Nshapita 44
Buakabuluibua ne wewe
1. (a) Ndikankamija kayi didi muanjelu upetesha Yone pa bidi bitangila malaya a dikema a mu Buakabuluibua? (b) Nnganyi udi wamba ne: “Ndi ndua ne lukasa luonso,” ne “dilua” edi nedikale dîba kayi?
PAWUDI ubala diumvuija dia disanka dia Yeruzaleme Mupiamupia, udi mua kudiebeja ne: ‘Bualu bua dikema bua nunku nebuenzeke bushuwa anyi?’ Yone udi wandamuna ku lukonko elu ne mêyi a muanjelu adi alonda aa: “Ne yeye kungambila ne: ‘Mêyi aa ng’a kueyemenyibua ne malelela; eyowa, Yehowa Nzambi wa mêyi mafunda ku spiritu a baprofete wakatuma muanjelu wende bua kuleja bapika bende bintu bidi ne bua kuvua mu tshitupa tshîpi emu. Ne, mona! Ndi ndua ne lukasa luonso. Wa diakalenga ng’eu udi utumikila mêyi a mulayi wa mu muvungu eu.’” (Buakabuluibua 22:6, 7) Milayi yonso ya mpatshi ya mu Buakabuluibua neyikumbane bushuwa! Pa kuakula mu dîna dia Yezu, muanjelu udi wamba ne: Yezu udi uvua mu tshitupa tshîpi, “ne lukasa luonso.” Dilua edi ndiakanangane ne dilua diende “amu bu muîbi” bua kubutula baluishi ba Yehowa ne bua kunzulula nkomenu munene ne wa disanka wa Buakabuluibua. (Buakabuluibua 16:15, 16) Nenku, tudi ne bua kuakaja nsombelu wetu bilondeshile mêyi a mu “muvungu eu,” peshi Buakabuluibua, bituasua kubadibua ba diakalenga mu tshikondo atshi.
2. (a) Yone udi usakibua ku dienza tshinyi, bu mudiye mupete disokolola dia dikema? (b) Miaku ya muanjelu eyi “Wadimuka!” ne, “Tendelela Nzambi” idi itulongesha tshinyi?
2 Mbiumvuika ne: Yone uvua musanke bikole pakapetaye disokolola edi dia dikema. Udi wamba ne: “Pabi, meme Yone ke uvua mumvue ne mumone bintu ebi. Ne pangakumvua ne kumona, ngakatua binu bua kutendelela kumpala ku makasa a muanjelu uvua undeja bintu ebi. Kadi kungambilaye ne: ‘Wadimuka! Kuenji nanku! Ndi anu panyi mupika nebe ne eu wa bana benu badi baprofete ne wa aba badi batumikila mêyi a mu muvungu eu. Tendelela Nzambi.’” (Buakabuluibua 22:8, 9; fuanyikija ne Buakabuluibua 19:10.) Didimuija edi dia kubenga kutendelela banjelu diambulula misangu ibidi divua dikumbanyine mu tshikondo tshia Yone, bualu mbimueneke se: bamue bantu bavua bipatshila ntendelelu wa mushindu’eu anyi bavua bajadika muvuabo bapeta masokolola a pa buawu mafume kudi banjelu. (1 Kolinto 13:1; Galatia 1:8; Kolosai 2:18) Lelu’eu, didi dituleja ne: tudi ne bua kutendelela anu Nzambi nkayende. (Matayi 4:10) Tudikube bua katunyangi ntendelelu mukezuke pa kukukuila muntu anyi tshintu pamutu pa Nzambi.—Yeshayi 42:5, 8.
3, 4. Ntshinyi tshidi muanjelu wambila Yone kabidi, ne mmunyi mudi bashadile ba ku bela manyi batumikila mêyi ende?
3 Yone udi utungunuka ne: “Kungambilaye kabidi ne: ‘Kutu tshikangilu pa mêyi a mulayi wa mu muvungu eu, bualu tshikondo tshijadika tshikadi pabuipi. Eu udi wenza malu a dipanga buakane atungunuke ne kuenza malu a dipanga buakane; ne mukoya atungunuke ne kuvuijibua mukoya; kadi muakane atungunuke ne kuenza malu makane, ne munsantu atungunuke ne kuvuijibua munsantu.’”—Buakabuluibua 22:10, 11.
