Dituadila badi mu buloko budikadidi bua mu nyuma
“TUVUA banuindile.” “Butuku matuku makese mashale aa, ndi mulote bua dilua dienu.” “Tuasakidilayi bua dituma muntu bua kutukumbula pa tshibidilu.” “Tudi basue kuleja dianyisha dietu bua mabenesha onso atudi bapete mu mushindu ukena mutuakanyine kudi Yehowa ne kudi bulongolodi buende ne bua biakudia bia mu nyuma bifila mu tshikondo tshiakanyine.”
Biambilu ebi bia dianyisha bivua bua bualu kayi? Ebi mbimue biambilu bia badi mu lukanu, balamibue mu maloko mashilashilangane mu Mexique. Badi banyisha ditabalela didibu bapete dia kudi Bantemu ba Yehowa, dìdì dibatuadile budikadidi bua mu nyuma nansha mutshidibu mu buloko. Mu Mexique mudi nzubu ya buloko 42 mutu Bantemu ba Yehowa pa tshibidilu benzela mudimu bua makengela a mu nyuma a badi mu lukanu. Miaba eyi badi bayibikila ne: Centro Readaptación Social (Nsangilu wa diakajilula bantu). Mu imue ya ku nzubu ya buloko eyi, batu mene pa tshibidilu benza bisangilu bia bena nkristo ne bitu bifila bipeta bimpe bitambe. Tshilejilu, bua dibadika dia matuku mashale aa, bantu bu 380 bavua babuela mu bisangilu mu miaba eyi. Mu tshikondo atshi, muayene wa malonga a Bible avua alombodibua uvua wa 350. Bantu 37 bakakumbaja malu malomba bua kutuadija kuyisha, ne 32 bakalambula mioyo yabu kudi Yehowa, pa kuleja didilambula edi mu batismo wa mu mâyi.
Mushindu udi mudimu wenjibua
Mmunyi mudi Bantemu ba Yehowa bakumbaja mudimu wabu wa diyisha mu miaba eyi? Tshia kumpala badi baya kudi bamfumu buomekela bukenji bua kulomba dianyisha difunda bua kubuela mu nzubu wa buloko, pa kumvuija tshipatshila tshia makumbula abu ne—mbua kulongesha bena buloko mushindu wa kuakaja tshikadilu tshiabu tshia nsombelu ne kusadila Nzambi mu mushindu ùdì umusankisha.
Mu mishindu yonso eyi bakokeshi bakafila dianyisha. Bamfumu aba badi banyisha dishidimuna dia mu Bible didi difidibua kudi bena lukanu. Bamfumu ba buloko mbabambishe ne: Bantemu ba Yehowa badi banemeka mêyi majadika a bukubi bua miaba eyi. Mbanyishile ba-ministre bakumbudi aba bua kutumika ne biro, nzubu ya tshidìlu, ne bibambalu bia mudimu bua kuenzelamu bisangilu biabu. Mu muaba mukuabu, Bantemu bavua mene bapete dianyisha dia kuibaka Nzubu wa Bukalenge mukese, bu mudibi bileja mu bualu bumona budi kuinshi eku bulonda kudi mutangidi muena ngendu ku Sud-Est wa Mexique.
“Ku ntuadijilu wa 1991 tuakabanga kukumbula nzubu wa buloko mu Tehuantepec, ku Oaxaca, muaba utuakasangana nzala mivule ya mu nyuma. Diakamue tuakatuadija malonga a Bible 27. Pa kumona dijinga dia kumanya dia bena buloko, bisangilu bitanu bia tshisumbu biakalongolodibua. Umue wa ku bena buloko, wakaleja dinanga dinene bua Yehowa, wakapangadija bua kuibaka Nzubu wa Bukalenge mukese mu lubanza lua nzubu wa buloko bua kupeta muaba wa kuenzela bisangilu. Wakaya kudi mutangidi wa buloko ne kumulomba dianyisha, ne bamfumu aba bavua beleshanganyi ba diboko ba dikema. Ku ntuadijilu wa Tshisua-munene 1992, bena buloko basambombo bakakumbaja malu malomba bu bamanyishi ba lumu luimpe. Bua didiunda edi dileja, malongolola akenjibua bua Tshivulukilu kuenzekelatshi munda mua buloko. Tuakalomba mutangidi wa nzubu wa buloko dianyisha bua kulua ne bimanyinu—diampa ne mvinyo—ne panyima pa dikokangana munkatshi mua mêba anayi, bakatupesha dianyisha.
