Anyima katu ufua anyi?
MU TSHIMUMA, balunda ne bena dîku badi benda mu mulongo pamue ne mushete mubulula. Badi babandila mubidi wa muana wa balume wa bidimu 17. Balunda bende ba mu kalasa kabena mua kumumanya kabidi. Diondapibua ne manga ndijikije nsuki yende; disama dia kansere ndimufikishe ku dinyana bikole. Eu udi mua kuikala bushuwa mulunda wabu anyi? Mbingu mikese kumpala, uvua mûle tente ne ngenyi, ne nkonko, ne makanda—muikale ne muoyo! Mamuende wa muana wa balume eu udi wambulula amu kuambulula ne binsonji ku mêsu ne: “Tommy udi mpindieu ne diakalenga dipite. Nzambi uvua musue bua Tommy ikale nende mu diulu.”
Mamu eu, ne mutshima musunsuke, udi upeta ndambu wa ditekemena ne disulakana ku lungenyi lua se: mu mushindu kampanda muanende utshidi amu ne muoyo. Mu ekleziya mbamulongeshe ne: anyima katu ufua, ne se: anyima mmuaba ùdì bumuntu, ngenyi, ne bivulukilu—“muntu mujima wa munda.” Udi wela meji ne: anyima wa muanende ki mmufue nansha kakese; bu mudi anyima muikale spiritu udi ne muoyo, wakashiya mubidi wende dîba dia lufu ne kuya mu diulu bua kuikala pamue ne Nzambi ne banjelu.
Mu tshikondo tshia dikenga, mutshima wa muntu utu ulamata bikole nansha ku kantu kakese paku kakuyi ditekemena, nunku kabiena bikole bua kumona bua tshinyi ditabuja edi didi dikoka ntema ya bungi. Tshilejilu, tangila mudi muena teoloji J. Paterson-Smyth umvuija nkayende mutuye umvua, mu mukanda wa The Gospel of the Hereafter (Evanjeliyo wa kunyima kua panu): “Lufu mbualu bukese menemene pa kulufuanyikija ne tshidi tshilua kunyima kualu—bulongolodi bua dikema, bua dikema, bua dikema mene mudi Lufu lutubueja.”
Pa buloba bujima ne mu bitendelelu ne nshidimukilu bia bungi, bantu batu bitabuja ne: muntu udi ne anyima munda muende udi kayi ufua, spiritu kampanda mumanye malu udi utungunuka ne kuikala ne muoyo padi mubidi ufua. Ditabuja edi nditangalake mu bitendelelu ne tutendelelu bitua ku binunu bia mu Bukua-buena-nkristo. Didi kabidi dilongesha ditangalake mu Buena-Yuda. Bena Hindu badi bitabuja ne: atman, peshi anyima, wakafukibua ku ntuadijilu wa tshikondo, mmukangila munda mua mubidi ku diledibua, ne udi utentemuka ku lufu ne ubuela mu mubidi mukuabu mu dilondangana ditungunuke dia diangatulula mibidi mikuabu. Bena Islame badi bitabuja mudi anyima ufika ku dikalaku mu mubidi ku diledibua ne utungunuka ne kuikala ne muoyo padi mubidi ufua. Mitabuja makuabu—a ntendelelu ya kabukulu ya bena Afrike, ya Shinto, nansha ya bena Buda mu mushindu kampanda—adi alongesha malu mashilangane pa tshiena-bualu tshimue tshimue etshi.
Imue nkonko idi ipampakaja
Nansha mudi lungenyi lua anyima ukena ufua lukoka kakuyi mpata ntema ne lutangalake kuonso, ludi anu lujula imue nkonko idi ipampakaja. Tshilejilu, bantu badi badiebeja muaba udi anyima wa munangibue kampanda uya bikalaye kavua ne nsombelu wa tshitembu. Neapetulule mubidi bu tshimue tshia ku bifukibua bishadile anyi? Peshi udi utumibua mu mpurgatoriyo, muaba wakezudibuaye ku ditumika kampanda ne kapia too ne padiye ubadibua bu muakanyine bua kuya mu diulu anyi? Bitambe bubi mene, udi ne bua kukengeshibua bua kashidi mu inferno wa kapia anyi? Peshi, nspiritu kampanda udi ne bua kupoleshibua, bu mudi ntendelelu mivule ya kabukulu ilongesha?
Ngenyi ya mushindu’eu idi ijula matekemena a bujitu bua badi ne muoyo. Tudi ne bua kupolesha spiritu ya banangibue betu bakadi bafue bua kabalu kudisombuela kutudi anyi? Tudiku bafuane kubambuluisha bua kupatuka mu mpurgatoriyo kampanda wa dikenga anyi? Peshi tudi ne bua kuzakala ne buôwa patupu kakuyi diambuluisha pa kuela meji mudibu bakenga mu inferno? Anyi tudi ne bua kuangata imue nyama idi ne muoyo bu idi ne anyima ya bantu bafue munda muayi?
Nkonko ìdì ijuka pa bidi bitangila Nzambi yeye muine kayena itamba kukankamija. Tshilejilu, baledi ba bungi, bu mudi mamu utuatedi kulu eku, badi bapeta disambibua bangabanga ku lungenyi lua se: Nzambi “uvua muangate” anyima ukena ufua wa muanabu mu diulu bua kuikalaye nende pamue. Kadi bua bavule, bidi amu muanda wa mutantshi muîpi kumpala kua buobu kutuadija kudiebeja ne: n’Nzambi wa mushindu kayi udi ne bua kupiisha muana mukese ukena bualu disama dibi dia mushindu’eu, ne kubafula muana wa mushinga mukole eu kudi baledi basunsuke mitshima anu bua kumuangata mu diulu kumpala kua dîba. Buakane, dinanga, luse bidi muaba kayi kudi Nzambi wa mushindu’eu? Bamue badi bafika too ne ku diela mpata pa meji a Nzambi wa mushindu’eu. Badi bebeja ne: bua tshinyi Nzambi wa meji uvua ne bua kuteka bangabanga anyima yonso eyi pa buloba, pavua eku buonso buayi ne bua kuya mu diulu ndekelu wa bionso? Abi kabiakumvuijaku ne: difukibua dia buloba divua bushuwa dijimija dia madikolela mavule anyi?—Fuanyikija ne Dutelonome 32:4; Musambu wa 103:8; Yeshaya 45:18; 1 Yone 4:8.
Nunku, mbimueneke patoke se: dilongesha dia dibenga kufua dia anyima wa muntu, mu mushindu kayi wonso udidi difidibua, didi dijula nkonko kayiyi kuandamuna, anyi mandamuna akena mene alonda meji. Bua tshinyi? Tshitupa tshinene tshia dipampakana edi ntshitangile ntuadijilu wa dilongesha edi. Udi mua kupeta mmuenenu mutokesha pa kukonkonona miji yadi eyi mu tshikoso; ne udi mua kukema pa kulonga tshidi Bible muine wamba pa bidi bitangila anyima. Udi upetesha ditekemena dipite buimpe mene bua muoyo kunyima kua lufu kupita tshidi bitendelelu bia mu bulongolodi ebu bilongesha pa tshibidilu.