Kwingidija Senene Bintu bya Kutadila’ko

MWANDA waka ufwaninwe kwingidija bintu bya kutadila’ko mu bufundiji bobe? Mwanda kwingidija’byo kukalumbulula bufundiji bobe mpata. Yehova Leza ne Yesu Kidishitu bāingidije bintu bya kutadila’ko, kadi netu tukokeja kuboila’ko ñeni. Shi bintu bya kutadila’ko byendela pamo na binenwa bya ku kanwa, milangwe ikatambulwa kupityila ku byumvwanino bibidi. Kino kikalengeja bemvwaniki bobe bakute mutyima ne kupa mutyika myanda yonena ukoma. I muswelo’ka okokeja kutweja bintu bya kutadila’ko mu busapudi bobe bwa myanda miyampe? Le ukayuka namani amba wingidijanga’byo senene?

Mwāingidijije Bafundiji Bakatakata Bintu bya kutadila’ko. Yehova wāingidije bintu bipēla kuvuluka bya kutadila’ko pa kufundija bufundiji bwa kamweno mpata. Difuku dimo wālupwila Abalahama panja bufuku, kāmunena’mba: “Tala bidi ku diulu ubale tuñenyenye shi ukokeja kwitubala; . . . enka nankyo lukunwa lobe e mo lukekadila.” (Ngal. 15:5) Nansha byobālaile Abalahama byobyādi bimweka ku meso a bantu bu bikomo kulonga, ino aye wātengelwe mpata, wāikala na lwitabijo mudi Yehova. Kyaba kikwabo, Yehova wātumine Yelemia ku njibo ya umbumbi, wamunena atwele mwabumbilanga atale mwabumbila dilongo. Bine, buno bwādi bufundiji bulombola lupusa ludi na Umpangi pa bantu! (Yel. 18:1-6) Pakwabo, le kudi mwādi mwakwidilwa Yona bufundiji bwa lusa lwa Yehova lobāmufundije kupityila ku mulundu wa mungu? (Yona 4:6-11) Dimodimo Yehova wādi unena bapolofeto bandi kusapula misapu ya bupolofeto koku bengidija bintu kampanda bifwaninwe. (1 Bal. 11:29-32; Yel. 27:1-8; Ezek. 4:1-17) Bintu bya tabenakulo ne tempelo nabyo byādi byelekejo bitukwasha twivwanije bintu mobikadile momwa mūlu. (Bah. 9:9, 23, 24) Kadi Leza wāingidije bimonwa bivule bine mwanda wa kulombola myanda ya mvubu.​—Ezek. 1:4-28; 8:2-18; Bil. 10:9-16; 16:9, 10; Kus. 1:1.

Le Yesu nandi wāingidije namani bintu bya kutadila’ko? Bafadiseo ne balondi bamo ba Heloda bātompele kukwata Yesu ku bishima, ino aye wēbalomba ndenadi ne kukokela milangwe yabo pa kifwatulo kya Kesala kyādi pa kityele’pa. Kupwa wēbashintulwila amba bintu bya Kesala bifwaninwe kupebwa Kesala ino bya Leza nabyo bifwaninwe kupebwa Leza. (Mat. 22:19-21) Kadi pa kufundija mwa kulēmekela Leza na byonso byotudi nabyo, Yesu wāfunkile mukaja mufu mulanda mu tempelo wātūdile kyabuntu​—tulupeto tubidi tutyetye​—kya byonso byaādi nabyo. (Luka 21:1-4) Kyaba kikwabo wāingidije mwana mutyetye bu kimfwa kya kwityepeja, kyakubulwa kwilangila. (Mat. 18:2-6) Aye mwine nandi wāletele kimfwa kya kwityepeja na koija bandi bana ba bwanga ku maulu.​—Yoa. 13:14.

Miswelo ya Kwingidija Bintu bya Kutadila’ko. Batwe ketubwanyapo kwingidija bimonwa pamo bwa Yehova. Inoko kudi bifwatulo bivule bilanguluja bitanwa mu mabuku a Batumoni ba Yehova. Ingidija’byo pa kukwasha bantu basangela musapu bamone mukekadila Paladisa pano pa ntanda, ilailwe mu Kinenwa kya Leza. Shi wendeja kifundwa kya Bible, kokela milangwe ya mwifundi pa kifwatulo kikwatañene na byomwifunda, ebiya mwipangule akulombole byaamona’po. I kimweke patōka amba kyaba kimo mu bimonwa kampanda byāpelwe mupolofeto Amose, Yehova wādi umwipangula’mba: “Amose, kyo wamona i kika, a?” (Amose 7:7, 8; 8:1, 2) Nobe ukokeja kwipangula namino kitatyi kyokokela milangwe ya bantu pa bifwatulo bifwatwilwe bu bya kutadila’ko pa kufundija.

Shi kosoneka bibalwa bya kupikula nansha kushika mishiko ilombola bula bwa kitatyi bwa binkumenkume bikatampe, nabya ukakwasha bantu bemvwanije bukidi bupolofeto bumobumo, kimfwa bwa “bitatyi bisamba-bibidi” bya mu Danyele 4:16 ne bwa “mayenga makumi asamba-abidi” a mu Danyele 9:24. Bino bintu bya kutadila’ko bitanwa mu mabuku etu mavule a kwifunda.

