Nshapita wa 43

Tshimenga tshidi tshikenka

Tshikena-kumona 16​—Buakabuluibua 21:9-22:5

Tshiena-bualu: Diumvuija dia Yeruzaleme Mupiamupia

Tshikondo tshia dikumbana: Kunyima kua dikenga dinene ne diedibua dia Satana mu dijimba

1, 2. (a) Muanjelu udi uya ne Yone penyi bua kumuleja Yeruzaleme Mupiamupia, ndishilangana kayi ditudi tumona muaba eu? (b) Bua tshinyi muanda eu udi nkomenu munene wa Buakabuluibua?

MUANJELU kampanda uvua muambule Yone too ne mu tshipela bua kumuleja Babilone Munene. Mpindieu, mukuabo, wa mu tshine tshisumbu tshia banjelu atshi, udi ulombola Yone ku mukuna mutumbuke. Mmuanda kayipu mushilangane udi Yone umona! Kuine eku, kêna umona tshimenga tshipange bukezuke ne tshia bukoya bu Babilone, mukaji wa ndumba nansha, kadi udi umona Yeruzaleme Mupiamupia​—mukezuke, mukole mu nyuma, ne munsantu—​upueka mufume mu diulu muine.​—Buakabuluibua 17:1, 5.

² Nansha Yeruzaleme wa pa buloba muine kavua ne butumbi bua mushindu’eu nansha. Yone udi utuambila ne: “Ne umue wa ku banjelu muanda-mutekete bavua ne tubakudi muanda-mutekete tuwule tente ne bipupu bia ndekelu muanda-mutekete kuluaye, ne wakakula nanyi ne kuamba ne: ‘Vua kunu, nenkuleje mukaji musela, mukaji wa Muan’a mukoko.’ Nunku wakangambula ku bukole bua spiritu too ne ku mukuna munene ne mutumbuke, ne wakandeja tshimenga tshinsantu, Yeruzaleme upueka ufuma mu diulu kudi Nzambi ne muikale ne butumbi bua Nzambi.” (Buakabuluibua 21:9-11a) Biangatshile ku muaba mukumbanyine udiye, pa mukuna eu mutumbuke, Yone udi ubandila tshimenga tshilengele mu bitupa biatshi bionso nkong. Bantu bena ditabuja bakindila ne muoyo kulukulu dilua dia tshimenga etshi katshia ku dipona dia bukua-bantu mu mpekatu ne lufu. Ndekelu wa bionso, ke tshiotshi etshi! (Lomo 8:19; 1 Kolinto 15:22, 23; Ebelu 11:39, 40) Ntshimenga tshilengele tshia mu nyuma, tshienza ne bifukibua bilamatshi bia mikenji ne biena muoyo mutoke 144 000, tshidi tshikenka ne tshitua nsese ya butumbi buine bua Yehowa. Etshi ke nkomenu munene wa Buakabuluibua!

3. Mmunyi mudi Yone umvuija bulengele bua Yeruzaleme Mupiamupia?

³ Yeruzaleme Mupiamupia udi uvuma mu bulengele buende bupue: “Bukenke buatshi buvua bufuane bua dibue dia mushinga mupite bukole, bu dibue dia jaspe ne dibalakana bu dibue dia kristal. Tshivua ne lumbu lunene ne lule, ne tshivua ne biibi dikumi ne bibidi, ne ku biibi kuvua banjelu dikumi ne babidi, ne mêna avua mafundapu ng’a bisa dikumi ne bibidi bia bana ba Izalele. Ku est kuvua biibi bisatu, ne ku nord biibi bisatu, ne ku sud biibi bisatu, ne ku ouest biibi bisatu. Lumbu lua tshimenga luvua palu ne mabue a tshishimikidi dikumi ne abidi, ne pa mine aa mêna dikumi ne abidi a bapostolo ba Muan’a mukoko.” (Buakabuluibua 21:11b-14) Mmushindu kayipu udibi bikumbanyine bua Yone kutuadija ne diumvuija dia bukenke bua tshimenga! Wengelela bu nsongakaji utshifuma ku disedibua, Yeruzaleme Mupiamupia mmukumbanyine bua kuikala mukaji wa Kristo. Udi ukenka bikole bitambe, anu bu mudibi bikumbanyine tshifukibua “tshia Tatu wa matoke a mu diulu.”​—Yakobo 1:17.

4. Ntshinyi tshidi tshileja ne: Yeruzaleme Mupiamupia ki nditunga dia Izalele wa ku mubidi?

⁴ Pa biibi biatshi 12 mpafunda mêna a bisa 12 bia Izalele. Nunku, tshimenga etshi tshia mu tshimfuanyi ntshienza ne bantu 144 000, bakatuibua tshitampi “ba tshisa tshionso tshia bana ba Izalele.” (Buakabuluibua 7:4-8) Mu diumvuangana ne muanda eu, mabue a tshishimikidi adi ne mêna a bapostolo 12 ba Muan’a mukoko. Bushuwa, Yeruzaleme Mupiamupia ki ng’Izalele wa ku mubidi wakapatukila ku bana 12 ba Yakobo. Eu udi Izalele wa mu nyuma muibakila pa tshishimikidi tshia “bapostolo ne baprofete.”​—Efeso 2:20.

5. Muanda wa se: Yeruzaleme Mupiamupia udi ne “lumbu lunene ne lule” ne banjelu mbimane ku tshibuelelu tshionso udi uleja tshinyi?

