Dijina Ditwala Ku Lwitabijo Lwabine
MWANA-MUKAJI umo wanene Kamoni wa Yehova amba: “Banwe kemwitabijepo mudi Yesu ne mu mashi andi a bukūdi.” Mwana-mulume mukwabo nandi amba: “Banwe mwitelanga bu Batumoni ba Yehova, ino ami ndi kamoni wa Yesu.”
Mumweno umonwa Batumoni ba Yehova bu bantu bampikwa kwitabija mudi Yesu, nansha kumutūla pa kitenta kyafwaninwe i musambakane konso konso. Lelo abyo bine bidi namani?
Eyo, Batumoni ba Yehova betembanga bininge dijina dya Leza, Yehova.a Itamar, Kamoni wa mu Brezile, uvuluka’mba: “Kushinta konshintyile mu būmi bwami kwashilwile ponayukile dijina dya Leza. Ponatangile’dyo musunsa wami umbajinji, naikele pamo bwa ami upumputumuka mu tulo. Dijina Yehova dyaunkunkile ku mutyima, ne masenda añenda mu ngitu; dyauntenga mu nkulwe ya muya wami.” Kadi ubweja’ko amba: “Ne mutyima wami wayula buswe bwa padi Yesu.”
I kyabine, Batumoni ba Yehova bayukile amba pa kumona būmi bwanyeke, banenwe kwikala na lwitabijo “mu dijina dya Mwanā Leza,” ke Yesu kadi. (1 Yoano 5:13) Ino kishima ‘mu dijina dya Yesu’ kine kishintulula namani?
Dijina dya Yesu Byodishintulula
Mu Bisonekwa bya Kingidiki bya bwine Kidishitu, bitelwanga ne bu “Kipwanino Kipya,” mudi kishima “mu dijina dya Yesu” ne mineneno mikwabo idingakene nakyo. Kino kishima “dijina” kikwatañene na mwingilo wa Yesu kitanwa’mo misunsa 80 ne kupita, ino mu mukanda wa Bilongwa kasuku kao kidi’mo kubwipi kwa misunsa 30. Bene Kidishitu ba mu myaka katwa imbajinji bādi babatyijibwa mu dijina dya Yesu, bondapa mu dijina dyandi, bafundija mu dijina dyandi, betwa pa dijina dyandi, basusuka pa dijina dyandi, kadi batumbija dijina dyandi.—Bilongwa 2:38; 3:16; 5:28; 9:14, 16; 19:17.
Mungya munenena dibuku dimo dishintulula bishima bya mu Bible, kishima kya Kingidiki kyalamwinwe bu “dijina” kingidijibwanga pavule mu Bible “pa byonso bifunkila mu dijina, kifwa lupusa, mwikadilo, kitenta, ntumbo, bukomo, bukelenge, ne bikwabo, kintu kyo-kyonso kilombolwa mu dijina’dya.” Nanshi dijina dya Yesu diselele lupusa lukatampe lwa ntumbo lwa kufikidija butyibi lumupele Yehova Leza. Ne Yesu mwine wānene’kyo, amba: “Lupusa lonsololo napebwa’lo lwa mūlu ne panopantanda pene.” (Mateo 28:18) Ba Petelo ne Yoano pobāpwile kundapa kilemafu, bendeji ba mutōtelo wa Bayuda bāipangwile amba: “Le i ku bukomo bwa kuka, ko mwalongela kino’ki? Le i mu dijina dya ani?” Penepo Petelo wēbalombola pakubulwa moyo lukulupilo lwandi mu bukomo ne lupusa bidi na dijina dya Yesu, wēbayukija’mba “i monka mu dijina dya Yesu Kidishitu wa Nazala . . . mwāimanina muntu uno mu meso a bānwe bonso ke mutuntulu.”—Bilongwa 3:1-10; 4:5-10.
I Lwitabijo Mudi Yesu’ni Nansha I Mudi Kesala?
Inoko kwikala na lwitabijo lwa uno muswelo mudi Yesu kewādipo wa kwikala mwanda upēla. Mwanda Yesu wāsapwidile bandi bana-babwanga’mba ‘bakashikibwa na mizo yonso pa mwanda wa dijina dyandi.’ (Mateo 24:9) Mwanda waka? Mwanda dijina dya Yesu dilombola kitenta kyandi kya bu Muludiki mutongwe na Leza, Mulopwe wa balopwe, ufwaninwe kukōkelwa na mizo yonsololo, kintu kipelele’nka ne pelē bantu ba mizo, kebasenswepo nansha dimo imukōkele.—Mitōto 2:1-7.