Mu kifundwa kyenu kya Bible mu kisaka, mīsambo yomwisambila pa bintu pamo bwa tabenakulo, tempelo ya mu Yelusalema, ne tempelo ya mu kimonwa kya Ezekyele ikokeja kwivwanwa biyampe shi mutala kifwatulo nansha bishinkwa byabyo. Ukokeja kwibitana mu dibuku Étude perspicace des Écritures, mu mbwejo (appendice) ya Saintes Écritures — Traduction du monde nouveau — avec notes et références, ne mu manimelo pala pala a Kiteba kya Mulami.

Shi mutanga Bible pamo na kisaka, nabya ingidijai tulata. Funkai lwendo lwa Abalahama tamba ku Ulu kufika ku Halane kwika ne ku Betele. Lombolai dishinda dyāpityile muzo wa Isalela pa kutamba mu Edipito kebenda mu Ntanda ya Mulao. Telai kifuko kyāpelwe kisaka ne kisaka kya Isalela bu kipyanwa. Talai bukata bwa umbikalo wa Solomone. Londai dishinda dyāendele’mo Edisha pa kunyema mu Yezelele kaenda dya mu ntanda mutuputupu kupita dya ku Belasheba pāmuzakeje Yezebele. (1 Bal. 18:46–19:4) Funkai bibundi bikata ne bityetye byāsapwile’mo Yesu. Londai ñendo ya Polo monka moilombwedilwe mu mukanda wa Bilongwa.

Bintu bya kutadila’ko bikwashanga pa kwibidija befundi ba Bible mingilo ya kipwilo. Ubwanya kulombola omwifunda nandi mpangiko mitampwe ne kumushintulwila bufundiji bwine botufundanga ku kubungakana ne ku bitango. Bavule bateñwanga ku mutyima pa kupempula Njibo ya Bulopwe nansha bilo bya musambo wa Batumoni ba Yehova. Uno i muswelo muyampe mpata wa kufundula mimweno mibi imonwanga mwingilo wetu ne kitungo kyao. Popempula nandi Njibo ya Bulopwe, mulombole moishidile na bifuko bikwabo bya butōtyi. Nena ukoma amba ke kifukopo kya katutu kya kwifundila’mo. Lombola bintu bya pa bula bikwatañene na mwingilo wetu wa kusapula​—kwabanibwanga mabuku, tulata twa mwaba, ne tusanduku twa byabuntu (twishile na lubenji lwa kya mulambu).

Kokwa kudi mabande a video ateakanibwe na Kitango Kyendeji, ingidija’o mwanda wa kutamija kikulupiji kya befundi mu Bible, kwibebidija mwingilo wingila Batumoni ba Yehova, ne kwibakankamika nabo balonde misoñanya ya mu Bible umbūmi.

Kwingidija Bintu bya Kutadila’ko ku Meso a Bitango Bikatampe. Bintu bya kutadila’ko shi i biteakanibwe senene ne kulombolwa na bwino, bikokeja kukwasha biyampe pa kufundija bitango bikatampe bya bantu. Bintu bya kutadila’ko bya uno muswelo biletwanga mu miswelo mishileshile na kabumbo ka umpika wa bine ne wa manwa.

Myanda ya kwifunda idi mu Kiteba kya Mulami ikalanga nyeke na bintu bya kutadila’ko, kimfwa bifwatulo bikokeja kwingidijibwa na mwendeji pa kukoma milangwe ya kamweno. Ne mabuku a kwifunda engidijibwa mu Kifundwa kya Kitabo kya pa Kipwilo nao monka na monka.

Myadijo imoimo ya mashikulu a bantu bonso nayo itwalanga ayo mine ku kwingidija bintu bya kutadila’ko pa kushintulula myanda. Ino divule bemvwaniki bakamwena’mo mpata shi ukokela milangwe yabo pa binena Bible, mwanda ye ukwetwe na bavule mu makasa. Shi kyaba kimo umona amba kifwatulo nansha mapapye a binenwa biselele myanda mikatampe byo bikemvwanija senene mwanda nansha myanda mikata ya dishikulu, nabya tadija kumeso kwa kitatyi shi kintu kya kutadila’ko’kya kikamonwa (nansha kutangwa) biyampe na bashikete kunyuma kwa kifuko kipwidilwa’po. Bino bingidilwa i bya kwingidija na dimodimo’tu.

Kitungo kyotwingidijija bintu bya kutadila’ko pa kunena ne pa kufundija ke kusepejapo bantu. Shi ketwingidija kintu kya kutadila’ko kya bulēmantu, nankyo kifwaninwe kushila bantu bifwatulo bya milangwe mine ifwaninwe kutyityijibwa. Bino bintu bikafikila pa kitungo kiyampe shi bitōkeja myanda yanenwa, biivwanija biyampe, ne kuleta bukamoni bukatampe bulombola mvubu ya byobya byanenwa. Shi twingidije kintu kya kutadila’ko senene, nankyo kintu kya kutadila’ko’kya ne mwanda mwine otufundija bikashala bivulukwa myaka na myaka na bemvwaniki.

Kuteja ne kumona i byumvwanino bya kamweno kakatampe mu kufunda. Vuluka mwāingidijibwe bino byumvwanino na Bafundiji bakatakata, penepo longa buninge bwa kwibeula ponso posaka kutenga bakwenu ku mityima.