“Biakenzeka nanku se: mu dia 3 Tshisanga 1993 (matuku asatu kumpala kua disekelela dia Tshivulukilu), bakalekela bamue bena buloko. Pakapeta mumanyishi umue mikanda ya dilekedibua diende, wakalomba bua kuakula ne mutangidi wa nzubu wa buloko bua kupeta dianyisha dia kuanji kushala too ne kunyima kua disekelela dia Tshivulukilu. Ebi biakakemesha bushuwa mutangidi eu, bualu edi kaditu dilomba dia pa tshibidilu nansha, kadi pa kumona bunene bua disankidila dia muena buloko eu bua kubuela mu Tshivulukilu mu buloko amu muine, wakakumbaja dilomba edi. Tshivulukilu tshivua tshibuela kudi bantu 53, bakapuekesha binsonji bia disanka ku ndekelu kua programe eu. Tudi bumvuangane bua kubikila kasumbu aka ne: ‘Budikadidi mu Cereso,’ bualu mbadikadile mu ngumvuilu wa mu nyuma.”
Mudimu wa Bantemu ba Yehowa mmuanyishibue bikole mu miaba eyi. Mu umue wa ku nzubu ya lukanu eyi, muntu muomekela bukenji udi utuma dîyi patoke bua kubuela mu bisangilu bia Bantemu ba Yehowa bidi bu “ngondapilu” bua diakajilula dia lukasalukasa dia bena lukanu.
Programe wa diakajilula udi ulubuluka
Mudimu wa Bantemu ba Yehowa mmufikishe ku diakajilula dijima dia bena buloko bavule. Patshidi eku bikale bilelela se: aba bàvuà mu buloko badi bapingana ku nsombelu wa dibunda bibawu diakamue padibu balekeledibua, aba bàdì bushuwa bitabe mukenji wa Dîyi dia Nzambi mbashintuluke menemene. Dikudimuka diabu didi dituvuluija mêyi a mupostolo Paulo a se: ‘Bena tshiendenda . . . , anyi bibi, anyi bena lukuka lua bintu, anyi bakuatshiki ba maluvu, anyi bapendanganyi, anyi banyengi ba bintu, kabena bapiana bukalenge bua Nzambi. Bakuabu benu bakadi nunku; kadi nuakuvuibua, nuakajidibua, nuakabingishibua mu dîna dia Mukalenge Yezu Kristo, ne mu nyuma wa Nzambi wetu.’—1 Kolinto 6:9-11.
Dishintuluka dinene mu bumuntu buabu ndimueneke patoke padibu bumvuija nyanji yabu. Miguel, udi mu buloko bua Campeche mu tshimenga tshia Campeche, wakumvuija mushindu’eu: “Lelu ndi mua kuamba ne disanka ne: ndi ndimona munkatshi mua mikoko mikuabu idi ne ditekemena didi mu 2 Petelo 3:13 ne mu Matayo 5:5.” José, udi mu Koben, mu buloko bua Campeche, wakumvuija ne: “Nansha mundi muena buloko ne tshibawu tshianyi tshifuanyike kuikala tshinene, ndi njingulula se: Yehowa udi muena luse lutambe ne udi uteleja masambila ne milombo bianyi. Udi mua kumfua luse bua ntupakanyi yanyi ne kumpesha mushindu wa meme kupitshisha matuku anyi a muoyo adi mashale mu diabanyangana lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi. Tuasakidila kudi bakulu betu [ba tshisumbu] bua tshikondo tshidibu bapeta bua ditukumbula mu buloko bua tumone mua kupetela disanka ku malaya a Bukalenge bua Nzambi. Mmabenesha kayipu a milowo! Ndiku mua kuamba ne: ndi muena buloko anyi? Tòo, Yehowa mmumpeshe budikadidi bua mu nyuma bumvua nkengela.”
Ntshinyi tshidi tshienzeja bashipianganyi, babambidikianganyi bua masandi, buoshedianganyi ba nzubu, bivi, ne bakuabu bua kushintulukabu bua kulua bena nkristo ba nsombelu muakane? Bilondeshile bantu bamuebamue aba, mbukole bukudimunyi bua Dîyi dia Nzambi ne bulunda buimpe ne bantu bena bulamate bua bushuwa. Muanda wa Tiburcio, mulama mu nzubu wa lukanu mu Mazatlán, ku Sinaloa, udi umvuija dilubuluka dia programe eu wa diakajilula. Uvua mu buloko mu Concordia, ku Sinaloa, muaba uvuaye ne bilumbu bua ngikadilu wende wa tshimvundu. Mukajende uvua umue wa ku Bantemu ba Yehowa, ne uvua ne tshibidilu tshia kukengesha mukajende bikole bitambe, nansha pavuaye ulua kumukumbula mu nzubu wa mashika. Mukaji eu uvua ne lutulu ne wakatungunuka ne dilua kumukumbula, nenku wakamulomba bua amutuadile mukanda wa Udi mua kuikala ne muoyo wa kashidi pa buloba bukudimuna mparadizu, wakatuadijaye kudilongela nkayende.a Pashishe wakalomba bua muntu kulua mu buloko bua kulonga nende. Wakatuadija kuenza didiunda dia mu nyuma, ne malanda ende ne bakuabu akatuadija kulengela. Bakamutuma mu buloko bua mu Mazatlán mudi kasumbu kàdì kalonga Bible, ne mpindieu udi mumanyishi. Udi wela nseka ne: “Mpindieu, pamue ne mukajanyi ne bana ne binanyi bena mu lukanu, ndi ne dianyisha dia bungi bua dipeta mushindu wa kuteleja malelela a mu Bible mu muaba eu, ne ditekemena dia se: mu matuku adi kumpala aa, nebandekele ne nempete mushindu wa kubuela mu mpuilu ne bisangilu bionso bia tshisumbu.”