Bendeji ba mitōtelo ba mu mafuku a Yesu nabo kebādipo basaka kumukōkela. Abo bene bafutulula’mba: “Bātwe ketudipo ne mulopwe mukwabo poso’nka Kesala,” enka namino, bāpela Mwanā Leza. (Yoano 19:13-15) Ino bākulupila’ko mu dijina dya Kesala—bukomo ne lupusa—ne mu umbikalo wandi. Bātyipa ne kutyipa’mba Yesu ufwaninwe’nka kufwa nabya bamone kulama bifuko ne bitenta byabo.—Yoano 11:47-53.
Mu myaka tutwa yālondele’po, Yesu ke mufwe kala, bavule mu boba bādi betela bu bene Kidishitu bāiula mwikadilo udingakene na wa bendeji ba Bayuda. Bano bene Kidishitu ba dijina bitupu bāikele na lukulupilo mu bukomo ne lupusa lwa Leta, bēkuja mu ñuma yandi. Kifwa, mu myaka tutwa 11, pāpwile kipwilo kukongakenya bashidika bampikwa twaji mu militia Christi (kibumbo kya bulwi kya bene Kidishitu), “kiselwa kya kwendeja mavita moloke kyātentwilwe balupusa balondi ba mu Bipwilo bya Ki-kidishitu kyapebwa kipwilo, mu makasa a kitango kya babulwi bakyo bene Kidishitu.” (The Oxford History of Christianity) Nsekununi ibweja’ko amba binenwa bimobimo bya bapapa byāfikije bantu bavule bādi balwa mavita a musalabu ku kukulupila’mba shi abapu kulwa ano mavita a musalabu, “bakekala mu kipwano na Leza ne kwilamina kifuko mu Paladisa.”
Bamo babwanya kupatanya, amba ke kibipo kwikala na dikōkeji kudi Yesu koku kadi wikujije mu myanda ya kipolitike, nansha mu mavita a mizo. Balanga’mba kulwa na kibi po-ponso pokitanwa i kiselwa kya bwine Kidishitu, kubadila’mo ne kukalwa mavita shi byendele’mo. Ino lelo bene Kidishitu babajinji bādi bamona bintu uno muswelo?
“Bene Kidishitu babajinji kēbaingilepo mu bibumbo bya mavita,” mo munenena kishinte kyalupwilwe mu dipepala dimo (The Christian Century). I bashintulule’mo amba kutūla ne mu myaka dikumi ya 170-180 K.K., kekudipo kilomboji nansha kimo kilombola’mba bene Kidishitu bālwile mavita. Kino kishinte kibweja’ko kadi amba: “Enka mwenda myaka, bene Kidishitu bādi kebenda baleka lwana lwabo na mwingilo wa bushidika.”
Lelo i bipa’ka bilupukile’ko? Kishinte kyalupwilwe mu julunale umo (The Christian Century) kinena’mba: “Mobimwekela, i kutupu kintu kikwabo kifikije bwine Kidishitu ku kufutululwa pamo bwa milongelo yabo ya kwiula milongelo ya kulwa mavita ya bantu bakubulwa kwikala bene Kidishitu. Bano bene Kidishitu badi’tu, koku balamete ku lwitabijo mudi Umpandiji utalala, koku kadi basonshila mavita elwa bipwilo nansha mizo, kino i kintu kyenda kyonakanya lwitabijo mpata.”
Kwiula Bene Kidishitu Babajinji Dyalelo
Lelo bibwanika ku bene Kidishitu ba ino myaka kwiula kifwa kya kwanwa kya bene Kidishitu babajinji? Batumoni ba Yehova mu kano katwa ka myaka balombolanga patōka amba bibwanika. Mulembi wa julunale umo (Holocaust Educational Digest) watengele myanda yabo amba: “I kutupu Kamoni wa Yehova nansha umo ulwanga divita. . . . Shi bantu bonso badi na bitenta bya lupusa mu ino ntanda badi na lwitabijo pamo bwa luno, longa [Divita II dya Ntanda] kedyāikele’kopo.”
