Le Nkalonga Namani Ndeke Kulangulukila pa Kusambakena Pamo?

“Milangwe ya kusambakena pamo ingiyanga mu ñeni mu kitulumukila, kupwa nakomenwa kulangulukila pa bintu bikwabo. Bikalanga pamo bwa ami udi na bongolo bwa muntu mukwabo.”—Vera.

“Bimweka bu nkomenwanga kuleka kulangulukila pa kusambakena pamo. Bidi pamo’nka bwa ami ukimba kutumbuka na mapapa.—John.

Le nobe wiivwananga na mwiivwanina ba Vera ne John? Shi i amo, kino kishinte kibwanya kukukwasha.

• Mwanda waka kuleka kulangulukila’po kudi na mvubu?

• Mwanda waka i bikomo?

• Byowanya kulonga

• Binena bakwenu

Mwanda waka kuleka kulangulukila’po kudi na mvubu?

Nkasampe umo witwa bu Alex unena’mba: “Muyomba wansapwidile amba shi Leza kadipo usaka wipwe kilokoloko kya kusambakena pamo, kadipo wa kukupakyo.”

Shako mu bintu byanenene muyombwa Alex mudi ne bya bine—Leza wētupele bilokoloko bya kusambakena pamo na bubinga bwendele’mo. Bantu badi’ko dyalelo pa mwanda wa kwibutula. Le penepa i kika’le kyolongela bukomo bwa kuleka kulangulukila pa kusambakena pamo? Bubinga bubidi i buno:

• Bible ufundija’mba mpango ya Leza i ya amba enka ba mulume ne mukaji besongele bo bafwaninwe kusambakena pamo.—Ngalwilo 1:28; 2:24.

  Shi ulēmekele uno musoñanya, ne kadi shi wi kungulume nansha kungakaji, kulangalukila pa myanda ya kusambakena pamo kukakusanshija bitupu. Ubwanya kufula ku kulonga busekese—kintu kilengejanga bavule bealakanye mwenda mafuku.

• Pa kukomena milangwe ya kusambakena pamo bilomba kwīfula.—1 Bene Kodinda 9:25.

Ino ngikadila idi na kamweno mu bobe būmi tamba’nka pano ne mafuku āya kumeso. Bine, bwifundi bumo bwalombwele amba, bana badi na kwīfula kebakekalapo mu kyaka kya kubela bininge mwenda mafuku, kuvutakanibwa ñeni mu myanda ya lupeto nansha kwikala na myanda ku Leta.a

Mwanda waka i bikomo?

I bikomo kukomena milangwe ya kusambakena pamo pa mwanda wa lupusa ludi na mema a mu ngitu etwa bu hormones ne mwanda wa kwikala kotwikele mu ntanda itādilwe na busekese.

“Balombolanga ku televijo amba kusambakena pamo kumeso kwa kwisonga i kuyampe, kadi kekudipo na kyaka nansha kimo. I bipēla kwikala na milangwe yampikwa kwendela’mo shi bakulombola’mba i kutupu bibi bilupukanga ku kusambakena pamo kwampikwa kwendela’mo.”—Ruth.

“Ku kaji, ngivwananga divule bantu besambila pa kusambakena pamo, kadi ngabilanga kuyuka mobikadilanga. Busekese bumonwanga bu i bwendele’mo, ke bikomo kwibumona bu kilongwa kibi.—Nicole.

“Shi utala bifwatulo pa mateba a mīsambo pa Entelenete, i bipēla kupya mu dikinga. Kifwatulo’tu kimo kya myanda ya busekese kibwanya kushala nyeke mu ñeni, byakoma kwikīlwa!”—Maria.

Myanda na ino ibwanya kukulengeja wiivwane na mwēivwanine mutumibwa Polo. Wālembele amba: “Popa ponsaka kulonga kyoloke, kibi kidi ponka pamo nami.”—Bene Loma 7:21.

Byobwanya kulonga

Langulukila pa bintu bikwabo. Leka kuta mutyima ku kusambakena pamo, ute’o ku bintu bingi. Mubwanya kubadilwa kwipwija mukose, kukaya, kwitamuna bidyoma, nansha kulonga bintu bikwabo bikusangaja. Nsongwakaji umo witwa bu Valerie unena’mba, “kutanga Bible kukwashanga. Mwanda mudi myanda ya mvubu bininge, kadi shi ubeitweja mu ñei, bine kemukashalapo kyaba kya kutweja’mo bintu bikwabo.”

Bine, milangwe ya kusambakena pamo ibwanya kutwela mu ñeni yobe. Ino abe ye ufwaninwe kulonga’po kintu pa ino milangwe. Shi ukwate butyibi bwa kwiifundula, ubwanya kwiifundula.

“Shi namone amba milangwe ya kusambakena pamo ibangiya mu ñeni, noñanga bukomo bwa kulangulukila pa bintu bikwabo. Kadi noñanga bukomo bwa kujingulula kine kinengeja ngikale na milangwe’ya—shi i lwimbo nansha foto nebibulanga mu telefone.”—Helena.

Musoñanya wa mu Bible: “Byonso byoloke, byonso byampikwa disubi [nansha’mba “bitōka,” kunshi kwa dyani], . . . endelelai kufwatakanya bino bintu.”—Bene Fidipai 4:8.

Tonga balunda bayampe. Shi balunda nobe besambila kyaba kyonso pa myanda ya kusambakena pamo, ukakomenwa kwikala na milangwe miyampe.

“Ponadi nkasampe, nadi mutādilwe na milangwe mibi pa mwanda wa balunda nami. Shi udi mu bantu bakukankamika wikale na bilokoloko bibi, ukata mutyima ku mowiivwanina, ne kino kikakufikija kubi.”—Sarah.

Musoñanya wa mu Bible: “Yewa unanga na ba tunangu ukekala wa tunangu, ino yewa upwene na bivila ukamona malwa.”—Nkindi 13:20.

Leka kwipwija mukose kubi. Na bubine, kubwipi kwa makayo onso adi’ko dyalelo, mudi ne myanda ya busekese. Nicole unena’mba, “minjiki idi na lupusa lukatampe pondi. Inangulanga bilokoloko bininge, nkemone bu bikomo kwibinekenya.”

“Nashilwile kutala myanda ya kusambakena pamo mu mafilime ne ku televijo. Na mu kitulumukila’tu, nkenangulukila bininge pa myanda ya kusambakena pamo. Nadi ndyukile kwine koyadi itamba. Ami pa kuleka kutala ano mafilime ne myanda ilombolwa ku televijo, nkyadipo nekilangulikila’po bininge. Kutonga kwipwija mukose kuyampe, kukwashanga pa kukomena milangwe mibi.”—Joanne.

Musoñanya wa mu Bible: “Busekese ne miswelo yonso ya disubi nansha makomwa-meso kebyakitelwa nansha kutelwa kwine umbukata mwenu.”—Bene Efisesa 5:3.

Mu kīpi: bantu bamo balañanga’mba bilokoloko bya busekese bidi na mvubu, ne amba kebabwanyapo kwibikomena. Ino Bible aye unena bishile. Witulēmekejanga panena’mba tubwanya kukomena ino milangwe.

Musoñanya wa mu Bible: “Mufwaninwe kwalamunwa kemudi bapya mu mulangilo wenu mwinemwine.”—Bene Efisesa 4:23.