⁵ Tshimenga etshi tshia mu tshimfuanyi ntshinyunguluka kudi lumbu lunene lutambe. Ku kale, bavua biibaka bibumba binyungulula bimenga bua kudikuba kudi baluishi. “Lumbu lunene ne lule” lua Yeruzaleme Mupiamupia ludi luleja ne: tshimenga etshi tshidi mu bukubi mu nyuma. Muluishi nansha umue wa buakane, muntu mupange bukezuke anyi mupange bululame kakupeta mushindu wa kubuelamu kashidi. (Buakabuluibua 21:27) Kadi bua aba badi banyishibuemu, kubuela mu tshimenga etshi tshilengele kudi bu kubuela mu Mparadizu. (Buakabuluibua 2:7) Kunyima kua diipatshibua dia Adama, banjelu bakatekibua kumpala kua muaba eu bua kukandika dibuela dia bantu babule bukezuke mu Mparadizu wa ku ntuadijilu. (Genese 3:24) Bia muomumue, banjelu mbatekibue ku tshibueledi tshionso tshia tshimenga tshinsantu, Yeruzaleme, bua kukubibuatshi mu nyuma. Bushuwa, mu bule bua matuku a nshikidilu, banjelu badi bakuba tshisumbu tshia bena nkristo bela manyi, tshine tshidi tshivue Yeruzaleme Mupiamupia, ku dinyanguka dia kudi Babilone.​—Matayi 14:41.

Dipimibua dia tshimenga

6. (a) Mmunyi mudi Yone umvuija dipima dia tshimenga, ne dipima edi didi diumvuija tshinyi? (b) Ntshinyi tshidi mua kumvuija se: tshipiminu tshitumika natshi tshivua “bilondeshile tshipiminu tshia muntu, tshidi kabidi tshipiminu tshia muanjelu”? (Tangila note kuinshi kua dibeji.)

⁶ Yone udi utungunuka wamba ne: “Mpindieu eu uvua wakula nanyi uvua ne tshipiminu tshia dilenga dia ngolo, bua kupima tshimenga, ne biibi biatshi, ne lumbu luatshi. Ne tshimenga tshidi tshia matumba anayi, ne bule buatshi budi bunene bumue ne butshiama buatshi. Ne wakapima tshimenga ne dilenga, stade binunu dikumi ne bibidi; bule buatshi ne butshiama buatshi ne butumbuke buatshi bidi biakanangane. Kabidi, wakapima lumbu luatshi; kudé lukama makumi anayi ne inayi, bilondeshile tshipiminu tshia muntu, tshidi kabidi tshipiminu tshia muanjelu.” (Buakabuluibua 21:15-17) Pakapimibua ntempelo sanktuere, ebi biakajadika dikumbana dia malongolola a Yehowa adi atangila ntempelo. (Buakabuluibua 11:1) Mpindieu, dipimibua dia Yeruzaleme Mupiamupia kudi muanjelu didi dileja mudi malongolola a Yehowa adi atangila tshimenga etshi tshia butumbi kaayi mua kushintuluka.a

7. Ntshintu kayi tshia pa buatshi tshidi tshimueneka mu bipimu bia tshimenga?

⁷ Ntshimenga kayipu tshia dikema! Tshia nseke isambombo miakanangane tshishiki, tshidi ne nyunguluilu wa stade 12 000 (pabuibi ne kilometre 2 220), tshinyunguluka kudi tshibumba tshia butumbuke bua kudé 144 (metre 64). Kakuena pa buloba tshimenga nansha tshimue tshia bipimu bu ebi to. Tshidi mua kuikala ne bualabale bua ditunga dia Izalele misangu 14, ne kuikala ne butumbuke bua kilometre mitue ku 560! Mukanda wa Buakabuluibua wakafidibua mu bimanyinu. Nunku, bipimu ebi bia Yeruzaleme Mupiamupia wa mu diulu bidi bitulongesha tshinyi?

8. Ntshinyi tshidi tshilejibue ku (a) butumbuke bua bibumba bia tshimenga budi bua kudé 144? (b) nyunguluilu wa tshibumba tshia tshimenga wa stade 12 000? (c) mmuenekelu wa tshimenga tshidi tshia nseke isambombo miakanangane?

⁸ Butumbuke bua bibumba, kudé 144, budi butuvuluija ne: tshimenga ntshienza ne bantu 144 000 badi Nzambi muangate bu bana bende mu nyuma. Tshishiferi 12 tshidi tshimueneka mu stade 12 000 ya tshipimu tshia tshimenga​—tshidi ne bule, butshiama ne butumbuke biakanangane—​mbatumike natshi mu tshimfuanyi mu milayi ya mu Bible idi itangila ndongoluelu. Nunku, Yeruzaleme Mupiamupia mmulongolola tshishiki bua kukumbaja dilongolola dia kashidi dia Nzambi. Yeruzaleme Mupiamupia, pamue ne Mukalenge Yezu Kristo, mbulongolodi bua Bukalenge bua Yehowa. Tuakule mpindieu bua mmuenekelu wa tshimenga: tshia nseke isambombo miakanangane. Mu ntempelo wa Solomo, muaba Mutambe-Bunsantu, uvua tshimfuanyi tshia dikalaku dia Yehowa muine amu, uvua wa nseke isambombo miakanangane. (1 Bakalenge 6:19, 20) Mmushindu kayipu udibi bikumbanyine bua Yeruzaleme Mupiamupia, mukenkesha kudi butumbi bua Yehowa yeye muine, kumuenekaye munenanenayi bu wa nseke isambombo miakanangane! Bipimu biatshi bionso mbiakanangane tshishiki. Tshimenga etshi katshiena ne kalema anyi katoba nansha kamue.​—Buakabuluibua 21:22.