4 Bashadile ba ku bela manyi lelu’eu mbatumikile mêyi aa a muanjelu. Ki mbatue mêyi a mu mulayi eu tshikangilu to. Eyowa, nimero wa kumpala wa Tshibumba tshia Nsentedi tshia Siyona, Mumanyishi wa dikalaku dia Kristo (Kashipu 1879, mu Anglais) tshivua tshiumvuije mvese ya bungi ya Buakabuluibua. Anu bu mutukadi babiumvuije mu nshapita wa kumpala wa mukanda eu, mu kupita kua bidimu, Bantemu ba Yehowa mbapatule mikanda ivua ifila butoke pa Buakabuluibua. Lelu, tudi tukoka tshiakabidi ntema ya banangi ba bulelela buonso pa milayi miuwule tente ne bukole ya Buakabuluibua ne pa dikumbana diayi.
5. (a) Ntshinyi tshidi mua kuambibua bua aba badi basue kushala mu dipanga dia madimuija ne mibelu bifila mu Buakabuluibua? (b) Bapole-bakokedi ne bakane badi ne bua kuenza tshinyi?
5 Pikala bakuabo basue kushala mu dipanga dia madimuija ne mibelu bifila mu Buakabuluibua, atshi ntshibatangile! “Eu udi wenza malu a dipanga buakane atungunuke ne kuenza malu a dipanga buakane.” Pikalabi ku didisunguila diabo, aba badi basankila mu dinyanguka didi ditue mushimi mu bena tshipungu etshi tshia dilekelela bubi nebikale mua kufua mu dinyanguka edi. Mu katupa kîpi, malumbuluisha a Yehowa neakumbajibue wonso, pa kutuadija ne dibutula dia Babilone Munene. Nunku, bapole-bakokedi baleje mitalu bua kulonda musengelelu eu wa muprofete: “Kebayi Yehowa . . . Kebayi buakane, kebayi bupole-bukokedi. Pamu’apa nenusokokibue mu dituku dia tshiji tshia Yehowa.” (Sefanya 2:3) Bua aba bakadi baditshipe kudi Yehowa, “muakane atungunuke ne kuenza malu makane ne munsantu atungunuke ne kuvuijibua munsantu.” Muena meji mmumanye ne: diakalenga dia katupa kîpi didi difuma ku mpekatu kadiena mua kufuanyikijibua nansha kakese ne mabenesha a kashidi alabulabo kudi aba badi batungunuka ne kushala bakane ne bansantu. Bible udi wamba ne: “Uditete biwikala mu ditabuja, ukonkonone bua kushindika tshiudi wewe muine.” (2 Kolinto 13:5) Bilondeshile njila uwikala musungule ne mulonde, neupete difutu diebe.—Misambu 19:9-11; 58:10, 11.
6. Ntshinyi tshidi Yehowa wambila babadi ba Buakabuluibua bua musangu wa ndekelu mu mulayi eu?
6 Yehowa, Mukalenge wa tshiendelele, udi wakula mpindieu bua musangu wa ndekelu ne babadi ba mulayi wa Buakabuluibua, wamba ne: “Monayi! Ndi ndua ne lukasa luonso, ne ndi ne difutu dindi mfila, bua kupingajila muntu yonso amu bu mudi mudimu wende. Ndi Alfa ne Omega, wa kumpala ne wa ndekelu, ntuadijilu ne nshikidilu. Ba diakalenga ng’aba badi basukula nkanzu yabo, bua bukenji bua kuya ku mitshi ya muoyo buikale buabu ne kumonabo mua kubuela mu tshimenga ku biibi biatshi. Pambelu padi mbua ne aba badi batendelela ba-spiritu ne bendi ba masandi ne bashipianganyi ne batendeledi ba mpingu ne eu yonso udi munange ne utungunuka ne dishima dimue.”—Buakabuluibua 22:12-15.
