Uvua mudianjidi wa Masiya

MUKABA munene wa tshiseba uvua uvuija dikoba diende difikisha kudi munya tshintu tshidi tshikoka ntema. Bu muvuaye muvuala tshilamba tshia miosa ya kamelo, bushuwa, uvua umueneka bu muprofete. Bavule bakaya ku musulu wa Yordane kuvuaye. Kuinaku, muntu uvua ujudija ntema eu wakamba ne bukitu buonso ne: uvua mudiakaje bua kubatiza bena mpekato banyingaladi.

Bantu bavua bakema! Muntu’eu uvua nganyi? Tshipatshila tshiende tshivua tshinyi?

Yezu Kristo wakamba bua muntu’eu ne: “Bua tshinyi nuakapatuka? Bua kumona muprofete? Eyowa, ndi nnuambila ne: mmupite too ne muprofete. . . . Munkatshi mua badi baledibue kudi bakaji kakuena kuanji kupatuka udi munene mupite Yone Mubatiji.” (Matayi 11:9-11, NW) Bua tshinyi Yone uvua muntu wa pa buende nunku? Bualu uvua mudianjidi wa Masiya.

Mudimu wende mumana kuakuila

Bidimu bipite pa 700 kumpala kua Yone kuledibua, Yehowa wakamanyisha se: uvua ne bua kuela lubila mu tshipela ne: ‘Longololai njila wa Yehowa mu tshipela; nululamijile Nzambi wetu njila munene mu tshipela tshia patupu.’ (Yeshaya 40:3; Matayo 3:3) Bidimu bipite pa 400 kumpala kua diledibua dia Yone, Nzambi Wa-Bukole-Buonso wakamba ne: “Monai, nennutumine Eliya muprofete diambedi dituku dia Yehowa kadiyi dianji kulua, dituku adi dinene ne didi dikuatshisha buowa.” (Malaki 4:5) Diledibua dia Yone Mubatiji ngondo mitue ku isambombo kumpala kua Yezu kadivua mpukapuka to, anyi dia ku ndelelu patupu to. Anu bu diledibua dia Izaka muana mulaya, diledibua dia Yone divua tshishima, bualu baledi bende buonso, Zekaya ne Elizabeta, bakaavua bapitshishe tshikondo tshia kulela.​—Luka 1:18.

Nansha kumpala kua Yone kuimitshibuaye, bukenji buende, mudimu wende, ne nsombelu wende bikavua bisokolola kudi muanjelo Gabriele. Ne bukole ne spiritu bia Eliya, Yone uvua ne bua kumbusha batomboki ku njila wa lufu ne uvua ne bua kubalongolola bua kuitaba Yezu bu Masiya. Kumbukila ku diledibua diende, Yone uvua ne tshia kuikala Munazi, mudifile ne kasuki kudi Nzambi, ne kavua ne bua kulenga mvinyo anyi maluvu makole nansha amue. Bushuwa, biakudia biende mu tshipela bivua “mikumbi ne buitshi.” (Mâko 1:6; Nomba 6:2, 3; Luka 1:13-17) Anu bu Samuele, katshia ku buana Yone uvua mutekibue pa buende bua mudimu wa butumbi wa Nzambi Mutambe Kutumbuka.​—1 Samuele 1:11, 24-28.

Nansha dîna Yone divua disungula kudi Nzambi. Dîna dia tshiena-Ebelu dikudimuna “Yone” didi diumvuija “Yehowa Mmuleje Dianyisha; Yehowa Udi ne Luse.”

Pakatengudibua muana eu mu dituku dia muanda-mukulu, tatuende, Zekaya, wakenzejibua kudi Nzambi bua kuamba ne: ‘Ne wewe muana, nebakubikile ne Muprofete wa Udi Mutambe Bunene wa mu diulu, bua wewe neuye kumpala kua Mukelenge bua kumulongoluela njila yende, ne bua kumanyisha bantu bende lupandu lua kubabuikidila mibi yabo, bualu bua mutshima wa luse wa Nzambi wetu; nunku patshiatshia pa kulu nepatuluile.’ (Luka 1:76-78) Mudimu wa Yone wa patoke uvua ne bua kuikala pa muaba wa kumpala mu nsombelu wende. Pa kuwufuanyikija, bikuabo bintu kabivua ne mushinga. Nenku, Mifundu idi ikongakaja bidimu makumi asatu bia kumpala bia Yone mu mvese umue: “Muana uvua ukola, lungenyi luende kabidi luvua luenda luvula. Kusombaye mu tshipela too ne ku dituku divuaye mudileje mu Israele.”​—Lukase 1:80, Mukanda wa Mvidi Mukulu.