Kino kyo kikokeja kunenwa ne pa malwi elwa tubila, kifwa bulwi bwatenkenye bantu mu Irlande wa Kungala. Kamoni umo wa Yehova wadi wenda usapula ku njibo ne njibo mu mwaba wa bene Mishoni mu kibundi kya Belfast pano kepadi myaka. Mwinē njibo umo pa kuyuka’mba uno Kamoni wādi dibajinji mwine Katolika, wamwipangula’mba: “Powādi mu Katolika, le wādi witabila IRA [Bashidika ba Muzo wa Irlande]?” Kamoni wanañuna’mba uno mukelenge ukokeja kumukalabela, mukelenge’o wadi ukitamba’tu mu kukutululwa mu buloko mobamukutyile pangala pa buta bobamukwete nabo wenda kukepaya mwine Katolika. Kamoni wamulondolola’mba: “Pano nkikidipo mwine Katolika. Kendi Kamoni wa Yehova. Byondi mwine Kidishitu wabine, nkibwanyapo kwipaya muntu nansha umo pangala pa umbikalo kampanda nansha pa muntu kansangwa.” Mwinē njibo pa kwivwana namino, wabala makasa, amba: “Nanshi kwipayañana ko-konso i kubi. Banwe shenu muloñanga biyampe. Endelelai’nka nankyo.”
Kwikala na Lwitabijo mu Dijina dya Yesu Mokishintulwila
Kwikala na lwitabijo mu dijina dya Yesu kishintulula bivule, ke’nkapo kupela kulwa mavita kete, mhm. Kishintulula kulonda bijila byonso bya Kidishitu. Pa bino byonso, Yesu wānene amba: “Mwi balunda nami, wivwane mulongele monka mo nemujidikila,” kijila kimo mu byaāletele i kino kya ‘kwiswa batwe bene na bene.’ (Yoano 15:14, 17) Buswe busakilanga bakwabo biyampe. Kebudipo na mfwatakani pa lukoba, pa mitōtelo, nansha pa bantu ba mizo ingi. Yesu wālombwele mobwikadile.
Bayuda ba mu mafuku a Yesu bādi mu mfika yokebedyumuna nyoka na bene Samadia. Ino Yesu wēsamba na mwana-mukaji mwine Samadia, ku mfulo, mwana-mukaji’o ne bakwabo bavule bāitabija mu dijina dyandi. (Yoano 4:39) Yesu wānene kadi amba bandi bana-babwanga bakekala batumoni bandi “mu Yelusalema, ne monso mu Yudea, ne mu Samadia, ne kulampe kwine kumfulo kwa ntanda.” (Bilongwa 1:8) Musapu wandi umwenwa’mo būmi kewādipo wa kukadikila’nka ku Bayuda, mhm. O mwanda Petelo wāsoñanibwe kukapempula Konilusa mudyavita mwine Loma. Nansha kukapempula muntu wa muzo ungi byokwādi kujidikwe ku Bayuda, ino Leza wālombwele Petelo amba “kokitela muntu, shi muntu ka, shi muntu ka, amba i wa bitupu kadi i kujidikwe kijila.”—Bilongwa 10:28.
Batumoni ba Yehova beulanga Yesu, bakwasha bantu bonso pakubulwa nsengwa—bekale ba lukoba’ka, ba kipwilo’ka, balanda nansha bampeta—amba nabo bamwene lupandilo mu dijina dya Yesu. Lwitabijo mu dijina dya Yesu lwibatononanga ‘bele lubila ku meso a bantu bonso amba Yesu i Mfumwetu.’ (Loma 10:8, 9) Tubakukankamika witabije buno bukwashi, nobe umone kwikala na lwitabijo mu dijina dya Yesu.
Dijina dya Yesu difwaninwe binebine kumonwa na bulēme, kityino ne kikōkeji. Mutumibwa Polo wānene amba: “Manwi onso afukamine monka mu dijina dya Yesu, shi a momwa mūlu, shi a panopanshi, shi adi munshi mwa panshi. Kadi amba, ndimi yonso īmwitabije’mba: Yesu Kidishitu i Mfumwetu; nako i ku ntumbo ya Leza Shandi.” (Fidipai 2:10, 11) Bible ulombola’mba kino kyo kitatyi kifwaninwe bantu bonso kukōkela bubikadi bwa Yesu, shi bitupu, bakonakanibwa, nansha bekadi ba ntanda bamobamo byobapela kumukōkela. (2 Tesalonika 1:6-9) Nanshi kino kyo kitatyi kya kwikala na lwitabijo mu dijina dya Yesu na kulama bijila byandi byonso.
[Kunshi kwa dyani]
a Shi ukimba kuyukila’ko myanda mikwabo, tala mu mukanda Jina la Mungu Litakaloendelea Milele, paje 28-31, ulupwilwe na Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, 1985.
[Kifwatulo pa paje 6]
Bantu tununu ne tununu bepayañana, bakwabo bepaibwa mu dijina dya Yesu
[Kifwatulo pa paje 7]
Yesu kādipo na mfwatakanyi pa misaka. Lelo abe nobe?