7. (a) Yehowa ‘udi ulua ne lukasa luonso’ bua kipatshila kayi? (b) Bua tshinyi baludiki ba bukua-buena-nkristo kabakubuela mu Yeruzaleme Mupiamupia?
7 Tshiakabidi, Yehowa Nzambi udi uzangika bumfumu buende butambe bunene bua kashidi ne muanda wa se: ndekelu wa bionso, neakumbaje dilongolola diende dia ku ntuadijilu. Udi “ulua ne lukasa luonso” bua kukumbaja dilumbuluisha ne kufuta aba badi bamukeba bushuwa. (Ebelu 11:6) Mikenji yende neyijadike wafutshibua ne wimanshibua. Baludiki ba bukua-buena-nkristo bakenza malu bu “mbua kayiyi muakulu,” bakabuikila mêsu abo pa malu mabi adi Yehowa umvuija apa. (Yeshayi 56:10-12; tangila kabidi Dutelonome 23:18, New World Translation Reference Bible, note kuinshi kua dibeji.) Kakuyi mpata, ‘bakananga ne kutungunuka ne’ malongesha ne bitabataba bia dishima ne kushala mu dipanga dijima dia mibelu ya Yezu mitumina bisumbu muanda-mutekete. Nenku, kabakuikala ne muaba mu Yeruzaleme Mupiamupia.
8. (a) Badi “baya ku mitshi ya muoyo” ng’anu banganyi, ne abi bidi biumvuija tshinyi? (b) Mmushindu kayi udi bena mu musumba munene “basukula nkanzu yabo,” ne mmunyi mudibo balama bukezuke buabo?
8 Anu bu bena nkristo bela manyi badi basukula bushuwa “nkanzu yabo” bua kuikala bakezuke ku mêsu kua Yehowa, mbapeshibue disanka dia “kuya ku mitshi ya muoyo.” Ebi bidi biumvuija se: badi bapeta bukenji peshi tshieya bua muoyo ukena-ufua mu muanzu wabu wa mu diulu. (Fuanyikija ne Genese 3:22-24; Buakabuluibua 2:7; 3:4, 5.) Kunyima kua lufu luabo bu bantu, badi banyishibua bua kubuela mu Yeruzaleme Mupiamupia pa kubiishibua. Banjelu 12 badi bababuejamu kadi, bakandika dibuela kudi bena mashimi anyi bena bukoya badi badingisha mudibo ne ditekemena dia mu diulu. Pa buloba, bena mu musumba munene pabo “mbasukule nkanzu yabu ne mbayitokeshe mu mashi a Muan’a mukoko” ne badi bakengela kushala bakezuke. Nenku, badi ne bua kuepuka malu mabi adi Yehowa utudimujila apa, ne kuangata ne mushinga mibelu ya Yezu mitumina bisumbu muanda-mutekete.—Buakabuluibua 7:14; nshapita 2 ne 3.
9. Mmêyi kayi adi Yezu wamba, ne mukenji wende ne Buakabuluibua bujima mbitumina banganyi diambedi?
9 Kunyima kua Yehowa, Yezu ke udi wakula. Yeye nkayende ke udi wambila bantu bakane badi babala Buakabuluibua mêyi aa: “Meme, Yezu, ngatumi muanjelu wanyi bua kunujadikila bintu ebi bua bisumbu. Ndi muji ne ndelanganyi wa Davidi, mutoto wa nkesha wa mu dinda.” (Buakabuluibua 22:16) Bushuwa, mêyi aa adi nangananga “bua bisumbu.” Adi mukenji mutumina, diambedi, tshisumbu tshia bena nkristo bela manyi badi pa buloba. Bionso bidi mu Buakabuluibua mbiambila diambedi bena nkristo bela manyi, bualu mbabikidibue bua kubuela ne kusomba mu Yeruzaleme Mupiamupia. Ku butuangaji bua tshisumbu atshi, musumba munene udi pawu ne diakalenga dia kujingulula malelela aa a mushinga mukole a mu mulayi.—Yone 17:18-21.