Kabidi, kudi Conrado, udi ne dianyisha dia bungi bua mashintuluka adiye mupete mushindu wa kuenza mu nsombelu wende. Uvua ne ntatu mitambe bukole mu mushindu wa se: mukajende wakamunyema. Nenku wakadipumbakaja mu dinua dia diamba. Ndekelu wa bionso wakalua mupeteshanganyi wa diamba. Bakamukuata ne kumufundila buloko bua diambula dia marijuana ne cocaïne ku mazuwa. Mu buloko amu muvua kasumbu kàvuà kalonga Bible ne Bantemu ba Yehowa, ne wakabikidibua pende bua kulonga nabu. Udi umvuija nyanji yende mushindu’eu: “Mvua mukemeshibue bua mushindu mulongame uvua bisangilu bilombodibua, programe wa makebulula ku diambuluisha dia mikanda, ne muanda wa se: tshintu tshionso tshivua tshishindamene pa Bible. Diakamue ngakalomba dilonga dia Bible ne kubanga kubuela mu bisangilu.” Abi bivua mu Tshiongo 1993. Mpindieu Conrado ukadi mupatuke mu buloko ne udi utungunuka ne kudiunda mu tshisumbu tshia bena nkristo.
Islas Marías
Mu Mexique mudi buloko buenza ne buôwa bùdì ne bidiila binayi bibikila ne: Islas Marías. Bena buloko badi mua kuendakana mu bidiila bia tshibawu mudibu bakuatshibue. Bamue mbasombele muine amu ne bakaji babu ne bana.
Tshisumbu tshikese tshiakajadikibua. Bana betu basatu ba ku Mazatlán batu bayaku musangu umue ku ngondo, bambuluisha bua kulombola bisangilu, bapetesha mikanda, ne bafila dikankamija. Misangu mikuabu mutangidi wa tshijengu utu uyaku bua kubakumbula. Muayene wa babuedi ba mu bisangilu udi pankatshi pa bantu 20 ne 25. Mudi bantu batambule banayi ne bamanyishi babidi bakena batambule. Mutangidi muena ngendu udi umvuija ne: “bamue badi benda kilometre 17 bua kubuela mu bisangilu mu Dia lumingu ne badi ne bua kumbuka mu bisangilu balubakana bua kupingana bua kuitaba mpela. Nansha diela luendu lukole didi diangata mêba mapite pa abidi bua kufika.” Umue wa ku bana betu, wakalongela bulelela mu buloko abu, wakamba matuku mashale aa ne: “Ntu’anu ne dijinga dia kuya pambelu mu katupa kîpi, kadi mpindieu nebikale dîba kayi dionso diasua Yehowa, bualu mu mishindu yonso ndi ne mudimu wa bungi wa kuenza munemu.”
Tudi ne disanka pa kumona se: bulelela budi buleja bukole buabu bua kupetesha bantu bena muoyo umue budikadidi, bàdì bakeba mushindu wa kusankisha Yehowa. Bantu bapite pa 12 ba mu buobu aba, bàvuà balongele bulelela mu buloko, bakalekedibua, kutambuishibua, ne mpindieu badi ne nsombelu wa bunême bu basadidi ba Nzambi, bamue badi mene balua bakulu ba bisumbu. Bukole budi nabu Bible bua kuondapa mitshima ne kulengeja bantu mbulejibue mu mushindu udi ukemesha. Diakamue padi bantu aba bàvuà bakuatshibue bua dienza bienzenza babuela mu njila wa butoke bua Dîyi dia Nzambi, badi bapeta budikadidi bua bushuwa buakalaya Yezu pakambaye ne: “Nenumanye bulelela, ne bulelela pabu nebunupikule.”—Yowanese 8:32, MMM; Musambu 119:105.
[Mêyi adi kuinshi]
a Mupatula kudi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
[Tshimfuanyi mu dibeji 23]
Bavule bakababidila malelela a Buena-nkristo akalongelabu mu buloko