakankaje kwibungila pamo.” Uno musapu watūdilwe pa jw.org ku ngalwilo kwa Kweji 3, 2022, wasangeje Batumoni ba Yehova ba ntanda yonso. Inoko kipupo kya COVID-19 kyadi kikidi’ko.a Le i kushinta’ka, bintu’ka, ne bingidilwa’ka byadi bisakilwa pa kukinga bantu batanwa ku kupwila ku bīshi bya ino misongo? Pa kupwa kwa myaka ibidi pampikwa bantu kwibungila pamo mpala na mpala, le i bika byadi bifwaninwe kulongwa ku Mobo a Bulopwe mwanda wa engile monka?

Myeji mivule kumeso kwa kujokela ku Mobo a Bulopwe, banabetu badi bateakanibwa mwa kupwidila’ko.

Bisakibwa Bishileshile ne Miswelo Palapala ya Kwibivuija

Kupwa’tu kwa kweji umo na paimikilwe kupwila kwa mpala na mpala mu 2020, Bilo Itala Lūbako lwa Ntanda Yonso idi ku Warwick, mu New York, yashilwile kubandaula muswelo wadi ubwanya kipupo kya COVID-19 kwikala na lupusa pa muswelo otwingidijanga Mobo etu a Bulopwe, ne i bika bisakilwa kulonga mwanda wa kukinga boba batanwa’ko.

Bisakibwa byadi bishile mungya bipindi palapala bya ntanda. Matthew De Sanctis, wingila na Bilo Itala Lūbako lwa Ntanda Yonso unena’mba: “Mu matanda amo, kemudipo bingidilwa bya koila’ko ku makasa. Shi Mobo a Bulopwe keadipo na mema, bilombanga kupota nansha kukeateka ku munonga wa mu kibundi nansha ku mushimwa. Mu matanda makwabo, balupusa bamo i batūle mbila itala bingidilwa bipepa luvula, bingidilwa bileta kyanga ne mashika, biyukeno bilamikwa bitala bukomo bwa ngitu ne bukundwe.”

Le batutu baloñanga’po namani mwanda wa kupwija bino bikoleja? Monka munenena tutu Matthew, ibajingulule amba, ku Mobo a Bulopwe mavule, “kusakilwa’tu bintu bipēla kadi bya lupeto lutyetye’tu.” Kimfwa mu Papuazi-Nuvele-Giné, twibengidije mabidon a plastike a malitele 20 mele’ko mpompi mwanda wa koila’ko ku makasa. Ku bibundi bya kunja, batutu babwenye kutūla bingidilwa byadi bisakilwa ku Njibo ne Njibo ya Bulopwe na madolala 40 kete. Pa bitala Mobo a Bulopwe a mu Afrika, kwapotelwe bingidilwa biyampe bininge 6 000 bya kutūla mu bifuko bya koila’ko ku makasa kudi muntu umo wa mu Azia.

Kwadi kusakilwa kutūla nansha kushinta bingidilwa bipepa luvula ne bileta kyanga ne mashika bya mu Njibo ya bulopwe. Bipwilo bivule byapotele kwa kusomeka mikolo mwanda wa kekwakikala kwipa’yo mu makasa. Kwalongelwe ne bukomo bwa kutyepeja bifuko bitengwa bibwanya kusambula bīshi bukidibukidi, pamo bwa kukwatwanga pa kushitula kibelo nansha kufungula mpompi ne kutūta’ko kyaba ne kyaba lawa ipaya bīshi. Bipwilo bimo, byatūdile ku misalani yabo mapompi alupula mema pampikwa kutenga’ko. Mu Shili, bintu byadi bisakilwa kutūlwa’ko byalombele kintu kya madolala 1 400 ku Njibo ne Njibo ya Bulopwe.

Nansha shi kitungo i kukinga būmi bwa bantu ku Mobo a Bulopwe, batutu i balonge bukomo bwa kulea lupeto lwa byabuntu lutūlwanga. Kimfwa, mu matanda amo batongele kwingidija lupeto lwaletele balupusa mwanda wa kupota mwa koila ku makasa ne kwa kutūla mikolo. Misambo imo yapotēle pamo bintu mu bungi, kine kyebakweshe balee lupeto. Divule dine, Misambo ne Bilo Itala Mwingilo wa Kupota Bintu byaingidile pamo mwanda wa kupota bintu ku makasa a bene bapunga’byo, kine kyebakweshe bapote na lupeto lutyetye, kadi bintu bitambulwe bukidi bonka.

“Nemone bu Mukingwe, Kintu Kyonadi Nsakilwa”

Mpangiko ya kukinga būmi bwa bantu ku Mobo a Bulopwe yakingile ne kukulupija bantu batanwa’ko mpala na mpala. Kaka wa mu Peru witwa bu Dulcine, unena’mba waivwene “moyo bityetye” kitatyi kyawaivwene amba tusa kujokela ku Njibo ya Bulopwe. Unena’mba, “Nakwetwe na misongo ya COVID-19 kitatyi kyashilwile kipupo. O mwanda nkyaitabijepo mulangwe wa kwenda ku Njibo ya Bulopwe, namwene amba i kwitūla mu kyaka kya kusambukilwa monka na bīshi. Ino ami’tu pa kufika mu Njibo ya Bulopwe, najingulula’mba bakulumpe i balonge bintu bivule mwanda wa tukingwe, kimfwa i batūle’ko kifuko kwa kwitūtyila lawa ipaya bīshi ne kwa kutūla mikolo, mpangiko ya kutūta lawa ipaya bīshi ku ngalwilo ne ku mfulo kwa kupwila. Bino byonso byanengeje nemone bu mukingwe, kintu kyonadi nsakilwa.”b

Sara, kaka umo wa mu Zambia, wadi nandi na kikoleja kikwabo. Unena’mba: “Kepadi myeji mivule, wami mulume wafwile na kipupo kya COVID-19. Nadi neipangula pa monsa kwiivwanina shi natanwa musunsa mubajinji kukupwila kwa mpala na mpala pampikwa aye.” Le byaikele namani? Ubweja’ko amba: “Kupwila kwa mpala na mpala kwankulupije amba Yehova udi netu mu ano mafuku a mfulo. Kashā nadi nkyakankamikilwe uno muswelo, nemwimone bu nemusanshibwe ne kukwatakanibwa na bakulumpe ne batutu ne bakaka.”

Batōtyi netu baswe kujokoloka ntanda yonso i bafwije’ko bininge pangala pa uno mukenga wa kujokela ku Mobo abo a Bulopwe. Mwafwai’ko pa byabuntu byenu. Kadi bivule mu bino byabuntu, byatūdilwe pa donate.jw.org. Bino byabuntu byakweshe amba Mobo a Bulopwe nansha’mba kitako kya butōtyi butōka, ekale mayampe kadi ekale kifuko kya mutyima-nteke kya kubungakena’mo.