10. Bua tshinyi Yezu udi udibikila ne: (a) “muji ne ndelanganyi wa Davidi”? (b) “mutoto wa nkesha wa mu dinda”?
10 Yezu Kristo uvua mupete bukenji bua kusambuluja Buakabuluibua kudi Yone, ne ku butuangaji bua muine eu, kudi tshisumbu. Yezu udi “muji ne ndelanganyi wa Davidi.” Bu mudiye ndelanganyi wa Davidi ku mubidi, udi ukumbaja ngikadilu idi ikengedibua bua kuikala Mukalenge wa Bukalenge bua Yehowa. Nealue kabidi “Tatu wa kashidi” wa Davidi, mbuena kuamba ne: “muji” wa Davidi. (Yeshayi 9:6; 11:1, 10) Udi Mukalenge wa kashidi ne ukena-ufua wa mu mulongolongo wa ndelanganyi ya Davidi, mukumbaji wa tshiovo tshivua Yehowa mudie ne Davidi, ne “mutoto wa nkesha wa mu dinda” wakamanyishabu mu tshikondo tshia Mozese. (Nomba 24:17; Musambu wa 89:34-37) Udi “Mutoto wa mu munya” udi ubanda, udi ufikisha bufuku bua kutshia. (2 Petelo 1:19) Madikolela wonso a muluishi munene, Babilone Munene, akapangila mua kupumbisha dibanda dia butumbi dia mutoto eu.
Amba ne: “Vuaku!”
11. Ndibikila kayi bua buonso didi Yone wenza mpindieu, ne mbanganyi badi mua kuandamuna ku dibikila edi?
11 Mpindieu ke udi Yone udi wakula. Ne mutshima muwule tente ne dianyisha bua bionso bidiye mumone ne mumvue, udi ukatshila ne: “Ne spiritu ne mukaji musela mbatungunuke ne kuamba ne: ‘Vuaku!’ Ne muntu yonso udi umvua ambe ne: ‘Vuaku!’ Ne muntu yonso udi ne nyota alue; muntu yonso udi musue angate mâyi a muoyo kaayi kusumba.” (Buakabuluibua 22:17) Mulambu wa bupikudi wa Yezu kawena upetesha mabenesha anu kudi bela manyi 144 000 nkayabo, bualu lubila nduelela bantu buonso. Spiritu muenzeji wa Yehowa udi utumika ku butuangaji bua kasumbu ka mukaji musela, ke bualu kayi mukenji eu udi utungunuka ne kumvuika ne dîyi disunguluke ne: “Angate mâyi a muoyo kaayi kusumba.” (Tangila kabidi Yeshayi 55:1; 59:21.) Eu yonso udi ne nyota ya buakane mmubikidibue bua “alue” ne apete masanka adi afuma ku mapa a kalolo a Yehowa. (Matayi 5:3, 6) Ndisanka kayipu dia pa buadi bua aba badi batekemena kuikala ne muoyo pa buloba, badi bitaba ku dibikila edi dienza kudi kasumbu ka bela manyi ka Yone!
12. Mmushindu kayi udi musumba munene wandamuna ku dibikila dienza mu Buakabuluibua 22:17?
12 Katshia ku ntuadijilu wa bidimu bia 1930, bena mu musumba munene bavule, badi mene bend’amu bavula, ‘badi bumvua’—bateya ntema ku dibikila edi. Anu bu bapika nabo bela manyi a spiritu, badi babadibua bu bakezuke ku mêsu kua Yehowa. Mbindile ne mutshima kulukulu dituku diapueka Yeruzaleme Mupiamupia ufuma mu diulu bua kupuijila mabenesha pa bukua-bantu. Bamane kumvua mukenji wa disanka wa Buakabuluibua, bena mu musumba munene kabena bamba patupu ne: “Vuaku!” kadi badi kabidi batumika pa kusangisha bantu bakuabo mu bulongolodi bua Yehowa, babalongesha mua kumanyishabo pabo ne: “Muntu yonso udi ne nyota alue.” Nunku, bena mu musumba munene badi’anu benda bavula, bapite pa 6 000 000 mu matunga mapite pa 230 pa buloba bujima, badi beleshangana diboko ne kasumbu ka mukaji musela ka bela manyi badi bashadile ku 9 000 pa buloba lelu’eu, bua kubikila bantu nabo bua balue ne bangate “mâyi a muoyo kaayi kusumba.”