Bia luibaku bia mushinga mukole

9. Ndiumvuija kayi didi Yone ufila pa bidi bitangila bia luibaku bia tshimenga?

⁹ Yone udi utungunuka ne kumvuija ne: “Mpindieu, lumbu luatshi luvua luibaka ne dibue dia jaspe, ne tshimenga tshivua tshia ngolo mukezuke mufuane lumuenu lukezuke. Bishimikidi bia lumbu lua tshimenga bivua bilengeja ne mishindu yonso ya mabue a mushinga mukole: tshishimikidi tshia kumpala tshivua tshia jaspe, tshibidi tshia safire, tshisatu tshia kalsedwane, tshinayi tshia emerode, tshitanu tshia sardonikse, tshisambombo tshia sardwane, tshia muanda-mutekete tshia krizolite, tshia muanda-mukulu tshia berile, tshia tshitema tshia topaze, tshia dikumi tshia krizopraze, tshia dikumi ne tshimue tshia yasente, tshia dikumi ne tshibidi tshia ametiste. Ne biibi dikumi ne bibidi bivua bia masanga dikumi ne abidi; tshiibi tshionso tshivua tshienza ne busanga bumue. Ne musesu munene wa tshimenga uvua wa ngolo mukezuke, bu lumuenu luasuke.”​—Buakabuluibua 21:18-21.

10. Muanda wa se: tshimenga ntshiibaka ne jaspe, ngolo ne “mishindu yonso ya mabue a mushinga mukole” udi umvuija tshinyi?

¹⁰ Tshimenga ntshiibaka mushindu wa dikema. Pamutu pa bia luibaku bia mushinga mupite bukese bia pa buloba, bu mudi diima anyi dibue, mbatumike ne jaspe, ngolo mukezuke, ne “mishindu yonso ya mabue a mushinga mukole.” Mmushindu kayipu udi bintu ebi biakanyine kuleja bintu bia luibaku bia mu diulu! Kakuena tshintu tshikuabu tshidi mua kupita ebi bulengele. Ku kale, mushete wa tshiovo uvua mulaba ngolo mukezuke, ne misangu mivule mu Bible, tshiamu etshi tshitu tshileja bintu bimpe ne bia mushinga mukole. (Ekesode 25:11; Nsumuinu 25:11; Yeshayi 60:6, 17) Kadi, Yeruzaleme Mupiamupia mujima, pamue ne musesu wende munene, mbiibaka ne “ngolo mukezuke, bu lumuenu luasuke,” ebi bidi biumvuija bulengele ne mushinga muinenke kabiyi kuela lungenyi.

11. Ntshinyi tshidi tshijadika ne: aba badi benza Yeruzaleme Mupiamupia nebakenke ne bukezuke bua mu nyuma kabuyi kuelekeja?

¹¹ Muenguludi nansha umue pa buloba kêna mua kupatula ngolo wa bukezuke bua nunku. Kadi Yehowa mMuenguludi mutambe bunene. Mmusombe “bu muenguludi ne mukezudi wa tshiamu tshia argent,” ne udi wengulula bantu, bena lulamatu ba mu Izalele wa mu nyuma “anu bu ngolo ne bu argent,” ubumbusha manyanu wonso. Anu bantu bakenguludibua ne kukezudibua bushuwa ke benza, ndekelu wa bionso, Yeruzaleme Mupiamupia, ne ke mushindu udi Yehowa wibaka tshimenga ne bia luibaku bia muoyo bidi biengelela ne bukezuke bua mu nyuma kabuyi kuelekeja.​—Malaki 3:3, 4.

12. Ntshinyi tshidi tshilejibue ku muanda wa se: (a) bishimikidi bia tshimenga mbilengeja ne mabue 12 a mushinga mukole? (b) biibi bia tshimenga mbienza ne busanga?

¹² Nansha bishimikidi bia tshimenga mbilengele bitambe, bualu mbilengeja ne mabue 12 a mushinga mukole. Ebi bidi bituvuluija muakuidi munene wa kale wa bena Yuda, uvua uvuala mu matuku a bibilu efode mulengeja ne mabue 12 a mushinga mukole mashilangane, mafuane adi matela apa. (Ekesode 28:15-21) Bushuwa, ki ndiumvuangana dia ku mpukapuka to! Kadi, ebi bidi bizangika mudimu wa buakuidi bua mu Yeruzaleme Mupiamupia, budi Yezu muine, Muakuidi Munene, muikale “muendu.” (Buakabuluibua 20:6; 21:23; Ebelu 8:1) Kabidi, ku butuangaji bua Yeruzaleme Mupiamupia ke kuamuangalajibua pa bukua-bantu mabenesha adi afuma ku mudimu wa buakuidi wa Yezu, Muakuidi Munene. (Buakabuluibua 22:1, 2) Biibi 12 bia tshimenga, tshionso tshia kudibi tshidi busanga bulengele butambe, bidi bituvuluija mufuanu wa Yezu uvuaye mufuanyikije Bukalenge ne busanga bua mushinga mukole. Buonso badi babuelela ku biibi ebi nebikale baleje muvuabo bangate bintu bia mu nyuma ne mushinga mupite bunene.​—Matayi 13:45, 46; fuanyikija ne Yobo 28:12, 17, 18.

Tshimenga tshia butoke

13. Ntshinyi tshidi Yone wamba pa bidi bitangila Yeruzaleme Mupiamupia, ne bua tshinyi tshimenga katshiena dijinga ne ntempelo muena-dîna?