Dîyi mu tshipela

Mu tshidimu tshia 15 tshia bumfumu bua Tibere Kezare, pavua Ponse Pilatu muikale ngovena wa Yudeya, Yone Mubatiji wakamueneka mu tshipela ne mukenji wa tshikuma eu: “Kudimunayi mioyo yenu, Bukalenge bua Diulu bukadi pabuipi.” (Matewuse 3:2, MMM; Mâko 1:4; Luka 3:1, 2) Bantu buonso ba mu rejon awu bakatabulukangana. Mêyi a bukitu aa akalenga mitshima ya bantu bavua bindila ditekemena dia bushuwa. Dimanyisha dia Yone divua kabidi diteta budipuekeshi bua bantu bualu divua dilomba dinyingalala dia mu mutshima. Bululame ne dishindika biende biakasaka misumba ya bantu bena bululame ne mpoko bua kumuangata bu muntu mutuma kudi Nzambi.

Lumu lua Yone luakamuangalaka anu bu ditshia dia dituku dipiadipia. Bu muprofete wa Yehowa, bakamumanyina ku divuala ne ku didifila diende. (Mâko 1:6) Too ne bakuidi ne bena Lewi bakumbukila ku Yeruzaleme bua kumanya tshivua tshijudija ntema yonso eyi. Kunyingalala? Bua tshinyi, ne bua tshinganyi? Muntu’eu uvua nganyi? Ke bivuabo basue kumanya. Yone wakumvuija ne: “‘Tshiena Kristo.’ Ne bakamuebeja ne: ‘Kadi, udi Eliya anyi?’ Ne wakandamuna se: ‘Tòo!’ Nunku bakamuambila ne: ‘Udi nganyi? bua tufile diandamuna kudi bavua batutume. Udi wamba ne: udi nganyi?’ Wakamba ne: ‘Ndi dîyi dia kampanda udi wela lubila mu tshipela, ne: “Lulamijayi njila wa Yehowa,” anu bu muvua Yeshayi muprofete muambe.’ Tapu bavua batumibue bavua bafumine kudi Bafarizeyi. Nunku bakamukonka ne kumuambila se: ‘Kadi, mbua tshinyi udi ubatiza biwikala kuyi Kristo anyi Eliya peshi Muprofete?’”​—Yone 1:20-25, NW.

Dinyingalala ne batismo bivua bidia binene bua aba bavua ne bua kubuela mu Bukalenge. Nenku, Yone wakakudimuna se: ‘Ndi mbatiza bena mpekato banyingaladi ne mâyi, kadi kunyima kuanyi muntu mumpite ku bukole neanubatize ne spiritu munsantu ne kapia. Ee, tshiena mene muakanyine bua kusulula sandala yende. Ne dimukayi! Udi ne tshikasu tshia kuepa natshi mu tshianza tshiende ne neunguije blé mu nzubu wende wa tshilaminu kadi neoshe ne neabutule tuzubu.’ (Luka 3:15-17, NW; Bienzedi 1:5) Bushuwa, spiritu munsanto uvua ne bua kuitshikijibua pa balondi ba Masiya, kadi baluishi bende bavua ne bua kuoshibua ne kapia ka dibutuka.

“Bantu ba mishindu yonso” badimushibue

Bena Yuda bavule ba muoyo mululame bakalengibua bikole kudi mêyi a Yone ne bakatonda patoke mibi yabo ya dipanga lulamatu ku tshiovo tshia Mikenji. Bakaleja patoke dinyingalala diabo pa kulekela Yone ubabatiza mu Musulu wa Yordane. (Matayo 3:5, 6) Bu tshipeta, mitshima yabo ivua mu nsombelu mukumbanyine bua kuakidila Masiya. Bua kujikija nzala yabo ya kumanya malomba makane a Nzambi, Yone wakabashidimuna ne disanka bu bayidi bende, kubalongesha mene too ne mua kusambila.​—Luka 11:1.

Pa bidi bitangila mudianjidi wa Masiya eu, mupostolo Yone wakafunda ne: ‘Yeye wakalua bu mumanyi wa bualu bua kumanyisheye bantu bua munya, bua buonso buabo bitabujile bua dî diende.’ (Yone 1:7) Nunku biakenzeka ne: bantu ba mishindu yonso balua kuteleja Yone Mubatiji pavuaye “uyisha patoke kudi bantu buonso ba mu Izalele batismo bu tshimanyinu tshia dinyingalala.” (Bienzedi 13:24, NW) Wakadimuisha bakongoloji ba bitadi bua tshibidilu tshia diibila. Wakadimuisha basalayi bua kubenga kutatshisha muntu nansha umue anyi kufuikakajilangana [malu]. Ne wakambila Bafarizeyi ne Basaduseyi bena malu a Nzambi ba dishima ne bena mpala ibidi ne: ‘Nuenu bana ba nyoka, wakunudimusha bua kunyema ku mulau ulualua nganyi? Nukuame mamuma makane adi aleja dikudimuna dia mitshima yenu; kanuedianganyi meji munda muenu ne, Tuetu tudi ne Abalahama tatu wetu; ndi nnuambila ne, Nzambi udi mumanye mua kubisha mabue â alue bana ba Abalahama.’​—Matayo 3:7-9; Luka 3:7-14.

