Mamidiyala ne Mamidiyala Elelwe pa Mwanda wa Divita—Le I Bilombe Bika ne Bika?

Lupeto lwingidijibwa mu divita i luvule mpata.

• “Mu mwaka upityile’u imbikalo kujokoloka ntanda yonso yaingidije lupeto lwa buvule bwa mamidiyala a madolala 2.2 mu mavita. Luno i lupeto luvule bininge kupita lokebadi bengidije mu mavita a myaka mikwabo.”—The Washington Post, 13 Kweji 2, 2024.

Bilombanga bintu bivule, ke enkapo’tu lupeto. Kimfwa kimo bidi i divita dya mu Ikrene.

• Basola. Bamo banenanga’mba, kintu kya basola 500 000 ke bepaibwe nansha kusanshijibwa tamba divita dishilula pano kepadi myaka ibidi.

• Basivile. Mungya lapolo ya Bumo bwa Mizo, bantu 28 000 ne kupita ke bafwe nansha kusanshijibwa. Mwingidi umo wa bulēme wa Bumo bwa Mizo wanenene amba: “I bikomo kuyuka i bantu banga bepailwe na dino divita dya kyonakanya.”a

Kibalwa kya bantu basusuka pa mwanda wa bilupuka ku divita ne ñuma kujokoloka ntanda yonso i kikatampe bininge.

• Midiyo 114. Buvule bwa bantu banyemene pa mwanda wa divita ne bya lūma kujokoloka ntanda yonso mu Kweji 9, 2023.

• Midiyo 783. Buvule bwa bantu basusuka pa mwanda wa nzala. “Kubulwa kumvwañana ko kwine kuletanga nzala. Bantu 70 pa katwa kujokoloka ntanda yonso basusukanga pa mwanda wa kubulwa bidibwa, mwanda bashikete mu bifuko mudi divita ne bya lūma.”—World Food Programme.

Le mavita akapwa? Le tubwanya kukulupila’mba kukekala ndoe? Le kudi kitatyi kekikekala’kopo mulanda nansha umo, kadi bantu bonso basangela bumeni bwa nshi ne kwikala na byakudya bivule? Le Bible unena’po namani?

Kitatyi kya mavita

Bible wālaile amba kukekala mavita koku ne koku pa ntanda, na kwibyelekeja na muntu ukende pa kabalwe.

• “Kwatamba kabalwe kakwabo, katyila pyā bwa mudilo, kadi yewa wadi utentamine’po bamupa lupusa lwa kutalula ndoe pano pa ntanda amba bantu betape abo bene na bene, bamupa ne kipete kikatampe.”—Kusokwelwa 6:4.

Uno wa pa kabalwe ulondwanga na bakwabo babidi belekeja kipupo kya nzala ne lufu luletwa na kipupo nansha na bintu bikwabo. (Kusokwelwa 6:5-8) Pa kuyukila’ko bivule bitala buno bupolofeto bwa mu Bible ne mwanda waka tukulupile amba bufikidilanga dyalelo, tanga kishinte kinena’mba “Ba pa Tubalwe Baná—Le I Bāni?”

Būmi bwa kumeso bwa ndoe

Panopano ponka, bupeta bwa ntanda kebukengidijibwapo monka mwanda wa divita. Inoko, kino kekikalongekapo na bukomo bwa muntu. Bible unena’mba:

• Leza ‘ukafudija mavita konsokonso pano pa ntanda.’—Ñimbo ya Mitōto 46:9.

• Leza ukalongolola byonso byonenwe na divita. “Ukapampulanga impolo yonso mu meso abo, ne lufu kelukekala’kopo dikwabo, nansha madilo nansha miyoa nansha misanshi mine keikekala’kopo monka. Bintu bya kala bibapu kupita.”—Kusokwelwa 21:4.

• Leza ukalengeja muntu ne muntu ekale mu ndoe. “Bantu bami bakekala mu kifuko kya ndoe kya nyeke, mu bīkalo bya mutyima-ntenke ne mu bifuko bya kukōkolokwa bya ku matwi talala.”—Isaya 32:18.

Mungya bupolofeto bwa mu Bible, mavita ne binkumenkume bikwabo byotumona dyalelo bilombola amba kino kitatyi kya ndoe kekidi pabwipi.

Lelo Leza ukaleta namani buno būmi bwa ndoe kumeso’ku? Ukaleta’yo kupityila ku umbikalo wandi wa momwa mūlu, nansha’mba Bulopwe. (Mateo 6:10) Pa kuyuka mwikadile buno Bulopwe ne byobukakulongela, tala video mīpi inena’mba Le Bulopwe bwa Leza I Bika?