¹³ Mu tshikondo tshia Solomo, Yeruzaleme uvua ne nzubu mutambe mikuabu yonso, ntempelo muibaka pa muaba mutumbuke wa mu tshimenga, mukuna wa Moriah, ku nord. Kadi netuambe tshinyi bua Yeruzaleme Mupiamupia? Yone udi wamba ne: “Ne tshivua mumonamu ntempelo, bualu Yehowa Nzambi Wa-Bukole-Buonso ke ntempelo watshi, ne Muan’a mukoko pende. Ne tshimenga katshiena dijinga ne dîba anyi ngondo bua kutshitokesha, bualu butumbi bua Nzambi buvua butshikenkesha, ne muendu watshi uvua Muan’a mukoko.” (Buakabuluibua 21:22, 23) Bushuwa, kabiena bikengela kuibaka ntempelo muena-dîna apa. Ntempelo wa bena Yuda wa kale uvua tshimfuanyi patupu, ne bulelela bua tshimfuanyi tshiende, nntempelo munene wa mu nyuma, wakafika ku dikalaku katshia Yehowa wela Yezu manyi bu Muakuidi Munene mu 29 B.B. (Matayi 3:16, 17; Ebelu 9:11, 12, 23, 24) Kabidi, ntempelo udi uvuluija kasumbu ka bakuidi kadi kalambula Yehowa milambu bua diakalenga dia bantu. Pabi aba buonso badi benza Yeruzaleme Mupiamupia mbakuidi. (Buakabuluibua 20:6) Ne mulambu munene, udi mene muoyo wa bu-muntu mupuangane wa Yezu, wakalambudibua musangu umue bua kashidi. (Ebelu 9:27, 28) Kabidi, eu yonso udi musombe mu tshimenga etshi mmulabudi wa disanka dia kusemena pabuipi ne Yehowa.

14. (a) Bua tshinyi Yeruzaleme Mupiamupia kêna dijinga ne dîba ne ngondo bua kutokeshibua? (b) Ntshinyi tshivua mulayi wa Yeshayi mumanyishe pa bidi bitangila bulongolodi bua bukua-bifukibua bua Yehowa, ne nku tshinyi kudi muanda eu utangila Yeruzaleme Mupiamupia?

¹⁴ Mozese mumane kumona butumbi bua Yehowa bupita kumpala kuende ku mukuna wa Sinayi, mpala wende wakabalakana ne bukenke buakamusaka ku dijika tshilamba ku mêsu kumpala kua bena Izalele. (Ekesode 34:4-7, 29, 30, 33) Udiku mua kufuanyikija bukenke bua tshimenga tshitokesha dîba dionso kudi butumbi bua Yehowa anyi? Katshiakuikala mu bufuku nansha kakese. Katshiakujinga kukenkeshibua kudi dîba peshi ngondo biena-dîna. Netshikale mu butoke tshiendelele. (Fuanyikija ne 1 Timote 6:16.) Yeruzaleme Mupiamupia udi mu butoke bubalakana bua mushindu’eu. Eyowa, mukaji musela pamue ne Mukalenge Musedi badi bavua tshimamuende wa bukalenge tshia bulongolodi bua bukua-bifukibua bua Yehowa​—“mukaji” wende, “Yeruzaleme wa muulu”—​wakafidilabo mulayi kudi Yeshayi ne: “Buebe wewe dîba kadiakuikala butoke munda-munya, ne bua bukenke, ngondo kakukukenkesha kabidi to. Ne Yehowa neikale ne bua kulua buebe wewe butoke bua bikondo kabiyi ndekelu, ne Nzambi webe ke bulengele buebe. Dîba diebe kadiakubuela kabidi nansha, ne ngondo webe kakubuitshidila nansha; bualu buebe wewe Yehowa nkayende neavue butoke bua kashidi, ne matuku a madilu ebe neatuibue ku tshibungubungu.”​—Yeshayi 60:1, 19, 20; Galatia 4:26.

Butoke bua matunga

15. Mmiaku kayi ya Buakabuluibua idi yakula bua Yeruzaleme Mupiamupia idi mifuanangane ne mulayi wa Yeshayi?

¹⁵ Muine mulayi eu wakamanyisha kabidi ne: “Ne matunga neatantshile bushuwa butoke buebe, ne bakalenge ku dibalakana dia bunkenke buebe.” (Yeshayi 60:3) Buakabuluibua udi uleja ne: miaku eyi ivua yakula ne bua Yeruzaleme Mupiamupia: “Ne matunga neende ku diambuluisha dia butoke buatshi, ne bakalenge ba pa buloba nebatualemu butumbi buabo. Ne biibi biatshi kabiakukangibua munya mujima, bualu butuku kabuakuikalamu. Ne nebatualemu butumbi ne buneme bia matunga.”​—Buakabuluibua 21:24-26.

16. Mbanganyi badi “matunga” ikala ne bua kuenda ku diambuluisha dia butoke bua Yeruzaleme Mupiamupia?

¹⁶ “Matunga” aa adi enda ku diambuluisha dia butoke bua Yeruzaleme Mupiamupia mbanganyi? Mbantu bavua kale bena mu matunga a mu bulongolodi ebu bubi, kadi badi badilekele balombodibua mpindieu kudi butoke bumuangalaja ku butuangaji bua tshimenga etshi tshia butumbi tshia mu diulu. Ba kumpala ba kudibo mbena mu musumba munene, bakadi bapatuke mu “matunga wonso ne bisa ne bisamba ne miakulu” ne badi batendelela Nzambi munya ne butuku pamue ne kasumbu ka Yone. (Buakabuluibua 7:9, 15) Kunyima kua Yeruzaleme Mupiamupia mumane kupueka ufuma mu diulu ne Yezu mumane kutumika ne nsapi ya lufu ne ya Hades bua kubiisha bafue, nebadisangishe kudibu kudi miliyo mivule ya bantu bakuabu, bavua bena mu “matunga,” badi bafika ku dinanga Yehowa ne Muanende, Bayende wa Yeruzaleme Mupiamupia mufuane Muan’a mukoko.​—Buakabuluibua 1:18.

17. “Bakalenge ba pa buloba” badi “batuala butumbi buabo” mu Yeruzaleme Mupiamupia mbanganyi?