13. Ndidimuija kayi didi Yezu ufila?
13 Pashishe, Yezu ng’udi wakula tshiakabidi, wamba ne: “Ndi njadikila muntu yonso udi umvua mêyi a mulayi wa mu muvungu eu ne: Muntu yeye musakidile ku bintu ebi, Nzambi neamusakidile bipupu bidi bifunda mu muvungu eu; ne muntu yeye mumbushe tshintu ku mêyi a mu muvungu wa mulayi eu, Nzambi neumbushe tshitupa tshiende ku mitshi ya muoyo ne ku tshimenga tshinsantu, bintu bidi bifunda mu muvungu eu.”—Buakabuluibua 22:18, 19.
14. Mmunyi mudi kasumbu ka Yone kangata “mulayi” wa mu Buakabuluibua?
14 Bena mu kasumbu ka Yone badi ne bua kukoka ntema ya bantu ku “mulayi” wa Buakabuluibua. Kabena ne bua kuwusokoka anyi kusakidilaku tshintu. Mukenji wawu udi ne bua kumanyishibua patoke, “biangatshile ku mutu kua nzubu.” (Matayi 10:27) Buakabuluibua mmukanda mufundisha kudi Nzambi. Nnganyi wateta mua kushintulula muaku umuepele ku bidi Nzambi nkayende muambe ne musambuluje ku butuangaji bua eu udi mpindieu Mukalenge mukokeshi, Yezu Kristo? Bushuwa, muntu wenza nenku neadisunguluje bu mukumbanyine kupangila lubilu bua muoyo ne mmukumbanyine kunyokibua ne bipupu bidi ne bua kudituta pa Babilone Munene ne pa buloba bujima.
15. Miaku eyi ya Yezu idi yumvuija tshinyi: “Eu udi ujadika bintu ebi,” ne “Ndi ndua ne lukasa luonso”?
15 Mpindieu, Yezu udi usakidila mêyi a ndekelu a dikolesha nawu ku muoyo: “Eu udi ujadika bintu ebi udi wamba ne: ‘Eyowa, ndi ndua ne lukasa luonso.’” (Buakabuluibua 22:20a) Yezu udi “ntemu wa lulamatu ne mulelela.” (Buakabuluibua 3:14) Bu mudiye ujadika bikena-kumona bia mu Buakabuluibua, nunku bidi ne bua kuikala bilelela. Yeye ne Yehowa Nzambi nkayende mbajadike misangu mivule ne: badi balua “ne lukasa luonso,” peshi mu katupa kîpi, mmusangu muitanu udi Yezu wamba bualu ebu. (Buakabuluibua 2:16; 3:11; 22:7, 12, 20) Badi ‘balua’ bua kukumbaja dilumbuluisha pa ndumba munene, pa “bakalenge” ba tshididi, ne pa baluishi bakuabo ba “bukalenge bua Mukalenge wetu [Yehowa] ne bua Kristo wende.”—Buakabuluibua 11:15; 16:14, 16; 17:1, 12-14.
16. Kumanya ne: Yehowa Nzambi ne Yezu badi balua ne lukasa luonso, kudi ne bua kukusaka ku diangata dipangadika kayi?
16 Kumanya kuebe kua se: Yehowa Nzambi ne Yezu badi balua ne lukasa luonso kudi ne bua kukukankamija ‘bua kubenga kupua muoyo nansha kakese dikalaku dia dituku dia Yehowa.’ (2 Petelo 3:12) Dishindama dia ku mêsu dia buloba bua bulongolodi bua malu bua Satana, didi’anu tshidingijilu. Dilubuluka dia ku mêsu dia mawulu, baludiki ba bulongolodi bua Satana, ndia katupa kîpi. Bintu ebi bidi bienda bipita. (Buakabuluibua 21:1) Nansha tshimue katshiena tshia kashidi, amu Yehowa, Bukalenge buende bulombola kudi Yezu Kristo ne bulongolodi bupiabupia bulaya. Kupu malu aa muoyo kashidi!—1 Yone 2:15-17.