Bu kasumbu, balombodi ba bitendelelu ba mu matuku a Yone bakabenga bua kumuitaba ne bavua bamushiminyine malu bamba se: uvua ne demon. Bakimansha njila wa buakane udi ulombola ku muoyo wa tshiendelele. Ku lunga luseke, bena mpekato bakongoloji ba bitadi ne bandumba bakitabuja bumanyishi bua Yone bakanyingalala ne bakabatijibua. Mu tshikondo tshiakanyine, bakitaba Yezu Kristo bu Masiya.​—Matayo 21:25-32; Luka 7:31-33.

Masiya mulubula

Munkatshi mua ngondo isambombo​—kumbukila ku muvu wa printemps too ne ku automne wa 29 B.B.​—Ntemu wa lulamatu wa Nzambi Yone wakakoka ntema ya bena Yuda kudi Masiya uvua ne bua kulua. Tshivua tshikondo tshivua Mukalenge Masiya ne bua kumueneka. Kadi pakamuenekaye, wakapueka ku mâyi amue amue a Yordane ne kulombaye bua kutambushibua. Bangabanga Yone wakatontolola, kadi kunyima wakatumikila. Difuanyikijile disanka diende pakapuekela Yezu spiritu munsanto ne pakumvuika dîyi dia Yehowa divua dileja dianyishibua dia Muanende.​—Matayo 3:13-17; Mâko 1:9-11.

Yone uvua muntu wa kumpala wa kujingulula Yezu bu Masiya, ne wakalubula bayidi bende nkayende kudi Muela Manyi Eu. “Tangilai,” ke muakamba Yone, “Muan’a mukoko wa Nzambi udi umusha bubi bua ba pa buloba!” Wakamba kabidi ne: ‘[Nyey’eu] unakuamba ne, Ku nyima kuanyi kulualua muntu udi muntambe, bualu bua yeye wakadiku kumpala kuanyi. Meme [tshivua] mumumanye; kadi nakuluila mbatiza bantu mu mai bualu bua kumumuenesha kudi Isalele.’​—Yone 1:29-37.

Mudimu wa Yone wakatungunuka popamue ne wa Yezu munkatshi mua ngondo mitue ku isambombo. Yonso wa kudibo uvua umvua mudimu uvua mukuabo wenza. Yone wakadiangata bu mulunda wa Mubangidi [wa mukaji] ne wakasanka bua kumona mudimu wa Kristo uvula ne wende ukepela.​—Yone 3:22-30.

Yezu wakaleja Yone bu mudianjidi wende, mulejila [mpala] kudi Eliya. (Matayo 11:12-15; 17:12) Umue musangu, Yezu wakamba ne: ‘Mikenji ya Mose ne baprofete biakadiku tô ne pakalua Yone; pakaluaye tô ne mpindieu badi bambila bantu lumu luimpe lua Bukelenge bua Nzambi, bantu buonso badi babuelamu ku bukole.’​—Luka 16:16.

Ne lulamatu too ne ku lufu

Bakakuata Yone ne kumuela mu buloko bualu wakamba bulelela ne bukitu buonso. Kavua muepele bujitu buende bua kuela patoke nansha mpekato wa Mukalenge Herode. Mu disambuka dia mukenji wa Yehowa, mukalenge awu uvua wenda masandi ne Herodiyase, mukaji wa muanabo menemene. Yone wakakula ne bukitu buonso bua ne: Mukaleng’eu anyingalale ne apete luse lua Nzambi.

Yone uvua tshilejilu [buimpe] kayipu tshia ditabuja ne dinanga! Yone wakaleja bulamatshi kudi Yehowa Nzambi ne dinanga bua bantu nende too ne pakamubudishabi budikadidi. Kunyima kua tshidimu mu buloko, bakakosa Yone mutu bu tshipeta tshia mpangu misongakaja kudi Diabolo mifuikakaja kudi mubi Herodiyase, uvua ‘mumulamine tshiji.’ (Markuse 6:16-19, MMM; Matayo 14:3-12) Kadi mudianjidi wa Masiya wakalama muoyo mutoke wende kudi Yehowa ne mu katup’emu nebamujule ku lufu bua kuikala ne muoyo mu bulongolodi bua Nzambi bupiabupia bua buakane.​—Yone 5:28, 29; 2 Petelo 3:13.