¹⁷ Kadi, “bakalenge ba pa buloba,” aba “batualamu butumbi buabo” mbanganyi? Ki ntshi-bungi tshia bakalenge bakakokesha bushuwa pa buloba, bualu nebabutudibue paluishabo Bukalenge bua Nzambi ku Armagedon. (Buakabuluibua 16:14, 16; 19:17, 18) Bakalenge aba nebikale banene ba mu matunga badi bavue bena mu musumba munene, anyi mbakalenge babiishibue bakokela Bukalenge bua Nzambi mu bulongolodi bupiabupia? (Matayi 12:42) Nansha kakese, bualu butumbi bua bavule ba ku bamfumu aba buvua bua bena mu bulongolodi ebu ne buakajima kale. Nunku, “bakalenge ba pa buloba” badi batuala butumbi buabo mu Yeruzaleme Mupiamupia badi ne bua kuikala bela manyi 144 000, ‘bakasumbibua . . . mu tshisa tshionso ne muakulu ne tshisamba ne ditunga’ bua kukokesha bu bakalenge pamue ne Muan’a mukoko, Yezu Kristo. (Buakabuluibua 5:9, 10; 22:5) Badi batuala mu tshimenga etshi butumbi bubapesha kudi Nzambi bua kusakidila ku bukenke buatshi.

18. (a) Mbanganyi babenga kuanyishibua bua kubuela mu Yeruzaleme Mupiamupia? (b) Banyishibua bua kubuela mu tshimenga ng’anu banganyi?

¹⁸ Yone udi utungunuka ne: “Kadi tshintu tshibule bunsantu ne muntu udi utungunuka ne tshintu tshia muendi ne dishima dimue nansha bia munyi kakubuelamu; anu aba badi bafundibue mu muvungu wa muoyo wa Muan’a mukoko.” (Buakabuluibua 21:27) Kakuena tshintu nansha tshimue tshinyanga kudi bulongolodi bua Satana tshiabuela mu Yeruzaleme Mupiamupia. Nansha mudi biibi biende bishala biunzulula dîba dionso, muntu nansha umue udi “utungunuka ne tshintu tshia muendi ne dishima dimue” kakuanyishibua bua kubuelamu to. Batontolodi peshi bena mu Babilone Munene kabakuikala mu tshimenga etshi to. Biateta muntu bua kutundubija bunsantu buatshi pa kunyanga aba babuelamu batshidi pa buloba, madikolela ende neavuijibue a patupu. (Matayi 13:41-43) Anu “aba badi bafundibue mu muvungu wa muoyo wa Muan’a mukoko,” bela manyi 144 000, ke babuela mu Yeruzaleme Mupiamupia.b​—Buakabuluibua 13:8; Danyele 12:3.

Musulu wa mâyi a muoyo

19. (a) Mmu miaku kayi mudi Yone umvuija bua Yeruzaleme Mupiamupia mu ditumika diende bu tshiamu bua kumuangalaja mabenesha pa bukua-bantu? (b) Ndîba kayi didi “musulu wa mâyi a muoyo” upueka, ne mmunyi mutudi bamanye nanku?

¹⁹ Bantu nebapete mabenesha a bungi ku butuangaji bua Yeruzaleme Mupiamupia wa bukenke. Ke tshidi Yone umanyishibua mpindieu: “Ne yeye kundeja musulu wa mâyi a muoyo, matoke bu kristal, apatukila ku nkuasa wa bumfumu wa Nzambi ne wa Muan’a mukoko apueka munkatshi mua musesu munene wa tshimenga.” (Buakabuluibua 22:1, 2a) “Musulu” eu udi upueka dîba kayi? Bu mudiwu upueka ‘upatukila ku nkuasa wa bumfumu wa Nzambi ne wa Muan’a mukoko,’ bidi mua kuikala anu kunyima kua ntuadijilu wa dituku dia Mukalenge, diakatuadija mu 1914. Ke dîba dienzekele muanda wa tshikuma mumanyisha ku muadi wa mpungi wa muanda-mutekete ne diakenjibua dimanyisha edi dia dikema ne: “Mpindieu lupandu ne bukokeshi ne bukalenge bia Nzambi wetu ne bumfumu bua Kristo wende biafiki.” (Buakabuluibua 11:15; 12:10) Mu matuku a ku nshikidilu, nyuma ne mukaji musela badi babikila bantu badi basue bua kulua kunua mâyi a muoyo tshianana. Mâyi a musulu eu neikalaku bua bantu aba too ne ku ndekelu kua ndongoluelu wa malu eu, ne kabidi neikalaku too ne mu bulongolodi bupiabupia, padi Yeruzaleme Mupiamupia ‘upueka ufuma mu diulu kudi Nzambi!’​—Buakabuluibua 21:2.

20. Ntshinyi tshidi tshileja ne: ndambu kampanda wa mâyi a muoyo ukadi mua kunuibua?

²⁰ Ki mmusangu wa kumpala udi mâyi a muoyo apeshibua bukua-bantu nansha. Pavuaye pa buloba, Yezu wakakula bua mâyi adi afila muoyo wa kashidi. (Yone 4:10-14; 7:37, 38) Mutantshi eu, Yone ukadi pa kumvua dibikila edi dienza ne dinanga: “Spiritu ne mukaji musela mbatungunuke ne kuamba ne: ‘Vuaku!’ Ne muntu yonso udi umvua ambe ne: ‘Vuaku!’ Ne muntu yonso udi ne nyota alue; muntu yonso udi musue angate mâyi a muoyo kaayi kusumba.” (Buakabuluibua 22:17) Dibikila edi didi diumvuika bituadije ku mpindieu, bua kuleja ne: ndambu kampanda wa mâyi a muoyo ukadiku lelu’eu. Kadi mu bulongolodi bupiabupia, mâyi aa neapatukile ku nkuasa wa bumfumu wa Nzambi ne neapueke munkatshi mua Yeruzaleme Mupiamupia bu musulu mulelela.