17. Dianyisha diebe bua bunsantu bua Yehowa didi ne bua kukusaka ku dienza tshinyi?
17 Nunku, anyishaku bua kulekela malu awudi mujingulule ku dilonga dia mukanda wa Buakabuluibua ashintulule nsombelu webe mu ka-bujima kende. Dimanya dia tshimuenekelu tshia dikalaku mu diulu dia Yehowa ki ndilenge mutshima webe pa bidi bitangila butumbi ne bunsantu kabiyi kufuanyikija bia Mutufuki wetu anyi? (Buakabuluibua 4:1 too ne 5:14) Ndiakalenga kayipu dia kusadila Nzambi wa mushindu’eu! Dianyisha diebe bua bunsantu buende dikusake ku diangata ne mushinga mukole mibelu ya Yezu kudi bisumbu muanda-mutekete ne wepuke malu mabi bu mudi lukuka lua bintu, ditendelela mpingu, masandi, tshiuyuya, tusumbu tutontolodi, anyi bikuabu bidi mua kuvuija mudimu webe patupu kudi Yehowa. (Buakabuluibua 2:1 too ne 3:22) Mu tshishimikidi tshiawu, musengelelu eu uvua mupostolo Petelo mutumine kasumbu ka Yone mmukumbanyine kabidi musumba munene: “Mu diumvuangana ne Munsantu udi munubikile, nuenu penu vuayi bansantu mu bienzedi bienu bionso.”—1 Petelo 1:15, 16.
18. Mmudimu kayi uudi ne bua kuenza tshiebe tshitupa ne bukole buonso, ne bua tshinyi mbikumbanyine kuwenza ne lukasa luonso lelu’eu?
18 Kabidi, udiku mua kuwujibua tente ne mitalu mipiamipia eku wenda umanyisha “tshidimu tshia bulenga tshia kudi Yehowa ne dituku dia disombuela dia kudi Nzambi wetu.” (Yeshayi 35:4; 61:2) Nansha wewe muena mu kasumbu kakese peshi muena mu musumba munene, anyisha udifile ne muoyo mujima mu dimanyisha ditshikijibua dia tubakudi muanda-mutekete tua tshiji tshia Yehowa, umanyisha malumbuluisha adi Nzambi mufundile bulongolodi bua Satana. Pine apu, usangishe diebe dîyi ku difila bumanyishi bua disanka bua lumu luimpe lua kashidi ludi lutangila Bukalenge bukadi bujadikibue bua Yehowa ne bua Kristo wende. (Buakabuluibua 11:15; 14:6, 7) Ikala ne mitalu mu mudimu eu. Bavule badi kabayi banji kutuadija kusadila Yehowa bajingulule ne: tudi mu dituku dia Mukalenge, ne badiumvue basakibue ku didifila mu mudimu wa dimanyisha lumu luimpe. Buobo pabo balubuluke mu nyuma too ne ku dilambula muoyo wabu kudi Nzambi ne kutambushibua. Uvuluke se: “tshikondo tshijadika tshikadi pabuipi”!—Buakabuluibua 1:3.
19. Mmiaku kayi ya ndekelu idi Yone mupostolo mununu wamba, ne idi ikusaka ku dienza tshinyi?
19 Nanku, tudi tusambila ne muoyo mujima ne: “Amen! Vuaku, Mukalenge Yezu.” Ne Yone, mupostolo eu mununu, udi usakidila ne: “Buimpe bukena-butuakanyine bua Mukalenge Yezu buikale ne bansantu.” (Buakabuluibua 22:20b, 21) Buikale kabidi nenu, nuenu buonso badi babala mukanda eu. Anyishayi nuikale ne ditabuja dia se: nkomenu munene wa Buakabuluibua ukadi pabuipi, bua nudisange kutudi bua kuamba ne mutshima mujima ne: “Amen!”
[Tshimfuanyi mu dibeji 314]
“Pambelu padi mbua . . . ”
[Tshimfuanyi mu dibeji 315]
“Ba diakalenga ng’aba badi . . . mua kubuelela mu tshimenga ku biibi biatshi”