21. “Musulu wa mâyi a muoyo” udi uleja tshinyi, ne mmunyi mudi tshikena-kumona tshia Yehezekele tshituambuluisha bua kubumanya?

²¹ “Musulu wa mâyi a muoyo” ntshinyi? Mâyi mena-dîna atu akengedibua bua kuikala ne muoyo. Muntu kayi ne biakudia, udi mua kushala ne muoyo mbingu bungi kampanda, kadi yeye kayi ne mâyi, udi ufua kunyima kua lumingu bu lumue. Mâyi adi akumbaja kabidi mudimu wa kukezula ne adi ambuluisha bua makanda a mubidi. Nunku, mâyi a muoyo adi ne bua kuleja tshintu tshidi tshikengedibua bua muoyo ne makanda a mubidi bia bukua-bantu. Muprofete Yehezekele wakapeta pende tshikena-kumona tshia muine “musulu wa mâyi a muoyo,” ne mu tshikena-kumona tshiende, musulu uvua upueka upatukila ku ntempelo ne ubuela mu Mbuu Mufue. Pashishe, ntshishima kayipu tshia dikema! Mâyi aa kaayi tshintu tshia muoyo ne muwule tente ne bintu bia lulengu akandamunyibua mâyi makezuke muwule tente ne mishipa! (Yehezekele 47:1-12) Eyowa, musulu eu wa mu tshikena-kumona udi walukija ku muoyo tshintu tshivua tshifue diambedi, ke tshidi tshijadika se: musulu wa mâyi a muoyo udi uleja ndongoluelu miangata kudi Nzambi ku butuangaji bua Yezu Kristo bua kupingajila bukua-bantu “bafue” muoyo wa bu-muntu bupuangane. Musulu eu udi “mutoke bu kristal,” bua kuleja bukezuke ne bunsantu bia ndongoluelu ya Nzambi. Ndishilangana kayipu ne “mâyi” a lufu a mu bukua-buena-nkristo manyanga ne mashi!​—Buakabuluibua 8:10, 11.

22. (a) Musulu udi upatukila penyi, ne bua tshinyi mbikumbanyine menemene? (b) Mâyi a muoyo adi aleja tshinyi, ne mu musulu eu wa mu tshimfuanyi mudi kabidi tshinyi?

²² Musulu udi umbukila ku “nkuasa wa bumfumu wa Nzambi ne wa Muan’a mukoko.” Mbikumbanyine, bualu ndongoluelu idi Yehowa muangata bua kupesha muoyo mmishindamene pa mulambu wa bupikudi, ne muine eu wakafidibua bualu Yehowa “wakananga bantu bikole e kufila Muanende umu’epele bua muntu yonso udi wenza midimu ya ditabuja kudiye kabutudibu, kadi apete muoyo wa kashidi.” (Yone 3:16) Mâyi a muoyo adi umvuija kabidi Dîyi dia Nzambi didi difuanyikija ne mâyi mu Bible. (Efeso 5:26) Kadi, musulu wa mâyi a muoyo kawena anu tshimfuanyi tshia bulelela, kadi udi kabidi ndongoluelu mikuabu yonso ya Yehowa, mishindamene pa mulambu wa Yezu, bua kupikula bantu bena butumike ku mpekatu ne lufu ne kubapesha muoyo wa kashidi.​—Yone 1:29; 1 Yone 2:1, 2.

23. (a) Bua tshinyi mbikumbanyine bua musulu wa mâyi a muoyo kupuekelawu mu musesu munene wa Yeruzaleme Mupiamupia? (b) Ndilaya kayi divua Nzambi muenzele Abrahame diakumbana papueka mâyi a muoyo mavulavulayi?

²³ Mu Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu, mabenesha adi afuma ku tshia-bupikudi neamuangalajibue menemene ku butuangaji bua buakuidi bua Yezu ne bua bakuidi-bindondi bende 144 000. Nenku, mbikumbanyine bua musulu wa mâyi a muoyo upueke munkatshi mua musesu munene wa Yeruzaleme Mupiamupia. Muine eu mmuenza ne Izalele wa mu nyuma udi, pa kudisanga ne Yezu, wenza dimiinu dilelela dia Abrahame. (Galatia 3:16, 29) Pa nanku, papueka mâyi a muoyo mavule munkatshi mua musesu munene wa tshimenga etshi tshia mu tshimfuanyi, “matunga wonso a pa buloba” neabeneshibue ku butuangaji bua dimiinu dia Abrahame. Dilaya dia Yehowa kudi Abrahame nedikumbajibue tshishiki.​—Genese 22:17, 18.

Mitshi ya muoyo

24. Ntshinyi tshidi Yone umona mpindieu dia munemu ne dia muamua dia musulu wa mâyi a muoyo, bine ebi bidi bileja tshinyi?

²⁴ Mu tshikena-kumona tshia Yehezekele, musulu wakakudimuka musulu wa muenji mukole, ne muprofete wakamona mitshi ya bimuma ya mishindu yonso itoloka ku nseke yonso ibidi. (Yehezekele 47:12) Kadi, ntshinyi tshidi Yone umona? Ntshietshi: “Ne dia munemu dia musulu ne dia muamua kuvua mitshi ya muoyo ikuama manowa dikumi ne abidi a bimuma, ikuama bimuma biayi ku ngondo wonso. Ne mabeji a mitshi avua bua diondapibua dia matunga.” (Buakabuluibua 22:2b) “Mitshi ya muoyo” eyi idi payi ne bua kuleja tshimue tshitupa tshia ndongoluelu ya Yehowa bua kupesha bantu bena butumike muoyo wa kashidi.

25. Mu Mparadizu mutuangane pa buloba bujima, nndongoluelu kayi wa kalolo udi Yehowa wangata bua diakalenga dia bantu badi ne dianyisha kudiye?

²⁵ Nndongoluelu kayipu wa kalolo udi Yehowa muangate bua diakalenga dia bantu bena dianyisha kudiye! Kabena anu mua kunua mâyi mafidi a tshitalela, apu kabidi ne kutungunuka ne kupòòla bimuma bia kudia bia mishindu yonso ku mitshi eyi. Bakuetu, bu baledi betu ba kumpala basankile mu ndongoluelu “wa kujinga” wa muomumue uvua mubakajila mu Mparadizu wa Edene! (Genese 2:9) Kadi mpindieu, Mparadizu mutuangane pa buloba bujima nyeu, ne Yehowa mmuangate mene ndongoluelu mukuabu bua mabeji a mitshi eyi ya mu tshimfuanyi ambuluishe bua “diondapibua dia matunga.”c Ne bukole bupite bua manga adiku lelu menza ne bukua-mitshi peshi ne bintu bikuabu, ditumika ne mabeji a mu tshimfuanyi aa matuyishi nedifikishe bantu bena ditabuja ku bupuangane mu nyuma ne ku mubidi.

26. Mitshi ya muoyo idi payi mua kuleja tshinyi, ne mbua tshinyi?

²⁶ Bena mu kasumbu ka mukaji wa Muan’a mukoko 144 000 badi mua kuikala munkatshi mua mitshi eyi idi ipetela mâyi mavule kudi musulu. Patshidibo pa buloba, buobo badi pabo badinuisha ku ndongoluelu idi Nzambi muangate ku butuangaji bua Yezu Kristo. Bualu bua dikema, badi babikila bana babo ne Yezu balela ku nyuma aba mu Bible ne: “mitshi minene ya buakane.” (Yeshayi 61:1-3; Buakabuluibua 21:6) Bakadi bakuame bimuma bia bungi bia mu nyuma bua kusamuna Yehowa. (Matayi 21:43) Mu Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu, nebakumbaje tshiabu tshitupa tshia mudimu mu ditumika ne ndongoluelu ya tshia-bupikudi yenza mudimu wa “diondapibua dia matunga” ku mpekatu ne lufu.​—Fuanyikija ne 1 Yone 1:7.

Butuku kabuakuikalaku

27. Mmabenesha kayi makuabu adi Yone utela bua aba balabula disanka dia kubuela mu Yeruzaleme Mupiamupia, ne bua tshinyi mbambe ne: “kakuakuikala kabidi mulawu nansha umue”?

²⁷ Kubuela mu Yeruzaleme Mupiamupia​—bushuwa, ndisanka dia dikema be! Elabi meji—​bantu ba mushinga mukese, ne babule bupuangane diambedi nebalonde Yezu mu diulu bua kuvuijibua bena mu tshimenga tshia butumbi! (Yone 14:2) Yone udi umvuija mabenesha apetabo, pa kuamba ne: “Ne mulawu nansha umue kawakuikalaku kabidi. Kadi nkuasa wa bumfumu wa Nzambi ne wa Muan’a mukoko neikale mu tshimenga, ne bapika bende nebamuenzele mudimu munsantu; ne nebamone mpala wende, ne dîna diende nedikale pa mpala yabo.” (Buakabuluibua 22:3, 4) Pakanyanguka buakuidi bua bena Izalele, buakedibua mulawu kudi Yehowa. (Malaki 2:2) “Nzubu” mubule lulamatu wa Yeruzaleme wakabadibua bu “mulekedibue” kudi Yezu. (Matayi 23:37-39) Kadi “mulawu nansha umue kawakuikalaku kabidi” mu Yeruzaleme Mupiamupia. (Fuanyikija ne Zekayi 14:11.) Bena tshimenga etshi buonso nebikale bamane kupitshila mu kapia ka mateta pa buloba ne, bamane kutshimuna, nebikale ‘bavuale dipanga kunyanguka ne dipanga kufua.’ Yehowa mmumanye ne: kabakumuela nyima nansha kakese, anu bu muvuaye mumanye bua Yezu. (1 Kolinto 15:53, 57) Kabidi, “nkuasa wa bumfumu wa Nzambi ne wa Muan’a mukoko” neikaleku, ujadika ne: tshimenga netshikale tshishindame pa muaba watshi bua tshiendelele.

28. Bua tshinyi bena mu Yeruzaleme Mupiamupia badi ne dîna dia Nzambi difunda pa mpala yabo, ne nditekemena kayi dia dikema didibo nadi?

²⁸ Anu bu Yone muine, bena mu tshimenga etshi tshia mu diulu buonso badi “bapika” ba Nzambi. Pa nanku, badi ne dîna dia Nzambi difunda pa mpala yabo, ke tshijadiki tshia se: Nzambi udi Muenabo. (Buakabuluibua 1:1; 3:12) Nebabadike kumuenzela mudimu munsantu bu bena mu Yeruzaleme Mupiamupia bu disanka dia dikema. Pavuaye pa buloba, Yezu wakenza dilaya edi dia dikema bua baludiki aba ba mu matuku atshivuavua: “Ba diakalenga ng’aba badi bakezuke mu mutshima, bualu nebamone Nzambi.” (Matayi 5:8) Ndisanka kayipu dikala nadi bapika aba dia kumona Yehowa mpala ne mpala ne kumutendelela!

29. Bua tshinyi Yone udi wamba bua Yeruzaleme Mupiamupia wa mu diulu ne: “butuku kabuakuikalaku kabidi” nansha?

²⁹ Yone udi utungunuka ne: “Kabidi, butuku kabuakuikalaku, ne kabena bakengela butoke bua muendu ne kabena ne butoke bua dîba, bualu Yehowa Nzambi neabamuangalajile butoke buende.” (Buakabuluibua 22:5a) Anu bu tshimenga kayi tshionso pa buloba, Yeruzaleme wa kale uvua dijinga ne dîba bua kukenkeshibua mu munya, ngondo ne bikenkeshi bienza kudi bantu bua kukenkeshibua butuku. Kadi mu Yeruzaleme Mupiamupia wa mu diulu, bukenke bua nenku kabuakukengedibua nansha. Tshimenga netshikenkeshibue kudi Yehowa nkayende. Muaku “butuku” udi mua kuangatshibua kabidi mu tshimfuanyi, bua kuakula bua buluishi anyi ditapuluka ne Yehowa. (Mika 3:6; Yone 9:4; Lomo 13:11, 12) Butuku bua mushindu eu kabuakuikalaku nansha kakese mu muaba wa butumbi, wa bukenke udi Nzambi Wa-Bukole-Buonso usanganyibua.

30. Mmunyi mudi Yone ukomesha tshikena-kumona tshia mpatshi, ne Buakabuluibua budi butupesha dishindika kayi?

³⁰ Yone udi ukomesha tshikena-kumona etshi tshia mpatshi pa kuamba pa bidi bitangila bapika ba Nzambi ne: “Ne nebakokeshe bu bakalenge kashidi ne kashidi.” (Buakabuluibua 22:5b) Bushuwa, ku ndekelu kua bidimu tshinunu, mabenesha adi afuma ku tshia-bupikudi neikale mapuijila wonso, ne Yezu neapingajile Tatuende bukua-bantu bufikisha ku bupuangane. (1 Kolinto 15:25-28) Katuena bamanye tshidi Yehowa mupangadije bua Yezu ne bela manyi 144 000 kunyima kua malu aa. Kadi Buakabuluibua udi utujadikila ne: mudimu wabu munsantu ne wa disanka dia pa buadi newutungunuke tshiendelele.

Nkomenu wa disanka wa Buakabuluibua

31. (a) Nnkomenu kayi wa disanka udi umanyishibua ku tshikena-kumona tshia Yeruzaleme Mupiamupia? (b) Ntshinyi tshidi Yeruzaleme Mupiamupia wenzela bantu ba lulamatu?

³¹ Dikumbana dia tshikena-kumona etshi tshia Yeruzaleme Mupiamupia, mukaji wa Muan’a mukoko, ke nkomenu wa disanka udi mukanda wa Buakabuluibua ufunkuna, ne mbiakanyine nanku. Bena nkristo buonso balunda ba Yone ba mu siekele wa kumpala, bavuabo batumine mukanda eu diambedi, bavua bindile ne muoyo kulukulu kubuela kuabu mu tshimenga etshi bua kukokesha pamue ne Yezu Kristo bu ba-spiritu bakena-bafua. Bashadile ba ku bela manyi batshidi ne muoyo pa buloba lelu’eu badi ne ditekemena dia muomumue. Nenku, Buakabuluibua buasemenyi ku nkomenu wabu munene, tshikondo tshidi bena kasumbu ka mukaji buonso basanga ne bua kudisangisha kudi Muan’a mukoko. Pashishe, ku butuangaji bua Yeruzaleme Mupiamupia, mabenesha adi afuma ku mulambu wa bupikudi wa Yezu neapuijibue pa bukua-bantu, nunku ndekelu wa bionso bena lulamatu buonso nebikale mua kupeta muoyo wa kashidi. Ke mushindu wakumbaja mukaji musela, Yeruzaleme Mupiamupia, anu bu mueleshi wa diboko mulamatshi wa mikenji wa Bayende Mukalenge, tshiende tshitupa mu mudimu wa diibaka bua kashidi buloba bupiabupia buakane​—bionso mene bua butumbi bua Mukalenge wetu Mutambe bunene Yehowa.​—Matayi 20:28; Yone 10:10, 16; Lomo 16:27.

32, 33. Mmalu kayi atudi balonge mu dikonkonona dietu dia Buakabuluibua, ne ebi bidi bitusaka ku dienza tshinyi ne muoyo mujima?

³² Ndisanka kayipu ditudi tumvua mu mutshima, eku dikonkonona dietu dia mukanda wa Buakabuluibua disemena ku ndekelu! Tuamonyi muvua madikolela a Satana ne dimiinu diende mavuijibue wonso patupu ne muvua malumbuluisha makane a Yehowa makumbajibue wonso. Babilone Munene udi ne bua kujimina kashidi, pashishe nebamulonde kudi bitupa bikuabu bionso binyanguke ne bibule ditekemena bia bulongolodi bua Satana. Satana muine pamue ne ba-demon bende nebedibue mu dijimba ne kubutudibua ku shòò. Yeruzaleme Mupiamupia neakokeshe pamue ne Kristo biangatshile mu diulu, eku, dibiishibua ne dilumbuluisha bienda bienzeka, ndekelu wa bionso, bukua-bantu bafikisha ku bupuangane nebikale ne muoyo wa kashidi pa buloba bukudimuna Mparadizu. Mbimfuanyi kayipu bia bukole kabuyi kumvuija, budi Buakabuluibua bumvuija nabu mianda eyi yonso! Mmushindu kayipu udibu bukolesha lelu’eu dipangadika dietu dia ‘kumanyisha lumu luimpe elu lua kashidi bu mukenji wa disanka kudi ditunga dionso ne tshisa ne muakulu ne tshisamba’ pa buloba! (Buakabuluibua 14:6, 7) Utuku udifila pebe mu mudimu eu munene muebe muonso anyi?

³³ Ne mitshima yetu miuwule tente ne dianyisha, tuteyayi ntema ku miaku ya nkomenu ya Buakabuluibua.

[Mêyi adi kuinshi]